مبلغان

تبلیغ دینی، به معنای دعوت عالمانه، خالصانه و روشمند مردم به سوی خداوند و پیام های او و قراردادن مردم در مدار تقرّب به حق تعالی، بهترین عمل از نگاه قرآن است. مبلّغان دینی باید در ویژگی های اعتقادی، اخلاقی و رفتاری، پیامبرگونه باشند تا در دریافت و ابلاغ پیام خدا همچون پیامبران موفق باشند. اگر مبلّغان دینی در ویژگی های اعتقادی و اخلاقی دچار آسیب و کاستی باشند، نمی توانند در کار خود توفیقی حاصل کنند و آسیب ها و کاستی های مخاطبان خود را برطرف نمایند. مقصود از مسائل اخلاقی مبلغان کاستی ها و رذایل اخلاقی است که یک مبلغ دینی با آنها مواجه است و با وجود آن نمی تواند به وظیفه ی حرفه ای خود عمل کند. مسائل اخلاقی مبلّغان دینی بر اثر عوامل گوناگونی پدید می آیند؛ پاره ای از مسائل اخلاقی مبلّغان مستقر، مانند رعایت نکردن امانت در تبلیغ دین، سیاست زدگی و علم زدگی، ناشی از ضعف دانش دینی است، پاره ای دیگر، مانند ناتوانی در تأثیرگذاری و تحول آفرینی، برخاسته از ناآراستگی عملی به فضائل دینی و محتوای دین است، دسته ای از مسائل، مانند نداشتن خلوص نیّت و عوام زدگی، شهامت نداشتن در ارائه پیام الهی و ترس ازدست دادن موقعیت، در مشکلات مالی ریشه دارد و دسته ای دیگر، مانند جدّیت نداشتن در ابلاغ پیام دین، رفتارهای تصنّعی، نداشتن مهارت های لازم تبلیغی و فقدان مهارت مخاطب شناسی، ناشی از فقدان علاقه ذاتی به تبلیغ دینی است.

با ظهور سلسله صفوی در ایران، تغییرات سیاسی، اجتماعی و مذهبی فراوانی به وجود آمد. به رسمیت شناخته شدن مذهب تشیع اثنی عشری به عنوان مذهب اصلی و مورد حمایت در ایران، روابط و مناسبات حکومت صفوی با گروه های مذهبی غیر مسلمان از جمله مسیحیان را نیز تحت تاثیر قرار داد. مسیحیان که در این زمان شامل ارامنه، گرجیان و مبلغان مذهبی می شدند نیز وارد گونه ی خاصی از تعامل با حکومت و شرایط جدید شدند. در این میان مواضع و سیاست های مذهبی شاهان عصر صفوی نسبت به اقلیت مسیحی در ایران این عصر حائز اهمیت است. هر چند این موضوع در پژوهش های موجود به صورت فشرده و غالبا توصیفی مطرح شده ولی هدف از این نوشتار این است که به طریق توصیفی و تحلیلی، با بهره مندی از روش تحقیق تاریخی و استفاده از منابع دست اول و پژوهش ها ی روشمند این مساله را مورد بررسی قرار دهد.