خوانش انتقادی مفاهیم در نظریۀ سنت های تاریخی شهید صدر: مطالعۀ موردی مفاهیم اساسی سنت الله، تغییر، دین و فطرت (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

نظام های علمی بر پایه نظریه ها شکل می گیرند. مفاهیم در زمره مهم ترین عناصر نظریه هایند؛ زیرا تبیین و صورت بندی نظریه بر شماری مفاهیم اساسی استوار است. نظریه ها میراث های علمی بزرگ و حاصل کوشش انسانی اند. از این رو نیازمند بررسی و نقد هستند تا اصلاح و ترمیم شوند. پژوهش حاضر به خوانش انتقادی 4 عنصر مفهومی «سنه الله»، «تغییر»، «دین»، و «فطرت» در نظریه سنت های تاریخی در قرآن شهید صدر می پردازد که در زمره مهم ترین عناصر مفهومی در نظریه اویند. روش مقاله توصیفی-تحلیلی است. پژوهش از نظر نوع و هدف بنیادیست. داده هاى تحقیق از طریق بررسى اسنادى جمع آوری و تحلیل شده اند. قرآن کریم و کتاب مدرسه القرآنیه شهید صدر به عنوان جامعه تحقیق و سایر منابع ناظر به اهداف پژوهش، به عنوان منابع تبیینی و تکمیلی پژوهش استفاده شده است. نتیجه تحقیق حاکی از آن است که مفهوم شناسی شهید صدر منسجم نیست و مفاهیم تبیینی بسنده نیافته اند. تبیین مفهوم «سنهالله» و مفهوم «تغییر» نیازمند ترمیم و تکمیل و تبیین مفهوم «دین» نیز با همه اهمیت و گستردگی از صورت بندی و تنظیم و تنسیقی شایسته برخوردار نیست. این امر تدوین گران مطالب او را نیز دچار مشکل کرده است. چنان که نظریه پرداز دیدگاه های دیگران درباره مفهوم «فطرت» را که مورد تأیید برخی روایات نیز است مطرح نکرده و علّت کنار گذاشتن آن ها را بیان نمی کند.