۱.
کلیدواژه‌ها:
اهل بیت (ع) دلالت آیه تطهیر عصمت اهل سنت شیعه تفاسیر فریقین
آیه تطهیر یکی از آیات بحث برانگیز میان علمای شیعه و اهل سنت است به گونه ای که غالب دانشمندان اهل سنت دلالت آن بر عصمت اهل بیت را نمی پذیرند. این تحقیق با روش جمع آوری اطلاعات و تحلیل آن ها درصدد بیان این نکته است که نه روش تفسیری اهل سنت در رابطه با آیه تطهیر مسیر صحیحی را پیموده و نه روش تفسیر مشهور شیعه. راه صحیح و مطابق با سیاق و قواعد ادبی آن است که؛ از طریق آیه تطهیر درصدد اثبات عارضی عصمت اهل بیت از طریق امر و نهی های خداوند نسبت به زنان پیامبر اکرم(ص) باشیم که اثبات چنین مقامی از عصمت فراتر از عصمت ذاتی اهل بیت است. نتایج تحقیق نشان می دهد که چهار اشکال اساسی در روش تفسیری اهل سنت و نیز پنج اشکال عمده در روش تفسیری مشهور شیعه نسبت به آیه تطهیر وجود دارد. از جمله می توان به عدم تناسب با سیاق، عدم تناسب با روایات قطعی الصدور، عدم تناسب با قواعد ادبی و عدم امکان داخل نمودن پیامبر اکرم(ص) در ذیل عنوان اهل بیت اشاره کرد.
۲.
کلیدواژه‌ها:
عبدالکریم سروش اقتدارگرایی آیات جهاد دین و قدرت آیات سوره توبه
مسئله نسبت دین و قدرت از جمله مسائلی است که از دیرباز مورد سوالات و ابهامات بسیاری از نواندیشان معاصر قرارگرفته است که در این میان عبدالکریم سروش از مشهورترین این افراد است؛ وی زبان اسلام را زبان قدرت و خشونت و پیامبر را عارفی مسلح و قدرت طلب معرفی می کند. سروش در اثبات دیدگاه خود، با استناد به آیات قرآن، به تفسیر و تحلیل آیات جهاد، آیات عذاب مجرمین در جهنم، آیات ابتدایی سوره توبه و آیه 29 سوره توبه و اخذ جزیه از اهل ذمه می پردازد و آن را منطبق با نظریه اقتدارگرایی و خشونت طلبی پیامبر اسلام و قرآن برمی شمرد. تبیین و بازخوانی ادله نقلی دیدگاه سروش، با روش تحلیلی انتقادی انجام شده است. یافته های تحقیق نشان می دهد ادله نقلی دیدگاه سروش، از اتقان لازم برخوردار نبوده و تفسیر وی از آیات، مخالف با سایر آیات قرآن، سیره مسلمین و نظرات فقهاء امامیه است.
۳.
کلیدواژه‌ها:
دنیل دنت دین الحاد تکامل داروینی کتاب شکستن طلسم آموزه های اسلامی
کتاب شکستن طلسم، به قلم دنیل دنت، از مهم ترین آثار جریان الحاد جدید است. دنت در این کتاب مدعی بررسی پدیده دین با روش علمی است و به دنبال تبیین دین به عنوان یک پدیده طبیعی، و نفی منشأ ماورایی آن می باشد. او سعی دارد دین را برساختی متأثر از جریان تکامل طبیعی فرهنگ، با منطق داروینی آن توصیف کند. مسئله پژوهش حاضر، تبیین و ارزیابی ادعاهای دنت در رابطه با تعریف و ریشه های دین و روند تکامل آن، با روشی توصیفی و انتقادی است. نتایج این بررسی نشان می دهد دنت در پیشبرد اهدافی چون معرفی دین به عنوان پدیده ای این جهانی و ترسیم الگوریتم تکاملی پیدایش و تحول آن، دچار چالش و خطاهایی است. نادیده انگاری مطالعات سنتی دین، نفی هویت مستقل دین و خلط دین با دینداری، بخشی از این خطاها است. با این حال دنت نشان داده است که در بکارگیری ظرفیت های شبهه سازی تئوری داروین، تبحر زیادی دارد و همین امر اهمیت بررسی و نقد کتاب او را دوچندان کرده است.
۴.
کلیدواژه‌ها:
وجود خدا اختفای الهی شلنبرگ قرائت استقرایی تجربه دینی
شلنبرگ اصلی ترین مقرر برهان اختفای الهی، معتقد است اگر خدای ادیان توحیدی واقعاً وجود دارد و دارای صفاتی هم چون عشق و محبت نامحدود نسبت به بندگان خویش است، باید بسیار بالاتر از عشق مادر به فرزند را نشان داده و به طریق اولی آن را دارا باشد ؛ حال آن که نسبت به سرگردانی انسان ها برای جستجوی خدای خویش آگاه است و توانایی رفع هرگونه مانعی را نیز دراین باره دارد؛ اما اختفای الهی به کرات رخ داده است. در نتیجه اساساً چنین خدایی با چنین صفاتی وجود ندارد. این نوشتار در صدد آن است تا این مسئله را با روشی تحلیلی- اسنادی و براساس رویکردی معرفت شناسانه، به نقدِ قرائت استقرائی او از برهان، از منظر تجربه دینی بپردازد. یافته های تحقیق نشان می دهد که با بررسی انجام شده در انواع مختلف تجارب دینی، قطعا برخی از اقسام تجارب دینی دارای ارزش معرفت شناختی اند؛ به ویژه مواردی که از سنخ علم حضوری بوده و معرفتی بی واسطه را نسبت به خداوند تثبیت می نمایند.
۵.
کلیدواژه‌ها:
هاوکینز ذهن هوش مصنوعی قوی فیزیکالیسم کوالیا هزارمغز
هوش مصنوعی قوی عنوان برنامه ای است با هدف تولید سیستم هایی با قابلیت های شناختی انسان نظیر؛ آگاهی و ادراک. مسئله تحقیق این است که اکثر محققانِ این عرصه، ذهنمندی و آگاهی را محصول فرایندهای فیزیکی مغز می دانند. جف هاوکینز متاثر از این دیدگاه، در فرضیه ای به نام هزارمغز، با ارائه تحلیلی فیزیکال از ماهیت ذهن، مدعی کشف الگوریتم آگاهی و هوشمندی مغز شده است. در نگاه هاوکینز مقوله آگاهی با توانایی تشخیص مکان، ارتباط عمیقی دارد. به باور او سیستم هایی که با این الگوریتم طراحی شوند، همانند یک انسان، واجد آگاهی خواهند بود. در این مقاله با روشی تحلیلی انتقادی، امکان وقوعی دستیابی به چنین سیستم هایی مورد بررسی قرار گرفت و یافته های تحقیق نشان می دهد که با توجه به معضلاتی نظیر؛ تجرد ادراک، مسئله کوالیا، سابجکتیویتی، اراده آزاد، حیث التفاتی و استدلال اتاق چینی، فرضیه هاوکینز از عهده حل معمای آگاهی بر نیامده، و تئوری دستیابی به هوش مصنوعی قوی به کمک الگوریتم هزارمغز امکان وقوعی ندارد.
۶.
کلیدواژه‌ها:
توحید افعالی جبر و تفویض انسان الامر بین الامرین مظهریت تشأن
درباره رابطه توحید افعالی و فاعلیت انسان در افعالش، سه دیدگاه وجود دارد: اشاعره با پذیرش توحید افعالیِ خداوند، علیت میان انسانها و افعال آنان را انکار کرده، جبرگرا شده اند. معتزله با انکار توحید افعالی و پذیرش علیت انسانها در افعالشان، تفویض را پذیرفته اند. امامیه بر اساس دستور اهل بیت علیهم السلام، از قاعده «لاَ جَبْرَ وَ لاَ تَفْوِیضَ وَ لَکِنْ أَمْرٌ بَیْنَ أَمْرَیْنِ» پیروی می کنند. برای تبیین دیدگاه اخیر، سه راه حل می توان ارائه کرد: الف) بر اساس علیت طولی، خداوند، فاعلِ غیرمباشر، و انسان، علت مباشر افعال خود است ب) بر اساس علیت حقیقی و اِعدادی، خداوند علت حقیقی و انسان، علت اِعدادی افعال خود است ج) با ارجاع علیت به تشأن، خداوند علت حقیقی و انسان مظهر و تجلی خداوند می باشد و از آنجا که انسان ها با یکدیگر تفاوت دارند، نوع مظهریت و تجلی خداوند در آنها نیز متفاوت خواهد بود. مقاله حاضر بعد از توصیف و تحلیل اجمالی سه دیدگاه کلامی فوق، انواع مظهریت انسانها را با استمداد از آیات قرآن تبیین نموده است.
۷.
کلیدواژه‌ها:
هدف از خلقت جن و انس فخر رازی 56 ذاریات معنای عبادت تکامل ذات عبث
قرآن کریم در آیه 56 سوره ذاریات هدف از خلقت جن و انس را عبادت خدا معرفی می کند. مسئله این پژوهش این است که عدلیه با استناد به این آیه، هدف خداوند از خلقت انسان را عبادت خدا می داند است. اما فخر رازی در تفسیر این آیه می گوید: چون خداوند کامل و بی نیاز است، هیچ هدفی از فعل خود ندارد، لذا «لام» در «لِیَعْبُدُون» لام عاقبت است و اگر هم لام غرض باشد، به معنای هدف حقیقی نیست و تنها دال بر هدف مجازی است. در این نوشتار با روش توصیفی تحلیلی و کتابخانه ای به بررسی نظر فخر رازی می پردازیم. یافته های تحقیق نشان می دهد که هدف خداوند به فعلش برمی گردد، یعنی خداوند جن و انس را خلق کرد تا با بندگی به رشد و تعالی برسند. مجازی بودن غرض نیز قابل قبول نیست، زیرا اصل بر حقیقی بودن معنای جمله است. در نتیجه تفسیر فخر رازی از آیه صحیح نیست و بر مبنای پیش فرض و مبنای کلامی او بوده است.
۸.
کلیدواژه‌ها:
دانش کلام ابعاد تحول مدرسه قم متکلمان معاصر
تحول به معنای تغییر یافتن و به شکل دیگری درآمدن است، فعالیت و تلاشی مستمر برای تامین اهدافی در مسیر اصلاح، روزآمد کردن و کاربردی سازی و ارتقاء از جایگاه کنونی به موقعیتی برتر و بالاتر است. تحول در هر دانشی از جمله دانش کلام نشانگر حضور فعال آن در حیات بشری و ارائه طرح و ایده برای حل مسائل و مشکلات فکری، اجتماعی و سیاسی وتولید معرفت دینی ناظر به نیازهای روز و همگام با آن است. عملکرد متکلمان معاصر مدرسه قم زمینه ساز تحقق مراتب و مراحلی از تحول دانش کلام در هفت محور و بُعد مدیریتی، روشی، پژوهشی، محتوایی، اهداف و غایات شده است.این نوشتار که ازجهت روشی کتابخانه ای و از جهت ماهیت اکتشافی و توصیفی است، عملکرد متکلمان مدرسه قم درسده اخیر در تحول دانش کلام و رشد و ارتقای دین پژوهی در جامعه را بررسی و تحلیل کرده و ضمن یادآوری برخی کاستی ها و آسیب ها به بیان بایسته های دیگری برای تحقق فرایند بهتر تحول این دانش پرداخته است.
