درخت حوزه‌های تخصصی

علوم اسلامی

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱۹٬۸۶۱ تا ۱۹٬۸۸۰ مورد از کل ۷۹٬۹۹۵ مورد.
۱۹۸۶۱.

ابوجعفر مرعشی راوی تفسیر منسوب به امام حسن عسکری (ع)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های قرآن و حدیث سال ۵۲ پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲ 345 - 362

کلیدواژه‌ها: ابوجعفر مهدی بن ابی حرب ابومنصور طبرسی تفسیر منسوب به امام عسکری (ع) عبدالکریم سمعانی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۴ تعداد دانلود : ۳۳۵
ابوجعفر مرعشی محدثی بوده که ابومنصور طبرسی و ابوسعد سمعانی بی واسطه از او روایت کرده اند. طبرسی در کتاب الاحتجاج روایات تفسیر منسوب به امام حسن عسکری(ع) را از ابوجعفر مرعشی نقل کرده است. نویسنده الاحتجاج تمام روایات را بدون ذکر سند آورده است؛ اما روایات تفسیر یادشده را به دلیل عدم اشتهار این تفسیر، با ذکر سند مقرون ساخته است. سمعانی نیز در الانساب ابوجعفر مرعشی را شناسانده است. درباره ابوجعفر مرعشی، دانسته های اندکی وجوددارد. این پژوهش با روش توصیفی - تحلیلی تلاش کرده تا با جستجو در منابع مختلف تاریخی و حدیثی، داده ها درباره ابوجعفر مرعشی تا حد ممکن کامل شده و تحلیل گردد. یافته ها نشان می دهد، ابوجعفر مرعشی محدث و ادیبی شناخته شده میان دانشمندان شیعه و سنی عصر خویش بوده است؛ اما در عین حال مهمترین منبعی (الانساب) که وی را معرفی نموده، او را غالی در تشیع خوانده است. به نظر این ادعا با محتوای تفسیر یاد شده، که وی یکی از ناقلان آن بوده، بی ارتباط نبوده است.
۱۹۸۶۲.

فقر جهانی و مسئولیت اخلاقی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه اخلاق سال دوازدهم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۴۶ 7-20

کلیدواژه‌ها: فقر جهانی مسئولیت اخلاقی عدالت قابلیت فقر طبیعی فقر تحمیلی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴۴ تعداد دانلود : ۵۷۱
فقر جهانی یکی از چالش های مهم پیش روی انسان هاست. روزانه هزاران نفر و سالانه 18 میلیون انسان در اثر فقر و مشکلات ناشی از آن، جان خود را از دست می دهند. پرسش اصلی در این خصوص این است که آیا ثروتمندان در قبال فقر، مسئولیت اخلاقی دارند یا خیر؟ این مقاله که از شیوه توصیفی تحلیلی بهره می برد، دیدگاه پیتر سینگر، جان رالز، آمارتیا سن، مارتا نوسبام و نهایتاً توماس پوگ را مورد بررسی قرار داده و نقدهای وارد بر هر یک از آنها را بیان می کند. به نظر می رسد دیدگاه هریک از آنان در اثبات مسئولیت اخلاقی در قبال فقر نیازمندان، با چالش های جدی مواجه است. در پایان، به بررسی این مسئله براساس اندیشه اسلامی پرداخته و معتقد است براساس نظام اخلاق اسلامی (عقل عملی در حکمت قدسی اسلام با لحاظ مذاق شارع) باید به لزوم و بایستگی کمک به نیازمندان غیر مسلمان غیر معاند حکم کرد.
۱۹۸۶۳.

تحلیل اخلاقی «اقتدار استاد» براساس شاخص «حق مداری» در رساله حقوقیه امام سجاد علیه السلام(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه اخلاق سال دوازدهم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۴۶ 21-34

کلیدواژه‌ها: اقتدار اخلاقی اخلاق استادی رساله الحقوق حقوق شاگردان اقتدار استاد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۵۵ تعداد دانلود : ۴۳۷
در پاسخ اینکه اقتدار استاد در آموزش از منظر اخلاقی چگونه است دیدگاه امام سجاد × راهگشاست. بررسی توصیفی تحلیلی دیدگاه امام سجاد × در رساله حقوقیه نشان می دهد نوع رابطه ای بین معلم و متعلم به واسطه ویژگی بهره مندی علمی و دانشی، هدایت بخشی و ارزشمندی معنوی در رابطه با متعلم دارای جایگاه ارزشی خاص است که به واسطه ایجاد «مسئولیت» برای استاد و «حق» برای شاگردان محقق می شود. براساس این دیدگاه می توان مرتبه ای از یک نوع «ولایت» علمی و معنوی را برای استاد منظور ساخت که اقتدار استاد را وارد نگاهی مسئولانه و امانت انگارانه می سازد که نتیجه اش دوری از آسیب هایی چون خودمحوری، تحکم و سوءاستفاده و بهره مندی از عناصر اخلاقی چون مهرورزی، دلسوزی و نگاه مسئولانه است. در پرتو چنین رابطه طرفینی بین معلم و متعلم است که مبتنی بر مبانی اسلامی مسیر تعلیم و تربیت به شکل توأمان طی شده و اهداف آموزش محقق خواهد شد.
۱۹۸۶۴.

معناشناسی واژه ثله و مترادفات آن در قرآن

نویسنده:
منبع: پژوهش های نوین در آموزه های قرآن و سنت سال دوم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۴ 41-72

کلیدواژه‌ها: معناشناسی ثله رهط طائفه عصبه فئه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۴۰ تعداد دانلود : ۴۰۷
برجسته ترین وجه اعجاز قرآن کریم به عنوان معجزه ی پاینده پیامبر اکرم9 اعجاز بیانی و فصاحت و بلاغت آن است. از آنجایی که واژه گزینی قرآن، بی بدیل و شگف انگیز و براساس ظرافت های خاصی است لذا برای فهم بهتر این ظرافت ها باید با علم مفردات قرآن که یکی از مجموعه های علوم قرآنی است، آشنا شد. از این رو در این پژوهش سعی بر آن شده برای درک بهتر مفهوم آیاتی که در آن ها، معنای «جماعت و گروه» با الفاظ مختلف ذکر شده، مورد بررسی قرار بگیرد. جهت تحقق این امر از میان واژگانِ با این معنا، پنج واژه ی «ثله، رهط، طایفه، عصبه و فئه» ابتدا در کتب لغت با محوریت العین، معجم مقاییس اللغه، مفردات الفاظ قرآن، بصائر ذوی التمییز فی لطائف الکتاب العزیز و التحقیق فی الکلمات القرآن الکریم مورد بررسی قرار گرفته سپس ذیل تعدادی از آیات قرآنی مشتمل بر این الفاظ، به بررسی نظرات تفسیری حول این واژگان پرداخته شده است. قابل ذکر است که ذیل هر بحثی نتیجه گیری صورت گرفته است که این امر بر غنای محتوا می-افزاید. پس از بررسی های مختلف می توان گفت حق آن است که هر یک از این واژه های به ظاهر مترادف، در قرآن جایگاه خاص خود را دارد و هیچ یک نمی تواند به جای دیگری بنشیند.
۱۹۸۶۵.

حقیقت نمایی در البخلاء جاحظ (موردکاوی قصه های اهل مرو و خراسان)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه نقد ادب عربی دوره نهم بهار و تالستان ۱۳۹۸ شماره ۱۸ (پیاپی ۷۶) 7-30

کلیدواژه‌ها: حقیقت نمایی البخلاء جاحظ قصه مرو و خراسان شعوبیه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۶۵ تعداد دانلود : ۴۹۸
جاحظ (۱۶۰-۲۵۵ق) نویسنده توانای قرن دوم وسوم هجری، یکی از سرشناس ترین چهره های نثر عربی است که در حوزه های مختلف گیتی شناسی، نقد و ادبیات، موسیقی و جانورشناسی قلم زده است. او چندین اثر مشهور و جریان ساز دارد که "البخلاء" یکی از جذاب ترین آن هاست. جاحظ در این کتاب به طور ویژه موضوع بخل را به عنوان مضمونی اجتماعی مورد دقت و واکاوی قرار داده و آن را دستمایه کار خویش ساخته و قصه هایی از خسیسان روایت نموده است. او بخش عمده ای از داستان های خود را به روایت های بخیلان اهل مرو و خراسان اختصاص داده که نشان می دهد در این اثر بی تأثیر از جریان شعوبیه، یکی از مهم ترین جریانات سیاسی آن دوران، نبوده است. جاحظ با توسل به این جریان به نگارش داستان هایی می پردازد و به عجم ها نسبت می دهد که مبنای حقیقی ندارد. اما او ادیبی بلیغ و توانا است و این حکایت ها را در قالبی حقیقت نما به مخاطب ارائه داده است و با وجود این که قصه ها از حقیقت تهی است و با قوّه عقل و منطق همخوانی ندارد اما خواننده با توجه به کاربرد ابزارهای حقیقت نما از جانب نویسنده، داستان را حقیقت می پندارد.این پژوهش نشان می دهد که اتکاء جاحظ بر نوع قصه با رعایت ضوابط فنّی و علّی آن، ایجاد فرایند استناد، دقت در توصیف اشیاء و وصف مشروح آن فرایند حقیقت نمایی را ایجاد می کند و خواننده را به تصدیق حکایت های خود وا می دارد.
۱۹۸۶۶.

تصویر التّوحّد بین الإنسان والوطن فی روایه «صخره الجولان» لعلی عقله عرسان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات فی اللغه العربیه و آدابها بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲۹ 67 - 90

کلیدواژه‌ها: الإنسان والوطن الصور الفنیه صخره الجولان علی عقله عرسان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۵ تعداد دانلود : ۳۳۵
العلاقه بین الإنسان والوطن فی روایه "صخره الجولان" تتبلور حین یسعی الأدیب السّوری علی عقله عرسان (1940م)، إلى إقناع القارئ بفکرته التی أُسّست علی التّوحّد بینهما. وقد تجلّت هذه الفکره عبر الصّور الفنّیّه التی استنفد الأدیب قوه تعبیرها من خلال استخدام أدوات المونولوج والتّداعی وتیّار الوعی. وفی هذا المسار، تهدف المقاله إلی دراسه الرّوایه فی المقاطع التی تعتنی بقضیّه التّوحّد بین الإنسان والوطن، عبر الصّور. واختار بحثنا الحالی المنهج الوصفیّ-التّحلیلیّ فی تبیین نماذج روائیه ترتبط بموضوعیّه التّوحّد، قائماً بتفکیک وحدات الصّور الموجوده فی طیّات الرّوایه، ثمّ یلیه بالشّرح الأدبی. والحصیله هی أنّ مواقف التّفاعل بین الطّرفین، الإنسان والوطن، تکثر ترداداً فی هذه الرّوایه، عبر صور التّشبیه، والاستعاره، والأسطوره، والرّمز. وقدترد صور التّشبیه والاستعاره مجزّأهً مستقلّه فی مقاطع روائیّه، وقدترد فی تداخل فنّی، وتکتمل الواحده منها بوجود الأخری عند تقدیم صوره کامله، وهذه سمه الکاتب الأسلوبیّه فی خلق الصّور المتمازجه. وقد یضفی الأدیب علی روایته عمقاً فکریاً، حینما یلجأ إلی عنصر الرّمز کنوع من الصّور الزّاخره بالدّلالات العدیده. وفی المواقف المتتالیه من نثر الرّوایه، تظهر مفرده الحجاره/ الصّخره بشکل مکرّر ومتکاثف، ویبدو أنّها ترمز إلی الوطن، والأشیاء، والأشخاص. وهی تعتبر دالاًّ تتعدّد مدلولاتها، ولها الصّوره الرّمزیه الأساسیه.
۱۹۸۶۷.

حکم استظلال مُحرم زیر سایه متحرک، بعد از منزل(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: میقات حج دوره ۲۷ تابستان ۱۳۹۸ شماره ۴ (پیاپی ۱۰۸) 31 - 64

کلیدواژه‌ها: محرمات احرام استظلال مکه منزل ماشین مسقف

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۸ تعداد دانلود : ۳۵۶
یکی از محرمات احرام برای مردان که کفاره نیز دارد، استظلال (زیر سایه رفتن) است که هر چند تفاصیل آن در کتب فقهی آمده است، اما برخی از مباحث و فروع آن قابلیت بررسی مستقل و دوباره را دارد. حرمت استظلال در حال طی مسیر و جواز استظلال به سایه ثابت در مسیر و منزل مورد تسالم است؛ ولی حکم استظلال زیر سایه متحرک بعد از منزل یکی از مباحث اختلافی است که در این مقاله اقوال و ادله فقها درباره آن مورد واکاوی قرار گرفته و از میان سه نظریه جواز استظلال، عدم جواز و تفصیل بین حالت پیاده و سواره، ادله نظریه اول بی اشکال شناخته شده است. شناخت معنای استظلال نیز در حکم مؤثر است که در پایان مقاله مورد کنکاش قرار گرفته و مشخص شده که استظلال جانبی جزو استظلال حرام نیست؛ اما بیرون آوردن سر از محمل، مانع از صدق استظلال نمی شود و نبود سقف بر بالای سر در هر صورت لازم است؛ همان طور که استظلال تنها در طول روز یا در شب های بارانی و سرد صادق است و در شب های معمولی مانعی از استظلال نیست.
۱۹۸۶۸.

بررسی میزان صحت انتساب غلوّ در احادیث کتاب «بصائر الدرجات» (مطالعه موردی روایات قدره الأئمه (ع))(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه کلام سال ششم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱۰ 123 - 145

کلیدواژه‌ها: بصائر الدرجات صفار قمی کتاب کتاب الحجه قدره الائمه غلو

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۰ تعداد دانلود : ۲۲۹
کتاب« بصائرالدرجات » یکی از کتب مهم روایی و متقدم شیعه با رویکرد کلامی است. این کتاب در تبیین مقامات معنوی امامان: مشتمل بر روایاتی است که از سوی برخی حدیث پژوهان شیعی و نیز شماری از مستشرقان، منتسب به غلو شده است. برخی نیز در مقایسه کتاب « بصائرالدرجات» با « الکافی» کلینی، اذعان می دارند احادیث بصائرالدرجات حاوی مطالب غلوآمیز بوده به همین جهت تعداد  قابل توجهی از احادیث آن، درکتاب شاگردش کلینی نقل نشده است. در این مقاله ابتدا به مقایسه محتوایی بین کتاب الحجه کافی و بصائرالدرجات پرداخته شده است و تعداد دقیق روایات مشترک و غیر مشترک آن دو، استخراج گشت و اثبات گردید که اکثر روایات این کتاب، در کتاب الحجه کافی ذکر شده است. در گام دوم نیز به صورت موردی به تحلیل سندی و متنی روایات باب «قدره الائمه» از ابواب غیر مشترک با کافی، پرداخته شده است. در تحلیل نهایی، مغایرت آشکاری میان این روایات و آیات قرآن به دست نیامد. همچنین تعدادی از افراد متهم به غلو در سلسله اسناد برخی از روایات، از این اتهام مبرّی شناخته شدند.
۱۹۸۶۹.

نقد نظریه فخر رازی در باب تعیین امام ذیل آیات «ولایت و خلافت»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه کلام سال ششم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۱۱ 163 - 182

کلیدواژه‌ها: نص اجماع فخر رازی امام خلافت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۱ تعداد دانلود : ۲۱۶
مسئله ولایت و خلافت بلافصل پیامبر اکرم, از مهم ترین مباحث اختلافی میان شیعه و اهل سنت است. در بحث راه تعیین امام بین مذاهب اسلامی از طریق  نص هیچ گونه اختلافی وجود ندارد، اما در اینکه آیا نصی در این مورد رسیده است یا نه، شیعه قائل به نص جلی در بحث امامت است و امامت را منصبی الهی می داند که جز با طریق نص شرعی امکان پذیر نیست، اما اهل سنت بالاخص فخر رازی در اینکه آیا امامت به نص است یا به بیعت و اختیار(اجماع)T چون نص جلی از سوی خدای متعال را انکار می کند، راه دوم یعنی بیعت و اجماع را برمی گزیند و آن را بر عهده مردم می داند. در این پژوهش با روش توصیفی، تحلیلی به نقد  شبهات فخر رازی در مورد نص جلی و دلایل ایشان در  بحث بیعت و اجماع خواهیم پرداخت.
۱۹۸۷۰.

تمظهرات التشظی فی روایه أحیاء فی البحر المیت لمؤنس الرزاز(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات فی السردانیة العربیة جلد ۱ الشتاء ۱۴۴۱ شماره ۱ 1-29

کلیدواژه‌ها: التشظی أحیاء فی البحر المیت مؤنس الرزاز السردانیه العربیه البناء الزمکانی المتشظی تداخل الفضاءات

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۳ تعداد دانلود : ۲۳۵
تناولت هذه المقاله ظاهره التشظی فی روایه أحیاء فی البحر المیت التی هی ولیده مجتمع متبعثر ومتخلخل والتی یظهر عبرها تداخل الفضاءات والحلقات السردیه والتشظی فی الزمان والمکان والتشظی فی الشخصیات والحبکه وکأن الکاتب مؤنس الرزاز یهدف إلى تجسید رؤیه لا یقینیه ولا منطقیه لیکسر الجمود فی النص السردی ویقدمه عاریا کعمل متخیل، مُسقِطاً القناع الواقعی الذی بنیت علیه الروایه الکلاسیکیه؛ فلیست روایته إلا ممارسه لدیمقراطیه التعبیر تستهدف عکس اللاائتلافات وتجاوز کل ما هو منطقی وواقعی إلى حریه لا نهایه لها فی التشکیل تصل إلى درجه التشظی والتبعثر فی النص الروائی لیبتدع شکلا روائیا جدیدا. تهدف المقاله إلى عرض تمظهرات التشظی فی روایه أحیاء فی البحر المیت بالاعتماد على المنهج الوصفی- التحلیلی، حیث تمثل الروایه تجربه جدیده مشظاه ومتکسره للتعبیر عن تجربه عدمیه وأجواء کابوسیه قد ترافق الإنسان المعاصر. ویسعى الروائی إلى إبراز التخلخل وعدم الانتظام داخل أعماله الروائیه عبر بعض التقنیات الحداثیه کتداخل الفضاءات والحلقات السردیه وبناء الزمکانی المتشظی والمتفکک فی الشخصیات والحبکه داخل مسار الروایه الأصلیه، وهو ما درسناه خلال هذه المقاله. وأهم ما توصل له البحث أنّ هذا التشظی یعبر عن مرحله الانهیار فی المجتمع العربی التی امتدت منذ هزیمه حزیران وبلغت ذروتها فی الاجتیاح الإسرائیلی للبنان، کما یعکس تفککاً عربیا بشعا ومرعبا ویصبح صدى لواقع التکسر الاجتماعی العربی ووعاءً للواقع وانکساراته، وهو لیس انعکاسا تلقائیا أو عفویاً، بل هو مدبر ومتعمد.
۱۹۸۷۱.

نقد ترجمه قرآن موسوی گرمارودی

نویسنده:
منبع: آینه پژوهش سال ۳۰ فروردین و اردیبهشت ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۱۷۵) 68 - 84

کلیدواژه‌ها: نقد ترجمه ترجمه قرآن علی موسوی گرمارودی ترجمه فارسی قرآن

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۲۳ تعداد دانلود : ۸۹۸
ترجمه قرآن کریم به هر زبانی، از جمله زبان فارسی، بسیار دشوار است و جدا از تسلط به زبان های مبدأ و مقصد، مستلزم دانش هایی چند از جمله تفسیر و ریشه شناسی و تاریخ و فقه است. بخشی از این دشواری، به الهی بودن منشأ آیات قرآن و بخشی دیگر نیز به گونه گونی موضوعات مطرح شده در قرآن مربوط می شود. در میان ترجمه های فارسی قرآن، به ویژه در دهه های اخیر، چند ترجمه که تا حد زیادی روان و دقیق و زیبا هستند، منتشر شده اند که ترجمه علی موسوی گرمارودی از شاخص ترین آنها است. نویسنده در نوشتار حاضر، کتاب مذکور را که چاپ اول آن در قطع جیبی در سال 1394 توسط انتشارات قدیانی به چاپ رسیده، در بوته نقد و بررسی قرار داده است. وی در راستای این هدف، نوشتار را در پنج بخش ارائه می کند: 1. ترجمه آیات، 2. پی نگاشت مترجم، 3. پی نگاشت مترجم در چاپ دوم، 4. پی گفتار بهاءالدین خرمشاهی، 5. پیشنهادها.
۱۹۸۷۲.

تحلیل موعظه الهی در آیه 46 سوره سبأ(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های قرآنی سال بیست و چهارم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیاپی ۹۱) 5 - 28

کلیدواژه‌ها: موعظه واحده قیام برای خدا مثنی و فرادی سیاق فضای نزول

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۰۱۳ تعداد دانلود : ۵۹۲
خداوند متعال در آیه 46 سوره سبأ، مشرکان را به موعظه واحدی اندرز داده است: «قُلْ إِنَّمَا أَعِظُکم بوَاحِدَهٍ أَن تَقُومُواْ لِلَّهِ مَثْنىَ وَ فُرَادَى ثُمَّ تَتَفَکرُواْ مَا بصَاحِبکمُ مِّن جِنَّهٍ». شناخت و درک پیام این آیه و موعظه مطرح شده در آن از اهمیت بالایی برخوردار است که مفسران در مورد آن آرای گوناگونی ارائه کرده اند. این پژوهش با ارزیابی آرای مفسران در تفسیر این آیه و به صورت ویژه در خصوص مقصود از توصیه به قیام در این آیه، به این نتیجه می رسد که قیام در این آیه به معنای به پاخاستن در مقابل جلوس و قعود نیست، بلکه مقصود از قیام، توقف کردن در مقابل مشی و حرکت است. بر این اساس این آیه در واقع عموم مشرکان را مورد خطاب قرار داده و آنان را به یک موعظه توصیه می کند: اینکه دو به دو و یا تک تک با دوری از هیاهوی جامعه شرک آمیز مکه، از مشی کورکورانه خود باز ایستند، سپس درباره شخصیت پیامبر (ص) تفکر کنند تا حقانیت رسالت آن حضرت را دریابند.
۱۹۸۷۳.

مبانی فقهی مشروعیت نکاح معاطاتی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فقه و حقوق خانواده سال ۲۴ بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۷۰ 5 - 27

کلیدواژه‌ها: عقد نکاح معاطات نکاح معاطاتی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۵۸ تعداد دانلود : ۱۱۵۳
 نکاح معاطاتی یکی از مباحث چالشی و مهم در حیطه فقه خانواده است که در این نوشته مورد بررسی قرار می گیرد. منظور از نکاح معاطاتی انعقاد رابطه زوجیت بدون صیغه ایجاب و قبول است.  برخی فقها با پذیرش این نکته که الفاظ در تحقق ایجاب و قبول موضوعیتی ندارند، مدعی صحت نکاح معاطاتی شده اند؛ اما قول مشهور عدم صحت چنین عقدی است. به نظر می رسد با وجود آیات و روایات ، اجماع و سیره مسلمین، قول مشهور از قوت بیشتری برخوردار است. نگارندگان مقاله حاضر ضمن تأکید بر قول مشهور مبنی بر عدم صحت نکاح معاطاتی، به شیوه های اعلام اراده مانند کتابت و اشاره و نیز به مطالبه حقوق زوجه پرداخته اند.
۱۹۸۷۴.

آثار عقد فضولی در مصاهرت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فقه و حقوق خانواده سال ۲۴ بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۷۰ 29 - 51

کلیدواژه‌ها: نکاح همسر شوهر حرام باطل مصاهرت نکاح فضولی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۱۸ تعداد دانلود : ۱۰۵۷
یکی از آثار ازدواج، مصاهرت است که موجب ممنوعیت هایی برای مرد و زن در ازدواج با دیگران به صورت ابدی یا موقت می شود. نکاح فضولی همانند بیع فضولی، احکامی مختص به خود دارد که احکام مصاهرت از آن جمله است. مصاهرت مختص به نکاح صحیح و نافذ نیست؛ بلکه در نکاح فضولی نیز جاری می شود. در نکاح فضولی، اگر مرد، اصیل فرض شود، با زن پنجم و خواهر زن منکوحه نمی تواند ازدواج کند و اگر زن، اصیل فرض شود، در این صورت با مرد دیگری نمی تواند ازدواج کند و طلاق نیز صحیح است. بر مبنای کشف، اصیل نمی تواند عقد را فسخ کند؛ ولی بر مبنای نقل، می تواند عقد را فسخ کند؛ در نتیجه، بر مبنای کشف، نمی توان تصرفات منافی انشا انجام داد. اگر پس از نکاح فضولی، با کسی دیگر ازدواج کند و سپس شخص فضولی نکاح فضولی را قبول کند، باید گفت بر مبنای کشف حقیقی، ازدواج های بعدی صحیح نیست؛ ولی بر مبنای کشف حکمی، صحیح است.
۱۹۸۷۵.

مقایسه دیدگاه ابن سینا و ملاصدرا درباره ادراکات جزئی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حکمت صدرایی سال هفتم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیاپی ۱۴) 61 - 69

کلیدواژه‌ها: علم ادراکات جزئی تجرد ابن سینا ملاصدرا

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۶۵ تعداد دانلود : ۵۰۲
بحث های هستی شناختی علم و ادراک یکی از مسائل مهمی است که فلاسفه و دانشمندان درباره آن اظهار نظر کرده اند. در بین فلاسفه اسلامی، ابن سینا و ملاصدرا به تفصیل به مسئله علم و ادراک پرداخته اند. از نظر این دو حکیم، علم حصولی به حسی، خیالی، وهمی و عقلی تقسیم می شود. ابن سینا و ملاصدرا، ادراکات عقلی را مجرد از ماده می دانند اما در مورد مجرد یا مادی بودن ادراکات جزئی (حسی، خیالی و وهمی) اختلاف نظر دارند. ابن سینا ادراکات جزئی را منطبع در مغز و ماده می داند اما ملاصدرا قائل به تجرد همه ادراکات است. در این نوشتار ابتدا توضیحاتی در مورد تعریف علم و مراتب ادراک داده شده است، سپس ادله ابن سینا در مورد مادی بودن ادراکات جزئی مورد نقد و بررسی قرار گرفته و مشخص شده که این ادله سینا قابل مناقشه اند و دیدگاه ابن سینا در مورد مادی بودن ادراکات جزئی قابل پذیرش نیست. در ادامه به بررسی ادله ملاصدرا بر تجرد ادراکات جزئی پرداخته شده است.
۱۹۸۷۶.

سیره عملی اجتماعی انبیاء در روابط اقتصادی از منظر قرآن

نویسنده:
منبع: ژوهش های نوین در آموزه های قرآن و سنت سال دوم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۳

کلیدواژه‌ها: انبیاء سیره ی عملی تعاملات اجتماعی سیره اقتصادی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۵ تعداد دانلود : ۳۲۹
از آنجا که انسان دارای زندگی اجتماعی است و بر اساس نیازهایش باید در جمع زندگی کند، لذا نحوه تعاملات انسان با دیگران باید در دستور کار وی قرار گیرد. این چگونگی در آیین های مختلف و مکاتب گوناگون دارای ویژگی های خاص خود میباشد. و در هر جامعه ای بر اساس این تعاملات انجام میگیرد. در دین اسلام و در قرآن نیز دستوراتی برای این کار داده شده است که از جمله ی آنها میتوان اشاره کرد به رفتار و کرداری از انبیاء که خداوند متعال در قرآن ذکری از آنها را آورده است. این تعاملات نیز قابل تقسیم به بخشهای جزئی تری هستند که از جمله آنها روابط اقتصادی است نگارنده به تبیین هشت بخش از سیره انبیاء الهی در قرآن در این حوزه پرداخته است. بی تردید طرح برخورد انبیاء در این باره با دریافت هایی که از آیات قرآن می توان داشت، تأثیر بسیاری در روابط اجتماعی انسانها خواهد داشت چرا که آنان الگوی بشریت هستند و عوامل اقتصادی با اینکه خود مادی هستند، تأثیرات اخروی داشته و می تواند در سعادت انسان هم مؤثر باشد.
۱۹۸۷۷.

بررسی ادله قاعده «واجب الوجود بالذات واجب من جمیع الجهات» و دلالت آنها بر عینیت ذات و صفات الهی در حکمت متعالیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اندیشه نوین دینی سال پانزدهم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۵۸ 113-126

کلیدواژه‌ها: واجب الوجود صفات کمالی عینیت بساطت امکان ترکیب

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۹۰ تعداد دانلود : ۵۵۱
یکی از قواعد مهمی که که از دیرباز مورد توجه فلاسفه بوده است قاعده « واجب الوجود بالذات واجب من جمیع الجهات» است؛ حکمت متعالیه به این قاعده توجه ویژه دارد و با نگاهی متفاوت از پیشینیان بدان پرداخته است . این مقاله با روش تحلیلی توصیفی به بررسی این مسئله پرداخته است که معنا، ادله و لوازم فلسفی این قاعده در حکمت متعالیه چیست؟ و در پی این بررسی، اثبات شده است که ملاصدرا علاوه بر توجه به لوازم الهیاتی این قاعده که تا پیش از او، از آنها غفلت شده بود با استدلالی نو و متفاوت از استدلال پیشینیان به اثبات مفاد قاعده پرداخته است و علاوه بر ثمراتی که حکمای گذشته برای آن برشمرده-اند عینیت ذات و صفات کمالی را از این قاعده استفاده کرده است . همچنین در این مقاله به برهان های جدیدی که شارحان حکمت متعالیه بر قاعده اقامه کرده اند و پاسخ های آنان از اشکالات براهین قاعده، توجه شده است . .
۱۹۸۷۸.

دفاع از دفاع ناگاساوا از برهان وجودی آنسلم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اندیشه دینی دوره نوزدهم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۷۳ 79 - 94

کلیدواژه‌ها: برهان وجودی آنسلم یوجین ناگاساوا صورپذیری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۵۵ تعداد دانلود : ۷۰۲
برهان وجودی آنسلم از همان بدو معرفی، هم از حیث تصوری که از خدا ارائه کرده و هم از حیث استدلالی که برای وجود او به دست داده، معرکه ی آرا بوده است. سنخی از نقدها معتقدند که الف) خدای آنسلمی مستلزم خدای مطلق است؛ اما ب) خدای مطلق ناممکن است. یوجین ناگاساوا، فیلسوف دین معاصر، در پاسخ به این نقدها معتقد است که حتی اگر (ب) صادق باشد، باز هم به سبب کذب (الف)، نقصی بر برهان آنسلم نیست؛ زیرا خدای آنسلمی نه مستلزم خدای مطلق، بلکه مستلزم خدای بیشینه است. اولاً نشان خواهم داد که ناگاساوا معتقد است که در سناریوهایی که خدای مطلق، ازلحاظ متافیزیکی ناممکن است، نمی توان او را تصور کرد؛ ثانیاً استدلال خواهم کرد که چنین ادعایی مخدوش است و خدشه ی به آن، استدلال ناگاساوا را از پا می اندازد؛ ثالثاً استدلال خواهم کرد که با یک تعدیل مختصر، یعنی فراسازدانستن امکان، می توان این خدشه را برطرف کرد و استدلال ناگاساوا را دوباره سر پا کرد.
۱۹۸۷۹.

تبیین اهداف تربیت اسلامی نوجوانان با رویکرد مسئولیت پذیری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی سال بیست و هفتم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۴۵

کلیدواژه‌ها: تربیت اسلامی نوجوان مسئولیت پذیری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۶۵ تعداد دانلود : ۶۲۳
از نیازهای اساسی انسان برای شناخت و قرارگیری در مسیر صحیح تربیت و پذیرش مسئولیت در زندگی، آشنایی با هدف است. زیرا بدون شناخت هدف امکان انحراف از مسیر صحیح تربیت وجود دارد. ازهمین رو، اولین شرط هماهنگی فعالیت های تربیتی، داشتن هدف است که می باید برنامه ها و فعالیت های مربوط را هدایت کند. لذا ضروری است که برنامه ریزان تعلیم وتربیت، هدف از تربیت متربیان را مشخص نمایند. زیرا اهداف تربیت در هر مکتبی، کمال مطلوب آدمی است و تمام فعالیت های او متأثر از آنهاست. پژوهش حاضر به منظور تدوین اهداف تربیت اسلامی نوجوانان باتأکیدبر رویکرد مسئولیت پذیری انجام شده است که ازنظر هدف، کاربردی و ازنظر روش، تحلیل محتوای کیفی است. جامعه آماری قرآن و روایات (شامل کتاب های منبع در زمینه حدیث و روایت) است. در این پژوهش ابتدا داده های موردنیاز از بررسی متون اسلامی استخراج شد. سپس تحلیل داده ها در سه مرحله ی کدگذاری باز، محوری و انتخابی انجام گرفته و در مراحل بعد مقوله بندی، یکپارچه سازی و پالایش انجام شده و مقوله مرکزی به نام «اهداف تربیت اسلامی نوجوانان با رویکرد مسئولیت پذیری» حاصل شد. یافته های تحقیق حاکی از آن بود که مهم ترین اهداف تربیت اسلامی با رویکرد مسئولیت پذیری عبارتند از: اهداف اعتقادی شامل: پرستش و عبادت خدای یگانه (ادای فرایض، تقوا، سپاس گزاری)؛ اهداف اقتصادی شامل: روحیه کار و معاش، انفاق؛ اهداف فرهنگی شامل: خودباوری، مشارکت و همکاری در فعالیت های گروهی، پاسداری از قداست و روابط خانواده، تعاون، روحیه امر به معروف و نهی ازمنکر به عنوان وظیفه ای همگانی، تقویت روحیه نظم و انضباط؛ اهداف علمی آموزشی شامل: تقویت روحیه تعقل، تحقیق و تفکر، پرورش روحیه تعلیم وتعلم مستمر، پرورش روحیه مشارکت و همکاری در فعالیت های گروهی و پرورش روحیه کتابخوانی و مطالعه.
۱۹۸۸۰.

تحقیق در ضبط حکمت ۲۵۲ نهج البلاغه: «و الإمامه نظاماً للأمه»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های قرآن و حدیث سال ۵۲ بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱ 49 - 68

کلیدواژه‌ها: امامت امانت حکمت شرایع نظام امت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۵۴ تعداد دانلود : ۴۲۶
در حکمت 252 نهج البلاغه آنجا که امیرالمؤمنین علی (ع) از فلسفه شرایع و احکام و حکمت آن ها با مطلع «فرض الله الایمان تطهیرا من الشرک» سخن می گوید، عبارت «الامامه نظاماً للامه» آمده است که بر اهمیت مسئله امامت در رهبری امت دلالت دارد. اما در برخی نسخه های متأخر، این عبارت به صورت « الأمانه نظاما للأمه» ثبت شده است که به اهمیت امانتداری در حفظ نظام امت اشاره دارد. از سوی دیگر متأسفانه در سال های اخیر تحریف هایی از ناحیه برخی از ناشران و مصحّحان در شروح نهج البلاغه به عمل آمده است، به طوری که متن نهج البلاغه درج شده در ابتدای شروحی مثل ابن ابی الحدید و ابن میثم با متن شرح شده، توسط شارح مطابقت ندارد که از آن جمله است: عبارت «الامامه نظاماً للامه». در این مقاله با استناد به نسخه های کهن و شروح معتبر نهج البلاغه و نیز سیاق عبارت و روایات قریب المضمون دیگر اثبات شده است که ضبط «الامامه» صحیح است. امامت است که رکن اساسی در نظام امت را دارا می باشد و بر آن تأکید شده است نه «امانت» و بی گمان تمایلات کلامی برخی از شارحان هم چون محمد عبده و صبحی صالح در برگزیدن ضبط «الأمانه» مؤثر بوده است.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان