مطالعات فرهنگی و ارتباطات

مطالعات فرهنگی و ارتباطات

مطالعات فرهنگی و ارتباطات سال هفتم تابستان 1390 شماره 23 (مقاله علمی وزارت علوم)

مقالات

۱.

ادوارد سعید و روایت استعمار(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: روایت ادوارد سعید شرق شناسی استعمار امپریالیسم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 999 تعداد دانلود : 774
تون ادبی باف ت های اجتماعی را با قدرت و پیچیدگی ارائ ه می کنند. این متون تجارب اجتماعی را کامل تر به هم پیوند می دهند. همچنین، شیوه ی بازنمایی متون ادبی می تواند به فهم شای س ته تر و تاریخی تر منجر شود . علاوه بر ای ن ، متون ادبی می توانند دیدگا ه های متفاوت پایدار ایجاد نماین د . از این رو ی ، ادبیات داستانی انتخاب زیباشناخت ی اکثر محققان و منتقدان پسا استعماری است. از دیگرسوی ، تبلور شرق شناسی در زمینه های مختلف پژوهشی این گرایش عمومی رش ت ه ی زبان شناسی را به ی ک رشت ه ی دانشگاهی تمام عیا ر در علوم اجتماعی تبدیل کرده است . یکی از عرص ه های فرهنگی شرق شناسی همین ادبیات داستان ی ، روایت یا رمان اس ت . روایت نمودی از ماشین فرهنگی است که برای از بین بردن خاطرات به جا مانده از خشونت امپریالیس م ، انحراف ذهن بومیان و ایجاد ابهام به کار می رود. در نتیجه ، حس بدبینی نسبت به حکومت امپراتوری و هژمونی ناشی از آن کم رنگ یا خنثی م ی شود . فواید چنین دستاوردی برای امپریالیسم فراوان اس ت . این نوشته درصدد بررسی رابطه ی میان روایت و استعمار با تأکید بر آراء و آثار ادوارد سعید است.
۲.

ارتباطات و تحول فرهنگ روشنفکری در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: روشنفکران ایرانی فرهنگ روشنف کری تکنولوژی های نوین ارتباطا تی فرهنگ

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 167 تعداد دانلود : 878
این مطالعه با استفاده از روش اسنا د ی و تح ل یل محتو ای کیفی آثار برخ  ی از روشنفکران ایرانی در ط ی 4 دهه ا خ یر به سن خ شناس ی صورت فرهنگ  ی اندیشه آنان م ی پردازد و روند تحول ای ن صور ت ها را شناس ا یی و ت ب یی ن می کند. چارچوب مفهوم ی این بررس ی را سن خ شناس ی س ه گانه بوم ی گر ا، استعلایی و ارتبا ط ی از فرهنگ روشن ف کری تش کیل م ی دهد. یافته ها ی ای ن مطالعه نشان م ی دهند که او لا د ر ب ین رو شنفکران ایرانی م ی توان صورت ها ی فرهنگی متعدد ی را تش خ یص داد . ثانی ا ر و ن د ت ح و ل این صورت های فرهنگی به سوی دستیابی به صورت ارتباطی است و بالاخره دگرگونی مزبور را می توان با توجه به تا ث یر جنب ش های اجتماعی و ت کنولوژی های نوین ارتباط ی توض یح داد . با توجه به عوام ل مختلف عام ل یتی و ساختا ر ی مزبور هم اکنون الگو ی جد یدی ازفرهنگ روشنف کری در حال شکل گیری است که مبتن ی بر و یژگی های گفت و گوئی، ترکیبی و تعاملی است.
۳.

فضا های عمومی و ابژه های نسلی (مطالعه موردی ترمینال جنوب از منظر روابط نسلی)(مقاله علمی وزارت علوم)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 486 تعداد دانلود : 97
روابط اجتماعی همواره مورد تو ج ه اندیشمندن بوده اس ت ، دراین میان روابط نسلی و ابژ ه های نسلی موضوع جدیدی در اختیار م ی نهد . این مقاله با رویکردی نسل ی و رو ش ی کیفی به روابط بین نسلی و ابژ ه های نسلی در بستر زندگی روزمره و فض ا های عمومی پرداخته اس ت . این مقاله نشان داده است که روابط و ابژ ههای نسلی در فضا های عمومی به دلیل فقدا ن محلیت ، تصور غریبگی، بی ثباتی، تضعیف پیون د های اولیه (قومی ، خویشاوندی و ... )، و اثرگذاری پ یوندهای فرهنگ ی و اجتما ع ی ناش ی از خانواد ه ، دین، نظام س یاس ی و تقویت پیون د ها و تمایزات ثانویه (سبک زندگی ، مصرف و ... ) در عریان ترین شکل ممکن متبلور م ی شوند. یافته ها نشان داد که نس ل های سه گانه با وجود همسانی های کلی فرهنگی و اجتماعی از نظر خرید حمل و مصرف ابژه ها و تعامل با افراد، اشیاء و فضای پیرامو ن در ترمینال جنوب متفاوت عمل می کنند.
۴.

عوامل اجتماعی، فرهنگی مؤثر بر بازنمایی هویت از طریق بدن(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: استعلایی فرهنگ بومی گرایی فرهنگ ارتباطی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 746 تعداد دانلود : 200
در جوامع امرو ز ی بدن و و یژگی های ظاهر ی، اهمی ت فز اینده ای در تم ا یز و هویت یابی افراد پ یدا کرده است . از این رو در این پژوهش ، سعی شده ، بدن را به مثابه یک نظام معن ا یی در نظر گرفت ه ، معناها و ه و یت هایی را که توسط ای ن نظام منتقل و یا بازنما یی می شود، مورد مطالعه قرار د ه یم. برای مطالعه م یدانی 41 زن را به صورت هد ف مند انتخاب کرده و مورد مطالعه قرار دا د یم. طی ای ن پژوهش در یافتیم که زنان مورد مطالعه کمابیش از معا نی و هوی ت ها یی ک ه توسط بدنشان بازنم ا یی می شود آگ اهی دارند و لی این آگاه ی هم یشه با معناها و هو یت هایی که جامعه به بدن زنانه نسب ت می دهد، منطبق نی ست و اگرچه ارزش های اجتماعی و کلیشه های جنس یتی موجود ، در نحوه بازنم ا یی بدن این زنان نقش ی کلیدی باز ی م ی کند اما بهر ه مندی آن ها از سرم ا یه اجتما ع ی و فرهنگی، برای آن ها رو یکردی نقادانه به کلیشه های جنسیتی فراهم می کند تا جایی که م ی توانند در نحوه م د یریت و بازنم ا یی بدن خ و یش آزادان ه تر و بازاندیشانه تر عمل کنند.
۵.

بررسی عوامل مؤثر بر هویت بریکولاژ با تأکید بر فرهنگ مصرف در بین جوانان شهراصفهان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: فضاهای عمومی روابط نسلی ابژه های نسلی زندگی روزمره مصرف گروه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 554 تعداد دانلود : 155
در عصر جهانی شدن، هویت به صورت چند رگه ای و به بیانی ایجاد می گ  ر د د و اص  و لا « بریکولاژ » آنجاکه انسجام خرده فرهنگ های جوانان از ط ر یق گرایش به رفتاره ا ی خرده فرهنگی و کاربرد نشانه های خرده فرهنگی ع م و م ا ا ز ا ب ت د ا من  و ط به قدرت مصرف بیشتراست، این مقاله با توجه به اه م یت موضوع به برر س ی رابطه فرهنگ مصرف و ه و یت بر یکولاژ در بین جوانان م ی پردازد. جامعه آمار ی پژوهش حاضر 1078066 و نمونه آما ر ی آن 397 نفر از جوانان شهر اصفهان م ی باشد. داده ها و اطلاعات با استفاده از روش پ یمایشی و کاربرد ت کنیک پرسشنامه جم ع آوری شده اند. همچنین بر ای تحلی ل داده ها از رگر س یون چند مت غ یره و مدل سازی معادلات ساختا ر ی استفاده شده اس ت . نتایج حاصل از این تحق یق نشان می دهد 86 % از جوانان مورد مطالعه دارای هویت بریکولاژ بوده 3 و درحد متوسط / و م یانگین فرهنگ مصر ف ی بین آن ها روی یک مق یاس پنج در ج ه ای 16 رو به بالا م ی باشد. آزمون فرض یه ها بیانگر آن است که بین متغ یرها ی گر ایش مذه ب ی، مصرف آر ایشی، پرسه زنی، تناسب اندام ، جراحی پلاست یک، تبلیغات ، مدگر ایی، سن ، تحصیلات و ه و یت بر یکولاژ رابطه معنادار وجود دار د ، اما بین اعتماد به نفس و ه و ی ت بریکولاژ رابط ه ای مشاهده ن م ی شود. نتایج رگرس یون بیانگر آن است ک ه برحسب ارزش بتا 4 به ترت یب مدگر ایی، گرایش مذهب ی، تحصیلات، تناسب اندام و سن بیشترین تأ ث یر را در تب یین هو یت بر یکولاژ داشته اند. همچنین به منظور آزمون کلی و جز ئی الگو ی نظر ی از مدل سازی معادلات ساختا ر ی بهره گرفت یم که شاخص های برازش بالا ح ا کی از حمای ت بسیارخوب داده ها از مبنای نظری می باشد.
۶.

بررسی عوامل اجتماعی و فرهنگی مؤثر بر سبک زندگی دانشجویان شهر اصفهان(مقاله علمی وزارت علوم)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 509 تعداد دانلود : 190
سبک زندگی جوانان به ویژه دانشجویان در سا ل های اخیر دچار تحولات زیادی شده است. از طرف دیگ ر ، با توجه به اهمیت یافتن مسائل فرهنگی و مطرح شدن مفاهیمی همچون مهندسی فرهنگ ی ، شناخت گرای ش های فرهنگی و س ب ک زندگی دانشجویان و عوامل مؤثر بر آن ضرورت پیدا م ی کند. در این پژوهش با الهام گرفتن از نظریات جامعه شناسی پست مدرن مانند مفهوم سرمایه فرهنگی از بوردیو ( 1984 ) و زیبایی شناختی کردن زندگی از فدرستو ن ( 1991 )، عوامل مؤثر بر س ب ک زندگی دانشجویان دانشگاه های اصفهان مورد بررسی قرار گرف ت . جامعه آماری این پژوه ش ، ک لیه دانشجویان مشغول به تحصیل در دانشگا ه های شهر اصفهان م ی باشد. حجم نمونه 361 نفری با استفاده از روش نمون ه گیری خوش ه ای و در مرحله بعد با ت أ کید بر بومی بودن دانشجو به صورت اتفاقی س ا ده انتخاب گردی د . روش تحقیق پیمایش و ابزار جم ع آوری اطلاعات پرسشنامه بود . یافته های استنباطی نشان داد که متغیر های طبقه اجتماعی و استفاده از (β=0/ استفاده از اینترنت ( 170 ،( β=0/ معاشرت با دوستان ( 159 ،( β=0/155) بر متغیر س ب ک زندگی تأثیر دا ش تند، ک ه این متغیرها در مجموع توآن (β=0/ ماهواره ( 304 است ند 37 درصد تغییرات متغیر س ب ک زندگی را تبیین کنند. همچنین نتایج نشان داد که متغیر جنسیت بر س ب ک زندگی تأثیری ندار د . مدل دیاگرام مسیر نیز نشان دهنده تأثیر متغیر طبقه اجتماعی بر میزان استفاده از ماهواره و اینترنت می باشد
۷.

ارزیابیِ سیاست های فرهنگیِ جمهوری اسلامی ایران در برساختِ هویت ملی در مواجهه با تکثر قومی (با استفاده از داده هایی در زمینه مصرف موسیقاییِ قومیت های مختلف)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: پایدار گروه شکننده گروه ناپایدار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 936 تعداد دانلود : 226
تکثر قومی از خصوصیاتِ بارزِ هویتِ ایرانی است. پیش از انقلابِ اسلامی، حل مسئله تکثر قومی در جهت دست یابی به هویتِ ملیِ یکپارچه با تکیه بر سیاست های هویتیِ منبعث از فرآیندِ تجددمآبیِ آمرانه ی رضاخانی صورت می پذیرفت. پس از انقلابِ اسلامی در چرخشی فرهنگی، سیاست های هویتی بیشتر بر ارزش های بومی تکیه نمود. بر این اساس، سیاست های فرهنگیِ مختلفی در جهتِ برساختِ هویت یکپارچه ملی اتخاذ و اجرا شده است. با توجه به اهمیت نوعِ مصرفِ فرهنگی افراد در مشخص کردنِ تعلقِ هویتیِ آنان، در این مقاله، سیاست هایِ فرهنگیِ جمهوریِ اسلامیِ ایران با استفاده از داده هایی در زمینه مصرفِ موسیقاییِ (به عنوانِ نمونه ای از مصرف فرهنگی) قومیت هایِ گوناگون، در موفقیت یا عدم موفقیت در برساختِ هویتِ ملی، موردِ ارزیابی قرار گرفته است. داده های این تحقیق، متعلق به پیمایشِ طرح بررسی و سنجشِ شاخص هایِ فرهنگِ عمومیِ کشور هستند که در سال 1388 به انجام رسیده است. پس از بررسی داده ها با توجه به گرایشِ معنادارِ قومیت های گوناگون به مصرفِ گونه های موسیقاییِ متعلق به فرهنگِ رسمی، می توان به این نتیجه رسید که سیاست های فرهنگیِ جمهوریِ اسلامیِ ایران در برساختِ هویتِ ملی موفق عمل کرده و احساسِ تعلق هویتی به عناصر فرهنگِ ملی در قومیت های گوناگون به وجود آورده است.
۸.

رسانه ها و هویت ملی مطالعه جامعه شناختی رابطه بین رسانه ها و هویت ملی دانش آموزان دختر دبیرستان های شهر اهواز(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: بازنمایی بدن فضای اجتماع ی هویت ک لیشه های جنسیتی س لیقه سرم ایه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 323 تعداد دانلود : 928
هدف از این پژوهش ، مطالعه رابطه ب  ین هو ی ت مل  ی و رسان ه ها در ب  ین دانش آموزان اهواز است که به روش کمی(پیمایش) و با استفاده از پرسشنامه در بین دان ش آموزان دختر د بیرستانی شهر اهواز انجام شده اس ت . حجم نمونه ، با استفاده از جدول لین، با سطح اط م ینان 95 درصد و خط ا ی چهار درص د ، 600 نفر برآورد گرد ید و نمون ه گیری نیز بر اساس روش طب ق ه بندی سهمیه ای انجام گرفت. بر طبق یافته های این پژوهش ، از بین انواع رسان ه ها ، تلویزی ون سراس ر ی و شبکه های غ یرعربی و فار س ی ماهواره با ه و یت ملی و ابعاد آن رابطه معنادار برقرار کرده اند. یافته ها همچنین نشان م ی دهد که از بین رسانه ها، تلویزی ون سراسری و را د یو داخل ی، سایت های غ یرفارسی، شبکه های غ یرعربی و فار س ی ماهواره بیشترین م یزان وار یانس متغ یر هو ی ت مل  ی را ت ب یی ن می نمایند . همچنین، تلویزیون سراسر ی و راد ی و داخل ی ارتباط مثبت و س ا یت ها ی غیرفارسی، شبکه های غ یرعربی و فا ر سی ماهواره ارتبا ط ی منف ی با این متغ ی ر داشتند.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۶۲