حسین مظفری

حسین مظفری

مدرک تحصیلی:  استادیار مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره 
پست الکترونیکی: Mozaffari48@Yahoo.com

مطالب

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۳۲ مورد.
۱.

مراتب وجودی قرآن کریم از منظر عارفان مسلمان(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: مراتب قرآن لوح محفوظ کتاب مکنون عارفان مسلمان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵ تعداد دانلود : ۳۰
عارفان مسلمان بر این باورند که قرآن کریم حقیقتی گسترده از عرش تا فرش و وجودی دارای مراتب متعدد است که در هر عالمی به صورت متناسب با آن عالم جلوه گر شده و در عالم طبیعت نیز خود را به صورت الفاظ و نقوش نشان داده است. نویسنده به منظور ترویج هرچه بیشتر علوم و معارف قرآنی و نیز به منظور نشان دادن استناد بسیاری از مدعیات عارفان مسلمان به ادله قرآنی و روایی، به روش توصیفی تحلیلی و با استفاده از اسناد کتابخانه ای، ضمن طرح اصل این ادعا و بیان نمونه هایی از سخنان عارفان، نشان داده است که این مسئله با ظواهر آیات و روایات متعدد قابل تأیید است؛ از جمله آیاتی که بر نزول قرآن دلالت می کند؛ آیاتی که از وجود حقیقت قرآن نزد خدا سخن می گوید؛ و همچنین آیاتی که از وجود قرآن در «لوح محفوظ» و یا در «کتاب مکنون» الهی خبر می دهد. از جمله روایات نیز به روایت دال بر محشور شدن قرآن به بهترین صورت و روایتی که قرآن را ریسمانی آویخته از عرش تا فرش معرفی می کند، استناد شده است.
۲.

نقد استناد نظریه «رؤیاپنداری وحی» به متافیزیک وصال(مقاله پژوهشی حوزه)

کلیدواژه‌ها: وحی رؤیا رؤیاپنداری متافیزیک وصال قرب نوافل قرب فرائض عبدالکریم سروش

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۰ تعداد دانلود : ۳۹
یکی از اصول ادیان توحیدی، «نبوت» است که خود مبتنی بر وحی است. اندیشمندان دیدگاه های متفاوتی درباره حقیقت وحی و ابعاد گوناگون آن دارند. در این میان، گروهی از روشنفکران معاصر با استناد به برخی از کلمات عرفا، رویکردی متفاوت اتخاذ و نظراتی شاذ در باب وحی ارائه کرده اند. از جمله این افراد عبدالکریم سروش است. از منظر وی وحی همان رؤیا و رؤیا نیز همان وحی است و قرآن از جنس خواب، و نبی اکرم(ص) نیز راوی رؤیاهای رسولانه است. از دیدگاه وی، قرآن کلام محمد(ص) است و به صورت مجازی به خدا نسبت داده شده است. وی معتقد است: جبرئیل وجودی عینی و خارج از خیال پیامبر(ص) ندارد. درواقع وی نقش واسطه گری جبرئیل در انتقال وحی را نفی کرده و پیامبر(ص) را همه کاره وحی معرفی می کند. او برای تبیین دیدگاه خویش، از آراء اهل معرفت در باب متافیزیک وصال و قرب نوافل و فرائض بهره می جوید. این مقاله با روش توصیفی تحلیلی به بررسی اصل ادعای سروش و استشهادات عرفانی وی، می پردازد و روشن می سازد که اصل ادعای او مخدوش و استشهاد ایشان به متافزیک وصال، ناقص و نادرست است؛ زیرا انسان کامل با رسیدن به مقام فنا، فانی فی الله می شود و در نتیجه فقط مستمع است و سخنی از خویش ندارد.
۳.

رابطه معرفت به خدا با معیار ارزش اخلاقی از دیدگاه آیت الله مصباح یزدی(مقاله ترویجی حوزه)

کلیدواژه‌ها: معرفت به خدا معیار ارزش اخلاقی قرب الهی مصباح یزدی (ره)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۴ تعداد دانلود : ۲۳۳
چیستی معیار ارزش اخلاقی در اسلام و تأثیرپذیری آن از معرفت حصولی و حضوری به خداوند متعال، مسئله ای است که این تحقیق در صدد بررسی آن است. این مقاله، به روش توصیفی- تحلیلی و با بررسی، تنظیم و جمع بندی آیات قرآن و روایات و نیز استفاده از آثار علامه مصباح یزدی(ره) و مراجعه به نظرات برخی محققان، به بررسی رابطه معرفت به خدا با معیار ارزش اخلاقی پرداخته است. نتایج تحقیق حاکی از این است که معیار ارزش اخلاقی در اسلام، قرب الهی است و قرب الهی به معنی شهود قلبی خداوند متعال و درک رابطه خود با خداست. معرفت حضوری شهودی به خدا، با معیار ارزش اخلاقی که قرب الهی است، ارتباط مستقیم داشته و سایر معرفت ها به خدا، به اندازه تأثیرشان در درک شهودی، در معیار ارزش اخلاقی ایفای نقش می کنند.
۴.

اهمیت و اعتبار انسان شناسی عرفانی؛ نقدی بر مقاله «چیستی انسان شناسی»(مقاله پژوهشی حوزه)

کلیدواژه‌ها: انسان شناسی عرفان فلسفه دین نقل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۷ تعداد دانلود : ۱۷۴
انسان راه های معرفتی متنوعی به سوی شناخت واقع، ازجمله شناخت خود دارد و هریک از راه های معرفتی نیز در جای خود مزیت نسبی دارد. در مقاله «چیستی انسان شناسی» برای اثبات مزیت انسان شناسی نقلی نسبت به انسان شناسی های عقلی، شهودی و تجربی، اولاً، امتیاز ها و ویژگی هایی برای انسان شناسی نقلی، و ثانیاً، بحران ها و مشکلاتی برای سایر انواع انسان شناسی بیان شده است. تقریباً همه امتیازاتی که در مقاله یادشده برای انسان شناسی نقلی ذکر شده و همه مشکلاتی که برای انواع دیگر انسان شناسی، ازجمله انسان شناسی عرفانی بیان شده درخور مناقشه اند. مهم ترین اشتباهی که در محور اول مقاله مزبور صورت گرفته، این است که برداشت های ظنی دانشمندان، دارای جامعیت، اتقان و اعتبار یقینی تلقی شده اند. مهم ترین اشتباهی که در محور دوم مقاله صورت گرفته این است که تفاوت میان علم حضوری با ترجمه و تفسیر آن نادیده گرفته شده است. در نوشتار حاضر، برای دفاع از اهمیت و اعتبار انسان شناسی های غیرنقلی، به ویژه انسان شناسی عرفانی، بخش هایی از ادعاهای مقاله مزبور را نقل و بررسی کرده ایم.
۵.

جلوه هایی از استکبارستیزی در سیره و سخن امام راحل؛ به همراه تحلیلی عرفانی از آن(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: استکبارستیزی امام خمینی (ره) عرفان حماسه شجاعت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۵ تعداد دانلود : ۱۳۶
یکی از مسائل قابل توجه در عرفان این است که آیا استکبارستیزی با عرفان قابل جمع و یا با آن ناسازگار است؟ این مقاله با بررسی گفتار و رفتار امام راحل(ره)، در صدد است که اولاً جلوه هایی از روحیه و رفتار استکبارستیز را از طریق بیان نمونه هایی از سیره و سخن ایشان به نمایش بگذارد. ثانیاً، تحلیلی عرفانی از آن ارائه دهد. بدین منظور، ابتدا حکایاتی از رفتارهای استکبارستیز امام در دوران های مختلف حیات ایشان و در برابر طیف های مختلفی از مستکبران، بیان شده و در ادامه، برخی سخنان ایشان علیه مستکبران و جبهه استکبار به صورت عام، که به گونه دیگری از روحیه استکبارستیزی آن عارف بالله حکایت می کند، ارائه گردیده است. سپس، تحلیلی عرفانی از این مسئله، که چگونه می شود یک عارف از روحیه ای حماسی و استکبارستیز برخوردار گردد و چگونه این دو جنبه شخصیتی در فردی همچون امام راحل و یا هر فرد دیگری قابل جمع اند، ارائه گردیده است. در این بخش، با تذکر این نکته که استکبارستیزی بر سه عنصر «شجاعت»، «ظلم ستیزی» و «ایثار» استوار است، تأثیر عرفان حقیقی بر حصول و تقویت این سه فضیلت انسانی تبیین گردیده است. روش تحقیق، توصیفی تحلیلی و روش گردآوری اطلاعات، کتابخانه ای است.
۶.

ضرورت مربی در تربیت اخلاقی؛ با تأکید بر دیدگاه علامه مصباح یزدی(مقاله ترویجی حوزه)

کلیدواژه‌ها: ضرورت مربی مربی اخلاق تربیت اخلاقی مصباح یزدی (ره)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۹ تعداد دانلود : ۲۴۰
بحث ضرورت مربی اخلاق، یکی از زمینه های پرچالش در تربیت اخلاقی است. علامه مصباح یزدی(ره)، یکی از اندیشمندانی است که در این زمینه دیدگاه جامعی دارد. اما به دلیل پراکندگی این دیدگاه در آثارشان، نظر ایشان در این مسئله به روشنی تبیین نشده است. این مقاله، به روش کتابخانه ای برای پاسخ به دو سؤال زیر سامان یافته است: آیا از نظر علامه مصباح یزدی(ره)، مربی اخلاق ضرورت دارد؟ آیا فرد بدون مربی توان برنامه ریزی در این زمینه را دارد؟ ضرورت مربی، از چه مرحله ای از تربیت اخلاقی فعلیت می یابد؟ نتایج تحقیق، حاکی از این است که علامه مصباح(ره) با توجه به فساد روز افزون و تقاضای جامعه از روحانیت در درمان بیماری های اخلاقی و رشد معنوی، مربی اخلاق ضرورت می یابد. در پاسخ به سؤال دوم، فرد بدون مربی باید تلاش فراوانی کند و با تسلط به منابع دینی در زمینه تربیت اخلاقی و معنوی برنامه ریزی کند.
۷.

جایگاه قلب در اخلاق عرفانی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: اخلاق عرفانی انسان قلب معرفت احساس عمل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۳ تعداد دانلود : ۳۹۴
ازآنجاکه موضوع اخلاق، صفات و ملکات و رفتارهای اختیاری انسان می باشد، نوع نگاه به انسان در هر مکتب اخلاقی از مهم ترین مبانی آن مکتب است که قابل بحث و بررسی می باشد. اخلاق عرفانی در کنار دیگر مکاتب اخلاقی در عالم اسلام دارای مبانی ویژ خود می باشد. ازجمله مهم تر ین عناصر در انسان شناسی عرفانی، قلب است. هدف این پژوهش آن است که تأثیر قلب را در اخلاق عرفانی با روشی توصیفی و تحلیلی مشخص کند. قلب هسته اصلی و شاکله وجودی انسان را تشکیل داده، که با سریان وجودی خود همه مراتب ظاهری و باطنی انسان را شامل می شود. قلب با توجه به احاطه و ظرفیت و گستردگی منحصربه فردی که دارد، می تواند تأثیر بسزایی در اخلاق عرفانی از خود برجای بگذارد. قلب با رویکردهای معرفتی، احساسی و عملی که دارد، اهمیت نقش خود را در این مکتب اخلاقی نشان می دهد.
۸.

مراتب متعدد وجودی انسان و تطبیق آن بر مراتب عالم کبیر و قرآن کریم از منظر عارفان مسلمان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: مراتب انسان قرآن عارفان مسلمان عالم کبیر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۰۷ تعداد دانلود : ۴۰۵
این مقاله به روش توصیفی تحلیلی به تبیین مراتب وجودی انسان از منظر برخی از عارفان مسلمان، تطبیق آنها بر مراتب متعدد عالم کبیر و قرآن کریم و همچنین به نقد و بررسی این دو نکته از منظر متون دینی پرداخته است. در ابتدا این نکته به تفصیل بیان شده که عبدالرزاق کاشانی انسان را دارای سه مرتبه کلی نفس، قلب و روح و ده مرتبه جزئی تر می داند. فناری و صدرالمتألهین هرکدام، با تعابیر گوناگون، هفت مرتبه برای انسان برمی شمرند و عارف معاصر، امام خمینی ره نیز، انسان را به وزان قرآن کریم و عالم کبیر، دارای هفت، هفتاد، هفتادهزار، و بلکه بی نهایت مرتبه می داند. در ادامه، با اشاره به تعابیر گوناگونی از آیات و روایات، این نکته به اثبات رسیده که هم اصل ذومراتب بودن وجود انسان، و هم تطبیق مراتب وجودی وی، بر مراتب متعدد قرآن کریم و عالم کبیر، از تعابیر و فرازهای مختلفی از متون دینی قابل اصطیاد است.
۹.

معناشناسی و موارد کاربرد واژه «تأویل» در روایات(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: تأویل تفسیر تنزیل جری و تطبیق

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷ تعداد دانلود : ۱۲
مسأله اصلی این مقاله، بررسی کاربردهای واژه «تأویل» در روایات اهل بیت: است و از باب مقدمه و برای تسهیل در مقایسه اصطلاحات مختلف این واژه، معنای لغوی آن و همچنین معانی اصطلاحی آن در تفسیر، کلام و عرفان نیز مورد توجه قرار گرفته است. روش مورد استفاده در آن، توصیفی – تحلیلی است و هدف، ره یابی به معانی دقیق واژگان قرآنی و روایی. «تأویل» در روایات به معنای رویا، برخی از افعال همچون نماز و ... و همچنین درباره قرآن به کار رفته است. از جمله یافته های مهم این پژوهش آن است که اولاً واژه «تأویل» در روایات، در بسیاری از موارد، در برابر «تنزیل» استفاده می شود؛ ثانیاً هرگز به معنای «معنای مخالف ظاهر» - که در السنه متأخران شیوع یافته - استفاده نشده است؛ ثالثاً «معانی باطنی آیات» و همچنین «مصادیق دیگری غیر از مصادیق شأن نزولی» از جمله مهم ترین کاربردهای روایی واژه «تأویل» محسوب می شوند.
۱۰.

روش های تأویل عرفانی قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: روش تأویل عرفانی قرآن کریم فنی الهامی عمومی اختصاصی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۴ تعداد دانلود : ۳۵۵
موضوع این مقاله، روش های تأویل عرفانی، و هدف آن، کمک به آشنایی هرچه بیشتر جویندگان معرفت، با طرق راهیابی اهل معرفت به معانی باطنی قرآن کریم است. سؤال این است که افراد از چه روش هایی می توانند به عمق معانی قرآن کریم نقبی بزنند. پاسخ اجمالی به این پرسش آن است که دو روش کلی: فنی عمومی و الهامی اختصاصی، برای رسیدن به این منظور وجود دارد. روش نخست، با ظهورگیری و توجه به قرائن متصل و منفصل آیات همراه است؛ و انجام آن نیز برای همگان میسور است. اما روش دوم به اهل ذوق و شهود اختصاص دارد. در این نوشتار، با روش توصیفی تحلیلی، ضمن توضیح مناسب هر کدام از این دو روش، ابتدا نمونه هایی از سخنان اهل معرفت، در آن زمینه مطرح شده و سپس این سخنان مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. شواهد متعددی از آیات کتاب الهی نشان می دهد که قرآن کریم، هر دو روش فوق را به رسمیت می شناسد.
۱۱.

تأثیر خوش گمانی به خداوند در سعادت دنیا و آخرت(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: خوش گمانی حسن ظن خداوند بدگمانی سوء ظن سعادت دنیا آخرت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۱۸ تعداد دانلود : ۷۵۰
این مقاله به روش توصیفی تحلیلی و با بررسی، تنظیم و جمع بندی آیات و روایات و بعضاً مراجعه به تفاسیر، به بررسی نقش و تأثیر «خوش گمانی به خداوند»، در سعادت انسان پرداخته است؛ موضوعی که علی رغم اهمیت آن از منظر آیات و روایات، در برخی از آثار اخلاقی، آنچنان که باید و شاید، مورد توجه و عنایت قرار نگرفته است. نشانه ها و آثار حسن ظن و نشانه ها و عواقب سوء ظن، از جمله مسائلی است که این مقاله به آنها پرداخته است. در آیات و روایات، تنها به خدا امید بستن و تنها از گناه خود ترسیدن، از جمله نشانه های حسن ظن و بالارفتن توانایی بر تحمل مشکلات، رسیدن به آرزوها در دنیا و آخرت، نجات از عذاب الهی، قرار گرفتن در زمره صدیقان و هم درجه پیامبران الهی شدن در بهشت، از جمله آثار حسن ظن شمرده شده است. در مقابل، اموری همچون ترک ازدواج از ترس فقر، فال بد زدن و رذائلی همچون بخل، ترس و حرص، از جمله لوازم و نشانه های سوء ظن به خداوند و بدبختی در دنیا و گرفتار شدن به عذاب الهی در آخرت نیز از جمله پیامدهای سوء ظن به خداوند از منظر آیات و روایات است.
۱۲.

بررسی اجمالی مبانی تأویل عرفانی قرآن کریم(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: مبانی تأویل عرفانی قرآن کریم عارفان مسلمان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۲ تعداد دانلود : ۲۹۹
تأویل قرآن کریم به معنای بیان معانی باطنی این کتاب الهی – توسط عارفان مسلمان، از مبانی چندی برخوردار است که این نوشتار، به منظور زدودن برخی ابهامات، و پاسخ گویی به برخی از اتّهامات به عارفان مسلمان، به بررسی اجمالی مهم ترین این مبانی پرداخته است. این مبانی به اجمال عبارتند از: 1. وضع الفاظ برای روح معانی؛ 2. مراتب متعدّد معنایی قرآن کریم؛ 3. مقصود خداوند بودن همه معانی ظاهری و باطنی قرآن کریم؛ 4. منحصر نبودن آگاهی از تأویل قرآن به خداوند و معصومان علیه السلام. در این مقاله، با روش «توصیفی – تحلیلی»، در ذیل هر یک از این عناوین، ابتدا به برخی از سخنان اهل معرفت اشاره شده و منظور ایشان تبیین گشته و سپس سخن آنان – و احیاناً مخالفان ایشان – نقد و بررسی گردیده است. حاصل سخن آن است که اولاً الفاظ کلّی تنها برای مصادیق مادی آنها وضع نشده است. ثانیاً، قرآن کریم دارای معانی متعدّد ظاهری و باطنی است. ثالثاً، خداوند همه این معانی را قصد کرده است. و رابعاً، هر چند تنها معصومان علیه السلام می توانند از تمام معانی ظاهری و باطنی کتاب الهی آگاهی یابند، دیگران نیز می توانند به میزان رسوخ علمی و طهارت باطنی خویش، به مراتبی از تأویل قرآن راه یافته، آن را بیان کنند.
۱۳.

آگاهی معصومان علیهم السلام از تأویل قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: تأویل قرآن کریم راسخان در علم معصومان علیهم السلام

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۵ تعداد دانلود : ۵۲۹
پرسش اساسی این مقاله آن است که آیا آگاهی از تأویل قرآن تنها در انحصار خداوند است، یا معصومان علیهم السلام نیز از تأویل قرآن آگاهند. در این مقاله، به منظور اثبات آگاهی معصومان علیهم السلام از تأویل قرآن، ابتدا به روش توصیفی تحلیلی، دلالت آیة هفتم از سورة مبارکة «آل عمران»، که مستند عمده و دلیل قرآنی مخالفان است، بررسی و اثبات شده که اولاً، این آیه به طور مسلم می تواند دلیلی بر آگاهی راسخان در علم (و از جمله معصومان علیهم السلام) از تأویل قرآن محسوب شود، و ثانیاً، اگر بتواند مستند گروه مقابل نیز قرار گیرد، وجود ادلة دیگر، در مجموع ما را به این نتیجه می رساند که راسخان در علم (و در رأس آنان معصومان علیهم السلام) از تأویل قرآن آگاهند. در ادامه، به چند دلیل قرآنی و روایی دیگر نیز، که مدعای این مقاله را اثبات می کند اشاره شده است.
۱۴.

الگوی اثرگذاری حوزه علمیه بر فرایند خط مشی عمومی از منظر مقام معظم رهبری(مقاله ترویجی حوزه)

کلیدواژه‌ها: خط مشی عمومی حوزه علمیه تدوین خط مشی عمومی اجرای خط مشی عمومی ارزیابی خط مشی عمومی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۸ تعداد دانلود : ۱۲۲
با وقوع انقلاب اسلامی، نقش روحانیت خود را در حدوث انقلاب بسیار برجسته و متمایز نشان داد، اما بعد از انقلاب، بررسی سازوکارهای اثرگذاری مطلوب حوزه علمیه در تدوین، اجرا و ارزیابی خط مشی های کشور، آنچنان که شایسته بوده به صورت جدی مطمح نظر واقع نشده است. این رساله به دنبال تبیین سازوکارها و چگونگی تأثیرگذاری حوزه علمیه در تدوین خط مشی های عمومی و تأثیرگذاری حوزه علمیه در اجرای آنها و همچنین ارزیابی خط مشی های عمومی از منظر مقام معظم رهبری است. جهت گیری پژوهش حاضر بنیادی است و در زمره پژوهش های «کیفی» قرار دارد و از میان انواع راهبردهای پژوهش کیفی، راهبرد «نظریه پردازی داده بنیاد» انتخاب گردیده است. مهم ترین یافته های این تحقیق حاکی از آن است که اثرگذاری حوزه علمیه بر فرایند خط مشی عمومی مستخرج از بیانات مقام معظم رهبری از طریق عوامل تدوینی، عوامل اجرایی و عوامل مربوط به ارزیابی است.
۱۵.

نقد و بررسی نظریه ابن سینا، آکوئیناس و صدرالمتألهین در زبان دین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: ابن سینا آکوئیناس صدرالمتألهین زبان دین وضع الفاظ برای روح معانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۹ تعداد دانلود : ۲۳۵
در این مقاله، نظریه ابن سینا، توماس آکوئیناس و صدرالمتألهین در زمینه زبان دین، به طور اجمالی نقد و بررسی می شود. نظر ابن سینا در این زمینه اجمالاً آن است که متون دینی درباب مبدأ و معاد در بسیاری از موارد از باب تمثیل و رمز و کنایه است و ازاین رو باید در این موارد بر خلاف ظاهرشان معنا شوند. توماس آکوئیناس به تمثیل به معنای دیگری روی آورده است. از نظر او «سمیع» و «بصیر» بودن خداوند یا بدان معناست که خداوند خالق سمع و بصر است و یا بدین معناست که خداوند صفاتی دارد که نسبت آنها به وی، همچون نسبت سمع و بصر به انسان است. در این مقاله، ضمن نقد این دو نظریه و نشان دادن اینکه این نظریات برخلاف ارتکاز زبانی اند، نظریه صدرالمتألهین تبیین و بر دو نظریه دیگر ترجیح داده شده است. صدرالمتألهین در این زمینه، به وضع الفاظ برای روح معانی معتقد است. براین اساس هم می توان متون دینی را بر اساس ظاهرشان معنا کرد و هم اینکه از تجسیم و تشبیه صرف در امان ماند.
۱۶.

ضوابط تأویل عرفانی قرآن کریم

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: ضوابط تأویل عرفانی قرآن کریم عارفان مسلمان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۶ تعداد دانلود : ۳۹۳
«تأویل» یا تفسیر باطنی قرآن کریم از جمله اموری است که ظرافت و اهمیت ویژه ای دارد و هرگونه سهل انگاری و بی دقتی در رعایت ضوابط و قواعد آن می تواند افراد و جوامع را در برداشت از کتاب الهی به انحراف بکشاند. این نوشتار به منظور جلوگیری از هر گونه افراط و تفریط در امر تأویل قرآن کریم و شفاف سازی هر چه بیشتر این مسئله، به روش «توصیفی – تحلیلی» و با استفاده از کلمات اهل معرفت، به سه ضابطه مهم برای تأویل اشاره کرده و ضمن تثبیت نظر ایشان، به نقد و بررسی نظر مخالفان آنان، اعم از اخباریان، برخی از فیلسوفان و متکلّمان و همچنین باطن گرایان پرداخته است. حاصل مطلب آن است که معانی تأویلی و باطنی قرآن کریم نباید با ظاهر .قرآن کریم مخالف باشد، بلکه باید با آنها تناسب داشته و نیز با قواعد دینی و عقل منوّر نیز مخالفتی نداشته باشد
۱۷.

مراتب وجودی عالم کبیر از منظر عرفان، برهان و قرآن

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: مراتب وجودی عالم کبیر تأویل عرفان قرآن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۹۳ تعداد دانلود : ۳۵۵
مراتب متعدد داشتن عالم کبیر و تطابق عوالم. یکدیگر، از جمله مسائلی است که به صورت مکرّر مورد تأکید اهل معرفت قرار گرفته و مبنای تأویل هستی شناختی و متنی برای ایشان گردیده است. البته در بیان مراتب، گاهی با نگاهی کلی آن را به دو عالم ملک و ملکوت تقسیم نموده و گاهی هم، تقسیمی سه گانه برای این مراتب بیان می کنند. در مواردی، مراتب پنج گانه برای آن برمی شمرند. و گاهی نیز از هفت مرتبه سخن می گویند. ایشان، همچنین هر یک از عوالم مادون را مثال و رقیقه ای از عالم مافوق خود می دانند و بر تطابق عوالم تاکید می ورزند. این مسئله، امکان تأویل و نقب زدن به باطن عالم، از طریق ظاهر آن را برای آنان فراهم می سازد. در این مقاله، ضمن تبیین نظریه مراتب وجودی عالم کبیر از منظر عرفا و تطابق این عوالم بر یکدیگر و بیان مستندات این ادعا، این مسئله از منظر برهان و قرآن نیز مورد بررسی قرار گرفته و این نتیجه به دست آمده است که این مسئله مورد تأیید برهان و قرآن نیز می باشد. اصل تعدّد مراتب عالم، صرف نظر از تعداد آنها، از نظر عقل و نقل، امری مسلّم و قطعی است.
۱۸.

عینیت در عین غیریت حق و خلق از نگاه عرفان نظری

کلیدواژه‌ها: عینیت غیریت رابطه حق و خلق وحدت شخصی وجود تجلی عینیت در عین غیریت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۴۱ تعداد دانلود : ۳۰۹
یکی از مسائل مهم عرفان نظری، رابطه حق و خلق است. از نگاه عارفان، این رابطه به شکل عینیت در عین غیریت است؛ یعنی حق تعالی از جهتی عین مخلوقات، و از جهتی مغایر با آنهاست. از نگاه ایشان، تنها مصداق بالذات وجود، حق تعالی است و چنین وجودی به سبب نامتناهی بودن، تمام مواطن را پر کرده و هیچ موطنی از او خالی نیست و این سبب عینیت حق تعالی با تک تک تعینات می شود. از سوی دیگر، چنین وجودی به سبب مطلق بودن، فراتر از تمام تعینات و در نتیجه، غیر آنهاست. این رابطه، که یکی از نتایج وحدت شخصی وجود است، سبب به وجود آمدن سؤالات و ابهاماتی شده است. این نوشتار بر آن است تا با تبیین مدعای عارفان و واکاوی آموزه هایی که سبب این نگرش شده، درکی بهتر و مفهومی روشن تر از این رابطه ارائه دهد.
۱۹.

تحلیل حقیقت قرب به خداوند از منظر عرفان اسلامی

کلیدواژه‌ها: قرب الی الله ولایت سلوک حجاب درجات تعالی فنا صیرورت وجودی عرفان اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۶۶ تعداد دانلود : ۳۳۰
با عنایت به دیدگاه هستی شناسانة نظام مندی که در عرفان نظری مطرح شده است، می توان گفت: حقیقت قرب به خداوند از منظر عرفان اسلامی، عبارت است از: صیرورت و رفعت وجودی انسان در مراتب قوس صعود. این غایت در اثر ازالة قیود و انسلاخ معنوی نسبت به تعینات مراتب استیداعی، صورت گرفته و بدین وسیله، حجب ظلمانی و نورانی در مسیر قرب حق زدوده می گردد. سالک قادر است تا با عمل به فرامین شریعت به دنبال تحصیل مناسبت در مزاج و ایجاد اعتدال بین اسماء حق در جان خویش، به تدریج، از طریق سرّ خویش به ساحت آن باطن نهایی، که از ورای همة تعینّات در حال تجلّی است، نزدیک شود. اثر تحقق چنین مقامی در وجود سالک، گونه ای از وحدت و اطلاق و جمعیت است که ظلّ وحدت و اطلاق و جمعیت حق متعال محسوب می گردد.
۲۰.

قرب نوافل و فرائض و تطبیق آنها بر مقامات عرفانی

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: قرب نوافل قرب فرائض فنای صفاتی فنای ذاتی تمحض

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۹۰ تعداد دانلود : ۱۰۲۵
«قرب نوافل» و «قرب فرائض» دو اصطلاح عرفانی برگرفته از متون دینی هستند که در آثار عرفانی فراوان، از آن دو استفاده می شود. در این نوشتار، به هدف تبیین بیشتر برخی از متون دینی از یک سو، و نشان دادن ارتباط عمیق اصطلاحات عرفان اسلامی با متون دینی از سوی دیگر، افزون بر اشاره به آیات و روایاتی که این اصطلاحات از آنها برگرفته شده ، نظرات عمده در چگونگی تطبیق این دو مقام بر مقامات عرفانی بیان گردیده و یکی از آن میان بر دیگران ترجیح داده شده است. روش به کار گرفته شده در این مقاله، «تحلیلی – توصیفی» است و نظریة مختار مقاله در نهایت، آن است که «قرب نوافل» به فنای صفاتی و «قرب فرایض» به فنای ذاتی اشاره دارد و از این رو، دو مقام بالاتر از آن دو نیز تصور می شود که یکی عبارت است از: مقام «جمع میان قرب نوافل و فرائض» و دیگری «مقام تمحض» که در آن مقام، عارف به اختیار خود می تواند در هر کدام از مقامات قرب نوافل، قرب فرایض و جمع میان آن دو قرار بگیرد.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان