مطالعات فرهنگی و ارتباطات

مطالعات فرهنگی و ارتباطات

مطالعات فرهنگی و ارتباطات سال دوازدهم بهار 1395 شماره 42 (مقاله علمی وزارت علوم)

مقالات

۱.

نقش رسانه ها در عمومی سازی علم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: زندگی روزمره پرسه زنی جامعه شناسی انتقادی فضا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 301 تعداد دانلود : 304
با پیشرفت فناوری، نفوذ و تأثیر رسانه ها در جامعه به طور چشم گیری افزایش یافته است. ترویج علم یا عمومی سازی علم به شکل نوین از قرن بیستم در مغرب زمین مطرح شد و در پنجاه سال اخیر به طور جدی به آن توجه شده است. سیاست گذاران دریافته اند برای بهبود وضعیت اجتماعی، اقتصادی و سیاسی جوامع خود ناچار به عمومی سازی علم هستند و برای بسط و گسترش علم در جامعه بهترین، کارآمدترین و در دسترس ترین ابزار را رسانه دانسته اند. پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش رسانه ها در عمومی سازی علم انجام شده است. در این مقاله از روش اسنادی و میدانی استفاده کردیم. این مطالعه با بهره گیری از نظریه های استفاده و خشنودی و نشر نوآوری های راجرز، نقش رسانه ها در عمومی سازی علم را واکاوی می کند. یافته های پژوهش بر « نقش رسانه ها در عمومی سازی علم به عنوان رابط علم و جامعه» تأکید دارند، در مجموع رسانه ها، در عمومی سازی و ایجاد باور به علم  نقش میانجی دارند.
۲.

تحلیل چندسطحی عوامل جمعیتی- اجتماعی مؤثر بر سهم هزینه های مصرفی ارتباطات خانوارهای ایرانی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: کافه افراد کافه رو حوزه عمومی کنش ارتباطی تفاهم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 832 تعداد دانلود : 195
هدف این مقاله بررسی سهم هزینه های ارتباطات خانوارهای ایرانی به ویژه در بستر تغییرات ساختار سنی و ترتیبات زندگی خانوار با استفاده از تحلیل ثانویه داده های هزینه و درآمد خانوار سه دهه اخیر(92-1363) می باشد. به منظور انجام مدل شبه پانل در بررسی نقش تحولات عوامل اقتصادی و اجتماعی خانوار و ساختار جمعیت در تحولات سهم هزینه های ارتباطات خانوار مدل تحلیلی چند سطحی تقاطعی بکار برده شده است. نتایج بیانگر روند افزایش سریع سهم هزینه های ارتباطات در خانوار بویژه در دهه اخیر است. در خصوص عوامل جمعیتی تأثیرگذار بر این روند، نتایج مدل شبه پانل نشان داد که دوره و نسل تأثیر معنی داری در سهم هزینه های مصرفی خانوار داشته است. همچنین تغییرات ساختار سنی در جهت افزایش سهم جمعیت در سنین فعالیت در تحولات سهم هزینه های مصرفی خانوار تأثیری مثبت نشان می دهد. بعلاوه، نتایج مقاله بیانگر تأثیر معنی دار متغیرهای نوع شغل، سن، جنس و سطح تحصیلات سرپرست خانوار، ترتیبات زندگی خانوار، شاخص امکانات رفاهی خانوار، درصد برخورداری نسل از تحصیلات دانشگاهی و امکانات رفاهی بر سهم هزینه های ارتباطات خانوار دارد. یافته ها و نتایج مقاله در چارچوب رویکرد چرخه زندگی مصرف مودگیلیانی، رهیافت های نظری مبتنی بر تمایزات اجتماعی و الگوی مصرف، نظریه چرخه جمعیت شناختی و رویکرد نسلی الگوی مصرف قابل تببین  است.
۳.

فوکو، گفتمان، تحلیل گفتمان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: گفت وگوی کندوکاوی آموزش گفت وگو محور حلقه کندوکاو فلسفه برای کودکان کنش تفاهمی الگوی تراکنشی ارتباط منطقه رشد تقریبی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 663 تعداد دانلود : 198
فوکو با بکارگیری مفهوم گفتمان شیوه جدیدی برای تحلیل تاریخی و اجتماعی ارائه نمود و بعد از استقبال وسیع پژوهشگران، اکنون گفتمان به یکی از پرکاربردترین مفاهیم علوم اجتماعی تبدیل شده است. تحلیل گفتمان شیوه پژوهشی فوکو است که او طی کارهای خود، دیرینه شناختی و تبارشناختی، از آن برای تحلیل تاریخی و کنونی جامعه غربی استفاده می کند. در این مقاله ضمن بررسی مفهوم نظری گفتمان، روش تحلیل گفتمان فوکویی بررسی می شود. طی این بررسی سیر تحول مفهوم گفتمان و نحوه تحلیل گفتمان در کارهای فوکو خواهد آمد. در ادامه نوع بکارگیری آن در دو شیوه پژوهشی – نظری دیرینه شناسی و تبارشناسی را بررسی خواهد شد. در این مقاله همچنین دو مثال عملی از تحلیل گفتمان چگونگی عملی انجام آن را توضیح می دهد. در انتها خواهیم دید که پژوهش گفتمانی با ذایقه نیمه فوکویی دشواری هایی خاص خود را دارد و همزمان پژوهشگر آزاد است تا بی آنکه دغدغه معیارها و تنظیمات پژوهش اجتماعی متعارف را داشته باشد، پژوهش خود را به گونه ای «معتبر» سامان دهد که نظریه و روش در هم ادغام شوند.
۴.

درآمدن اسطوره به جامه ی انتقاد؛ بررسی نشانه شناختی انیمیشن وال-ئی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: رسانه تلویزیون های ماهواره ای ارزش های اجتماعی تحولات ارزشی جوانان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 590 تعداد دانلود : 465
در گستر ه ی بین المللی که عرصه ی تضاد منافع دولت ها، سازمان ها و شرکت های بین المللی است، صنعت فیلم سازی را می توان به مثابه مجموعه ای از نظام های بازنمایی در نظر آورد. بازنمایی فرآیندی بی طرف نیست و با حفظ معانی خاصی در ژرفنای متون، در خدمت منافع برخی از افراد و گروه ها عمل می کند. این پژوهش با تمرکز بر این پرسش که نظام بازنمایی حاکم بر انیمیشن های تولید شده در صنعت فیلم سازی آمریکا چگونه عمل می کنند و اسطوره های آنها چیست، به موردکاوی انیمیشن وال-ئی ، پرداخته است. بدین منظور از روش شناسی کیفی بهره جسته و جهت چهارچوب مفهومی از نظریه بازنمایی به خصوص نظریات رولان بارت استفاده شده است. برای تحلیل داده ها نیز روش تحلیل نشانه شناختی برگزیده شده است. نتایج نشان داد که نوع پیشرفته و پیچیده ای از اسطوره در این انیمیشن حضور دارد؛ زیرا عملکرد شناخته شده ی اسطوره ها ممانعت از نقد اموری خاص است، اما در این فیلم، اسطوره، در دل انتقاد به اسطوره حضور داشته و به طبیعی جلوه دادن ارزش های سرمایه داری میل دارد.
۵.

زیست مجردانه؛ علل و زمینه ها (مطالعه ی موردی جوانان ساکن شهر تهران به روش گراندد تئوری)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: بیگانگی اجتماعی شاخص ها شرایط اجتماعی و خانوادگی شعر فروغ فرخزاد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 123 تعداد دانلود : 804
تصمیم افراد به زندگی مستقل از خانواده (خروج از خانواده ی راهیابی بدون تشکیل خانواده ی فرزندآوری) و عملی کردن آن، در سال های اخیر به یکی از روندهای برجسته و قابل اعتنا در شهرهای بزرگ ایران تبدیل شده است؛ طبق آمار غیررسمی اعلام شده از سوی مدیر کل فرهنگی سازمان ملی جوانان در شهریور ماه سال 90، حدود 27 درصد جوانان در کلان شهرهای کشور زندگی مستقل از خانواده دارند، این نرخ در تهران به 30 در صد می رسد و این آمار در حال افزایش است. تحقیق منتهی به این مقاله به مطالعه ی ابعاد گوناگون این نحو زندگی با استفاده از گراندد تئوری پرداخته و در پی ارایه ی توصیفی فربه از آن بوده است. در این کار کوشیده ایم با استفاده از تکنیک مصاحبه به دیدگاه های افرادی که این نحو زندگی را در پیش گرفته اند، نزدیک شویم و به تاریخچه ی زندگی آنان دست یابیم و از این راه  نحوه ی هویت یابی، استراتژی های مختلف افراد و خانواده ها در مواجهه با مسایل زندگی مستقل، جریان های منتهی به آن و عوامل تأثیرگذار بر این اقدام را شناسایی کنیم. زمینه ها و علل که در این مقاله از آن ها یاد می شود، به قرار زیراند: زمینه ها: تقابل تهران و غیر تهران، تعارض با خانواده، تاریخچه ی خانوادگی شامل تنش در فضای خانوادگی وزمینه های تربیتی، تحصیل در شهری دیگر، برخورداری از انواع سرمایه ها، گسترش افق های پیش رو؛ علل: مشاجرات خانوادگی، دشواری ادامه ی زندگی با والدین، نداشتن قصد ازدواج، هویت یابی مستقل از خانواده.
۶.

رتبه بندی میزان درگیری ذهنی با ابزار و محتوای تبلیغاتی بانک های تجاری در بین قومیت های اصلی ایران؛ مورد مطالعه شهر تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مجله نگین تاریخ معاصر ایران اصالت گرایی فرهنگی محمود عنایت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 10 تعداد دانلود : 501
شدید بودن رقابت و شرایط اقتصادی اخیر کشور، بانک ها را مجبور می کند تا از حداکثر توان خود جهت استفاده از تبلیغات اثربخش جهت جذب مشتریان جدید و حفظ مشتریان قدیمی بهره ببرند. در این راستا توجه به مباحث تفاوت های فرهنگی می تواند بسیار کارساز باشد. لذا این مقاله علاوه بر بررسی میزان درگیری ذهنی مشتریان با ابزار و محتوای تبلیغاتی به بررسی تفاوت قومیت های ایرانی در این درگیری ذهنی می پردازد. برای این منظور از پرسشنامه محقق ساخته با روایی محتوای صوری و پایایی 88/ با استفاده از آلفای کرونباخ استفاده گردید. این پرسشنامه با استفاده از ادبیات موضوع و تحقیقات قبلی و در نظر گرفتن صنعت مورد نظر و فرهنگ تبلیغاتی کشور تهیه شد. نتایج نشان داد تبلیغات با محتوای کارکردی بانک و همچنین ابزارهای بازاریابی متصل چون تبلیغات دهان به دهان برای فضای کلیت فضای صنعت بانکداری در اولویت بالاتر درگیری ذهنی مشتریان قرار می گیرد. همچنین مشخص شد که از نظر میزان درگیری ذهنی با ابزارهای تبلیغاتی شباهت های زیادی بین اقوام ترک و لر و از طرف دیگر فارس و کرد وجود دارد و از نظر محتوای تبلیغاتی نیز فارس ها با لرها و ترک ها با کردها، درگیری ذهنی تقریبا مشابهی دارند. با اینحال تفاوت های اولویتی، به صورت مشخصی برای قومیت های وجود دارد. در کل توجه به تفاوت های قومیتی برای ارائه ابزار و محتوی مناسب تبلیغاتی در فضای رقابتی موجود صنعت بانکداری پیشنهاد می گردد.
۷.

اتنوگرافی یک واقعه: عقلانیت دولتی و مدنیت محلی در زلزله آبدانان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ترویج علم عمومی سازی رسانه ارتباطات علمی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 124 تعداد دانلود : 610
آن گاه که زلزله ای رخ می دهد و خبر آن می پیچد، تصور نظامی از مفاهیم و مقولات، ابژه ها و تکنولوژی ها، لشکری از مأموران و امداد رسانان و انبوهی از قربانیان یا آسیب دیدگان به یک باره به ذهن راه می یابد. ولی در تحلیل چنین رخدادی، از قضا، نه نظام مفاهیم و مقولات موجود برای فهم آن کفایت می کند و نه ابژه ها و تکنولوژی ها را همان معنایی است که پیش تر بوده است. بر همین قیاس، نه می توان زلزله زدگان را از پیش به تمامی قربانیان منفعل چنین رخدادی قلمداد کرد و نه می شود خلاقیتی موهوم را بدانها منتسب ساخت که گویا ایشان، خود، از پس آن چه که بر آن ها رفته برآمده اند. زلزله ای که تابستان گذشته آبدانان و مناطق اطراف را به لرزه درآورد، اگر چه به گرفتن جانی منجر نشد، اما مهم تر از آنی نمود که بتوان نادیده اش انگاشت. از خلال این واقعه، هم می شد به توانمندی و تاب آوری مردم اندیشه کرد و هم به ناتوانی و دردمندی آن ها؛ هم تداوم و تلاش برای زندگی را به عیان دید و هم نگون بختی و اندوه را به تماشا نشست؛ هم به چگونگی سامان یافتن دگرباره ی امور توجه نشان داد و هم به برآمدن زخم هایی که شاید با توسل به داشته های موجود راهی برای درمان آن ها نمی شد، جست. در چنین هنگامه ای، اگر چه دولت را در خدمات و امکاناتی که عرضه می داشت تا حدی دست سخاوت بود اما با این حال، او را یارای رایزنی با مردم و اداره ی سنجیده ی امور  نه در نحوه ی تخصیص امکانات و نه در تشخیص نیازها، نبود. شگفت آن که هدف، سر و سامان دادن به همان مردمی بود که خود از این رایزنی کنار گذاشته شده بودند

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۶۲