بررسی پدیدار شناختی پنجره فولاد مشهدالرضا (ع)(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
فرهنگ رضوی سال نهم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۳۵
123 - 152
حوزه های تخصصی:
شهر زیارتی مشهد مقدس که پایتخت فرهنگی مذهبی ایران لقب گرفته، علاوه بر مرقد امام رضا (ع) حاوی نمادهای پیرامونی است که در فرهنگ عمومی مردم نقش ایفا میکند. نمادهای مذهبی ضمن اینکه نشاندهنده فرهنگ مردم هستند، تأثیر زیادی در بازنمود و تداوم فرهنگ دارند. بنابراین، مطالعه نمادها، به ویژه نمادهای مذهبی، از منظر مطالعات فرهنگی از اهمیت ویژه برخوردار است. از جمله نمادهای مهم و بسیار معروف پیرامون حرم رضوی «پنجره فولاد» است. نگارنده با اتخاذ رویکرد پدیدار شناختی و استخدام مفهوم «مکان مقدس» میرچا الیاده، برای کشف معانی ذهنی زائران دارای تجربه زیسته پیرامون پنجره فولاد، از فنون «مصاحبه»، «مشاهده»، «مشارکت» و «بررسی اسناد» بهره برده است. تحلیل یافتههای حاصل از مطالعه میدانی با روش «تحلیل مضمون» نشان میدهد پنجره فولاد با مضمون فراگیر «مکان مقدس و متعالی»، در ذهنیت ایرانی، محل تلاقی آسمان و زمین، جزئی از ساختار کلان اماکن مقدس شیعی، دستآویز مستحکم، نیروبخش، شفادهنده، امیدبخش، دلانگیز، دگرگونکننده، محرک جوانمردی و درگاه امام رضا (ع) تلقی میشود.