سید محمد رضوی

سید محمد رضوی

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین

فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۷۰ مورد.
۱.

مهر شناور در آینه فقه امامیه و حقوق ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آموزه های فقه مدنی بهار و تابستان ۱۴۰۳ شماره ۲۹ 61 - 82

کلیدواژه‌ها: مهر شناور غرر ازدواج موقت علم اجمالی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۸ تعداد دانلود : ۷۶
مهر شناور نوعی از مهر است که به طور دقیق در متن عقد معلوم نشده، اما سازوکار محاسبه آن مشخص گردیده است. در این فرض، طرفین مهر را مفتوح قرار می دهند تا با توجه به عرف روز یا نظر یکی از طرفین یا ثالث داور معین شود. حال این سٶال به ذهن می آید که آیا عقد نکاحی که مهر آن نامعین و در ظرف زمان شناور است، صحیح می باشد یا خیر؟ براین اساس، نگارندگان ضمن تحلیل نظرهای گوناگون، بحث یادشده را از دیدگاه فقه امامیه و حقوق ایران بررسی و مورد مداقّه دقیق علمی قرار داده اند. روش تحقیق مقاله حاضر، تحلیلی توصیفی است. اطلاعات تحقیق نیز به صورت کتابخانه ای جمع آوری شده است. یافته های تحقیق نشان می دهد که علم اجمالی برای رفع ابهام از مهر کافی است و نیازی به علم تفصیلی وجود ندارد. بنابراین ضرورت ندارد مهر در زمان انعقاد عقد نکاح معین باشد، بلکه کافی است در آینده بتوان آن را تعیین نمود.
۲.

حق انگاری خلع برای زوجه (مطالعه تطبیقی در فقه اسلامی، حقوق ایران و برخی از کشورهای اسلامی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه حقوق تطبیقی دوره ۸ بهار ۱۴۰۳ شماره ۱ (پیاپی ۱۳) 67 - 83

کلیدواژه‌ها: طلاق خلع کراهت فدیه ضرر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۷ تعداد دانلود : ۳۴۸
حق انگاری طلاق خلع برای زوجه، مساله ای است که در فقه اسلامی مسبوق به سابقه بوده و با شرایطی در حقوق برخی کشورهای مسلمان مورد پذیرش قرار گرفته است. پذیرش آن در حقوق ایران می تواند مانع از اموری نظیر سوء استفاده از حق طلاق و جلوگیری از تعلیق زوجیت باشد. در این پژوهش که با استفاده از منابع کتابخانه ای صورت گرفته است، نهاد خلع در حقوق ایران با نگاهی تطبیقی بررسی شده و امکان، ویژگی ها و شرایط خلع بدون نیاز به رضایت زوج در نظم کنونی حقوقی ایران مورد ارزیابی قرار گرفته است. یافته های تحقیق حاکی از آن است که کراهت و تنفّر قلبی شدید زوجه، بذل مال و عدم اطاعت از زوج به جهت فشارهای روحی و روانی است که برای زن ایجاد شده است. در این فرض اجبار زوجه به ادامه زندگی زناشویی علی رغم میل باطنی او، اضرار به وی محسوب می شود. با این وصف نمی توان اختیار طلاق را حتى آنجا که زن هراسان از عدم اقامه حدود الهی و ترسناک از ابتلا به گناه بوده به طور مطلق در انحصار مرد دانست و زوجه را بلا تکلیف و سرگردان نگه داشت در چنین اوضاع و احوالی، قانون احوال شخصیه بسیاری از کشورهای اسلامی به زوجه حق داده است در صورت بذل عوض بدون نیاز به رضایت زوج از وی جدا شود.
۳.

Analysis of the Semantic Meaning of the Word "Rāsikhūn" in Verse 7 of Surah Ᾱli ʻImrān Based on the Bun School and the Perspective of Istarābādī, Emphasizing Synonymous and Antonymous Terms(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: Quran and Religious Enlightenment, Volume ۵, Issue ۱, ُ۲۰۲۴ 125 - 142

کلیدواژه‌ها: Rāsikhūn Interpretation (Tawīl) Established Complete Sharaf al-Dīn Istarābādī

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱ تعداد دانلود : ۲۴
The disagreement regarding the audience of the Quran among Islamic scholars has led to various interpretations. Among them, Sharaf al-Dīn Istarābādī has a distinctive viewpoint, asserting that the interpretation of ambiguous verses is exclusively meant for the impeccable Imams (AS). Since he considers interpretation to encompass both the apparent and the inner meanings, his opinion is that the audience of the ambiguous (Mutashābih) verses—both in terms of their apparent meaning and inner meaning—are the impeccable Imams. Given the existing differences, this article aims to appropriately judge between these viewpoints by examining the meaning of "Rāsikhūn" based on the "Bun" methodology. The question arises: Is Sharaf al-Dīn's intended meaning validated or not? The investigation has shown that the meaning of "Rāsikhūn" in this verse refers to a special and distinct group of people who possess knowledge of the interpretation of verses, yet the identity of this group remains unclear, as the text does not have the ability to specify its identity. Accordingly, based on the extra-textual context and the perspective of Sharaf al-Dīn, it can generally be established that "Rāsikhūn" are a special and distinct group, specifically the impeccable Imams (AS).
۴.

بررسی واژه ظهور در قرآن و روایات و ارتباط آن با سلامت فردی و اجتماعی(مقاله پژوهشی وزارت بهداشت)

نویسنده:
منبع: پژوهش در دین و سلامت دوره ۱۰ بهار ۱۴۰۳ شماره ۱ 170-181
حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۸ تعداد دانلود : ۱۰۳
سابقه و هدف: در دهه های اخیر و پس از تحقق انقلاب اسلامی در ایران، مباحث گوناگونی درباره انقلاب جهانی حضرت مهدی (عج) در محافل علمی و میان اندیشمندان آغاز شده و پژوهش های فراوانی نیز در این زمینه صورت گرفته و حتی مراکز تحقیقاتی ایجاد و نشریاتی در این حوزه منتشر شده است و به موضوعاتی چون بررسی عوامل غیبت امام (ع)، زمینه سازی ظهور، علائم ظهور، چرایی یأس از ظهور و نقش مردم در تعجیل ظهور پرداخته شده است. در این پژوهش به بررسی واژه ظهور و روایات مرتبط با آن و سپس به تأثیری که ظهور در تأمین سلامت فردی و اجتماعی دارد پرداخته شده است. روش کار: این پژوهش از نوع کتابخانه ای است و با روش توصیفی - تحلیلی و بهره گیری از فرهنگ های لغات و واژه نامه ها، بررسی آیات قرآنی و روایات و همچنین جست وجو در پایگاه های اطلاعاتی مقالات مانند مگیران و نورمگز در صدد این برآمده است که بتواند معانی مختلف واژه ظهور، مشتقات و کاربردهای استعمالی آن را احصاء و معانی آن را در کلام الله بررسی کند. مؤلفان مقاله تضاد منافعی گزارش نکرده اند. یافته ها: ظهور و مشتقات آن در معانی متعددی مانند آشکارشدن و غلبه یافتن به کار رفته و در قرآن از این واژه برای پیروزی اسلام و غلبه آن بر سایر ادیان استفاده شده است. اولین بار پیامبر (ص) این واژه را درباره موضوع مهدویت مطرح کرده است. علاوه براین، از آیات و روایات نیز استفاده می شود که یکی از اهداف ظهور، تجدید حیات دینی و احیای دوباره سنت های فراموش شده است. به تعبیر دیگر، این تجدید و احیاء برای رسیدن فرد و جامعه به صلاح و دورشدن آنان از فساد و تباهی است که زمینه ساز تأمین سلامت فردی و اجتماعی خواهد بود. نتیجه گیری: هدف از ظهور حضرت مهدی (عج) از بین بردن ریشه های ظلم و فساد و تحقق عدالت در سطح جهانی است که با تحقق آن زمینه رشد و تعالی انسان ها فراهم می شود و سلامت فردی و اجتماعی آنان تحقق می یابد.
۵.

راهبردهای استقامتی پیامبر اکرم(ص) در مقابل طاغوت، بارویکرد قرآنی، روایی و تاریخی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات راهبردی بسیج سال ۲۷ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۱۰۲ 183 - 214

کلیدواژه‌ها: پیامبر استقامت توحید دشمن

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۸ تعداد دانلود : ۶۹
قرآن کریم استقامت پیامبراکرم(ص) در مقابل طاغوت ها را ضرورت انکارناپذیر، برای حیات اسلام دانسته است. استقامت پیامبر(ص) به عنوان یک رویکرد مبتنی بر ارزش های توحیدی، تنها به جنگ نظامی منحصر نشده است و دارای ویژگی های منحصر به فردی است که در وضعیت کنونی کشور و لزوم عبور از مشکلات، اهمیت مضاعف یافته است. در این مقاله در پی پاسخ به این سوال هستیم که پیامبر(ص) برای خنثی سازی تهدیدات طاغوت ها از چه راهبردهای استقامتی و مبارزاتی بهره جسته است؟ در این پژوهش که از لحاظ روش کیفی است با بهره گیری از تحلیل مضمون و تشکیل شبکه مضامین، راهبردهای استقامتی نبی مکرم(ص) در سه بخش مضامین پایه، سازمان دهنده و فراگیر، مبتنی بر سیره مبارزاتی ایشان و با استناد به آیات قرآن و تاریخ پیامبر(ص) دسته بندی شده است. داده ها با بهره گیری از نرم افزار مکس کیودا و به صورت کدگذاری سه مرحله ای انجام شده و برای تایید قابلیت اعتماد یافته ها نیز از روش همتایی استفاده شده است. بنا بر این بر اساس یافته های این پژوهش، شناخت صحیح و منطقی از توطئه ها در جنگ شناختی دشمن، نفی انفعال و خود باختگی در برابر فشارهای اقتصادی و شرطی طاغوت ها، ایجاد شبکه منسجم و کادرسازی برای مقابله با طاغوت ها و لزوم طاغوت ستیزی و سیاست عدم اعتماد و تکیه بردشمن، از راهبردهای اصلی پیامبر(ص) بر علیه طاغوت ها می باشد.
۶.

چالش های حمایت از کودکان آسیب پذیر در نظام حقوق بین الملل از زمان تصویب کنوانسیون ملل متحد و راهکارهای حکومت اسلامی با آموزه های امام علی (ع)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و روابط انسانی دوره ۷ بهار ۱۴۰۳ شماره ۲۴ 1226 - 1241

کلیدواژه‌ها: حقوق بین الملل کنوانسیون سازمان ملل

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۴ تعداد دانلود : ۱۱۶
حقوق بشر منعکس کننده آرمان جهانی عدالت و جامعه ای است که در آن، هر انسانی بتواند از زندگی شرافتمندانه، همراه با مساوات و کرامت بشری برخوردار گردد و در حکومت اسلامی- شیعی دارای منشای آسمانی است که در عین حال با حقوق طبیعی و وجدان بشریت عجین می باشد. . پیمان نامه حقوق کودک یک کنوانسیون بین المللی است که حقوق مدنی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کودکان را بیان می کند. هدف از تدوین این مقاله تبیین حقوقی و ضرورت رسیدگی به نحوه حمایت از کودکان به عنوان اقشار آسیب پذیرجامعه و تطبیق آن با حقوق بین الملل و شرح چرایی و چگونگی حمایت از این گروه در بیانات امام علی (ع) می باشد. منابع این پژوهش کتابخانه ای و اسنادی است و به منابع دیجیتال و سایت های معتبر نیز مراجعه شد. برداشت های مدرن از تربیت کودک و مرتبط با تکامل تدریجی فردی سازی در جوامع غربی، تأکید بر حقوق فردی کودکان با تلقی از کودکی به عنوان کودک مستقل، آن قدر که در ابتدا به نظر می رسد، راهگشا نیست. بنابراین، به نظر می رسد که تعریف فرزندپروری برحسب حقوق کودکان مبحثی بسیار گسترده است که تابع زمان و مکان و قواعد می باشد و همانطور که معصوم (ع) تربیت فرزند را در سه دوره تقسیم بندی نمودند، نشان از اهمیت حقوق کودکان دارد
۷.

تبیین مبانی، شیوه ها و سبک بیان احتجاجات معصومان (ع) در زمینه لزوم تبعیت از حجت الهی (با محوریت احتجاجات رضوی در کتاب الحجه اصول کافی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ رضوی سال ۱۲ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۴۷ 95 - 124

کلیدواژه‌ها: احتجاج معصومان احتجاجات رضوی حجت الهی کلینی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷ تعداد دانلود : ۲۷
سیره و عملکرد حضرات معصومان، خاصه، امام علی بن موسی الرضا(ع)در الگوسازی گفتاری و رفتاری شیعیان نقش اساسی دارد. بررسی محتوای احتجاجات معصومان تأثیر بسزایی در رشد عقل، آگاهی و تحکیم اعتقاد مردم مسلمان دارد. این امر می تواند زمینه ساز جذب انسان ها اعم از مخاطبان و مخالفان باانصاف شود. این مقاله بر اساس سه محور مبانی، شیوه و سبک بیان احتجاجات معصومان، خاصه احتجاجات رضوی نوشته شده و از شیوه بررسی متنی استفاده کرده است. این بررسی نشان داده است که چگونه ذوات مقدسه، خاصه امام رضا (ع) احتجاج می کردند، به چه طریقی بر اساس مبانی آیات قرآن کریم و سیره نبوی به احتجاج می پرداختند، به چه نحوی از استدلال عقلی بهره می جستند، غالباً از کدام یک از سه روش برهان، موعظه حسنه و جدال احسن استفاده می کردند و از چه سبک بیانی بیشتر بهره می جستند. طبق بررسی های انجام شده در باب الحجه اصول کافی خاصه در موضوع لزوم تبعیت از حجت الهی، احتجاجات امام رضا g در رتبه سوم بعد از احتجاجات امام صادق (ع) و امام باقر (ع) روایت شده است.
۸.

واکاوی تأثیر اخلاق بر سلامت معنوی از منظر قرآن و روایات(مقاله پژوهشی وزارت بهداشت)

نویسنده:
منبع: پژوهش در دین و سلامت دوره ۹ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۲ 132-144

کلیدواژه‌ها: آیات و روایات اخلاق سلامت معنوی شاخصه های اخلاقی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۳ تعداد دانلود : ۲۲۵
سابقه و هدف: تأثیر اخلاق بر سلامت معنوی امری پذیرفتنی است و علاوه بر مؤیّدداشتن از قرآن و روایات، بسیاری از پژوهشگران داخلی و خارجی نیز به آن اذعان کرده و آثاری را در این باره نگاشته اند؛ گرچه مخالفت هایی نیز با این مسئله شده است. هدف پژوهش حاضر تبیین تأثیر اخلاق بر سلامت معنوی از منظر قرآن و روایات بود. روش کار: روش این پژوهش توصیفی-تحلیلی است که با استناد به آیات قرآن و روایات معصومان (ع) انجام شده است. برای نگارش این مقاله علاوه بر استفاده از منابع مزبور، مقالات در پایگاه های اطلاعاتی جست وجو و مقالاتِ همسو مطالعه و بررسی شد. مؤلفان مقاله تضاد منافعی گزارش نکرده اند. یافته ها: در قرآن و روایات اعتنای زیادی به اخلاق شده است و میزان فراوانی این دست از آموزه ها بعد از آموزه های عقائدی و در وهله دوم قرار دارد. از نگاه آموزه های اسلامی، اخلاق از جهات مختلف بر سلامت روانی جامعه تأثیر می گذارد. از جنبه فردی، اهتمام به فضایل و اجتناب از رذایل اخلاقی -برخلاف دیدگاه برخی از اندیشمندان غربی- آرامشِ واقعی فردی را به همراه دارد. اخلاق از جنبه اجتماعی، امنیت افزایی و آرامش زایی می کند و از آسیب های اجتماعی در جامعه می کاهد. اخلاق اقتصادی با استفاده صحیح از نعمت های الهی و کمک به قشرهای آسیب پذیر جامعه، علاوه بر سلامت افزایی جسمانی و معنویِ فردی، سلامت اجتماعی را نیز به لحاظ زدودن آسیب های اجتماعی و اقتصادی ناشی از فقر فراهم می نماید. نتیجه گیری: برای کاهش اختلالات روحی-روانی افراد و به حداقل رساندنِ بزهکاری های اجتماعی، می توان از ترویج بجا و شایسته اخلاق و آموزه های اخلاقی به عنوان یکی از قوی ترین کاهنده ها بهره گرفت تا سلامت معنوی فرد و جامعه تضمین گردد.
۹.

وضعیت «بیع بدون ثمن»؛ مطالعه تطبیقی فقه مذاهب اسلامی و حقوق ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات فقه و اصول سال ۶ پاییز و زمستان ۱۴۰۲ شماره ۲ 225 - 203

کلیدواژه‌ها: بیع ثمن بیع بدون ثمن مذاهب اسلامی حقوق ایران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۳ تعداد دانلود : ۷۵
وجود عوض در عقد بیع، مقتضای ذات عقد است و فقدان آن، علی الاصول، عقد را باطل می کند. از سوی دیگر اگر بتوان، بیع بدون ثمن را حمل بر عقد صحیح دیگری از جمله هبه کرد، به نظر گروهی، به مقتضای ترجیح اراده باطنی بر اراده ظاهری می توان پذیرفت که عقد مذکور، نه عقد بیع باطل بلکه، به عنوان مثال، عقد هبه ی صحیح بوده است؛ در نتیجه آثار هبه ی صحیح بر این عقد مترتب می شود نه آثار بیع باطل. مشابه این وضعیت، فرض دیگری است که در آن فروشنده بدون این که ثمن را دریافت کند رسید دریافت ثمن را امضا می کند یا در قرارداد می پذیرد که ثمن نقداً دریافت شده است. اختلاف نظر درخصوص ترجیح اراده ظاهری و اراده باطنی در اینجا وجود ندارد، بلکه این بحث مطرح است که آیا می توان «اقرار کاذب به دریافت ثمن» را به منزله ی ابراء بدهکار دانست یا این که فروشنده (طلبکار) با اثبات کذب اقرار خود مستحق دریافت ثمن است؟ در این مقاله براساس روش توصیفی تحلیلی، ابتدا بین دو وضعیت فوق تفکیک شده و سپس نظرات مختلف در مورد بیع بدون ثمن، با تکیه بر مبانی، بررسی و تحلیل گردیده و بیان شده این وضعیت متفاوت با بیع با ثمن معین و اقرار کذب به دریافت آن است. در وضعیت اول در تردید بین این که عقد صورت گرفته را عقدی باطل بدانیم یا آن را حمل بر عقد صحیح دیگری کنیم، اگرعقد دوم، عقدی معین باشد، می توان با تکیه بر قصد واقعی، عقد را صحیح دانست. در وضعیت دوم نیز اقرار کاذب به دریافت ثمن و یا دادن رسید صوری و امثال آن، به خودی خود نمی تواند سبب بطلان عقد تلقی شود مگر مدعی بطلان بتواند صوری بودن عقد را اثبات کند.
۱۰.

گامی نو در ساختارشناسی سوره فتح(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی سال ۷ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۳ (پیایی ۲۷) 1-37

کلیدواژه‌ها: قرآن کریم پاراگراف بندی انسجام سوره ساختارشناسی موضوع محوری سوره شواهد لفظی فتح

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۹ تعداد دانلود : ۲۱۰
در رویکرد تفسیری «وحدت سوره» و « سوره به مثابه واحدی پیوسته»، سوره های قرآن کریم دارای ساختاری منسجم و منظم هستند لذا برای فهم بهتر هر سوره بایستی به روح کلی و ساختار آن توجه شود. با این رویکرد می توان ارتباط منسجم و هماهنگ میان آیات سوره را کشف و از طریق بررسی متن و ارتباطات لفظی، ادبی و محتوایی سوره، ساختار آن را به دست آورد و با استخراج موضوع محوری سوره به تفسیر اجزاء آن پرداخت. برای فهم تصویر و هندسه باطنی سوره با این رویکرد کل نگر و ساختارشناسانه، در وهله اول بایستی آیات، پاراگراف بندی (بخش بندی) شوند. در این نوشتار «سوره فتح» ابتدا به روشی نو (بدون توجه به محتوای آیات و صرفاً براساس شواهد لفظی) بخش بندی می شود، سپس پاراگراف های هم سیاقِ دارای وحدت موضوعی، به صورت یک «فصل» دسته بندی شده و در نهایت موضوع محوری سوره استخراج می گردد. کلیه مراحل بخش بندی، فصل بندی و استخراج موضوع محوری سوره، براساس اصول پاراگراف بندی است.
۱۱.

گستره مدت در ازدواج موقت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آموزه های فقه مدنی بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۲۷ 45 - 68

کلیدواژه‌ها: کوتاه بلند مدت ازدواج مُوَقِّت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۶۹ تعداد دانلود : ۲۷۷
در رابطه با حداقل و حداکثر مدت در ازدواج موقت، بین فقها و حقوق دانان اختلاف نظر وجود دارد. در قانون مدنی، مقرره ای وجود ندارد که گستره مدت در این نهاد حقوقی را مشخص کند. بر این اساس، در این مقاله در پی آن هستیم که ضمن تبیین نظرهای گوناگون، دیدگاهی را برگزینیم که مبتنی بر قواعد فقه مدنی و اصول حقوقی باشد. اطلاعات این تحقیق به صورت کتابخانه ای جمع آوری شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که حداقل مدت در ازدواج موقت به اندازه ای است که در آن امکان استمتاع و التذاذ جنسی وجود داشته باشد. حداکثر مدت نیز نباید بیش از عمر زوجین یا یکی از آن دو باشد. در نهایت، بر اساس تفسیر اراده طرفین با توجه به عرف و الزام آن ها به رعایت امور عرفی می توان گفت ازدواجی که برای مدت طولانی منعقد شده، در حکم نکاح دائم بوده و همه آثار زوجیت دائم مانند طلاق، ارث، عدّه، حق قَسْم و نفقه بر آن مترتب می شود.
۱۲.

نگاهی به ساختار معنایی «تکبّر» در فرهنگ ثقلین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سفینه سال ۲۰ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۷۹ «ویژه پژوهش های حدیثی» ۱۱۱-۹۱

کلیدواژه‌ها: کبر تکبر خود بزرگ بینی خود برتر بینی حق گریزی گردن کشی در برابر حق تکبر در برابر حق ترک الحق بَطَر الحق سَفَه الحق جحد الحق انکار الحق

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۲ تعداد دانلود : ۱۸۶
تکبر در کتب لغوی و اخلاقی غالبا خودبزرگ بینی و خود برتر بینی معنا شده است. از سویی مطالعه آیات و روایات، این مطلب را قویا نشان می دهد که در کاربرد «کبر» و کلمات هم خانواده آن، زیر بار حق نرفتن، گردن کشی در برابر حق یا حق گریزی، به منزله ریشه و عامل خودبزرگ بینی و خود برتر بینی مورد تأکید فراوان قرار گرفته تا جایی که در موارد متعددی اساسا کبر و تکبر، معادل حق گریزی و امثال آن دانسته شده است. در روایات به مواردی برمی خوریم که (با پررنگ کردن ریشه کبر) مراد از تکبر صرفا حق گریزی هایی، مانند سرباز زدن از ولایت و انکار معرفت حجت های الاهی دانسته شده است. همچنین در مواردی که روایات، کبر را با تعابیری نظیر «ام العیوب» و «اعظم الذنوب» توصیف کرده و عقابهای شدیدی برای آن بر شمرده اند، تأکید بر حق گریزی است. حاصل این بررسی، توجه بیش از پیش به موضوع «حق پذیری» و «تسلیم در برابر حق» به عنوان مؤلفه مهم «ایمان» و «دین داری» است که حاوی پیام مهم و تأثیرگذاری در رویکرد ما به مفاهیم و ارزش های دینی خواهد بود.
۱۳.

تحلیل محتوایی و سبک احتجاجات امام صادق علیه السلام در حدیثی از باب الحجه اصول کافی بر پایه نظریه کنش های گفتاری جان سرل(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم حدیث سال ۲۸ زمستان ۱۴۰۲ شماره ۴ (پیاپی ۱۱۰) 99 - 120

کلیدواژه‌ها: احتجاجات امام صادق (ع) باب الحجه اصول کافی کنش گفتاری جان سرل

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۸ تعداد دانلود : ۶۹
امام صادق علیه السلام به دلیل موقعیت زمانی ومکانی خود بیشتر از دیگر معصومان علیهم السلام در فرهنگ سازی شیعیان نقش اساسی داشتند. به نظر می رسد با تحلیل احتجاجات ایشان در حدیث اول از باب « ائمه ارکان زمین هستند» ااز کتاب الحجه اصول کافی شیخ کلینی، طبق نظریه های زبان شناسی، می توان به بینش های تازه ای دست یافت. این مقاله براساس نظریه کنش گفتار جان سرل می باشد. نظریه کنش گفتاری یکی از نظریاتی است که در تکوین تحلیل گفتمان نقش اساسی داشته است. تحلیل گفتمان ، مطالعه ای عام چگونگی ساخت و القای معنی در جریان تولید ودرک متن توسط گویش وران است که بر ساختار جمله تمرکز می کند و شکل تولید شده جمله در یک بافت معین پاره گفتار می باشد که اگر در مفهوم تولید گذاشته شود کنش گفتاری نامیده می شود. از دیدگاه سرل، کنش گفتاری به پنج گروه اظهاری، ترغیبی، عاطفی، تعهدی و اعلامی تقسیم می شود. بررسی نشان می دهد که در احتجاجات امام صادق(ع) کنش اظهاری بیش از دیگر کنش هاست.روش استفاده در این بررسی توصیفی، تحلیلی به صورت تحلیل محتوا (گفتمان) است. واحد تحلیل، جمله قرار گرفته است و ابزار تحقیق کتابخانه ای می باشد.کلید واژه: احتجاجات، امام صادق (ع) ،باب الحجه ، اصول کافی، کنش گفتاری، جان سرل.
۱۴.

نقش نشانه های لفظی در بخش بندی موضوعی سوره های قرآن کریم؛ مطالعه موردی سورهٔ حجرات(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه قرآن و حدیث دوره ۱۶ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۳۲ ۵۵-۳۳

کلیدواژه‌ها: قرآن کریم انسجام و ساختار سوره تقسیم بندی موضوعی سوره حجرات نشانه های لفظی خطاب

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۴ تعداد دانلود : ۱۸۷
سوره های قرآن به مثابه واحدی پیوسته، دارای ساختاری منسجم و منظم هستند و هریک از آنها، از موضوعات و مضامین متنوعی تشکیل شده اند که بر خلاف ظاهر پراکنده موضوعات، بی ربط نیستند بلکه به عنوان اجزاء ساختاری، برای تأمین هدف و موضوع محوری سوره، ضروری و متناسب بوده و خواننده را در مجموع، یک گام به درک کامل تر موضوع اصلی سوره نزدیک تر می کنند. یکی از گامهای اساسی برای رسیدن به ساختار سوره، تقسیم آن به اجزاء و بخش های معنایی و موضوعی است. بر خلاف روشهای مفسران و قرآن پژوهانی که با استفاده از شواهد معنوی، سوره را به اجزاء و بخش هایی تقسیم کرده اند، پژوهش حاضر در پی آن است که با استفاده از شواهد و نشانه های لفظی به تقسیم بندی موضوعات و مضامین سوره ها بپردازد. در این راستا با مطالعه چند سوره، برخی شواهد و نشانه های لفظی شامل قَسَم، خطابات خداوند به پیامبر اکرم$ و سایران و تکلم خداوند و غیره، احصاء شده و قواعدی استخراج گردیده و با استفاده از آنها سوره حجرات بخش بندی شده، سپس با استفاده از محتوای بخشهای قریب المضمون فصل بندی صورت گرفته و در نهایت با استفاده از محتوای فصول، موضوع محوری سوره استخراج شده است. با به کارگیری قواعد این روش، در اکثر موارد، تقسیم بندی موضوعی سوره بدون توجه به محتوای آیات امکان پذیر است.
۱۵.

اراده یک جانبه در ایجاد تعهد؛ مطالعه تطبیقی فقه مذاهب اسلامی و حقوق ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات فقه و اصول سال ۶ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۱ 113 - 93

کلیدواژه‌ها: اراده التزام ایقاع تعهد عهد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۴ تعداد دانلود : ۱۳۹
پذیرش اراده یک جانبه به عنوان یکی از منابع تعهدات در فقه مقارن و حقوق ایران با تردید مواجه است. از نظر مشهور فقهای امامیه و مذاهب فقهی اهل سنت و همچنین پیرو نظریه برخی حقوق دانان، ایقاع همچون عقد نمی تواند به طور کلی سبب ایجاد التزام شود بلکه منبعی فرعی و استثنایی برای تعهدات استإ اما از نظر غیرمشهور، ایقاع به موارد پیش بینی شده در شرع و قانون اختصاص ندارد بلکه به عنوان قاعده ای عام می تواند تعهدی را علیه صاحب خود و به نفع دیگری ایجاد نماید. بر همین اساس، نگارندگان کوشیده اند تا مبانی فقهی و حقوقی این بحث را مورد دقت نظر قرار داده و به تجزیه و تحلیل آراء موجود در این باب بپردازند. داده های این تحقیق با روش کتابخانه ای جمع آوری و سپس به صورت توصیفی تحلیلی بررسی شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد، برای این که اعتماد اجتماعی در بین افراد جامعه ایجاد شده و امنیت حقوقی دیگران مصون از تعرض باقی بماند، ابراز کننده اراده باید به تعهد خود پایبند باشد و از این التزام حقوقی شانه خالی نکند.
۱۶.

معروف و منکر از منظر تأویل(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: عرفان اسلامی سال ۱۹ زمستان ۱۴۰۲ شماره ۷۸ 381 - 400

کلیدواژه‌ها: تأویل کاتب نعمانی معروف منکر رسوخ مطلق و نسبی عرفا و فلاسفه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۹ تعداد دانلود : ۸۷
معروف و منکر از جمله اموری است که همواره مورد توجه شریعت قرارداشته و بر هیچ اندیشمندی جایگاه و نقش کلیدی آن ، به منظور تحقّق احکام و فرامین الهی پنهان و پوشیده نیست. در این میان ، آنچه بیش از پیش مورد توجه محققان و اهل قلم قرارگرفته است ، نگاه سنتی به مسئله امر به معروف و نهی از منکر و ذکر مصادیق مختلف و بررسی آثار و پیامدهای اجتماعی آن بوده است و اما آنچه نادیده انگاشته شده، تأویل معروف و منکر و به عبارت دیگر مصداق اتّم و اکمل و به دیگر سخن تأویل اعظم این دو پدیده می باشد .بدین منظور، این مقاله درصدد بررسی معروف و منکر از منظر تأویل خواهدبود. نگارندگان بر این باورند که محقّق گشتن معروف- با تعریف و تأویلی که از آن ارائ می شود- خود زمینه ساز بروز و ظهور تمام مصادیق معروف خواهدبود و در مقابل، انکار چنین معروفی، به انکار دیگر معروف ها و امر به تمام منکرها خواهدانجامید. بدین منظور ابتدا بحثی کوتاه درباره تأویل و رسوخ در علم خواهیم داشت و به دنبال آن به بررسی تأویل از منظر عرفا و فلاسفه و انواع تأویل به روایت نعمانی و به نقل از امیرالمؤمنین (ع) همت خواهیم گمارد و پس از آن بخشی از این انواع تأویل را که در ارتباط با موضوع مورد بحث است، مورد توجه قرارخواهیم داد.
۱۷.

ضمان معاوضی در فقه و حقوق ایران و کنوانسیون بیع بین المللی کالا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات فقه اقتصادی سال ۵ ویژه نامه فقه و حقوق نو ۱۴۰۲ 681 - 698

کلیدواژه‌ها: ضمان معاوضی بایع مشتری حقوق ایران کنوانسیون بیع بین المللی کالا

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۷ تعداد دانلود : ۲۲۳
زمینه و هدف : مسئله ای که از دیرباز ذهن طرفین معامله یعنی خریدار و فروشنده را به خود مشغول کرده است، مسئولیت زیانی است که بعد از انعقاد عقد و قبل از تسلیم مبیع به خریدار به مبیع وارد می شود. از این موضوع به ضمان معاوضی تعبیر می شود. هدف مقاله حاضر، بررسی ضمان معاوضی در فقه و حقوق ایران و کنوانسیون بیع بین المللی کالا است. مواد و روش ها : مقاله حاضر توصیفی-تحلیلی است. مواد و داده ها نیز کیفی است و از فیش برداری در گردآوری مطالب و داده ها استفاده شده است. ملاحظات اخلاقی : در این مقاله، اصالت متون، صداقت و امانت داری رعایت شده است. یافته ها : ضمان معاوضی در فقه و حقوق ایران و کنوانسیون بیع بین المللی کالا پذیرفته شده است. در فقه و حقوق ایران، یک حکم استثنایی است و با قواعد حاکم بر معاملات منطبق نیست؛ زیرا با اینکه مالکیت مبیع منتقل شده است؛ اما در صورت تلف مبیع، بایع باید هزینه مبیع را به مشتری عودت دهد. در کنوانسیون بیع بین المللی به انتقال ضمان معاوضی توجه شده است. درکنوانسیون بیع بین المللی کالا نیز، قبض کالا توسط مشتری موجب انتقال ضمان می شود. نتیجه : در کنوانسیون بیع بین المللی کالا عمدتاً به انتقال ضمان معاوضی، آثار و زمان و مکان آن با جزئیات بیشتری توجه شده است؛ اما در حقوق ایران به صورت کلی این موضوع بیان شده است و رویکرد حقوقی تحت تأثیر قاعده فقهی تلف مبیع پیش از قبض است.
۱۸.

واکاوی دیدگاه امامیه و باطنیه از رابطه شناخت حقیقت دین با معرفت رجال در آینه روایات شیعه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش دینی دوره ۲۲ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۴۶ 159-181

کلیدواژه‌ها: امامیه باطنیه حقیقت دین معرفت رجال روایات شیعه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۳ تعداد دانلود : ۱۷۶
امام صادق(ع) طی پاسخ به نامه مفضل بن عمر- که در خصوص رابطه حقیقت دین با معرفت رجال، سوالاتی را مطرح کرده بود- به دفع شک و شبهه پرداخته و فرمود: حدود و مقررات الهی شناخته نمی شود مگر به وسیله مردان، و گوشزد کردند که هر کس آن مردان را بشناسد خدا و دینش را شناخته و هر کس که منکرآنها شود، منکر خدا و دینش گردیده و جاهل به امام، جاهل به خدا و دین اوست. پس شناختن مردانی معین و مشخص، دین خداست. در پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی مشخص می شود که در فرقه باطنیه دین تنها معرفت و شناخت مردان است و با شناخت و محبت قلبی نسبت به آنها، احکام شرع از آنها برداشته می شود و در سایه معرفت، دیگر هر کاری قابل انجام است و احکام واجبات و محرمات از مردم برداشته می شود. درحالیکه در دیدگاه امامیه، از مهمترین شاخصه های ایمان، معرفت و ولایت نسبت به رجال یعنی امام بوده و سپس، اطاعت از او ضروری می شود. طبق روایات ائمه اطهار(ع) عمل از لوازم ایمان شمرده شده و ارتکاب معاصی باعث زوال آن می گردد، بنابراین شیعیان خود را ملزم به انجام واجبات و ترک محرمات می دانند. از مهمترین تفاوتهای این دو دیدگاه آن است که اهل اباحه بین اسلام و ایمان را فرق نمی گذاشتند. اما ائمه معصومان(ع) به شدت به مقابله با تفکر اباحی گری فرقه باطنیه، پرداخته و با روشهایی از قبیل لعن و نفرین، سفارش به تقوا و عمل صالح و... انزجارخود را نسبت به آنان نشان داده اند.
۱۹.

تطبیق دیدگاه تفسیری ابوالفتوح رازی و بیضاوی در آیه ابتلاء(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سفینه سال ۲۰ زمستان ۱۴۰۲ شماره ۸۱ «ویژه باورشناخت» 71 - 85

کلیدواژه‌ها: ابوالفتوح رازی بیضاوی آیه ابتلاء امام عهد ظالمین

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۶ تعداد دانلود : ۱۰۹
مقاله حاضر با روش توصیفی _ تحلیلی به تطبیق دیدگاه تفسیری دو مفسر فریقین، ابوالفتوح رازی و بیضاوی، ذیل آیه ابتلاء (البقره/124) می پردازد. تمایز دیدگاه تفسیری دو مفسر نامبرده به اختلاف مبنایی مذهبی و اعتقادی ایشان در موضوع امامت خصوصا در لزوم نصب و تعیین امام (به نص الهی یا انتخاب شورا)، و نیز مصداق و ویژگی خاص عصمت و علم امام بر می گردد. از بررسی این دو دیدگاه به دست می آید که هر دو مفسر قائل به اختصاص مقام امامت برای حضرت ابراهیم؟ع؟ علاوه بر مقام نبوت هستند و بنا به پاسخ خداوند مبنی برعدم تخصیص عهد الهی به ذریه ظالم آن حضرت، اعتقاد به تداوم این مقام در ذریه غیر ظالم آل ابراهیم؟ع؟ دارند؛ اما وجه تمایز آنکه بیضاوی همچون اکثر اهل سنت و خصوصا دیدگاه اشاعره معتقد به نصب امام بعد از پیامبر اکرم؟صل؟ به نص الهی و تعیین مصداق مشخص نیست، بلکه قائل به انتخاب شورا و بیعت مردم است و توصیه های پیامبر اکرم؟صل؟ را در این مورد تعیینی نمی داند. بیضاوی عهد را در آیه ابتلاء به معنای عهد عام الهی می داند که شامل هر منصب الهی در دین است و صرفا دلالت بر ظالم نبودن یعنی فاسق نبودنِ جانشین پیامبر به عنوان امام امت دارد؛ در حالی که ابوالفتوح رازی با استناد به دیگر آیات قرآن و نیز بنا به ظاهر و سیاق آیه ابتلاء و توجه به روایات معصومین، عهد را به معنای عهد خاص یعنی امامت خاص معصومان می داند که به آل ابراهیم؟ع؟ می رسد و بعد از پیامبر اکرم؟صل؟ صرفاً عترت معصوم پیامبر شایسته این مقام هستند.  
۲۰.

تبیین سبک و اسلوب احتجاج امام رضا در حدیث مرو در زمینه لزوم تبعیت از حجت الهی (با محوریت کتاب الحجه کافی) براساس نظریه کنش گفتاری جان سرل(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش دینی دوره ۲۱ پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۴۵ 5-30
تعداد بازدید : ۲۵۷ تعداد دانلود : ۲۳۵
عملکرد امام رضا% مانند دیگر معصومان' در الگوسازی گفتاری و رفتاری شیعیان دارای نقش اساسی می باشد. به نظر می رسد با تحلیل احتجاجات ایشان در حدیث مرو، طبق نظریه های زبان شناسی، می توان به بینش های تازه ای دست یافت. این نوشتار براساس نظریه کنش گفتار جان سرل می باشد. این نظریه ابتدا توسط جان لی آستین مطرح و سپس توسط جان سرل گسترش پیدا کرد و نظریه کنش گفتاری یکی از نظریاتی است که در تکوین تحلیل گفتمان نقش بسزائی داشته است. تحلیل گفتمان واکنشی در برابر شکل سنتی تر زبان شناسی است که بر ساختار جمله تمرکز می کند و شکل تولید شده جمله در یک بافت معین پاره گفتار می باشد که اگر در مفهوم تولید گذاشته شود کنش گفتاری نامیده می شود. از نظر جان سرل کنش گفتاری به پنج گروه اظهاری، ترغیبی، عاطفی، تعهدی و اعلامی تقسیم می شود. بررسی نشان می دهد که در احتجاجات امام رضا% کنش اظهاری بیش از دیگر کنش هاست و کنش های دیگر به مراتب خیلی کمتر به کار رفته است. به عبارتی در حدیث مرو ابتدا بیان واقعیت و سپس ترغیب حضرت برای برانگیخته شدن میل مردم برای گوش فرا دادن به سخنان ایشان جهت تعقل و تفکر در امر حجت الهی بیشترین کاربرد را داشته است. تطابق بافت موقعیتی حدیث مرو با انواع کنش های به کار رفته در متن، نشان از قدرت بالای مخاطب شناسی و درک عمیق آن حضرت از بافت موقعیتی است چرا که گفتار امام، در واقع واکنش و عکس العمل ایشان در انحراف جامعه اسلامی در نصب الهی امام معصوم است نسبت به سیاستهای نادرست و منفعت طلبانه حکومت وقت. روش استفاده در این بررسی توصیفی، تحلیلی به صورت تحلیل محتوا (گفتمان) است. واحد تحلیل، جمله قرار گرفته است و ابزار تحقیق کتابخانه ای است.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان