درخت حوزه‌های تخصصی

علوم اسلامی

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۲٬۱۸۱ تا ۲٬۲۰۰ مورد از کل ۷۹٬۱۸۶ مورد.
۲۱۸۱.

تحلیل تقریرهای برهان نظم و پاسخ به اشکالات وارد بر آن بر مبنای نوع حجت منطقی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: الهیات تطبیقی سال ۱۵ بهار و تابستان ۱۴۰۳ شماره ۱ (پیاپی ۳۱) 95 - 112

کلیدواژه‌ها: نظم عقل غایتمندی علم ناظم الهی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۷ تعداد دانلود : ۹۵
برهان نظم از ساده ترین و رایج ترین براهینی است که انسان را به ماوراء عالم ماده پیوند می زند. انسان ها از دیرباز با تعقل در ساختار موجودات و غایتمندی آنها به وجود ناظمی علیم و حکیم اذعان کرده اند. تقریرهای مختلفی از این برهان با درجاتی متفاوتی از قوت و دقت در سخن اندیشمندان اسلامی و غربی دیده می شود که ازطریق برهان، تمثیل یا استقراء و با تکیه بر مصادیق جزئی یا کلی نظم در طبیعت درصدد اثبات ناظمی هوشمند است. فهم صحیح برهان و تحلیل درست مقدمات آن بر پایه عقل می تواند اعتبار و وجاهت آن را در اثبات ناظمی الهی افزایش دهد و ما را در پاسخگویی به قسمت عمده ای از اشکالات وارد بر آن یاری رساند. این نوشتار از نگاه معرفت شناسی و به روش توصیفی تحلیلی به بررسی اشکالات وارد بر این برهان می پردازد و با تکیه بر شرایط انواع حجت های منطقی درصدد رفع و پاسخگویی به آنها با تبیین جایگاه و نقش آفرینی عقل در این برهان است و به دفاع از وجاهت و اعتبار آن در اثبات ناظمی فرامادی و ابطال عقیده مادی گرایان می پردازد. 
۲۱۸۲.

پیامبرشناسی در اروپا؛ بررسی موردی سامانه چند دانشگاه شاخص در دهه اخیر

نویسنده:
منبع: سیره پژوهی اهل بیت سال ۱۰ بهار و تابستان ۱۴۰۳ شماره ۱۸ 87 - 106

کلیدواژه‌ها: اسلام شناسی در غرب سیره پژوهی در غرب مصالعات اسلامی در اروپا

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۷ تعداد دانلود : ۷۶
سیره پیامبر اسلام(ص) همواره مورد توجه خاورشناسان بوده است. این توجه در دهه های اخیر به سبب رشد فزاینده مهاجرت مسلمانان به اروپا، حضور پررنگ تر محققان مسلمان در فضاهای علمی و آکادمیک اروپا، گسترش تبلیغات رسانه ای در راستای اسلام رحمانی و یا ترسیم فضای تروریسم و اسلام هراسی رو به فزونی نهاده است. گام نهادن در این مسیر مطالعاتی، همچون سایر حوزه های تحقیقاتی، مستلزم آشنایی محقق با سایر اقدامات انجام شده در این حوزه و شناخت پیشینه کار است. وارسی دقیق مطالعات سیره پژوهی سال های اخیر در دانشگاه های اروپا نشان می دهد که اگرچه این رویکرد پژوهشی در دانشگا ه های متعدد اروپایی دنبال می شود و مختص یک کشور خاص نیست اما اخیرا به طور برجسته تری در دانشگاه های بریتانیا و آلمان پی گرفته شده است. یافته های این پژوهش نشان می دهد که دانشگاه های پادربورن، هامبورگ، گوته، توبینگن، مونستر، آکسفورد، اوپسالا از مهم ترین مراکز علمی فعال در این حوزه هستند. انجام پروژه هایی تحت عنوان «سیر دگردیسی محمد از انسان به ابرانسان»، «پیامبرشناسی مسیحی با نگاهی به یهودیت و اسلام» و انتشار کتاب هایی مانند مطالعه هرمنوتیکی سیره پیامبر و تفکر تفسیری و سیره پیامبر نمونه هایی از اقدامات انجام شده در این مراکز است.
۲۱۸۳.

تحلیل گونه های روایات تفسیری سوره صافات با تأکید بر تفسیر نور الثقلین

نویسنده:
منبع: تحقیقات قرآنی و حدیثی سال ۶ بهار و تابستان ۱۴۰۳ شماره ۱۰ 9 - 25

کلیدواژه‌ها: گونه شناسی روایات تفسیری سوره صافات تفسیر نورالثقلین

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۳ تعداد دانلود : ۶۸
روایات تفسیری یکی از منابع مهم وحی است که کارکردهای مختلفی دارد و از آنها به گونه شناسی یاد می شود. در بررسی هایی که به روش توصیفی- تحلیلی در روایات تفسیری ذیل سوره صافات در تفسیر نورالثقلین انجام شد، درمورد گونه های ناظر به ترسیم فضای نزول، بیان مصداق عام و خاص، شرح لغت، محتوای تفصیلی، بطون آیات و علت و حکمت آیه، روایاتی شناسایی و بررسی شد. برای گونه های ناظر به عام و خاص، مطلق و مقید و ناسخ و منسوخ، روایتی در تفسیر مذکور ذیل آیات سوره صافات یافت نشد.
۲۱۸۴.

راهکارهای تبری گفتاری از منظر قرآن و حدیث

نویسنده:
منبع: تحقیقات قرآنی و حدیثی سال ۶ بهار و تابستان ۱۴۰۳ شماره ۱۰ 47 - 64

کلیدواژه‌ها: تبری تبری گفتاری راهکار تبری لعن دشمنان نفرین دشمنان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۵ تعداد دانلود : ۸۳
تبری یکی از فروعات دین اسلام و از آموزه های اعتقادی و رفتاری در مذهب تشیع و برخی دیگر از فرقه های اسلامی و به معنای دوری جستن از دشمنان خدا و دشمنان اولیای دین است و حقیقت ایمان و دین را تشکیل می دهد. این واژه به سه صورت قلبی، گفتاری و رفتاری متصور است. در پژوهش حاضر به روش توصیفی-تحلیلی و با رویکرد به تقریب مذاهب و با استناد به قرآن کریم، سنت و سیره پیامبر و اهل بیت (ع) شیوه تبری گفتاری بررسی شد. نتایج نشان می دهد که تبری گفتاری به دو صورت سلبی و ایجابی است. در تبری گفتاری به شیوه ایجابی، مهمترین امر آگاهی بخشی است؛ زیرا مبنای احکام و شریعت اسلام بر عقلانیت است. توان مجاب کردن عقلانی مخالفان، مرحله مهم و مورد تأکید قرآن کریم و سنت اهل بیت (ع) است. بهره گیری از ابزار گفت وگو در این عصر، فرصتی برای شناسایی و فهم افکار و عقاید یکدیگر، راهکار تعامل فکری و بیان بیزاری از امور غیرتوحیدی است. در تبری گفتاری به شیوه ایجابی، حکمت و استدلال، موعظه، شیوه حماسی و به شیوه سلبی، تهدید و انذار، افشاگری، لعن، نفرین از کتاب و سنت قابل استفاده است. 
۲۱۸۵.

هگل ایرانی؛ گزارش و وصف خوانش سید جوادطباطبایی از گفت وگوی ملاصدرا و هگل(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: حکمت اسراء تابستان ۱۴۰۳ شماره ۴۵ 143 - 168

کلیدواژه‌ها: هگل ایرانی گفت وگو هگل ملاصدرا ایده آلیسم معقول بالذات اتحاد عقل و عاقل و معقول

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۰ تعداد دانلود : ۱۳۲
بیش از یک و نیم قرن از مواجهه ایرانیان با اندیشه هگل می گذرد. در این مدت،مراجعه «ما» به هگل، تحولاتی داشته لذا بجاست پس از این همه هگل پژوهی، ترجمه هگل و هگل خوانی، دست به یک ارزیابی از نسبتی که با هگل ساخته ایم بزنیم و بپرسیم؛ آیا پس از این همه مدت، هگل را در سنت خودمان اخذ کرده ایم؟ به بیان دیگر آیا می توان در عداد سنت های تفسیری گوناگونی که از هگل وجود دارد مثلا هگل راست و چپ و پیر و جوان و انگلیسی و فرانسوی و غیره، سخن از یک هگل ایرانی گفت؟آیا اساسا امکان فهم هگل-ولو متفاوت از سایر فهم ها-برای ما گشوده است؟ پاسخ این پرسش ها ارجاع به تاریخ فلسفه و سنت فکری ما دارد.شاکله مفاهمه ای «ما»، باید ظرفیت شنیدن هگل و سخن گفتن با او را داشته باشد. این بیان آشکارا پرسش از معاصرت فلسفه اسلامی است. پاسخ به این پرسش مستلزم بررسی خوانش هایی است که از اندیشه هگل در بستر  فلسفه اسلامی رخ داده است. از آنجا که اندیشه ملاصدرا، تمامیت فلسفه ماست، خوانش های ما از هگل عمدتا در بستر فلسفه ملاصدرا و در امتداد و بسط آن اندیشه، شکل گرفته است. لذا ما تمرکز خودرا بر سنجش مواجهات صدرا با هگل قرار دادیم. سید جواد طباطبایی یکی از متفکران معاصر ایرانی است که دست به تطبیق هایی میان صدرا و هگل زده است. از همین رو توصیف مواجهه اش با هگل ضرور است و ما در پی آنیم تا بتوانیم به ارزیابیی دقیق از یکی از مهم ترین هگل خوانی های ما در بسترسنتِ به تفکر درآمده شده ما یعنی فلسفه ملاصدرا برسیم و یکی از اضلاع کلان پروژه «هگل ایرانی» را تبیین نماییم.
۲۱۸۶.

مبانی هستی شناختی در تفکر نصر و نقش آن در نقد غرب(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های هستی شناختی سال ۱۳ بهار و تابستان ۱۴۰۳ شماره ۲۵ 1-28

کلیدواژه‌ها: نصر وجودشناسی معرفت شناسی معرفت شناسی غرب امر قدسی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۲ تعداد دانلود : ۹۳
نصر به نقد بحران حاصل از معرفت شناسی غرب می پردازد و آن را حاصل دوری از سنت و ایجاد فاصله میان هستی و شناخت می داند. او مانند سنت گرایان عدم توجه فلاسفه جدید به عقل شهودی و نادیده گرفتن معرفت قدسی مبتنی بر آن که ریشه در قلب آدمی دارد، قطع ارتباط با عالَم غیب و تنزل عقل به عقل استدلالی را مسبب وضع بحرانی موجود غرب می داند. نصر  نقش وجود را در فلاسفه بزرگ اسلامی از ابن سینا تا ملاصدرا مورد کنکاش قرار داده است و با هدفِ نشان دادن قدسی بودن آنها، از توجه به وجود و هم ریشه بودن آن با شناخت، سخن می گوید. حال که معرفت از مضمون قدسی اش خالی شده و رابطه حقیقت یا معرفت تعقلی با امرِقدسی مغفول مانده و عالم سکولار با یاد خدا و حضور امرقدسی بیگانه است، تنها با احیای حکمت و اتصال عقل شهودی با نور عقل کلی که همان نور وحی و قرآن است و نیز التزام عملی انسان به معرفت صادر شده از جانب خداوند، می توان به حقایق اصیل وجود دست یافت.
۲۱۸۷.

دلالتهای ارتباط معنایی حیات و تربیت درآیه 24 سوره انفال و تاثیر آن بر مبانی تعلیم و تربیت اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی سال ۳۲ تابستان ۱۴۰۳ شماره ۶۳ 137 - 164

کلیدواژه‌ها: تربیت حیات ولایت تعلیم و تربیت اسلامی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۶ تعداد دانلود : ۹۰
هدف از تحقیق، کشف پیوند معنایی تربیت با حیات در آیه 24 سوره انفال است که در آن تصریح شده که اجابت دعوت خدا و رسول او سبب زنده شدن انسان ها است. از آن جا که سول خدا نیز در این آیه موضوعیت دارد؛ موضوع ولایت نیز به پل ارتباطی بین تربیت و حیات انسانی تبدیل می شود که جای تحقیقات دقیق تری دارد. تحقیق حاضر با رویکرد کیفی و روش استنباطی انجام شده است.بخش اول آیه مورد نظر، میدان تحقیق و جامعه نمونه تحقیق را تشکیل می دهد. آیه مذکور این است که :أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اسْتَجِیبُوا لِلَّهِ وَلِلرَّسُولِ إِذَا دَعَاکُمْ لِمَا یُحْیِیکُمْ"(انفال : 24) ای کسانی که ایمان آورده اید هنگامی که خدا و رسول شما را خواندند استجابت کنید تا بدین وسیله به حیات دست یابید. همان طور که در آیه مشاهده می شود مفردات بنیادین آیه فوق این موارد است که در این تحقیق تلاش می شود رابطه آن ها با تعلیم و تربیت روشن شود : ایمان، استجابت، خدا و رسول، هنگامه دعوت، حیات بخشی. اولا بخش اول آیه، به لحاظ اجزاء چه ارتباطی به تعلیم و تربیت دارد؟ دوم این که این معانی با سایه های معنایی خود و سایر آیات و روایات مرتبط چه شبکه ای از معانی را تشکیل می دهند؟ سوم این شبکه معنایی چه مبانی هستی شناسی، معرفت شناسی، دین شناسی، انسان شناسی و ارزش شناسی ای را برای تعلیم و تربیت فراهم می کند؟ چهارم این مبانی تربیتی چه اهداف، اصول، روش هایی را برای تعلیم و تربیت اقتضا می کنند؟ دریافته های تحقیق پس از تفاصیل مبنایی مشخص می شود از جمله علائم حیاتی انسانی بر اساس مبانی تربیتی حیات طیبه، هماهنگی او با اولیاء الله در اعتقادات، تحیت و سلام در روابط اجتماعی و همچنین حیاء و عفاف در حوزه اخلاقی است.
۲۱۸۸.

«بررسی تطبیقی ماهیت معیت یا عدم معیت حق و خلق از منظر متکلمان اسلامی و ملاصدرا با تکیه بر نهج البلاغه»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دین پژوهی و کارآمدی دوره ۴ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۳ (پیاپی ۱۳) 73 - 89

کلیدواژه‌ها: حق تعالی خلق معیت علمی متکلمان ملاصدرا

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۸ تعداد دانلود : ۹۲
مسئله معیت حق تعالی با مخلوقات از جمله مسائل بنیادینی است که در حوزه الهیات و مسائل آن نقش اساسی ایفا می کند و مباحثی همچون جبر و اختیار بر اساس آن تبیین و تحلیل می گردند. در نگاه کلامی رابطه حق تعالی با مخلوقات، بینونت عزلی است؛ به طوری که از دیدگاه متکلمان، موجودات و عالم ماسوا در برابر خداوند به عنوان موجودات مستقل در نظر گرفته می شوند و هرگونه سنخیت و معیت میان آن دو نفی می شود . معیت رایج و مطرح در منظومه فکری متکلمان؛ معیت میان موجودات مادی و به معنای همراهی جسمانی است. اما قاطبه متکلمان در تفسیر و برداشت خود از آیات و روایات، همراهی و معیت حق تعالی و خلق را به احاطه علمی و آگاهی تفسیر نموده اند. در حکمت صدرایی، مسئله معیت حق با خلق، با توجه به مبانی آن صبغه کاملا متفاوتی با دیدگاه متکلمین دارد. ملاصدرا بر مبنای سیر دوم فلسفی گرچه معیت علی و معلولی را می پذیرد اما در سیر سوم با مطرح ساختن وحدت شخصی وجود و نگاه ربطی و ظلّی به موجودات عالم، نظریه نهایی خویش را ابراز می دارد و معیت حق تعالی با خلق را یک طرفه معیت بالحق و قیومیه می خواند. ملاصدرا با طرح معیت قیومیه مخاطب را از نگرش ظاهری به نگرش باطنی از معنای معیت می رساند و اقسام معیت های ماهوی را رد می کند. در این تحقیق با روش توصیفی-تحلیلی سعی بر این است تا فراز «مع کل شیء لا بمقارنه و غیر کل شیء لابمزایله» از منظر متکلمان اسلامی و ملاصدرا مورد بررسی و مداقه قرار گیرد. از منظر ملاصدرا و برخلاف دیدگاه متکلمان، بینونت میان حق و خلق، بینونت عزلی نیست، و بینونت صفتی، میان آنها برقرار است، به این معنا که خداوند محیط، مطلق و نامتناهی و اشیاء و مخلوقات محاط، مقید و متناهی هستند.
۲۱۸۹.

بازشناخت کارکرد قرینه های لفظی در فهم حدیث از دیدگاه شیخ انصاری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های قرآن و حدیث سال ۵۶ بهار و تابستان ۱۴۰۳ شماره ۱ 159 - 178

کلیدواژه‌ها: قرینه های لفظی قرینه فهم حدیث شیخ انصاری شیخ أعظم

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۷ تعداد دانلود : ۷۲
حدیث، زمانی می تواند مورد استناد قرار گیرد که با نقد و ارزیابی، صدور آن از معصوم ثابت گردد. شیخ انصاری همانند دیگر فقیهان شیعه با تشکیل خانواده های حدیثی در جای جای مباحث فقهی از قرائن مختلف برای رسیدن به مراد واقعی امام بهره می برد. ایشان در تراث فقهی خود به قرائن فراوانی، توجه کرده است. قرینه ها از جهات گونا گونی قابل تقسیم هستند و بر طبق یک تقسیم بندی گاهی از جنس لفظ و کلام هستند که آن را قرینه لفظی می نامند و گاهی از جنس لفظ و کلام نیست که بدان قرینه مقامی می گویند. پژوهش حاضر با روش توصیفی تحلیلی به این نتیجه رسیده است که در نگاه شیخ انصاری بررسی قرینه های لفظی در فرآیند فهم حدیث تأثیر بسزایی در فهم مراد واقعی معصوم دارد؛ ایشان برای تحصیل ظهور و دستیابی به مراد جدی امام، در تراث فقهی اصولی خود، از قرائن لفظی متنوعی مانند تخصیص، تبیین، حکومت و ورود، تعلیل، سیاق، تقابل، سوال راوی، فهم و تفسیر نخستین راوی، عنوان باب حدیث، امر عقیب حظر، تمثیل استفاده کرده است.
۲۱۹۰.

سوانحِ زندگی و تحلیل مولّفه های اصلی عرفان بهاءولد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: عرفان اسلامی سال ۲۰ زمستان ۱۴۰۳ شماره ۸۲ 179 - 196

کلیدواژه‌ها: بهاءولد تأویل خوشی عشق ذکر معارف

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۲ تعداد دانلود : ۷۸
بهاءالدین ولد، پدر مولوی از عارفان سده ششم و هفتم هجری است. تنها اثر مهم برجای مانده از او کتاب معارف است که مجموعه مواعظی در تفسیر و تأویل برخی از آیات قرآن و احادیث با ذوق و مشرب صوفیانه است. در معارفِ بهاءولد موضوعاتی همچون علم باطن و علم ظاهر، عشق و تجربه دینی، سماع و شادی و خوشی عرفانی، ذکر، محبّت الهی، قرب و... به شیوه ای سلوکی، تعلیمی و تربیتی که حاکی از ذوق و تجربه عرفانی اوست به چشم می خورد. سنّت تربیت عرفانی او بیشتر مبتنی بر انجام عبادت همراه با مریدان و موعظه آن ها با بیان تعابیر و تأویلات عرفانی آیات قرآن است. او در توصیف احوالات روحانی خود با شبیه سازی آن ها با تصاویر زندگیِ روزمره آدمیان، آن-ها را برای مخاطب خود ملموس و آشنا می سازد. در عرفان بهاءولد، حقیقتِ وجود و راز و بقا و دوام موجودات به خوشی و مزه (لذّت) وابسته است. در این مقاله تلاش شده است تا گوشه ای از مهم ترین آرا و اندیشه ها و احوال این عارفِ واعظ به شیوه توصیفی-تحلیلی مورد واکاوی قرارگیرد.
۲۱۹۱.

بازخوانی شخصیت جعفربن ابی طالب بر اساس مرثیه حسان بن ثابت

نویسنده:
منبع: جستارهای تاریخ اسلام سال ۴ بهار و تابستان ۱۴۰۳ شماره ۷ 83-98

کلیدواژه‌ها: شعر اعراب حسان بن ثابت مرثیه جعفر بن ابی طالب جنگ موته

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۴ تعداد دانلود : ۷۸
دین اسلام در سرزمینی شعرپرور و شاعرخیز ظهور کرد؛ چراکه قوم عرب در سخن و سخنوری چیره دست و در سخن شناسی توانا بود و به شعر و شاعری قدر فراوان می نهاد. شعر، سند و مدرک فضایل، معایب، انساب و ایام و تاریخ اعراب به شمار می رفت و تمام معرفت و زندگی آنان محسوب می شد. یکی از ابزار عرب ها برای بیان احساسات خود در غم از دست دادن بزرگان، مرثیه هایی است که در سوگ آنان می سرودند. در این میان، یکی از مرثیه ها، در غم «جعفر بن ابی طالب» از «حسّان بن ثابت انصاری» است. حسان ازجمله شاعرانی بود که اشعار فراوانی در مدح پیامبر (ص) سرود و مرثیه هایی در سوگ شخصیت های بزرگ عرب برجای نهاد. نوشتار پیش رو در بررسی مرثیه حسان درباره جعفر باتکیه بر منابع لغوی و تاریخی به این نتیجه دست یافت که این گونه اشعار علاوه بر تبیین میزان حزن و اندوه در مرگ شخص، به معرفی وی می پردازد که بیان کننده جایگاه ویژه افراد است و سبب ماندگاری آنها می شود.
۲۱۹۲.

تحلیل مضمون اسناد سیاست گذارانه تبلیغی حوزه علمیه قم در نسبت علم و فرهنگ(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: معرفت فرهنگی اجتماعی سال ۱۵ پاییز ۱۴۰۳شماره ۴ (پیاپی ۶۰) 6 - 28

کلیدواژه‌ها: فرهنگ حوزه علمیه قم سیاستگذاری تحلیل مضمون تحلیل کارکردی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۴ تعداد دانلود : ۴۶
حوزه علمیه از دیرباز نیازهای فرهنگی اجتماعی جامعه را پاسخ داده است. با پیروزی انقلاب اسلامی و ساختارمند شدن حوزه عملیه، شورای عالی حوزه به عنوان نهاد سیاست گذار تأسیس و اسناد فراوانی را با عناوین اساسنامه و چشم انداز تدوین نمود. مسئله این پژوهش بررسی نسبت حوزه و فرهنگ در اسناد و مصوبات مرتبط با تبلیغ با روش تحلیل مضمون است. در روش تحلیل مضمون، با کدگذاری گزاره های مضامین سه گانه «انتقال فرهنگ»، «بایسته های تثبیت فرهنگ» و «جهانی شدن» کشف گردید، که نشان دهنده پذیرش سوژگی حوزه نسبت به فرهنگ است. و علاوه بر این موجبات شناسایی آسیب ها و راه های ارتقای تبلیغ را فراهم کرده است. با توجه به بررسی های کیفی صورت گرفته، حوزه نیازمند یکپارچگی در امر آموزش، پژوهش و تبلیغ است. تا بدین وسیله توانایی حفظ و ارتقای خود به عنوان گروه مرجع در میان دیگر نهادهای اجتماعی را داشته باشد، که تحقق این امر با شناخت فرهنگی جامعه و اضافه نمودن واحدهای درسی همچون مطالعات فرهنگی، فرهنگ شناسی و... در دوره مقدمات صورت می پذیرد.
۲۱۹۳.

بررسی مفهوم «مبهم» در فلسفه صدرالمتألهین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت فلسفی سال ۲۲ زمستان ۱۴۰۳ شماره ۲ (پیاپی ۸۶) 39 - 56

کلیدواژه‌ها: صدرالمتألهین درک کلی عقل فعال ارزیابی معرفت مفهوم «مبهم»

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۷ تعداد دانلود : ۷۰
تحقق مفهوم کلی و نحوه ارزیابی آن از مسائلی است که ملاصدرا به آن پرداخته است. مشهور است، او درک جزئی را ناشی از قیّومیّت نفس و درک کلی را ناشی از نوعی اتحاد با عقل فعال میداند اما براساس تعریف از کلی در منطق و تفاوت آن با تعریف ارائه شده در فلسفه، نوع دیگری از مفاهیم قابل کشف است که مبانی و آثار آن مغفول است. صدرالمتالهین روشهای متعددی اعم از اتحاد با عقل فعال یا مشاهده رب النوع جهت درک کلی بیان نموده و ضمن تایید تجرید مفاهیم جزئی برای درک کلی آن را در برخی آثار نقد نموده است. در این نوشتار ضمن جمع بندی این روشها، با توجه به انواع کلی و جزئی و تاثیر قوای نفس در شکل گیری آنها، به بررسی وجودی و مبانیِ این نوع متفاوت از کلی به عنوان مفهوم مبهم پرداختیم. مفهوم مبهم از دخالت قوه متصرفه در مفاهیم جزئی و برداشتن قیود تعیین کننده بدستآمده و خاصیت فلسفیِ کلی بودن را دارا نیست؛ از اینرو پس از ارزیابی معرفتی، کاربردها و روشهای متفاوت ارزیابی آن بیان شده است.
۲۱۹۴.

تحلیلی از نقش مبلغان دینی در باورمندسازی تمدن نوین اسلامی با تأکید بر ارائه راهکار از منظر رهبر معظم انقلاب(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت سال ۳۳ تابستان ۱۴۰۳ شماره ۳۱۷ 11 - 23

کلیدواژه‌ها: مبلغان نقشه راه باورمندسازی فرهنگ سازی تمدن نوین اسلامی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۳ تعداد دانلود : ۵۴
امروزه، عصر بازگشت به اسلام، بیداری و احیای تمدن اسلامی است. پویایی تمدن اسلامی، با نقشه راه الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، به عنوان دکترین نظام جمهوری اسلامی ایران توسط رهبر فرزانه انقلاب مطرح گردید. این مقاله با روش توصیفی و تحلیلی و مطالعه اسنادی، در صدد تبیین نقش مبلغان دینی و ارائه راهکار باورمندسازی و پویایی تمدن اسلامی از منظر رهبر انقلاب است. یافته های پژوهش حاکی از این است که نیل به این تمدن، دارای چند مرحله پیروزی انقلاب اسلامی، تشکیل نظام، دولت، کشور اسلامی و امت یا تمدن اسلامی است که نقش مبلغان دینی در باورمندسازی و باور به امکان تحقق و پویایی تمدن اسلامی، با نقشه راه «الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت» بسیار حیاتی است؛ زیرا روحانیون با جهاد تبیین و ترویج بیداری اسلامی، زمینه ساز تحقق انقلاب اسلامی برآمدند که خمیرمایه اولیه ساخت هویت تمدنی را فراهم نمود و با شکل دادن به نظام و دولت اسلامی، در پی تشکیل کشور و تمدن اسلامی، در قالب تمدن نوین اسلامی ایرانی با الگوی مزبور هستند. عمدتاً دو راهکار اقدامات نظری و عملی، بسترساز باورمندی به پویایی تمدن اسلامی، به عنوان مهم ترین نقش مبلغان دینی در هدایت و بارومندسازی تحقق تمدن اسلامی در سه ساحت دینی، سیاسی و اجتماعی است.
۲۱۹۵.

نقدی تحلیلی بر «بازگشت به خویشتن» از منظر دکتر علی شریعتی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت سال ۳۳ تابستان ۱۴۰۳ شماره ۳۱۷ 25 - 38

کلیدواژه‌ها: علی شریعتی کنش گفتاری ازخودبیگانگی بحران هویت بازگشت به خویش

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۱ تعداد دانلود : ۵۸
نظریه «بازگشت به خویش» از اندیشه های کانونی علی شریعتی، یکی از روشن فکران ایران معاصر است که فهم فرایند شکل گیری این ایده، به عنوان ستون فقرات مکتب فکری وی، مستلزم راهیابی به اندیشه اوست. در این مقاله با بهره گیری از هرمنوتیک قصدگرای اسکینر، که رهیافتی معتبر در فهم آرای سیاسی است، مجموعه 36جلدی میراث فکری شریعتی، به عنوان یک کنش گفتاری قصدشده، مورد توجه قرار گرفته شده تا نمایانگر گردد که فضای خلق چنین گفتاری در راستای گفتمان حاکم بر فضای سیاسی اجتماعی دهه 40 و 50 و همچنین پاسخ به مسئله «ازخودبیگانگی» و «سرگشتگی» جوانان در ایران بوده است. مقاله حاضر با مفروض دانستن اندیشه سیاسی اجتماعی به عنوان آراء و عقایدی درباره سامان وجه سیاسی اجتماعی حیات آدمی، مدعی است که اندیشه سیاسی اجتماعی شریعتی در قالب و قامت نظریه «بازگشت به خویش» بروز و ظهور یافته است که از سویی نیازمند اصلاح، تنقیح و تکمیل است و از سوی دیگر، دارای امکاناتی است که می توان در شرایط امروز کشور، به ویژه در جهت بازگشت جوان ایرانی به خویشتن خویش در دوران پساانقلاب از آن بهره جست. به نظر می رسد علی شریعتی در قالب یک ایدئولوژیست نوآور، با خلق ایده بازگشت به خویشتنِ ایرانی که مدعی بود دارای درون مایه های ایرانی و اسلامی در کنار ایده های نو و جدید است، در برهه های بحرانی تاریخ ایران توانست تا حدودی ذهنیت و افکار جوانان را به خود جلب کند، مسئله ای که امروز نیز در پرتو توجه به اندیشه درستی از بازگشت به خویشتن همچنان امکان پذیر است. با این وصف، نباید برای «بازگشت به خویشتن» با رویکرد التقاطی چشم بسته در مسیری گام برداشت که متفکرانی چون شریعتی درست یا نادرست طی کردند، بلکه باید از آموزه های اسلام ناب الهام پذیرفت و متناظر به آن آموزه ها مسیر «بازگشت به خویشتن» را هموار ساخت.
۲۱۹۶.

بررسی میزان تطابق برنامه درسی قصدشده و اجراشده دروس تعلیم و تربیت اسلامیِ رشته علوم تربیتی دانشگاه فرهنگیان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم تربیتی از دیدگاه اسلام سال ۱۲ زمستان ۱۴۰۳ شماره ۲۷ 67 - 98

کلیدواژه‌ها: برنامه درسی قصدشده برنامه درسی اجراشده دروس تعلیم وتربیت اسلامی رشته علوم تربیتی دانشگاه فرهنگیان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۷ تعداد دانلود : ۶۰
هدف پژوهش حاضر بررسی میزان تطابق برنامه درسی قصد شده و اجرا شده دروس تعلیم و تربیت اسلامی در رشته علوم تربیتی دانشگاه فرهنگیان از دیدگاه اساتید و دانشجومعلمان بوده است. روش پژوهش بر مبنای هدف کاربردی و بر اساسِ روش گردآوری داده ها، توصیفی از نوع پیمایشی و جامعه آماری شامل تمامی اساتید دروس تعلیم و تربیت اسلامی و دانشجومعلمان ورودی 1399 و 1400 رشته علوم تربیتی دانشگاه فرهنگیان شهید بهشتی اقلید بود. در بخش اساتید از روش نمونه گیری سرشماری استفاده و تمامی اساتید (12 نفر) برای نمونه انتخاب شدند. در بخش دانشجومعلمان، از 425 دانشجومعلمان محصل در دروس تعلیم و تربیت اسلامی، 200 نفر با روش تصادفی ساده برای نمونه پژوهشی انتخاب شدند. وضعیت برنامه درسی اجرا شده با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته و فرم مشاهده رفتار مدرسان بررسی شد. داده های جمع آوری شده با کمک شاخص های آماری توصیفی و استنباطی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج تجزیه و تحلیل داده ها نشان داد در مجموع، میزان مطابقت مؤلفه های اهداف، محتوا، روش های تدریس و شیوه ارزشیابی برنامه درسی قصد شده دروس تعلیم و تربیت اسلامی با برنامه درسی اجرا شده از دیدگاه اساتید و دانشجومعلمان کمتر از حد متوسط بوده است. از نظر اساتید و دانشجویان مؤلفه ارزشیابی در درس اسناد، قوانین و سازمان آموزش و پرورش در جمهوری اسلامی ایران و مؤلفه اهداف در درس نقش اجتماعی معلم از دیدگاه اسلام، میانگین بالاتر از حد متوسط را نشان دادند. همچنین در درس فلسفه تربیت رسمی و عمومی در جمهوری اسلامی ایران، از نظر اساتید  تنها مؤلفه محتوا میانگین بیشتر از حد متوسط را نشان داد. با عنایت به نتایج حاصل، دانشگاه فرهنگیان با تدوین برنامه درسی قصدشده منسجم تر و برگزاری دوره های آموزشی مؤثر برای اساتید می تواند به اهداف ترسیم شده در دروس تعلیم و تربیتی دست یابد.
۲۱۹۷.

کارکردهای مسجد تراز اسلامی با تأکید بر آموزه های دینی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت سال ۳۳ تابستان ۱۴۰۳ شماره ۳۱۷ 75 - 85

کلیدواژه‌ها: مسجد کارکردهای راهبردی تراز اسلامی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴ تعداد دانلود : ۵۳
مسجد محل عبادت در اسلام است و تأکید ویژه ای از سوی اولیای دین نسبت به ساخت و آباد نمودن آن شده است. آموزه های دینی اعم از قول، فعل و تقریر معصومان(ع) نسبت به گسترش کارکردهای مسجد، کاملاً گویاست. امور سیاسی، نظامی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و علمی از کارکردهایی هستند که دین اسلام آنها را بیان داشته است. در این میان، برخی از کارکردها نیز هستند که امروزه خود را نشان می دهند. راهبردهایی که پیشوایان دین اسلام در احکام به مسلمانان معرفی کرده اند، شامل مساجد نیز می شود. با نگاهی عمیق تر به این نوع از تأکیدات و عملکرد دیگر ادیان و ملل در رابطه با نشانه های ملی و دینی خود می توان دریافت که پیامبر اسلام(ص) و اولیای دین با نگاهی راهبردی به ساخت مسجد سفارش نموده اند. این تحقیق با استفاده از منابع اسلامی، بر اساس منابع کتابخانه ای نگاشته شده و نتایج این تحقیق نشان می دهد که مسجد در اسلام، علاوه بر اینکه مکانی برای عبادت و بصیرت افزایی و همچنین مسائل سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی است، به عنوان نشانه و علامتی از تمدن اسلامی برای کل تاریخ به شمار می رود.
۲۱۹۸.

تربیت کودک از دیدگاه منابع و برخی اندیشمندان اسلامی

نویسنده:
منبع: پژوهش های اسلامی جنسیت و خانواده سال ۷ بهار و تابستان ۱۴۰۳ شماره ۱۱ 65-77

کلیدواژه‌ها: تربیت فرزند قرآن اندیشمندان اسلامی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲ تعداد دانلود : ۴۶
تربیت یکی از مسائل مورد توجه در جامعه صالح است؛ زیرا جامعه صالح، زمینه رشد معنوی و شخصیتی انسان را فراهم می کند. در پژوهش حاضر به شیوه تحلیلی و باروش اسنادی و کتابخانه ای، دیدگاه قرآن و کلام اهل بیت (ع) و برخی اندیشمندان اسلامی را درمورد تربیت بررسی شده است.  نتایج نشان داد از نظر اسلام دوره های تربیت فرزند به سه دوره تقسیم می شود. همچنین در پژوهش حاضر تربیت از منظر قرآن (شامل تربیت اعقادی ، آموزش شریعت و احکام ، تربیت اخلاقی مانند مشورت )، از منظر اهل بیت (ع) (تربیت عاطفی، توجه به سن در تربیت، تلاش والدین در تربیت) و از منظر اندیشمندان مسلمان بررسی شد. یافته های پژوهش نشان می دهد اگر انسان به امر تربیت توجه لازم و کافی داشته باشد به راهکارهای مهمی در امر تربیت دست می یابد که وی را در رسیدن به هدف متعالی یاری می رساند. 
۲۱۹۹.

Evaluating Strong Emergentism: An Argument for Non-Physical Substantial Strong Emergentism(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های فلسفی - کلامی سال ۲۶ بهار ۱۴۰۳ شماره ۱ (پیاپی ۹۹) 67 - 84

کلیدواژه‌ها: Strong Emergentism Mind-Body problem Timothy O’Connor Jonathan Jacobs substance dualism physicalism Mental Causation

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۳ تعداد دانلود : ۱۹۴
Physicalists and dualists have failed to provide a convincing answer to the mind-body problem. This is because they, respectively, sacrifice mental causation and neglect the close relationship between the mind and the body. To tackle this, some contemporary philosophers, such as Timothy O’Connor and Jonathan Jacobs, have turned to the concept of strong emergentism. This perspective views the mind as an emergent physical substance with autonomous causal powers. If this standpoint is tenable, it holds promise for resolving the mind-body problem. Nevertheless, the idea of strong emergentism faces substantial challenges. This article aims to achieve two objectives. First, it addresses these challenges and asserts that, even in the face of the most serious concern, “the collapse problem”, a specific interpretation of strong emergentism remains unthreatened. Second, we contend that while O’Connor and Jacobs present a thought-provoking proposal, its clarity is hindered, and a thorough understanding is only possible when we perceive the emergent substance as more than merely physical.
۲۲۰۰.

ساخت، اعتبار یابی و ساختار عاملی پرسشنامه حرص براساس منابع اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اخلاق وحیانی سال ۱۴بهار ۱۴۰۳ شماره ۱ (پیاپی ۳۰) 155 - 188

کلیدواژه‌ها: پرسشنامه حرص روایی و اعتباریابی منابع اسلامی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۹ تعداد دانلود : ۱۳۹
هدف پژوهش حاضر، ساخت، اعتبار یابی و تعیین ویژگی های روان سنجی پرسشنامه حرص براساس منابع اسلامی با نگاه روان شناختی بود. روش پژوهش تحلیل محتوای کیفی سیه و شانون از نوع استقرائی به منظور تجزیه و تحلیل داده ها و روش پیمایشی برای ساخت پرسشنامه بود. جامعه آماری طلاب و دانشجویان بودند که تعداد 212 نفر به شیوه نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب گردید. روایی محتوا برای یافته های بدست آمده و گویه های ساخته شده توسط متخصصین علوم انسانی و روان شناسی بدست آمد، هر آیتمی که حداقل CVR آن 99/0 و شاخص CVI آن 79/0، بود، انتخاب گردید. روایی سازه به دو شیوه تحلیل عاملی اکتشافی و تاییدی با دو ابزار  spss26 و Amos24 مورد بررسی قرار گرفت و دو عامل حرص مذموم و ممدوح هرکدام با 16 گویه کشف و تأیید گردید. اعتبار پرسشنامه با نمره همبستگی هر گویه با مولفه و  روش دو نیمه سازی گاتمن و ضریب اسپیرمن براون و آلفای کرونباخ حرص مذموم برابر با (875/0) و حرص ممدوح برابر با (864/0) بدست آمد که حاکی از  همسانی درونی بالای پرسشنامه حرص براساس منابع اسلامی است. با تأیید روایی و اعتبار پرسشنامه حرص براساس منابع اسلامی پژوهشگران می توانند در تحقیقات پژوهشی و روان شناختی برای سنجش و کمی سازی صفت حرص از پرسشنامه حرص براساس منابع اسلامی استفاده کنند.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان