فاطمه سیارپور

این پژوهش به بررسی رابطه میان هویت کالبدی شهر با استفاده از الگوی مطرح انسان شناسی بدن می پردازد تا راهی برای فهم معنای شهر در انسان شناسی شهری باشد. با در نظر گرفتن هویت منسجم تهران در گذشته جامعه مورد پژوهش میدان امام خمینی (توپخانه) شهر تهران انتخاب و این پرسش ها مطرح شد که تهران ”بی هویت“ کنونی چگونه اداره می شود؟ آیا بی هویتی تهران موقعیتی درونی شده و تغییرناپذیر است یا امکان بازگشت به گذشته و یا رفتن به سوی هویت های منسجم در واقعیت های کالبدی یا بازنمایی ها در آینده وجود دارد؟ برای پاسخ الگوی سه سطحی بدن فردی، بدن اجتماعی، بدن کیهانی در انسان شناسی بدن را در نظر داریم که هر سه در یک رابطه پیوستاری، تعاملی و عمودی نسبت به یکدیگر قرار می گیرند. در این الگو شهر به مثابه کالبد در نظر می گیریم و به ترتیب شهروندان، گروه های اجتماعی و شهر کیهانی شهروندان را در مقابل سه سطح فوق قرار می دهیم. در این بررسی مشخص شد که جامعه مورد پژوهش در بی هویتی خویش لزوماً رابطه کالبدی و فضایی با شهروندان خود ندارد و بدن فردی، در تضیف شده ترین موقعیت در رابطه ای فرودست نسبت به بدن اجتماعی قرار دارد. از سوی دیگر تهران شهر گروه های اجتماعی است که منتسب به هیچ یک نیست و این رابطه متناقض را نشان می دهد و در این زمینه با یک گسست هویتی مواجه است. این نیز معلوم شد بدن کیهانی در نزد شهروندان نیز انسجام هویتی ندارد. این وضعیت بدون دخالت سیاست گذاران شهری به ایجاد یک شهر با هویت منسجم و شخصیت شهری منجر نمی شود.

در جوامع امرو ز ی بدن و و یژگی های ظاهر ی، اهمی ت فز اینده ای در تم ا یز و هویت یابی افراد پ یدا کرده است . از این رو در این پژوهش ، سعی شده ، بدن را به مثابه یک نظام معن ا یی در نظر گرفت ه ، معناها و ه و یت هایی را که توسط ای ن نظام منتقل و یا بازنما یی می شود، مورد مطالعه قرار د ه یم. برای مطالعه م یدانی 41 زن را به صورت هد ف مند انتخاب کرده و مورد مطالعه قرار دا د یم. طی ای ن پژوهش در یافتیم که زنان مورد مطالعه کمابیش از معا نی و هوی ت ها یی ک ه توسط بدنشان بازنم ا یی می شود آگ اهی دارند و لی این آگاه ی هم یشه با معناها و هو یت هایی که جامعه به بدن زنانه نسب ت می دهد، منطبق نی ست و اگرچه ارزش های اجتماعی و کلیشه های جنس یتی موجود ، در نحوه بازنم ا یی بدن این زنان نقش ی کلیدی باز ی م ی کند اما بهر ه مندی آن ها از سرم ا یه اجتما ع ی و فرهنگی، برای آن ها رو یکردی نقادانه به کلیشه های جنسیتی فراهم می کند تا جایی که م ی توانند در نحوه م د یریت و بازنم ا یی بدن خ و یش آزادان ه تر و بازاندیشانه تر عمل کنند.