مطالعات فرهنگی و ارتباطات

در این مقاله به منظور مطالعه شیوه رفتار افراد در محیط مجازی اینترنت، این سوال مطرح است که فضای مجازی اتاقهای گپ زنی مبتنی بر متن در اینترنت به عنوان فضایی گمنان چه تاثیری بر روی شیوه خوداظهاری مشارکت کنندگان دارد؟ به عبارت دیگر آیا این نوع ارتباط ممکن است موجب خود افشایی و بروز رفتارهای صمیمانه بین تعامل گران بشود؟ برای پاسخگویی به این سوال با استفاده از نظریه پردازش اطلاعات اجتماعی «جوزف والتر» یک مدل نظری ارایه شد و از آن مدل چهار فرضیه استخراج گردید. برای آزمون فرضیات از روش پیمایشی به وسیله پرسشنامه آن لاین استفاده شد. نتایج حاصل از تحلیل داده ها نشان می دهد که عدم حضور فیزیکی کاربران در اتاقهای گپ زنی متن بنیان در اینترنت نه تنها مانع تبادل پیامهای احساسی و اجتماعی بین تعامل گران نخواهد شد، بلکه کاربرانی که سابقه حضور بیشتری در این اتاقها دارند با کسب توانایی در تبادل پیام در قلب متن یاد می گیرند که چگونه نشانه های غیرکلامی و کلامی در ارتباطات رودرو را با استفاده از امکانات موجود در اتاقهای گپ زنی متن بنیان به صورت متن درآورده و با رمزگذاری و رمزگشایی این پیامها به تبادل ویژگی های شخصیتی و احساسات خود بپردازند. به این ترتیب کاربران در همان حال که با گذشت زمان توانایی تبادل پیام در قالب متن را می آموزند، به واسطه گمنامی در این اتاقها به بازی نقش و خودافشایی پرداخته و با بیان آنچه که در دنیای واقعی امکان بازگو کردنش را ندارند، زمینه برقراری ارتباط در محیط مجازی را برای شکل گیری روابط صمیمانه آماده می سازند.

در این مقاله سعی شده است تصویر زن در آثار سینمایی «رخشان بنی اعتماد»، یکی از کارگردانان زن مطرح در سینمای ایران، بررسی شود. بررسی نقش جنسیت کارگردان در بازنمایی زنان و مسایل آنان یکی از ابعاد این تحقیق است که می تواند افق جدیدی در مطالعات مربوط به بازنمایی زنان در رسانه ها را روشن کند. در این مقاله با استفاده از نظریات فمینیستی رسانه ها و نظریه فیلم فمینیستی و همچنین به کارگیری روش تحلیل متن از طریق تکنیک نشانه شناسی به تحلیل فیلمهای سینمایی این فیلمساز پرداخته ایم. از این رو برای بررسی میزان تاثیر عامل جنسیت فیلمساز بر این بازنمایی و نحوه ظهور زنان، مرور کوتاهی بر بازنمایی نقش زنان در سینمای ایران داشته ایم که در این بخش روش مطالعه اسنادی و کتابخانه ای به کار برده شده است. جامعه آماری ما در این تحقیق فیلمهای بلند سینمایی «رخشان بنی اعتماد» است که اکران عمومی داشته اند. در این تحقیق بر خلاف تحقیقات قبلی، عنصر جنسیت بررسی و مشخص شده که در کنار شرایط اجتماعی هر دوره، جنسیت کارگردان نیز در بازنمایی مسایل گروههای مختلف جامعه و از جمله زنان، تاثیرگذار است. این امر حاکی از آن است که زنان می توانند عامل موثری در طرح مسایل جامعه زنان باشند و فارغ از فراهم بودن شرایط جامعه در جهت بیان حرفها و خواسته های خود به بازنمایی دقیق زنان در فیلمهایشان بپردازند.

رسانه ای و واقعیت فوتبال از یکدیگر تفکیک شده اند، و سعی شده است روایت رسانه ای فوتبال در ایران توصیف و تحلیل شود. بدین منظور گفتمان رسانه ای فوتبال در ایران به مثابه پاره ای از گفتمان رسمی حکومت بررسی شده است و توضیح داده ایم که چگونه این گفتمان مولفه های بازنمایی فوتبال در رسانه های ایران را تعیین می کند. برای تحقق این موضوع، ابتدا به بررسی نظری مفهوم فوتبال از منظر اجتماعی پرداخته ایم و با بررسی تاریخی - اجتماعی فوتبال، کارکردهای سیاسی و اجتماعی این ورزش برای رسانه ها را توضیح داده ایم. سپس به تحلیل چالشهای نظری که بین فوتبال به مثابه نوعی ورزش مدرن و عرفی شده با جمهوری اسلامی به منزله نظام سیاسی دینی و سنتی پرداخته ایم، و علل و دلایل و شیوه توجه رسانه های دولتی به این بازی ورزشی را شرح داده ایم. به این منظور نحوه بازنمایی مولفه های فوتبال شامل ورزشکاران، استادیوم، زمین بازی، کارگزاران (مربیان، مدیران)، تماشاچیان، مردم و مسابقات خارجی را بررسی کرده ایم. این مبحث در پنج بخش متفاوت سامان داده شده است. نخست مقدمه، که به طرح مساله و بیان ملاحظات روش شناختی و نظری می پردازد؛ دوم، مفهوم فوتبال که بستر و مضامین تاریخی و اجتماعی این بازی را بررسی می کند؛ بخش سوم به رابطه رسانه ها و فوتبال اختصاص دارد؛ بخش چهارم درباره رابطه فوتبال و رسانه ها در ایران است، و آخرین بخش یا نتیجه نیز خلاصه بخشهای مختلف مقاله و همچنین پیشنهاداتی برای مطالعات بیشتر است.

این مقاله به دنبال کاوش نسبت «رادیو جماعتی» و «انسجام اجتماعی» در ایران است. پس از طرح مساله، اجتماع را ایده ای مهم در تحولات اجتماعی دنیای امروز ارزیابی کرده و ضرورت آن را برای ایران معاصر تبیین می کند و بعد از آن رادیو جماعتی، اوصاف، کارکردها، ویژگیها و نقش آن در این فرآیند را شرح می دهد. چارچوب مفهومی مقاله، جایگاه رادیو جماعتی در مناسبات عناصر و مولفه های موثر در ایجاد همبستگی اجتماعی در وضعیت ایران را نمایش می دهد. از این منظور استدلال می کند، انسجام اجتماعی در ایران ضعیف و با موانع و مشکلات بزرگی روبه روست. با این رویکرد و با نگاهی به شرایط اجتماعی، به نقش رادیو جماعتی در ترمیم انسجام اجتماعی در ایران می پردازد. نتیجه گیری مقاله قایم به این استدلال است که ایران به مثابه کشوری در حال توسعه، متکثر، با روابط خاص گرایانه شدید، برای انسجام و هم گرایی نیاز به تقویت اجتماعات میانی به منزله گروههای واسط برای تعدیل هویت خاص گرایانه و رواج عام گرایی دارد و رادیو جماعتی به عنوان رسانه این اجتماعات می تواند نقش موثری در تقویت هویت اجتماعی افراد و انسجام اجتماعی ایفا کند.

پیامهای بازرگانی از جمله بخشهای مهم در رسانه ها - دیداری، شنیداری و مکتوب است که کارکردهای چندگانه ای را ایفا می کند؛ این پیامها از یک سو به معرفی محصولات و کالاهای مورد نیاز پرداخته و از سوی دیگر جنبه گسترش مصرف و مصرف گرایی را با خود به همراه دارد. تصویر و بازنمایی صورت گرفته در پیامهای بازرگانی از جمله موضوعات مورد توجه در مطالعات رسانه ای است و نحوه انعکاس طبقات اجتماعی و سبک زندگی در پیامهای بازرگانی از جایگاه ویژه ای برخوردار است. این پژوهش با استفاده از روش تحلیل محتوا صورت گرفته است. جامعه آماری تحقیق، پیامهای بازرگانی پخش شده قبل و میان پربیننده ترین برنامه ها و سریالهای تلویزیونی در شش ماه اول 1384، و نمونه گیری انجام شده احتمالی از نوع طبقه بندی با حجم نمونه 110 پیام بوده است.

به نظر می رسد هیچ گروهی نیست که قربانی تصویرسازی مبهم، مخدوش و اقتدارطلبانه نشده باشد. بر این اساس مقاله قصد دارد در چارچوب نظریه «شرق شناسی» به تحلیل تصویری بپردارد که در آثار مکتوب، درباره «کردها» ارایه شده است. این مقاله نشان می دهد که در اسناد بررسی شده کلیشه های شرق شناسانه در مورد «کردها» اعمال شده است.

نویسنده مقاله برآن است که در بین مکاتب متعدد آکادمیک و غیرآکادمیک جامعه شناسی و فرهنگ شناسی، مطالعات انتقادی زندگی روزمره بیش از انواع دیگر آن و مستدل تر و خوشبینانه تر از تحله های رایجی نظیر پست مدرنیسم قادر به شناخت و بر ملاکردن وجوه مثبت و منفی فرهنگ یک ملت است. از جمله دلایل این ادعا اتکا این نوع دانش بر رفتار عقلانی و اخلاقی است که هر دو را یکی می داند و برای ترویج رفتارهای اخلاقی و عقلانی به میان رشته ای شدن علوم انسانی اجتماعی باور دارد. از جمله این علوم که مکمل جامعه شناسی می شوند تا فهم روابط اجتماعی و به تبع آن ایجاد تغییرات مثبت فرهنگی ممکن شود، هنر است. مطالعات انتقادی به کمک عرصه های هنری می تواند وجوه مثبت و منفی فرهنگی را بشناسد و از این راه امکان ایجاد تغییرات مثبت را فراهم سازد. نمونه هنری برگزیده این مقاله، فیلم «کاغذ بی خط» از سینمای ایران است. از ویژگی های مطالعات انتقادی زندگی روزمره ایمان آن به پای گذاشتن در عرصه عمومی گفتگو و استدلال است؛ چون بر آن است که حقیقت و اخلاق اموری آشکار و عیان نیستند، بلکه باید با مناقشه و بحث برملا شوند. این مقاله تلاشی است برای گشودن باب بحث در مورد اخلاق در فرهنگ ایرانی.