درخت حوزه‌های تخصصی

علوم اسلامی

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱۹٬۸۸۱ تا ۱۹٬۹۰۰ مورد از کل ۷۹٬۹۹۵ مورد.
۱۹۸۸۱.

بازپژوهی روایت «الحسن والحسین سیّدا شباب أهل الجنّه» در منابع اهل سنّت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حدیث پژوهی سال یازدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲۲ 99-118

کلیدواژه‌ها: امام حسن (ع) امام حسین (ع) اهل سنت منابع حدیثی حدیث متواتر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۲۰ تعداد دانلود : ۴۹۴
در متون رواییِ اهل سنت، روایات متعددی در خصوص فضائل امام حسن و امام حسین v به نقل از پیامبر اکرم 2 آمده است؛ از جمله حدیث شریف «انّ الحَسن و الحُسین سَیّدا شَباب أهل الجَنه» که در بسیاری از منابع روایی اهل سنت به طرق مختلف نقل شده است. هرچند برخی از محدثان اهل سنت در نگاشته های خود در موضوع احادیث متواتر، به تواتر این حدیث اذعان داشته اند، اما هیچ یک از آنان گزارش جامعی را در این خصوص ارائه نداده و به جمع آوری کامل اسانید و مشخص کردن تعداد راویان در هر طبقه نپرداخته و یا راویان این روایت را ضعیف شمرده اند. در این جستار، ضمن بازپژوهی این حدیث در منابع روایی اهل سنت، به بررسی تواتر این حدیث از طریق ارائه طرق متعدد آن و شناسایی راویان در هر طبقه پرداخته شده است. تکمیل گزارش ناقصِ محدثان اهل سنت و ارائه گزارشی جامع در خصوص تواتر این حدیث، و بی نیازی حدیث پژوهان از مباحثی همچون بررسی نوع خبر، درجه اعتبار آن و شناخت احوال راویان این حدیث در منابع رجالی، از نتایج این پژوهش است.
۱۹۸۸۲.

بررسی صحت وجود نِسَب علمیه نزد ابن عربی با تکیه بر روایات معصومین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سفینه سال هفدهم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۶۵ «ویژه قرآن و حدیث»

کلیدواژه‌ها: اسماء الهی کثرت وحدت تعین ابن عربی نسب علمیه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۸۵ تعداد دانلود : ۳۸۰
مسئله اسمای الهی و چگونگی ارتباط آن با ذات ربوبی از مسائل پیچیده ای است که همیشه ذهن اندیشمندان متألّه را به خود مشغول ساخته است. پیچیدگی این مسئله هنگامی مضاعف می گردد که با مسئله علم الهی به ذات خویش و پرسش هایی که در این حیطه مطرح است، آمیخته شود. پرسش هایی از این قبیل: اینکه آیا خداوند قبل از خلقت به خود علم داشته است؟ آیا علم خدا به خویش، مستلزم وجود نسبت و اضافه ای بوده است؟ تفاوت مبنای ظهور و خلق در اسماء الهی چیست؟ عرفای مسلمان همچون ابن عربی در پاسخ به این پرسش ها، نظریه نِسَب علمیه را مطرح کرده اند که به موجب آن، بین ذات الهی و اسماء، نسبت و اضافه ای دو طرفه ایجاد می شود. امّا در نگاه شیعی، هر کلامی که به غیر معصوم نرسد، خالی از لغزش نخواهد بود و کلام معصومین: یگانه مصداق کلام عاری از عیب است. بنابراین در این پژوهش، ابتدا دیدگاه نسب علمیه تبیین شده و پس از آن، در پرتو احادیث مورد واکاوی قرار گرفته است. در این پژوهش تطبیقی براساس تعارضاتی که روشن می شود، ابطال نظریه نسب علمیه اثبات می گردد. از مهمترین این تعارضات، تنافی نسب علمیه با بساطت و وحدت ذات الهی است.
۱۹۸۸۳.

مفهوم و مبانی صلح در نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تقریبی مذاهب اسلامی سال چهاردهم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۵۱ 59 - 73

کلیدواژه‌ها: نهج البلاغه صلح عادلانه کانت صلح پایدار سازه انگاری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۳۰ تعداد دانلود : ۶۸۵
دستیابی به صلح، همواره یکی از آرمانهای بشری در طول تاریخ بوده است. با این وجود، درک و برداشت افراد و جوامع مختلف از مفهوم صلح بسیار متفاوت است و با فرهنگها و مبانی معرفتی متنوعی، معانی و شاخصه های مختلفی را از صلح ارائه نموده اند. در مغرب زمین، کانت بر مبنای آموزه های معرفتی و انسان شناسانه خود و مکتب اومانیسم، دریافتی حداقلی و پراگماتیکی از صلح، در چهارچوب اخلاق و دموکراسی مطرح می کند، در حالی که از منظر امام علی(ع) در نهج البلاغه</em>، برداشتی عدالت محورانه و توحیدی از صلح ارائه می شود که به مراتب متقن تر و کامل تر از برداشت کانتی از صلح می باشد. در این پژوهش، با رویکردی سازه انگارانه به مفهوم صلح، تلاش شده تا ضمن تعریف این مفهوم در هردو دیدگاه علوی و کانتی، به بررسی تطبیقی آنها نیز پرداخته شود. پژوهش حاضر به این یافته دست پیدا می کند که اگرچه مفهوم صلح در گفتمان علوی با گفتمان کانتی به لحاظ مبانی معرفتی و هستی شناسی متفاوت است، اما از لحاظ نگرش جهان وطن گرایانه با یکدیگر تشابهاتی دارند.
۱۹۸۸۴.

مبانی الاهیاتی صلح و جنگ در سنت علوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: انسان پژوهی دینی سال شانزدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۴۲ 5 - 28

کلیدواژه‌ها: مبانی الاهیاتی جنگ صلح امام علی (ع)

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲۱ تعداد دانلود : ۵۸۷
از میان رویکردهای گوناگون در بررسی مسئله صلح و جنگ در سنت علوی، رویکرد الاهیاتی اهمیت خاصی دارد. در این مقاله ضمن استناد به مدارک و منابع تاریخی می کوشیم با نگاهی تحلیلی، مبانی و ریشه های الاهیاتی این مسئله را در سنت امام علی (ع) بکاویم. بنا بر نتایج این تحقیق، مهم ترین مبانی الاهیاتی صلح و جنگ در سنت علوی عبارت اند از: رحمت الاهی، شناساندن توحید، تقابل حق و باطل، تقابل هدایت و ضلالت، دفاع از آموزه های اسلام و سنت نبوی و فرمان الاهی مبنی بر مقابله با پیمان شکنان. نتیجه کلی این اصول، نوعی صلح گرایی (تقدم صلح بر جنگ) و اختصاص تجویز جنگ به مواقع اضطرار در سنت علوی است.
۱۹۸۸۵.

چالش های انعکاس معانی تنوین در ترجمه های فارسی قرآن (مطالعه موردی: ترجمه عبدالرحمن پیرانی و همکاران)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ترجمه قرآن و حدیث دوره ششم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۱۲ 165-194

کلیدواژه‌ها: قرآن ترجمه تنوین عبدالرحمن پیرانی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۱۷ تعداد دانلود : ۱۱۸۸
بحث و پژوهش در ابعاد مختلف لفظی و معنایی قرآن و بخصوص جنبه ها ی نحوی و بلاغی، حیرت و شگفتی قرآن پژوهان هر عصری را برانگیخته است. از جمله این مسائل نحوی بلاغی، بحث تنوین و مقاصد و اغراض پنهان در آن است. این پدیده منحصر به فرد زبان عربی که کاربرد گسترده ای در قرآن کریم دارد، علاوه بر معنای ظاهری و اصلی (نشانه نکره بودن)، معانی ثانوی دیگری هم دارد که به طور پراکنده در کتب نحو و بلاغت به آن ها اشاره شده است. با دقت و تأمل در آیات قرآنی چنین برمی آید که تنوین، دارای اغراض و دلالت های دیگری چون تفخیم، تقلیل، تکثیر، تنویع، تحقیر، تعمیم و... است . بررسی میدانی ترجمه های فارسی قرآن نشان می دهد که بیشتر مترجمان، توجه عمیقی نسبت به تنوین و دیگر دلالت های معنایی آن نداشته و به طور غالب معنای تنکیری آن را استنباط کرده اند. در این پژوهش، سعی شده است جنبه های دلالی تنوین در برخی از آیات قرآن با روش توصیفی و تحلیلِ انتقادی در ترجمه معاصر عبدالرحمن پیرانی و همکاران به عنوان یکی از جدیدترین ترجمه ها ی فارسی قرآن کریم به بوته نقد و تحلیل گذاشته شود. نتایج پژوهش نشان می دهد که توجه به ابعاد معنایی و دلالی تنوین، می تواند گامی مؤثر در راستای ارتقای سطوح معناشناختی عبارات قرآنی و کشف لایه های بلاغی- معنایی این کتاب آسمانی باشد. اما با توجه به این که ترجمه مذکور ، حاصل کار یک تیم تخصصی است، در کنار ویژگی های ایجابی بسیاری که دارد، در حد انتظار به معانی ثانوی تنوین توجه نداشته، که این امر سبب شده است تا این ترجمه، از برخی معانی و مفاهیم والای نهفته در مفردات قرآنی، فاصله بگیرد.
۱۹۸۸۶.

بررسی عناصر اصلی در آموزش رسمی قرآن کریم دوره ابتدایی و وضعیت فعلی آن در ایران بر اساس اسناد بالادستی نظام تعلیم و تربیت و نظرات کارشناسان ارشد و معلمان نمونه(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: اسلام و پژوهش های تربیتی سال یازدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیاپی ۲۲) 51-64

کلیدواژه‌ها: آموزش رسمی قرآن کریم وضعیت فعلی دوره ابتدایی کارشناسان ارشد اسناد بالادستی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۲ تعداد دانلود : ۴۰۷
این تحقیق با هدف بررسی عناصر اصلی آموزش رسمی قرآن دوره ابتدایی و وضعیت فعلی آن در ایران، بر اساس اسناد بالادستی نظام تعلیم و تربیت و نظرات کارشناسان ارشد و معلمان نمونه، با روش تحلیل محتوای کیفی انجام شده است. جامعه آماری، تمام اسناد بالادستی نظام تعلیم و تربیت ایران و کارشناسان ارشد حوزه آموزش قرآن دوره ابتدایی و نیز کلاس های آموزش رسمی قرآن دوره ابتدایی، و نمونه آماری شامل کلاس های آموزش رسمی قرآن دوره ابتدایی استان قم بوده است. روش نمونه گیری هدفمند بوده و انتخاب افراد نمونه تا به حد اشباع نظری ادامه یافته است. روش گرد آوری داده ها نیز فیش برداری از اسناد و مصاحبه با کارشناسان ارشد این حوزه بوده است. از نتایج این تحقیق، تعیین نقش محتوای آموزشی و معلم به عنوان اصلی ترین عناصر آموزشی و فاصله نسبتاً زیاد این عناصراز استانداردها و شاخص های منتج از اسناد بالادستی و نظرات کارشناسان ارشد این حوزه است.
۱۹۸۸۷.

حوزه معنایی جهاد و واژه های هم نشین آن با تکیه بر سیر نزول(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی سال دهم بهار ۱۳۹۸ شماره ۳۷ 81 - 106

کلیدواژه‌ها: قرآن تطور مشقت صبر هاجروا أنفس أموال

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۷ تعداد دانلود : ۲۰۰
معناشناسی به مطالعه معنا می پردازد. «معنا» آگاهی از بافت فرهنگی و رابطه یک واژه با واژگان دیگر در یک متن است. واسطه میان گیرنده و فرستنده پیام در معناشناسی، واژگانی است که هم گیرنده پیام با آن آشنا بوده وهم در حوزه فرهنگی اهل زبان بیگانه نبوده است. در این مقاله با استفاده از معناشناسی، بر اساس بافت زبانی با بررسی روابط هم نشینی به تحلیل معنای «جهاد» با تکیه بر سیر نزول قرآن می پردازد. استفاده از روش ترتیب نزول و تطور معنایی دستاوردهای فراوانی دارد؛ از جمله آن که با این بررسی می توان به معنای واژگان لحظه به لحظه آگاه شد و از الهامات و مضامین رفیع جهاد در تک تک آیات وحی در جهت تعالی شبکه گسترده آن؛ هم گرایی و واگرایی با دیگر واژگان بافت متن آشنا شد که این شبکه معنایی در آخر خواننده را به کشف مراد کلام وحی آشنا می سازد. از دیگر کارکردهای بستر تاریخی واژگان؛ ترسیم منحنی های تحول موضوع جهاد و بسامد آن در سال های مختلف نزول وحی است. «جهاد» به معنای تحمل مشقت ها و سختی ها است که اوج آن را می توان در بذل جان و مال در راه اهداف الهی به شکل ویژه در مدینه مشاهده کرد. از هم نشین های جهاد، باید به واژگان «ایمان»، «هاجروا»، «أنفس»، «أموال»، «واغلظ»، «فی سبیل الله» و «أیمان» اشاره کرد که از امتزاج و ترکیب آن ها پدیداری کاملاً همگن و معنادار به دست می آید.
۱۹۸۸۸.

بررسی تطبیقی وقوع ترادف در قرآن از دیدگاه زمخشری و طبرسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی سال دهم بهار ۱۳۹۸ شماره ۳۷ 107 - 130

کلیدواژه‌ها: ترادف تام ترادف جزئی تفاسیر ادبی فروق لغوی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۶ تعداد دانلود : ۲۰۱
ترادف یکی از انواع روابط معنایی و از مباحث لغوی است که در متون فقه اللغه، اصول و تفسیر در مباحث ادبی مورد توجه اندیشمندان قرار گرفته است. اندیشمندان در مورد وقوع ترادف در قرآن کریم، بر یک رأی و نظر نیستند. زمخشری از جمله مفسران ادیبی است که تفسیر وی از کم نظیرترین تفاسیر ادبی به شمار می آید. طبرسی نیز از مفسران بزرگ معاصر زمخشری بوده و در فنون ادبی چیره دست بوده است. لذا تفسیر «مجمع البیان» نیز در زمره تفاسیر ادبی به شمار می آید. بررسی تطبیقی «کشاف» و «مجمع البیان» نشان گر آن است که زمخشری با بهره گیری از الفاظی چون «متقاربان» و «معنی واحد» برخی از واژگان را مترادف با یکدیگر تلقی کرده و در مواردی میان الفاظ به ظاهر مترادف، به تفاوت های معنایی اشاره می کند. طبرسی نیز بسیاری از لغات را با الفاظی نظیر «متقارب المعنی»، «نظائر» و «بمعنی واحد» هم معنا و مترادف دانسته است، گرچه در برخی مواقع نیز به تفاوت معنایی برخی واژه ها اشاره می نماید. در واقع می توان چنین گفت که این دو مفسر علی رغم هم معنا دانستن برخی واژگان، از آنجا که قائل به فروق الفاظ نیز می باشند، ترادف جزئی در قرآن را پذیرفته اند و نمی توان گفت این دو از منکران ترادف هستند چنانکه برخی گفته اند.
۱۹۸۸۹.

گونه شناسی متن روایات تفسیر مجاهد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی سال دهم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۳۸ 301 - 321

کلیدواژه‌ها: مفسر تابعی نسخه مستقل تبیین معنا اسباب نزول نسخ

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۷ تعداد دانلود : ۱۵۵
مجاهد بن جبر از مفسران معروف تابعی در قرن دوم، از موثق ترین شاگردان ابن عباس و از راویان امام علی(ع) می باشد. غیر از روایات فراوانی که در تفاسیر روایی از وی نقل شده، تفسیری با عنوان «تفسیر مجاهد» به روایت ابن ابی نجیح ، که تنها تفسیر مستقل باقی مانده از دوران تابعین می باشد، به وی منسوب است. نسخه خطی این تفسیر که به شماره 1075 در دار الکتب المصریه در قاهره نگهداری می شود، مبنای چاپ های مختلف این تفسیر قرار گرفته است. در این تفسیر روایی، 2131 روایت ذکر شده که از این تعداد 1731 مورد آن از مجاهد به روایت ابن ابی نجیح ، و بقیه علاوه بر پیامبر(ص)، از افراد دیگر- صحابه و تابعین- نقل شده است. این مقاله با بکارگیری روش کتابخانه ای و تحلیل داده ها، در صدد گونه شناسی متن روایات و مباحث علوم قرآنی مذکور در این تفسیر بوده و به این نتیجه دست یافته است که سبب نزول در 61 روایت، تعیین مبهم در 62 روایت، ناسخ و منسوخ در 3 روایت، اختلاف قرائات در 6 روایت، محکم و متشابه و غیره نمونه ای از مباحث علوم قرآنی مذکور در این تفسیر است. این آمار مربوط به اقوال مجاهد و غیر او در این تفسیر است. در عین حال بیش ترین روایات آن- که حدود 65 درصد روایات را به خود اختصاص می دهد- مربوط به تبیین واژگان و عبارات است. از این رو می توان این تفسیر را «تفسیر لغوی» هم نامید. گفتنی است نخستین شواهد وجود مجاز در قرآن، وجوه و نظایر، تمثیل، واژگان معرب، معنادار بودن حروف مقطعه و غیره در این تفسیر دیده می شود.
۱۹۸۹۰.

مبانی شفقت در اسلام و سایر ادیان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی سال دهم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۳۸ 365 - 388

کلیدواژه‌ها: کرونه دهرمه کایه برهمه ویهاره بدهیستوه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۵ تعداد دانلود : ۱۸۱
محبت، رحمت، شفقت و مهرورزی یکی از عالی ترین و مهم ترین احوال عرفان است و از مهم ترین مبانی اصول تصوف عشق به همه موجودات که در واقع عشق به خداست. در عرفان اسلامی متعلق عشق واحد است و عموماً متعلق عشق حضرت حق است. در آیین بودا نیز موضوع کرونه(شفقت) یکی از آموزه هایی است که جایگاه بسیار مهمّی دارد و در تمامی سطوح زندگی موضوع کلیدی است. البته در بین فرقه های بودایی اهمیت و ماهیت این مفهوم متفاوت است؛ در فرقه هینه یا نه( تهرواده) کرونه یکی از چهار برهمه ویهاره است، تحقق کرونه منجر به پایان سمساره می شود؛ در فرقه مهایانه تأکید خاصی بر کرونه می شود. منبع نهایی شفقت، چیزی غیر از حالت روشن بینی نیست که از ماهیت نیروانا یا شونیه جریان می گیرد. شونیه و نیروانا همان دهرمه کایه است که بدهیستوه تجلّی و تجسّم و مصداق کامل دهرمه کایه است. بدهیستوه با قلب مشفق عظیم، پیوستن به نیروانا را به منظور نجات همه موجودات به تعلیق می اندازد. فلسفه اصلی این اعتقاد درک حقیقت(tatoam asi) است. بدهیستوه برای آنکه به آرامش دست یازد و از مقام دهر مه کایه عبور کرده و سرشار از شفقت و همدردی به همه آفریدگان باشد بایستی از مسیری عبور کند و به کمالات(پارمیتاها) در کنار راه هشت گانه عمل نماید. در تمام پارمیتاهایی که کسب می کند عنصر کرونه مکمّل لازم تمام پارمیتاها است، که در این راه با بیداری بُدهی چیتّه آغاز می شود. در این مقاله سعی شده به مبانی شفقت در آئین بودایی پرداخته شود.
۱۹۸۹۱.

جایگاه اعیان ثابته در هستی شناسی ابن عربی با تکیه بر آراء قیصری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: عرفان اسلامی سال ۱۶ زمستان ۱۳۹۸ شماره ۶۲ 114 - 127

کلیدواژه‌ها: اعیان ثابته صور علمی هستی شناسی ابن عربی قیصری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۶ تعداد دانلود : ۲۰۷
اعیان ثابته از مهمترین اصطلاحات عرفانی ابن عربی است. هرچند که مفاهیم دیگری قریب به این اصلاح در سنت فکری اسلامی وجود داشته است لیکن ابن عربی خود مبدع این اصطلاح است. شارحان و صوفیان متاثر و به تبعیت از وی آن را بکار بسته اند و از آن در مسائل متعدد در تبیین هستی شناسی عرفانی، بهره برده اند. داود قیصری را میتوان مهمترین شارح محی الدین خواند که با دقت فکری کم نظیری به شرح و تبیین آراء وی پرداخته است. بنابراین این مقاله با تکیه به شرح قیصری استوار گشته است. در اندیشه ابن عربی اعیان ثابته از لوازم اسماء و صفات الهی و علم ثبوتی حق تعالی است. نقش واسطه ای اعیان ثابته در پدیداری عالم کارکردی ویژه به آن می بخشد که بدون پرداختن به آن، فهم عرفان نظری ممکن نیست. لذا از جایگاه مهم هستی شناختی در نظام عرفانی برخوردار است. این مقاله جایگاه هستی شناختی اعیان ثابته در نظام وحدت وجودی که اساس آن بر تجلی الهی استوار است را تبیین می کند و به لوازم وجودشناختی نظریه اعیان ثابته می پردازد.
۱۹۸۹۲.

تحلیل عرفانی تجلّی حق و مشاهده حضرت محمد(ص) در معراج (براساس روایت نظامی گنجوی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: عرفان اسلامی سال ۱۵ بهار ۱۳۹۸ شماره ۵۹ 439 - 457

کلیدواژه‌ها: حضرت محمد (ص) معراج نظامی گنجوی تجلی مشاهده

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۸ تعداد دانلود : ۱۶۴
در این مقاله، ابتدا معراج پیامبر به شیوه روایت نظامی گنجوی بحث و تحلیل می شود. معراج از وقایعی شگرفی است که برای شخص پیامبر اتفاق افتاد. هریک از مفسران، اهل حدیث و روایت و تحلیل گران دینی براساس مشرب عرفانی یا دینی خود (تسنّن یا تشیّع) گزارش های جالبی داده اند. محتوای گزارش هایی که از نحوه معراج پیامبر شده است با بسیاری از آموزه ها و تجربیات عرفانی همسو است؛ یعنی عارفان و صوفیان سعی کرده اند برخی از مبانی عرفانی و پیکره آن را با سیر روحانی و جسمانی پیامبر همسو کنند. مبانی و مفاهیمی مانند «تجلی حق»، «سِتر»، «حجاب»، «مشاهده»، «دل» و مانند اینها از این دسته اند. هدف عمده پژوهش، بازخوانی، نقد و تفسر معراج پیامبر و هم خوانی برخی از مفاهیم پرورش یافته عرفانی، مطابق با آن است.
۱۹۸۹۳.

تحلیل انتقادیِ روایت قصاص خواهی «عکاشه» و چرایی انتقال آن به شیعه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حدیث پژوهی سال یازدهم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲۱ 193-216

کلیدواژه‌ها: سیره پیامبر (ص) احادیث منتقله عصمت شیخ صدوق عکاشه سوره نصر سهو النبی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۸۰ تعداد دانلود : ۵۷۳
یکی از رخداد هایی که در برخی از منابع تاریخی و جوامع روایی از اواخر زندگی رسول گرامی اسلام 2 نقل شده، جریان قصاص خواهی پیرمردی به نام عکاشه از ایشان است. بر اساس این نقل ها، پس از درخواست رسول اکرم 2 مبنی بر ادای حقوق احتمالی، عکاشه مدعی شد که روزی تازیانه حضرت به وی اصابت کرده است، ولی در نهایت با بوسیدن بدن پیامبر 2 از حق خود گذشت. این روایت از حیث سند مردود است؛ اما صرف نظر از سند، متن این حدیث نیز مشکلات متعدد دارد، زیرا اولاً با آیات قرآن که دلالت بر عصمت پیامبر 2 دارند، ناسازگار است؛ ثانیاً هیچ یک از عالمان شیعه آن را نقل نکرده اند و فقط شیخ صدوق، آن هم فقط در کتاب امالی خودش آورده است؛ ثالثاً تهافت در نقل های مختلف روایت به چشم می خورد، که می تواند قرینه ای بر جعل باشد. مقاله حاضر پس از اثبات این دلایل، به بررسی علت وجود این روایت در کتاب شیخ صدوق پرداخته، به این نتیجه می رسد که قصه فوق، از احادیث منتقله است و به دلیل وجود مشایخ عامه در بین اساتید صدوق و نیز راویان مشترک، در منابع شیعه ورود پیدا کرده و عالمان خَلَف، با وجود تفرّد صدوق در نقل این حدیث، بدون توجه لازم، آن را نقل کرده اند و لذا تلقّیِ به قبول شده است.
۱۹۸۹۴.

تحلیل ساخت های گفتمان مدار در سوره مریم (بر اساس الگوی ون لیون)

نویسنده:
منبع: مطالعات سبک شناختی قرآن کریم سال دوم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیاپی ۴) 178 - 190

کلیدواژه‌ها: تحلیل گفتمان انتقادی الگوی ون لیون ساخت های گفتمان مدار کارگزاران اجتماعی سوره مریم

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۸۵ تعداد دانلود : ۴۷۶
تحلیل گفتمان انتقادی، یا همان شناسایی لایه های پنهان موجود در هر متنی، موجب درک بهتر آن متن می گردد. از آنجا که قرآن به عنوان یک کتاب آسمانی، برای هدایت بشر، بر پیامبر عظیم الشأن اسلام، حضرت محمد (ص) نازل شده است، اهمیت صحّت ترجمه و تفسیر آن بر کسی پوشیده نیست. با درک همین اهمیت، می توان به جایگاه تحلیل گفتمان در این حوزه نیز پی برد. پژوهش حاضر، به روش توصیفی-تحلیلی، با تکیه بر الگوی ساخت های گفتمان مدار "ون لیون"، تلاش کرده تا این الگوها را در سوره مبارکه «مریم» مورد تحلیل و بررسی قرار بدهد. لیون، مجموع افرادی را که در یک رویداد حضور دارند، با عنوان کارگزاران اجتماعی معرفی می کند. الگوی ون لیون، شامل مؤلفه های گفتمان مداری نظیر: حذف، اظهار، فعال سازی، منفعل سازی، تشخص بخشی، تشخص زدایی، پیوند زدن، تفکیک کردن و... می باشد. بسامد شیوه بازنمایی هر یک از کارگزاران اجتماعی موجود در سوره مریم، در قالب یک نمودار میله ای نمایش داده شده است. بررسی ها نشان داد که الگوی ون لیون، در تحلیل سوره مریم بسیار کارآمد است. علاوه بر آن، مشخص شد که از بین دو الگوی اظهار و حذف، بازنمایی کارگزاران اجتماعی، با شیوه اظهار، بسامد بالاتری دارد. گفتنی است که در میان انواع شیوه های بازنمایی برای اظهار کارگزاران اجتماعی، شیوه هایی بیش ترین بسامد را دارند که نسبت به شیوه مقابل خود از خاصیت نشان داری کم تری برخوردار باشند. همین موضوع، بیانگر آن است که در قرآن کریم، مکّی بودن سوره مریم و سطح مخاطبان اولیه آن دوره زمانی، در انتخاب مناسب ترین شیوه بیان، با هدف تأثیرگذاری عمیق تر، در نظر گرفته شده است.
۱۹۸۹۵.

تفسیر تطبیقی آیات 105 108 سوره هود از دیدگاه تفاسیر المیزان و الفرقان درباره خلود بهشتیان و جهنمیان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه قرآن و حدیث دوره ۱۲ بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲۴ 225-250

کلیدواژه‌ها: آیات 105 تا 108 هود خلود خالدین خلود بهشتیان خلود جهنمیان علامه طباطبایی صادقی تهرانی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۴۳ تعداد دانلود : ۵۱۹
در قرآن، آیات متعددی هست که جاودانگی بهشتیان و جهنمیان را گوشزد می کند، عده ای را سعادتمند و مخلّد در بهشت و متنعم از نعمت های آن، و دسته دیگر را شقاوتمند و معذّب به انواع عذاب معرفی می کند در اینکه مراد از جاودانگی چیست و آیا بین خلود اهل بهشت و جهنم تفاوتی هست یا نه؟ بین مفسران و متکلمان اختلاف نظر وجود دارد اکثراً آنها را یکی دانسته و به معنای بقا و جاودانگی اهل بهشت در بهشت برای همیشه، و ماندگاری اهل جهنم در جهنم به صورت دائمی و نامحدود است. در این عرصه دیدگاه علامه طباطبایی و محمد صادقی، حائز اهمیت است. از آنجا که در آیاتی؛ جاودانگی بهشتیان و جهنمیان به دوام آسمانها و زمین معلّق شده؛ ابتدا مراد از آسمان و زمین و میزان دوام آنها بررسی شده و سپس مسأله جاودانگی مورد کنکاش و مداقه قرار گرفته است. عده ای آسمان و زمین را دنیایی؛ اماعلامه و صادقی اخروی می دانند. علامه آنها را دائمی و صادقی پایان پذیر می داند؛ در نتیجه علامه جاودانگی دوزخیان را بی انتهاء اماصادقی محدود می شمارد. از نتایج به دست آمده اینکه؛ باتوجه به معنای لغوی خلود و تمسک به آیات مماثلتِ جرم و جزا و عدل الهی و مبرا بودن خدا از هرگونه ظلم، بقاء جهنمیان محدود، و با عنایت به فضل و احسان الهی و توجه به نص وارده، بقاء بهشتیان دائمی است.
۱۹۸۹۶.

سیر بیان روایات توحیدی تا پایان قرن اول(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه قرآن و حدیث دوره ۱۳ پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲۵ 241-266

کلیدواژه‌ها: سیر بیان روایات توحیدی قرن اول نهج البلاغه اثبات صانع نفی رویت قضا و قدر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۱۴ تعداد دانلود : ۶۳۳
از میان مباحث کلامی بعد از مسأله جانشینی و خلافت، بحث از توحید و مباحث آن میان مسلمانان از نمود بیشتری برخوردار است. به طوری که در قرن اول هجری اهتمام ائمه شیعه به این مسأله قابل توجه است. امام علی(ع) به دلیل فراهم بودنِ شرایط سیاسی و اجتماعی در دوران خودش و نیز همراهی فوق العاده ایشان در کنار پیامبر(ص) نسبت به سایر امامان در قرن اول دارای روایات توحیدی بیشتری می باشد که به لحاظ محتوا می توان گفت ایشان بنای اعتقادی شیعه را بنیان کرده است. با توجه به بررسی های انجام شده می توان گفت که سیر بیان روایات توحیدی در قرن اول با پرداختن به موضوعاتی همچون تفسیر آیات توحیدی و تبیین مباحثی مانند اثبات الصانع، نفی الرؤ یه و الجسم و الصور ه ، قضا و قدر، علم و قدرت الاهی همراه بوده است.
۱۹۸۹۷.

Iranian Shi’ite- Islamic Perspective on Art and Peace

نویسنده:
منبع: Peace Studies of Religions, Vol. ۱, No. ۱. Fall-Winter ۲۰۱۹ 117-135

کلیدواژه‌ها: Qur’an Islamic Art shi’ism Hadith philosophy of art

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۵ تعداد دانلود : ۳۲۴
According to Islamic and Qur’anic basis, monotheism is the core of Islamic Art and the real art is the one that calls toward spirituality and remembering God in the life and condemns any form of artwork which hinders human being from religiosity and divinity, (Qur’an 31:6). Qur’an from one hand addresses the story of prophet Josef, as the masterpiece of Qur’anic narratives (12:3) but it condemns, from the other hand, using ugly art to show distance human being from Divine beauties, (31:20). The main characteristics of Divine and Islamic Art is that the artist by his or her artwork tries to gain proximity to Allah, the Almighty, the creator of whole universe, and getting away from the worldly desires by observing the universe and the nature by realistic approaches than the eyes of benefit or loss. This perspective is totally different from the ugly or human-centered art which looks at everything by the vision of subjectivity and none or anti-metaphysical perspective looking at world on the basis of worldly benefits, desires, lust, hatred, disparity and animosity. This article intends to survey over several aspects of Islamic Art, from philosophical, spiritual and religious perspective.it will also illustrate some instances from Qur’an or from Hadith (Narration) from the holy prophet of Islam, Muhammad (S) and his Ahlulbayt (A.S). In this article Iranian Shi’a art which is the combination of the art of Iranian culture and also Iranian Shi’ite perspective on religion will also be elaborated on.
۱۹۸۹۸.

کیفیه نقل مضامین نهج البلاغه إلی المجتمع (تأکیدًا علی اللُّغتین الفارسیه والعربیه)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات حدیثه فی نهج البلاغه السنه الثانیه ربیع و صیف ۱۳۹۸ (۱۴۴۰ق) العدد ۲ (المتوالی ۴) 83 - 90

کلیدواژه‌ها: الإمام علی (ع) مفاهیم نهج البلاغه التعرۤف علی المخاطب النصوص الدینیه ترجمات نهج البلاغه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۹ تعداد دانلود : ۲۵۳
لقد حان الوقت لکی نسلم بأن کتاب نهج البلاغه للإمام علی (ع) یحتل مکانه مرموقه بین شعوب العالم، خاصه الفرس بحسب مصدره الإلهی. ومما لا شک فیه أن المترجمین والشارحین الأفذاذ لعبوا دورًا هامًّا فی هذا الصدد. ومع ذلک نجد أن نهج البلاغه غیر معروف لمعظم الجماهیر الناطقه باللغه الفارسیه لأن مفاهیمه القیمه لم تنقل إلیهم علی أسلوب ناجح کما هو حقه. ومن أسباب ذلک أن کلام الإمام علی (ع) غنی بالمعانی، وأنه فی مستوی رفیع؛ لأنه بعد کلام اللّه تعالی وکلام رسوله (ص). أضف إلی ذلک عدم وجود المتخصصین المحترفین، وضعف بعض المترجمین فی مهمتهم المهنیه. فنجد أنفسنا مازلنا ندور فی الفلک التقلیدی لنقل مضامین نهج البلاغه دون مدخل علمی أکادیمی، لأن الخسائر والأضرار العدیده التی لحقت بالدین والمجتمع الدینی طوال التأریخ سببها عدم فهم النصوص الدینیه بشکل صحیح وعدم تطبیقها. ومن ناحیه أخرى، فإن الاعتماد على الطریقه التقلیدیه للدعایه والإعلام، وعدم استخدام الأدوات الحدیثه من مثل: الفضاء السیبرانی، والأقمار الصناعیه، وما إلى ذلک، فضلًا عن عدم تصنیف أبحاث نهج البلاغه وعلومه یسبب ابتعاد المخاطبین عنه وإن عدم التعرف علیهم وتصنیفهم سنًّا وعلمًا یؤدی إلى فرارهم منه، ولا سیما الشباب. تعتمد الدراسه التی بین أیدیکم على المنهجیه الوصفیه التحلیلیه فإن الباحث یحاول توفیر مضمار صحیح وبنۤاء لإبداء مفاهیم نهج البلاغه ومضامینه القیمه من خلال تقدیم الحلول العلمیه والتطبیقیه.
۱۹۸۹۹.

جدال احسن در مباحثات و مناظرات سازمانی

نویسنده:
منبع: دانشنامه علوم قرآن و حدیث سال ششم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۱۲ ۱۳۱-۱۶۶

کلیدواژه‌ها: جدال احسن جدال نیکو سازمان مباحثه مناظره

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۶ تعداد دانلود : ۲۶۱
توان سخن گفتن، مباحثه و تبیین مسائل، یکی از امور مهم در رهبری سازمان می باشد. با سخنرانی خوب در تبیین برنامه ها و مشکلات و راه حل های موفق، نیروها را دلگرم، کدورت ها را مرتفع ساخته و دوستی و محبت را در بین کارکنان بوجود می آورند. در سازمانها بسیار دیده شده است، گفتگوها نه تنها باعث پیشرفتی در مذاکرات نمی شود بلکه طرفین در عقاید باطل خویش راسخ و استوارتر می شوند. هدف از بحث و مجادله، برترى جویى و تفوق طلبى و شرمنده ساختن طرف مقابل نیست، بلکه هدف، تأثیر کلام و نفوذ سخن در اعماق روح طرف است، و بهترین راه براى رسیدن به این هدف شیوه ی قرآنى است. جدال احسن یا محمود، مناظره ای برای اثبات حق و نفی باطل، و ثمره ی آن رشد و هدایت است. در این مقاله سعی برآن است موضوع جدال احسن در مباحثات و مناظرات سازمانی بر طبق آیات قرآنی و روایات بررسی شود.
۱۹۹۰۰.

بررسی نظریه دشتکی در حدوث انسان با تأکید بر آیه «هَلْ أَتَی...»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تفسیری سال دهم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۳۹ 105-116

کلیدواژه‌ها: آیه 1 انسان تفسیر کلامی حدوث قدم انسان دشتکی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۴ تعداد دانلود : ۵۶۰
حکیم دشتکی، بر پایه آیه «هَلْ أَتَی عَلَی الْإِنْسَانِ حِینٌ مِنَ الدَّهْرِ لَمْ یَکُنْ شَیْئًا مَذْکُورً» انسان را حادث می داند و تصریح می کند که انسان موجودی حادث أبدی است و أزلی نیست. در مقابل إبن عربی، انسان را موجودی أزلی و أبدی می داند. این مقاله با بررسی آراء برخی مفسران درباره دلالت آیه یادشده و نیز واکاوی أدله دشتکی و إبن عربی در خصوص معنای آیه است. بررسی إجمالی آیه مورد بحث، نظر تفسیری مفسران و برداشت دشتکی، در إبتدای أمر حدوث انسان إستنباط می شود اما دقت بیشتر در معنای آیه و أدله مفسران، باعث ایجاد تردید در نظریه حدوث می گردد. بر این بنیاد، مراد از حدوث، حدوث زمانی است؛ یعنی انسان موجودی حادث به حدوث ذاتی و قدیم به قدیم زمانی است. همچنین مراد از انسان، حقیقت انسان؛ یعنی نفس ناطقه و ماده أولیه او و نه صورت او است.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان