مطالب مرتبط با کلیدواژه

دین


۱۲۰۱.

نوجوانان اینستاگرامی و هویت دینی

نویسنده:
منبع: مطالعات دینی رسانه دوره ۶ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۲۳ 1 - 32

کلیدواژه‌ها: نوجوانی رسانه شبکه های اجتماعی دین اینستاگرام هویت دینی نشانه شناسی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۴ تعداد دانلود : ۱۴۰
هدف: هدف پژوهش حاضر بررسی چگونگی بازنمایی ابعاد و مؤلفه های هویت دینی در محتواهایی است که نوجوانان از خود و بدن رسانه ای خود در شبکه اجتماعی اینستاگرام به اشتراک می گذارند.  روش شناسی پژوهش: در این پژوهش با استفاده از روش نشانه شناسی بارت، محتواهای منتخب از 35 صفحه متعلق به نوجوانان اینستاگرامی، با نمونه گیری از میان پست ها، هایلایت ها و استوری های هر صفحه تحلیل شده اند.یافته ها: بر اساس یافته های پژوهش حاضر، محتوای مرتبط با بعد احساسی هویت دینی، با آیین های شیعی ارتباط و نسبت مستقیمی داشته است. در بعد معرفتی هویت دینی -که با عقیده و باور کاربران نوجوان مرتبط است- رویکردهای فرادینی و درون دینی به صورت همزمان وجود داشته است، گرچه شناخت عمیقی که در پی تعمق و استدلال به دست می آید، کمتر دیده می شود؛ اما بعد ارزشی هویت دینی، به دلیل تکرار تصاویر و ویدئوهایی با پوشش های بی حجاب و یا باز و نیز ژست ها، حرکات و رفتارهای نامتعارف به ویژه از سوی دختران نوجوان، تضعیف شده است.بحث و نتیجه گیری: با توجه به نتایج این پژوهش، نوجوانان اینستاگرامی برخی مؤلفه های دینی را انتخاب کرده و برخی دیگر را کنار نهاده اند. ایم امر بیانگر نوعی سبک دینداری انتخاب گرایانه در میان آنان است. همچنین پیوند بین هویت دینی و نمایش «خود»، نشان دهنده «نمایشی شدن دین» در میان کاربران نوجوان شبکه اجتماعی اینستاگرام می باشد.
۱۲۰۲.

دین و صلح پروری در رسانه های نوین

نویسنده:
منبع: مطالعات دینی رسانه دوره ۶ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۲۳ 140 - 168

کلیدواژه‌ها: دین صلح رسانه رسانه های نوین فرهنگ صلح پروری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۴ تعداد دانلود : ۱۱۲
هدف: هدف این پژوهش فهم این مسئله است که در عصر کنونی، رسانه های نوین چگونه می توانند ابعاد چندگانه و فرآیندهای درهم تنیده دین و صلح را در جامعه (جهانی) کنار هم بنشانند؟ همچنین دین چگونه می تواند با بهره گیری از رسانه های نوین، صلح را در جهان فراگیر کرده و گروه های مختلف اجتماعی و فرهنگی را همگرا نماید.روش شناسی پژوهش: مقاله حاضر با بهره گیری از ظرفیت های نظری و پژوهشی موجود در دین پژوهی و مطالعات ارتباطی و رسانه ای، با روش کتابخانه ای و رویکرد تحلیلی و با مثلث سازی مفهومی بین سه نظریه «وساطت معنا»، «الگوی گیرتز؛ دین به مثابه یک سامانه فرهنگی» و «هرم صلح سازی لدرچ» درصدد پاسخگویی به سؤالات پژوهش و وصول هدف پژوهش برآمده است.یافته ها: رسانه های نوین می توانند معانی مفاهیم را تغییر دهند و با ارتقای دانش و آگاهی و فراهم کردن بستر گفت وگوهای سازنده و بسیج کنشگران مدنی و نمایش آسیب دیدگان جنگ، حمایت عمومی را برای حل وفصل منازعات جلب کنند. دین نیز به عنوان یک منبع فرهنگی می تواند با همکاری رسانه های نوین، کنشگران دین دار و سکولار را حول محور صلح گرد هم آورد و بر محدودیت های رسانه ها مانند فیلترینگ و نشر اخبار جعلی غلبه کند.
۱۲۰۳.

بررسی رابطه گوهر و صدف دین از دیدگاه اسپینوزا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت کلامی سال ۱۴ پاییز و زمستان ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۳۱) 79 - 92

کلیدواژه‌ها: اسپینوزا گوهر صدف دین قانون الهی شریعت اخلاق عصر روشنگری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۵ تعداد دانلود : ۱۰۴
بحث از رابطه گوهر و صدف دین از موضوعات چالشی در این دوران و پرثمر است. نفی رابطه این دو، ضرورت عمل به شریعت را منتفی می سازد و به اباحه گری می انجامد. باروخ اسپینوزا که از بنیان گذاران عصر روشنگری به شمار می رود، با تکیه بر تحلیل خود، درباره بالاترین خیر و سعادت که آن را معرفت و محبت الهی می داند، شریعت را نفی می کند و تنها منبع برای قواعد رسیدن به این غایت را رجوع به علم اخلاق می داند. وی با تقسیم قانون به «الهی» و «انسانی» (یا تشریعی)، غرض قانون الهی را کسب بالاترین خیر ذکر می کند. او با ذکر ویژگی هایی که برای قانون الهی برمی شمارد، قوانین تشریعی را از آن خارج می سازد. این قوانین شامل احکام موجود در دین تاریخی و قوانینی است که اغراضی مانند امنیت و آسایش انسان و نظم جامعه را دنبال می کنند. این نوشتار که با روش «تحلیلی انتقادی» رابطه گوهر و صدف را در اندیشه اسپینوزا بررسی کرده، به کاستی های این دیدگاه نیز اشاره کرده است. اندیشه گوهرشناسی اسپینوزا بر مبانی دین شناختی عصر روشنگری مبتنی است و این مبانی محل تأمل است. او اراده تکوینی و تشریعی خداوند را خلط کرده و ویژگی های غیرقابل قبولی را برای قانون الهی برشمرده است. برخلاف دیدگاه وی، قوانین اجتماعی بسترساز خیر برتر هستند و دین تاریخی می تواند ما را در این مسیر یاری کند و دانش اخلاق به تنهایی توان رساندن انسان به این خیر را ندارد.
۱۲۰۴.

نقش سنت در اسلامی سازی علوم انسانی با تأکید بر اندیشه های علامه مصباح یزدی (ره)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت کلامی سال ۱۴ پاییز و زمستان ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۳۱) 141 - 160

کلیدواژه‌ها: دین سنت عرف حجیت علوم انسانی اسلامی سازی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۰ تعداد دانلود : ۷۷
سنت پیامبر و امامان معصوم(ع) یکی از منابع اصلی برای دستیابی به آموزه های دین است که بدون آن، رسیدن به آموزه های دین وحیانی اسلام امکان پذیر نیست. از سوی دیگر، با توجه به جامعیت دین اسلام در هدایت انسان، استنباط آموزه های دینی مربوط به علوم انسانی، ضرورتی اجتناب ناپذیر است که امروزه فرایند آن با عنوان «اسلامی سازی علوم انسانی» دغدغه پژوهشگران شده است. این نوشتار با روش توصیفی تحلیلی نقش سنت پیامبر و امامان معصوم(ع) در اسلامی سازی علوم انسانی با تأکید بر اندیشه های متفکر بزرگ جهان اسلام، علامه مصباح یزدی را وجهه همت خود قرار داده است. اگرچه همگان بر منبع بودن سنت برای دستیابی به آموزه های دینی تأکید دارند، اما ادله حجیت و نیز دامنه سنت از مسائلی است که نیازمند تأمل جدی است، ضمن آنکه به لحاظ روش شناسی استناد به سنت برای اسلامی سازی علوم انسانی از دشواری های خاص خود برخوردار است که در این مقاله به آنها اشاره شده است.
۱۲۰۵.

رویکردی نو به روایات نهی کننده از تشکیل حکومت اسلامی در زمان غیبت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت سال ۳۲ اسفند ۱۴۰۲ شماره ۳۱۵ 55 - 65

کلیدواژه‌ها: حکومت حکومت اسلامی دین سکوت طاغوت قیام

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۷ تعداد دانلود : ۹۶
تشکیل حکومت اسلامی، از مهم ترین مسائلی است که در اعصار اسلامی همواره مورد بحث و مناقشه میان مخالفین و موافقین بوده است. منتقدین نظریه ی تشکیل حکومت اسلامی بر این باورند که گزارش ها و روایاتی از ائمه وجود دارد که دلالت بر سکوت در مقابل طغیان کنندگان و ظلم ظالمان دارند. از نگاه ایشان این روایات در اصطلاح، حاکم و مقدم بر آیات و روایاتی هستند که دلالت بر وجوب مقاومت و دفاع و قیام در برابر سرکشان دارند؛ به همین جهت، تشکیل حکومت اسلامی و قیام در برابر آنها جایز نیست. از منظر ایشان اطلاق این روایات به گونه ای است که هر نوع اقدامی را نهی کرده است. در این پژوهش با روش تحلیلی توصیفی، به بررسی مهم ترین روایاتِ مورد استناد مخالفین نظریه ی تشکیل حکومت اسلامی پرداخته ایم. از نظر نگارندگان، دلیل هایی که مخالفین تشکیل حکومت اسلامی به آن استناد می کنند ناقص است و مطلوب ایشان را ثابت نمی کند. به نظر می رسد با در نظر گرفتن ظرف زمانی و مکانی و شرایط صدور آنها، معلوم می شود نه تنها این روایات دلالتی بر سکوت ندارند، بلکه به عکس، دلالت بر قیام علیه طاغیان دارند؛ البته دلالت آنها بر قیام، به صورت مطلق و کلی نیست، بلکه وابسته به شرایط خاص است و از اطرف دیگر عمل به این روایات موجب تعطیلی احکام مهم اسلام اعم از احکام مالی و احکام دفاع ملی و یا احکام جزایی می شود.
۱۲۰۶.

آموزه های دینی در رُمان «دخیل عشق»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا) دوره ۱۶ بهار ۱۴۰۳ شماره ۵۹ 214 - 241

کلیدواژه‌ها: آموزه دین مریم بصیری شخصیت دخیل عشق

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۸ تعداد دانلود : ۷۴
رویداد انقلاب اسلامی در فضای فرهنگی و سیاسی ایران دگرگونی هایی ایجاد کرد و دستاوردهایی به همراه داشت. از این رهگذر، جریانی دینی در ادبیات داستانی پدید آمد. تحلیل عناصر داستانی در ادبیّات انقلاب، هدف و چرایی این پدیده را بازمی تاباند. این پژوهش با هدف استمرار گستره پژوهش های ادبیات انقلاب در پی واکاوی چگونگی رویکرد مریم بصیری در درون مایه و شخصیت های رمان دخیل عشق به آموزه های دینی است. روش پژوهش، تحلیلی-توصیفی، شیوه گِردآوری داده ها کتابخانه ای است. مبنای تحلیل، طیف واژه ها، مفاهیم خاص و پُربسامد مرتبط با آموزه های دینی است. بصیری، با طرح و خلق موقعیت دینی، ادامه دهنده جریان ادبیات دینی بعد از انقلاب اسلامی و در پی تقویت دین باوری، گسترش و عمومی سازی مبانی اعتقادی است و از طریق شخصیت ها و درون مایه داستانی، رویکردی تعلیمی-ترویجی به اصول و مبانی دین اسلام و القای احساس دینی به مخاطب دارد و از مفاهیم اعتقادی، احکام و اخلاقیات دین اسلام بهره ای متغیّر می برد. مسئله امامت بیشترین نمود را در این رویکرد دارد. بصیری، از زبان شخصیت های نوعی، نگاهی ارزش مدارانه به مفاهیم دینی دارد و گزاره های تعلیمی دین را به بن مایه رمان می برد و دست یابی به آموزه های دینی را با مطالعه اثر داستانی برای مخاطب تسهیل می کند.
۱۲۰۷.

دین و فرهنگ، تقابل یا هم زیستی ؟ تحلیل گفتمان انتقادی کتاب جهل مقدس، زمان دین بدون فرهنگ(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه انتقادی متون و برنامه های علوم انسانی سال ۲۴ تابستان ۱۴۰۳ شماره ۲ (پیاپی ۱۱۶) 109-131
تعداد بازدید : ۸۸ تعداد دانلود : ۷۹
هدف عمده مقاله حاضر تحلیل انتقادی کتاب «جهل مقدس: زمان دین بدون فرهنگ» نوشته الیویه روی است. به طور خاص این پژوهش کوشید تقابل یا هم زیستی دین و فرهنگ را از خلال تحلیل های نویسنده کتاب استخراج کند، و به بررسی تاثیر مواضع ایدئولوژیک نویسنده بر متن بپردازد. از این رو، با استفاده از روش تحلیل گفتمان انتقادی بر مبنای آراء فِرکِلاف، محتوای این اثر طی سه مرحله توصیف تبیین و تفسیر، مورد واکاوی و نقد قرار گرفت. یافته ها نشان داد گفتمان کانونی و مسلط این اثر، ظهور بنیادگرایی دینی در جهان به عنوان خروجی گسسته شدن پیوندها میان نشانه های فرهنگی و نشانه های دینی است. این اثر در تشخیص و تبیین رابطه دین و فرهنگ و مصادیق آن، به خطا رفته و پیشنهاد همگرایی دین و فرهنگ را مطرح نموده که با شواهد و مستندات تاریخی از گذشته تا کنون، حداقل در مورد دین اسلام، در تناقض است. همچنین تفسیر نویسنده از بنیادگرایی اسلامی، تصویری مبهم و نارسا و متضمن توجیهی نادرست از هویت سیاسی اسلام در دوران معاصر است.
۱۲۰۸.

فراتحلیل مقالات مسئولیت پذیری، دین و اخلاق زیست محیطی در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های علم و دین سال ۱۴ پاییز و زمستان ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۲۸) 1-29

کلیدواژه‌ها: مسئولیت پذیری زیست محیطی دین اخلاق زیست محیطی فراتحلیل ایران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۴ تعداد دانلود : ۸۱
نگاه مسئولانه به محیط زیست و شأن اخلاقی آن از دین و جهان بینی انسان نشأت می گیرد. بر همین اساس و با سرعت یافتن روند تخریب محیط زیست در عصر حاضر، توجه به مقوله های مسئولیت پذیری، دین و اخلاق زیست محیطی افزایش یافته است. این مقاله با استفاده از روش فراتحلیل نشان می دهد، علی رغم حجم بالای پژوهش های صورت گرفته در این حوزه در ایران، این مطالعات از آسیب های جدی رنج می برند. تمامی مقالات منتشر شده در بازه زمانی 1397 تا 1402 با نوعی بحران روش پژوهش روبه رو هستند، به طوری که اغلب آن ها از نوع توصیفی-تحلیلی بوده و با رویکرد کمّی تدوین شده اند. همچنین بررسی پژوهش های منتشرشده نشان می دهد، نوعی فقر روش شناسی، پژوهشی و فلسفی در ایران در حوزه اخلاق، دین و مسئولیت پذیری زیست محیطی وجود دارد. این مقاله پیشنهاد می کند، تلاش علمی مضاعفی جهت تببین اهمیت محیط زیست نزد ادیان و مذاهب صورت گیرد، بنیانی فلسفی برای اهمیت مسئولیت پذیری، دین و اخلاق زیست محیطی پایه گذاری شود و آموزش و قانونگذاری متناسب مدنظر قرار گیرد.
۱۲۰۹.

رابطه علم و دین از منظر پیرس: با تأکید بر خطاپذیرانگاری او(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های علم و دین سال ۱۴ پاییز و زمستان ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۲۸) 55-84

کلیدواژه‌ها: پیرس علم دین خطاپذیرانگاری شانس

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۷ تعداد دانلود : ۱۰۱
مقاله حاضر به دیدگاه چارلز سندرز پیرس، معمار پراگماتیسم درباره رابطه علم و دین می پردازد. اندیشه های پیرس، بجز اهمیت ذاتی، از جهت تأثیر بر ویلیام جیمز و جان دیویی، دو تن از سرآمدان پراگماتیسم و معماران حوزه اندیشه و فرهنگ و آموزش امریکا اهمیت مضاعف دارد. در دعوی اصلی مقاله استدلال می کنیم با آنکه پیرس به گفت وگوی علم و دین اعتقاد داشت، اما چون خطاپذیرانگاری، آموزه اصلی فلسفه او، در چالش با آموزه های تعیینی و متافیزیکی کلیسا بود، پیرس کلیسای جهانی غیرالهیاتی را که با عشق الهی برپا می شود، پیشنهاد کرد که با کلیسای الهیاتی محافظه کار تفاوت اساسی دارد و برای صدق علمی، احترام اساسی قائل خواهد بود. پیرس که از «ازدواج» علم و دین سخن می گفت، نزاع یا بی تفاوتی را در روابط علم و دین نمی پذیرفت و می اندیشید که علم و دین باید تا رسیدن به صدق که برای پیرس همیشه «در راه» است، تعامل داشته باشند. فلسفه دین پیرس تا حدودی انگیزش گر است. به این دلیل وسوسه انگیز و انگیزش گر است که پیرس در مقام یک منطق دان و فیلسوف علم دقیق آن را گسترش داد و بسیاری از کسانی که به دلیل تسلط در منطق، فلسفه علم و نشانه شناسی، جذب پیرس شده اند، از آنچه در کار او در مسائل دینی می بینند، نگران می شوند.
۱۲۱۰.

سیر حافظه جمعی در شکل گیری فرهنگ سوگواری در جامعه دینیِ ایران مبتنی بر نظریه «حافظه جمعی» موریس هالبواکس با مطالعه موردی «مراسم عاشورا و سیاووشان»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جامعه پژوهی فرهنگی سال ۱۵ بهار ۱۴۰۳ شماره ۱ (پیاپی ۵۱) 251-279

کلیدواژه‌ها: فرهنگ سوگواری حافظه جمعی دین سیاوش هالبواکس

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۸ تعداد دانلود : ۹۰
انسان در چهارچوب یک فرآیند تحول بزرگ تاریخی و اجتماعی زیست می‌کند و در امتداد نسل‌هایی از گذشته قرار دارد که همگی از والدین خود آموزه‌های زیستی و آیینی را آموخته و از تجربه خود نیز در موقعیت‌های مختلف اجتماعی، دینی و تاریخی نیز بهره برده‌ است. لذا دلیل ایجاد یک جامعه یکپارچه می‌تواند ذهن هرکس را به سمت‌وسوی فرایندی قاعده‌مند هدایت کند که از حافظه‌ای جمعی نشأت گرفته است. موریس هالبواکس ازجمله فیلسوفانی است که نظریه خود در باب حافظه جمعی را بر اساس سه مرحله توصیف کرده است. 1-بومی‌سازی حافظه 2- یادبود بر اساس یک داستان تاریخی و3- تشکیل حافظه دینی طبق باورهای پیشینیان؛ درواقع حافظه انسان می‌تواند ظرفیت کامل ذهنی را برای یادآوری حوادث و تجربیات گذشته بازیابی کند. هدف از این پژوهش، بررسی سیر حافظه جمعی در شکل گیری آیین سوگواری با استعانت از حافظه جمعی بر اساس نظریات هالبواکس است که به روش تحلیلی-توصیفی و با منابع کتابخانه‌ای انجام‌شده و در پایان به این نتیجه رسیده است که جامعه دینی همواره از منشاء دینی خود پیروی می‌کند و در هر مرحله با تغییراتی به همان ماهیت اصلی خود رجوع کرده و با یک اندیشه دینی و محوری، همبستگی یک جامعه را تضمین می‌کند.
۱۲۱۱.

بررسی تجربی ارتباط فقر و دین در ایران: تحلیل تطبیقی درون کشوری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جامعه شناسی کاربردی سال ۳۵ زمستان ۱۴۰۳ شماره ۴ (پیاپی ۹۶) 105 - 120

کلیدواژه‌ها: فقر دین التزام دینی نظریه محرومیت توسعه یافتگی استان های ایران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۱ تعداد دانلود : ۸۲
این پرسش که دین چگونه با فقر ارتباط دارد، سؤالی مهم است که محرک تحلیل ها و پژوهش های جامعه شناختی از همان ابتدا بوده است. مروری بر ادبیات جامعه شناسی حکایت از آن دارد که پژوهش در حوزه ارتباط میان فقر و دین با هدایت نظریه محرومیت بوده است. در پژوهش حاضر، ابتدا استدلال های نظریه جامعه شناختی محرومیت درخصوص چگونگی ارتباط فقر با التزام دینی به نحوی با یکدیگر ترکیب شد تا منجر به استنتاج فرضیه ای شود که قابل ارزیابی تجربی باشد. سپس، با واحد تحلیل قراردادن «استان» و استفاده از داده های ثانویه، اعتبار فرضیه تحقیق با روش تطبیقی درون کشوری در ایران آزمون تجربی شد؛ درنهایت، یافته های مربوط به آزمون تجربی رابطه میان فقر و التزام دینی در ایران با روش تطبیقی درون کشوری و تحلیل بین استانی نشان داد که پس از کنترل یا حذف تأثیر متغیرهای توسعه اجتماعی و نابرابری اقتصادی، باز هم «فقر» تأثیر مثبت معناداری بر «التزام دینی» دارد که ازحیث آزمونی، دلالت تأییدی برای نظریه محرومیت داشته است.
۱۲۱۲.

مطالعه ای کیفی از تجربه دین داری در نسل دهه هفتاد و تحصیل کرده در یزد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های راهبردی مسائل اجتماعی سال ۱۳ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۳ (پیاپی ۴۶) 27 - 50

کلیدواژه‌ها: دین اسلام تغییرات اجتماعی شکاف نسلی دین داری گزینشی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۶ تعداد دانلود : ۷۲
تغییرات اجتماعی در سطح جهانی، نظام های ارزشی و اعتقادی را تحت تأثیر قرار داده است. نظر به اینکه دین بخش مهم زندگی ایرانیان است، این پژوهش تغییرات دینی نسل های جدید را مطالعه می کند. هدف تحقیق، کشف و واکاوی کیفیت دین داری در نسل دهه هفتاد و تحصلیکرده شهر یزد است. مطالعه در سال 1402 و با روش تحلیل مضمونی انجام شد؛ به این منظور با 15 نفر از فرزندان خانواده های مذهبی، مصاحبه نیمه ساختاریافته، انجام و داده ها تحلیل شد. نتایج تحقیق نشان داد مشارکت کنندگان نسبت به قلمرو دین با چالش های شناختی، ارزشی و رفتاری مواجه اند. چهار مضمون برساخت شده تحقیق عبارت اند از: دگرریختی نسلی، آشوب ارزشی، کنشگری حاد و مقاومت و پذیرش. مضمون هسته تحقیق، بازاندیشی حاد است که به نوعی بلاتکلیفی مرجع گریز در موضوع دین داری اشاره می کند. تحقیق حاضر بخشی از تغییرات اجتماعی مرتبط با دین را در بستر تحقیق نشان می دهد.
۱۲۱۳.

انواع گردشگری از منظر منابع دینی و توسعه حلال آن در جمهوری اسلامی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: راهبرد اجتماعی فرهنگی سال ۱۳ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۵۳ 937 - 976

کلیدواژه‌ها: گردشگری دین گردشگری حلال ارتباطات میان فرهنگی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۳ تعداد دانلود : ۶۴
گردشگری در جهان کنونی به لحاظ ابعاد گوناگون دارای اهمیت به سزایی بوده و مورد توجه دولت های مختلف از جمله کشورهای اسلامی قرار گرفته است. طبقه بندی و تبیین صحیح تعریف و انواع گردشگری از دید اسلام، اهمیت زیادی در اتخاذ راهبردهای یک کشور اسلامی مانند ایران و همچنین در تصمیم گیری و هدف گردشگر از سفر دارد. در مطالعه حاضر، مسئله انواع گردشگری از منظر منابع اسلامی و دیدگاه دین اسلام در رابطه با هریک از آن ها به عنوان پیش نیازی برای توسعه گردشگری حلال مورد بررسی قرار گرفته است. این تحقیق از رویکرد استقرایی در ادله نقلی بهره می برد و دارای ماهیتی تحلیلی و توصیفی است که به برخی از یافته ها و نتایج آن اشاره خواهد شد. دین مبین اسلام برای گردشگری که با اهداف عالی الهی و انسانی همراه باشد ارزش زیادی قائل است. همچنین طبقه بندی مفهوم گردشگری که باتوجه به دستورات اسلامی احصا گردیده عبارت اند از: گردشگری فرهنگی، علمی، تجاری، تفریحی، مذهبی زیارتی و سلامت (درمانی). هریک موارد مذکور باید در سیاست های توسعه گردشگری حلال به مثابه پشتوانه رونق برند گردشگری حلال کشور مورد توجه قرار گیرد. چراکه طبقه بندی دستورات اسلامی یکی از پیش نیازهای اتخاذ سیاست صحیح در رابطه با توسعه گردشگری حلال است. درهمین راستا در جهت توسعه حلال گردشگری فرهنگی ایجاد تورهای با هدف عمق بخشی به مبانی اعتقادی مناسب است. در خصوص گردشگری علمی نیز برگزاری دوره های عملی برای دانشجویان جهت دستیابی به مرزهای علم ضرورت دارد. همچنین به جهت توسعه گردشگری زیارتی حذف روادید و توسعه زیرساخت ها و امکانات رفاهی مناسب، ضروری می نماید.
۱۲۱۴.

تحلیل جامعه شناختی رابطه معنویت گرایی، تصور از خود و نوع پوشش(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات اجتماعی روانشناختی زنان دوره ۲۲ بهار ۱۴۰۳ شماره ۱ (پیاپی ۷۸) 7 - 31

کلیدواژه‌ها: معنویت تصور از خود نوع پوشش دین زن

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۹ تعداد دانلود : ۸۳
پوشش و حدود آن در دور های مختلف زمانی از متغیرهای گوناگونی در سطح خرد و کلان جامعه تأثیر می پذیرد؛ بنابراین پژوهش حاضر با نگاه جدید به مسئله نوع پوشش ورود نموده و تأثیر معنویت گرایی به عنوان متغیر اجتماعی-فرهنگی سطح کلان و تصور از خود به عنوان متغیر انسان شناختی سطح خرد را بر نوع پوشش دانشجویان دختر مورد بررسی قرار داده است. برای جمع آوری داده ها از روش های کتابخانه ای و میدانی–پیمایشی و برای تحلیل داده ها از نرم افزارهای SPSS26، PLS3 و Excel استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش شامل 1001 نفر از دانشجوی دختر دانشگاه شیراز است که تعداد 277 نفر به عنوان حجم نمونه انتخاب شد. نتایج پژوهش با توجه به آزمون اسپیرمن حاکی از آن است که بین معنویت گرایی و تصور از خود، و نیز بین تصور از خود و نوع پوشش رابطه معناداری وجود دارد. نتیجه آزمون t-valuo نشان داد معنویت گرایی بر تصور از خود در افراد تأثیر مستقیم دارد و طبق مقدار ضریب تعیین (r2) متغیر معنویت گرایی 230/0 درصد از متغیر تصور از خود و تصور از خود 125/0 درصد از متغیر نوع پوشش را شکل می دهد. با توجه به مقدار 496/0- ضریب مسیر و مقدار 456/5 t-valuo متغیر معنویت گرایی بر تصور از خود تأثیر دارد. همچنین تصور از خود بر نوع پوشش افراد با مقدار 379/0- ضریب مسیر و مقدار 245/3 t-valuo مؤثر است. از بین ابعاد متغیر معنویت گرایی، بُعد نیازهای معنوی و از بین ابعاد متغیر تصور از خود بُعد مهارت های اجتماعی دارای بیشترین اهمیت است.
۱۲۱۵.

بررسی رویکردهای موجود نسبت به رابطه فقه و تمدن در جامعه معاصر(مطالعه موردی رویکرد فقه به نقاشی و موسیقی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات هنر اسلامی سال ۲۰ تابستان ۱۴۰۳ شماره ۵۴ 246 - 263

کلیدواژه‌ها: فقه تمدن تمدن سازی نظامات دین

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۲ تعداد دانلود : ۷۸
درباره رابطه فقه و تمدن دیدگاه های مختلفی مطرح شده است؛ گروهی بین فقه و تمدن هیچ گونه سازگاری و رابطه ای قائل نیستند؛ فقه را متکفل سعادت اخروی و تمدن را عهده دار معیشت و سعادت دنیوی می دانند. پژوهش حاضر به روش توصیفی و تحلیلی و با تکیه بر داده های منابع کتابخانه ای انجام شده است. در مقابل اندیشمندان بسیاری معتقد به سازگاری فقه و تمدن هستند که البته با دو رویکرد مختلف؛ رویکردی معتقد به سازگاری منفعلانه فقه با تمدن هست؛ به صورتی که فقه همراه با تحولات اجتماعی اقتصادی و سیاسی، متحول می شود، ولی نه تحولی که زاییده گفتمان درونی فقه باشد، بلکه هرآنچه گفتمان مقابل تولید می کند فقه در مقابل آن سر تسلیم فرود می آورد و رویکردی دیگر معتقد به سازگاری فعال فقه با تمدن سازی هست؛ یعنی رابطه، رابطه ای طرفینی است، نه یک طرفه؛ همان گونه که تمدن می تواند متأثر از فقه باشد، فقه نیز از تمدن متأثر است و همگام با تمدن، پیشرفت می کند. در این دیدگاه فقه می تواند نظامات مختلف موردنیاز جامعه اسلامی را برای رسیدن به تمدن نوین اسلامی ایجاد کند. در این پژوهش با تحلیل و نقد و ارزیابی رویکردهای مختلف، رویکرد مختار یعنی سازگاری فعال فقه و تمدن اثبات و روش های برون فقهی و درون فقهی برای رسیدن به فقه تمدن ساز مطرح می شود. در این میان، بررسی مواضع فقه نسبت به هنر موسیقی و نقاشی قابل تأمل است.اهداف پژوهش:تحلیل و ارزیابی رویکردهای مربوط به نسبت رابطه فقه و تمدن.بررسی رویکرد فقه نسبت به موسیقی و نقاشی.سؤالات پژوهش:رویکردهای مختلف موجود و مربوط به نسبت رابطه فقه و تمدن کدامند؟فقه چه رویکرد نسبت به هنر موسیقی و نقاشی دارد؟
۱۲۱۶.

نقش سواد رسانه ای در ارتقاء هویت فرهنگی، دینی و اجتماعی دانش آموزان(مطالعه موردی: دانش آموزان مقطع متوسطه دوم شهر شیراز)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ سیاست و رسانه سال ۷ زمستان ۱۴۰۳ شماره ۴ (پیاپی ۲۸) 93--120

کلیدواژه‌ها: هویت سواد رسانه ای دین هویت دینی رسانه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۹ تعداد دانلود : ۶۱
این پژوهش به لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ روش انجام پژوهش توصیفی همبستگی است. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل دانش آموزان مقطع متوسطه دوم می باشند که تعداد کل آنها 3852 نفر می باشد که بر اساس جدول مورگان 350 نفر به روش خوشه ای چندمرحله ای انتخاب می شوند روش گردآوری اطلاعات از دو روش کتابخانه ای و میدانی صورت می گیرد. در گردآوری اطلاعات تئوری از روش کتابخانه ای و در گردآوری اطلاعات عملی از روش میدانی استفاده می شود. ابزار سنجش شامل پرسشنامه های سواد رسانه ای ( فلسفی، 1393). هویت فرهنگی- اجتماعی و پرسشنامه هویت دینی بودند. به-منظور تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار آماری spss در دو بخش آمار توصیفی و استنباطی استفاده شد. در بخش توصیفی از میانگین و انحراف معیار و در بخش آمار استنباطی از آزمون های ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون استفاده گردید. نتایج نشان داد سواد رسانه ای بر هویت فرهنگی، دینی، اجتماعی دانش آموزان تأثیر دارد.
۱۲۱۷.

اسلام و سیاست خارجی انگلیس

نویسنده:
منبع: راهبرد سیاسی سال ۸ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۳۰ 133 - 157

کلیدواژه‌ها: سیاست خارجی استعمار تفرقه دین اندیشه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۵ تعداد دانلود : ۷۹
آمارها نشان می دهد که اسلام سریع ترین دین رو به گسترش در جهان است. حضور مسلمانان در موقعیت خاص جغرافیایی(خصوصاً در غرب آسیا) به جهت حضور سرشار انرژی و ...منجر به آن شده که کشورهای سلطه گر همچون انگلیس خواستار بهره برداری بی هزینه از آن منابع را داشته باشند با وجود این موضوع حضور جریان های اسلامی سد راهی برای این نفوذ بوده است. با این توضیح سوال اصلی این تحقیق عبارت اند است از انگلیس برای حفظ قدرت و تداوم نفوذ خود در منطقه غرب آسیا در برابر دین مبین اسلام که به عنوان عنصر پویا و پنهان در فهم شکلگیری تحولات در این منطقه موثر بوده است، چه راهبردی را دنبال می کند؟ فرضیه این پژوهش اینگونه مطرح می شود که سیاست تفرقه که یک سیاست قدیمی در تاریخ این کشور برای ایجاد نفوذ و استمرار قدرت بوده در دستور کار این کشور هم اکنون نیز قرارداشته تا بتواند منافع خود را تامین کند.
۱۲۱۸.

گونه شناسی «دین داری» در رویکردهای سیاست گذاری فرهنگی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات میان رشته ای تمدنی انقلاب اسلامی سال ۳ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۳ (پیاپی ۱۱) 131 - 153

کلیدواژه‌ها: دین سیاست گذاری فرهنگی دین داری انحصارگرا دین داری کثرت گرا

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۳ تعداد دانلود : ۸۶
مهمترین راه برای فهم رویکرد اسلامی سیاست گذاری فرهنگی، بررسی تطبیقی گفتمان های سیاستگذاری فرهنگی از طریق تحلیل مفاهیم بنیادین آن هاست. «دین»، «فرهنگ»، «انسان» و «حکومت» مهمترین این مفاهیم می باشند. در مقاله حاضر به بررسی تطبیقی مفهوم دین در گفتمان های سیاستگذاری فرهنگی پرداخته می شود. در عرصه سیاست گذاری فرهنگی چهار رویکرد کنترل فرهنگی، تصدی گری، رهاسازی و خدمت رسانی ذیل دو گفتمان کلان «مدیریت مکانیکی» و «هارمونی فرهنگی» وجود دارد. دین داریِ «ایدئولوژیک»، «کاتولیسیسم»، «پروتستانیسم» و «دینداری عامه» از جمله بنیادهای دین شناسی و متناظر این رویکردها هستند. دین در نگاه اسلامی، نه در مکاتب سخت و غیرقابل انعطاف ایدئولوژیک و کاتولیسیسم تعریف می شود و نه در مکاتب شخصی و سطحی پروتستانتیسم و عامه؛ بلکه دین به صورت منعطف ولی تعالی بخش در زندگی عموم جامعه حاضر است. با این وصف، سیاست گذاری فرهنگی با بررسی زمینه و استعداد جامعه انسانی سطحی از دین داری را در دستور کار خود قرار داده و حرکت تدریجی به سوی اهداف نهایی را پیش می گیرد.در مقاله حاضر با روش اسنادی- کتابخانه ای و استنباط عقلی به گونه شناسیِ تطبیقی نگاه های دین شناسی با گفتمان های سیاست گذاری فرهنگی پرداخته می شود.
۱۲۱۹.

ارزیابی انتقادی ماده 24 قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آموزه های فقه مدنی پاییز و زمستان ۱۴۰۳ شماره ۳۰ 33 - 60

کلیدواژه‌ها: دین مستثنیات دین اعسار محکوم به هزینه دادرسی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۹ تعداد دانلود : ۷۴
در ماده 24 قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی به 7 مورد از مصادیق مستثنیات دین تصریح شده و قانون گذار آن ها را غیرقابل توقیف و فروش برشمرده است. تعریف مستثنیات دین به مصادیق آن به جهت نبود ملاک منقح، شبهات مصداقیه زیادی پدید خواهد آورد. ابهام در ناحیه ملاک استثنا در این ماده، موجب شده تا قضات، اصحاب دعاوی قادر به تفسیر دقیق و صحیح مقررات آن نباشند. این پژوهش به روش توصیفی - تحلیلی، با رویکرد حل مسئله، به نقد و آسیب شناسی این ماده قانونی پرداخته و با فحص در منابع روایی و متون فقهی و حقوقی، ملاک ها و مناطات احتمالی استثنای موارد مذکور را بررسی و با تبیین آن ها، سعی در ارائه تعریفی جامع برای تشخیص بهتر موارد مستثنیات دین توسط مقام صالح قضایی نموده و به ارائه راهکاری نوین جهت شناسایی شأن عرفی معسرین از پرداخت محکومٌ به توسط متغیرهای کمّی پرداخته است و با اثبات تفاوت ماهوی و لزوم تفکیک میان موضوع اعسار از هزینه دادرسی و اعسار مصطلح فقهی، عدم ترتب آثار شرعی مترتب بر معسرین از پرداخت محکومٌ به بر معسرین از تأدیه اجرت محاکم قضایی و غیرقضایی بودن این دسته از دعاوی مورد تحقیق قرار گرفته است و برخی آثار تصویب قانونی آن، همچون حل مسئله اطاله دادرسی پرونده های مرتبط با اعسار از هزینه دادرسی در محاکم قضایی و قضازدایی از حجم بالای این دعاوی ارزیابی شده است.
۱۲۲۰.

ضرورت دین در پرتو قاعده قُبح عِقاب بلا بیان از منظر آیات و روایات(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های نوین در مطالعات علوم انسانی اسلامی سال سوم پاییز و زمستان ۱۴۰۳ شماره ۶ 163 - 174
تعداد بازدید : ۱۳۲ تعداد دانلود : ۵۹
انسان به نحوی آفریده شده است که هم گرایش به خوبی در او وجود دارد و گرایش به بدی و خداوند متعال او را در انتخاب هر یک از این دو مسیر آزاد گذاشته و او با اختیار خود می تواند هر یک را که بخواهد انتخاب کند. البته اراده تشریعی خداوند این است که او راه خیر را انتخاب کند و با این انتخاب در مسیر کمال قرار گیرد. از آنجا که مقدمه واجب عقلاً، واجب است، لذا خدای متعال که می خواهد انسان به کمال برسد، باید راه رسیدن به کمال را از بهترین طریق ممکن، به انسان نشان دهد. به همین دلیل او هدایت بندگان را بر خود واجب دانسته است و از طریق وضع و معرفی تکالیف انسان را به سوی مطلوب هدایت نموده است و اگر او چنین تکالیفی را وضع یا ابلاغ نمی کرد، عقلاً نمی توانست انسان ها را بازخواست و مجازات کند، زیرا این بازخواست و مجازات قبیح بود. در آیات متعددی از قرآن کریم به این موضوع اشاره شده است. اصولیین و متکلمان مسلمان از این موضوع قاعده ای را استنباط کرده اند که به قاعده «قُبح عِقاب بلا بیان» معروف است. فقها و اصولیین از آن اصولی مانند اصل برائت و اباحه را استنباط کرده اند و متکلمان با استفاده از آن بر ضرورت بعثت پیامبران استدال کرده اند. در این تحقیق مبانی قرآنی «قاعده قبح عقاب بلا بیان» از منظر کلامی، با استفاده از روش تحلیلی- توصیفی، کشف و با بهره گیری از روایات معصومین (ع) و تفاسیر مفسران بررسی و تحلیل شده است.