مطالعات فرهنگی و ارتباطات

مطالعات فرهنگی و ارتباطات

مطالعات فرهنگی و ارتباطات سال ششم بهار 1389 شماره 18 (مقاله علمی وزارت علوم)

مقالات

۱.

جایگاه بدن در دین(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: بدن دین جامعه شناسی دین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 18 تعداد دانلود : 225
به طور سنتی، اندیشمندان و صاحبان فکر در علوم اجتماعی و انسانی بر این باورند که؛ دین و آموزه های آن در میان دینداران و مؤمنان، نگاه سخت گیرانه ای نسبت به بدن دارد. کلاً، این تصور وجود دارد که؛ تأکید دین بر این امر است که بدن می بایست از طریق عمل به دستورات دینی، شعائر و احکام آن در کنترل فرد مؤمن قرار گیرد. برای بررسی دقیق تر این موضوع، شایسته است که نسبت میان بدن و دین، و نیز جایگاه بدن در دین، مورد تحقیق و تفحص قرار گیرد. این مقاله، در پی جستجو و کاوش در این پرسش است که؛ نسبت میان دین و بدن، به چه وجهی است و اساساً بدن چه منزلتی در میان ادیان دارد؟این مقاله برای پاسخگویی به این پرسش ها، به بررسی تطبیقی مقام بدن در ادیان مسیحیت و اسلام پرداخته است.
۲.

بررسی تأثیر سبک زندگی بر سبک مصرف کتب و نشریات(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: انواع مصرف کالاهای فرهنگی سبک زندگی مصرف کتب و نشریات میزان مطالعه شهر تهران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 129 تعداد دانلود : 936
مطالعه کتب و نشریات به عنوان یک فعالیت فرهنگی، از شاخص های مهم میزان مصرف کالاهای فرهنگی در هر جامعه به حساب می آید. این پژوهش، به بررسی رابطه سبک زندگی مردم شهر تهران با مصرف کتاب و نشریات پرداخته است. به عبارتی، سبک مصرف افراد بر حسب میزان مطالعه کتب درسی (و کمک درسی)، غیر درسی، اینترنتی، روزنامه، مجلات، قرآن و ادعیه در قالب سه سبک دانش محور، بینابین و فراغت محور مورد بررسی قرار گرفته و نیز سبک زندگی افراد براساس سه مؤلفه؛ مصرف رسانه ای، فعالیت های فراغتی و سلایق فردی به سه سبک زندگی سنتی، بینابین و مدرن طبقه بندی شده است. این پژوهش، به روش پیمایش و جمعیت آماری آن را کلیه افراد ساکن در شهر تهران، در سال 1388 تشکیل می دهد، تعداد نمونه برابر با 1231 نفر و شیوه نمونه گیری، چندمرحله ای انتخاب گردیده است. برای اجرا و انجام پژوهش، با عنایت مراحل شاخص سازی و سؤالات مطرح شده، از ابزار پرسشنامه استفاده شده و متغیرها از اعتبار و روایی لازم برخوردارند.طبق نتایج حاصل، میانگین کل مطالعه پاسخگویان در طول روز برابر با 9/22 دقیقه گزارش شده است. همچنین، رابطه سبک زندگی با مصرف کتب و نشریات معنادار است. بررسی دقیق تر موضوع نشان می دهد که پاسخگویانی که مطالعه کتب و قرآن بیش تری دارند، عمدتاً دارای سبک زندگی سنتی هستند. همچنین کسانی که مجلات، مطالعات اینترنتی و کتب درسی و غیردرسی بیش تری مطالعه می کنند، عمدتاً سبک زندگی شان مدرن است.
۳.

تجربه خواندن رمان های عاشقانه در فضای زندگی روزمره خوانندگان زن(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: زنان رمان عاشقانه انطباق با زندگی روزمره خوانش رمان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 757
این تحقیق، تلاش می کند تا به شناخت رفتارهای مخاطبان در حوزه یکی از پر طرفدارترین بخش های ادبیات؛ یعنی رمان های عاشقانه عامه پسند بپردازد. رویکرد نظری این پژوهش، بر این است که، مخاطب فردی فعال است که نیات و انگیزه های خود را با روی آوردن به آثار عاشقانه نشان می دهد. در این نگاه، مخاطب آثار عامه پسند نیز می تواند درک خود را از این آثار، با توجه به تجربیات، اطلاعات و محیط اجتماعی و فرهنگی خود داشته باشد، و به امر تفسیر بپردازد. مخاطبین آثار عامه پسند، نه تنها مطرود نمی شوند بلکه دلایل روی آوردن آن ها به این آثار، نیز مورد بررسی قرار می گیرد. چرا که در این دیدگاه، فرض بر این است که؛ مخاطب فعالانه و با آگاهی بر اساس نیازی که دارد، دست به انتخاب این آثار زده است. این پژوهش، با استفاده از نظریه استفاده و رضامندی و پژوهش ردوی صورت گرفته است. شناخت مشخصه های فردی خوانندگان، علایق مخاطب در رابطه با رمان و علل روی آوردن خوانندگان به آثار عاشقانه، از دیدگاه خود آن ها از جمله اهداف پژوهش بوده است.
۴.

بررسی میزان تأثیر سرمایه های اقتصادی و اجتماعی بر سرمایه فرهنگی (مطالعه جوانان شهرستان پاوه)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: سرمایه اجتماعی سرمایه اقتصادی سرمایه فرهنگی جوانان شهرستان پاوه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 735 تعداد دانلود : 559
هدف ما در این مقاله، در کنار توصیف میزان سرمایه های مختلف اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی در میان جوانان شهرستان پاوه، بررسی میزان تأثیر سرمایه های اقتصادی و اجتماعی بر سرمایه فرهنگی بوده است. در این تحقیق، از نظریه پیر بوردیو استفاده شده و داده های تحقیق نیز به روش پیمایش و از طریق مصاحبه با 410 نفر از جوانان 15-29 ساله مناطق شهری شهرستان پاوه جمع آوری شده است. نتایج توصیفی این تحقیق نشان داده است که؛ میزان سرمایه اجتماعی جوانان شهر پاوه درحد زیاد اما، میزان سرمایه های اقتصادی و فرهنگی آنها در حد متوسط است. نتایج تحلیلی تحقیق نیز نشان می دهد که از میان مؤلفه های مختلف سرمایه اجتماعی، مؤلفه آگاهی و توجه به امور عمومی، سیاسی و اجتماعی، و از میان مؤلفه های مختلف سرمایه اقتصادی، برخورداری از وسایل رفاهی، بیش ترین نقش تبیین کنندگی را در زمینه سرمایه فرهنگی دارند.
۵.

سفر زائرین خارجی به مشهد و تأثیر آن بر ارتباطات میان فرهنگی اجتماعات شیعی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ارتباط میان فرهنگی روابط اجتماعی روابط فرهنگی سفر زیارتی چارچوب فرهنگی مانع ارتباطی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 742 تعداد دانلود : 504
هدف اساسی نوشتار حاضر این است که نشان دهد؛ سفرهای زیارتی، ارتباطات میان فرهنگی اجتماعات شیعی را تقویت می کند. بررسی انجام شده بر تجارب ارتباطی یک نمونه تصادفی 598 نفره از زائرین خارجی از چهار ملیت عراقی، عربستانی، کویتی و بحرینی در مشهد نشان می دهد که؛ سفر زیارتی با دو ویژگی طول و تعداد سفر، تأثیر کاملا معنادار و مثبت بر ارتباطات میان فرهنگی (روابط اجتماعی و فرهنگی مهمان- میزبان) دارد. اگرچه، نا آشنایی های زبانی، مانعی برای ارتباط میان فرهنگی است، اما با کنترل آماری اثر مانع زبانی، تأثیر طول و تعداد سفر بر ارتباطات میان فرهنگی، همچنان معنادار و مثبت باقی می ماند. یافته مذکور، اولا متضمن این معناست که زیارت به عنوان یک مناسک مذهبی، فرصت ارتباطات غیرکلامی متعددی را بین مهمان و میزبان فراهم می آورد؛ که با وجود ناآشنایی های زبانی، ارتباطات میان فرهنگی را تقویت می کند و دوم اینکه؛ زیارت و سفرهای زیارتی این پتانسیل را دارد که علی رغم موانع زبانی و تفاوتهای فرهنگی زائرین، پیوندهای اجتماعی گوناگونی را در بین پیروان یک مذهب از ملیت های مختلف ایجاد نماید. 
۶.

سبک زندگی جوانان: بررسی جامعه شناختی سبک زندگی و مؤلفه های آن در بین دختران و پسران شهر بابلسر(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: جنسیت سبک زندگی جوانان سرمایه فرهنگی پایگاه اقتصادی - اجتماعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 68
سبک زندگی، از جمله موضوعاتی است که در دهه های اخیر مورد توجه صاحب نظران و نظریه پردازان علوم انسانی و اجتماعی قرار گرفته است. زیرا توجه به این مسأله، برخاسته از تحولات اجتماعی و فرهنگی عمیقی است که؛ سهم زنان و مردان را در عرصه های مختلف اجتماعی، فرهنگی و سیاسی در جهان مدرن نمایان کرده است. با توجه به اهمیت هرچه بیشتر نقش اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و... دختران و پسران جوان در ساختن و بازآفرینی الگوها و رفتارهای مصرفی (سبک زندگی) جوان پسند، تأکید ما در این مقاله، معطوف به جوانان است. مطالعه حاضر، درصدد بررسی سبک زندگی جوانان بر حسب جنسیت، منزلت، سن و غیره است؛ از این رو، برای بررسی موضوع مذکور، تعداد 380 نفر از جوانان دختر و پسر بین 15 – 25 سال شهر بابلسر، به عنوان نمونه آماری انتخاب گردید. نتایج تحقیق نشان داد که؛ گرایش جوانان دختر و پسر به رفتارهای مصرفی فرهنگ مدرن، بیش از گرایش آنان به رفتارهای مصرفی فرهنگ سنتی است؛ از سوی دیگر، نتایج تحقیق حاکی از آن است که رفتارهای مصرفی (مؤلفه های سبک زندگی) در بین دختران و پسران، در بُعد مصرف فرهنگی، فعالیت های زمان فراغت و مدیریت بدن، متفاوت است. همچنین، بین سبک زندگی دختران و پسران جوان نیز تفاوت معناداری دیده می شود.  
۷.

تحلیل گفتمان های فال گیری در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 620 تعداد دانلود : 894
فال همواره در زندگی بشر وجود داشته و به عنوان معرفتی حاشیه ای، در گوشه و کنار جامعه به زندگی خود ادامه داده است. در سال های اخیر، گسترش و تنوع موضوع فال، ورود آدم های تحصیلکرده و با موقعیت اجتماعی بالا به فال گیری و استفاده از گفتمان رسمی- علمی، برای طرد فال سبب شده است که پرداختن به این موضوع اهمیت یابد. مقاله حاضر می کوشد، با استفاده از نظریه نظم گفتار فوکو و تحلیل گفتمان، ابتدا به ساز و کارهایی که گفتمان رسمی- علمی برای طرد و غیر حقیقی جلوه دادن فال استفاده می کند، بپردازد و سپس با بهره مندی از گفتار کنشگران فال گیری، معرفتی که فال ارائه می دهد و همچنین دنباله روندگان آن را با گفتمان علمی فال مقایسه کند.از جمله ساز و کارهای فوکویی که گفتمان علمی-رسمی فال، در جهت طرد گفتمان غیر رسمی بکار می بندد، کنارگذاری و تفسیر است. بر حسب این دو ساز وکار، فال، غیر حقیقی، غیر واقعی و شیادی است و کنشگران آن ساده اندیش و فاقد بینش علمی پنداشته می شوند. در حالی که، کنشگران گفتمان غیر رسمی که اغلب تحصیلکرده هستند به فایده مندی فال در زندگی روزمره شان اشاره می کنند.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۶۲