مطالعات فرهنگی و ارتباطات

مطالعات فرهنگی و ارتباطات

مطالعات فرهنگی و ارتباطات سال پانزدهم تابستان 1398 شماره 55 (مقاله علمی وزارت علوم)

مقالات

۱.

تمدن و فرهنگ نقش علّی و معلولی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: زنان دریافت خوانش انقادی سریال های سوپ اپرا هویت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 597 تعداد دانلود : 258
در گفتار رایج علمی و فکری معاصر، غالباً فرهنگ در جایگاه علت و متغیر مستقلی قرار می گیرد که بسیاری از امور اجتماعی را همچون معلول و متغیر تابع تبیین می کند، اما از این کمتر سخن گفته می شود که فرهنگ خود معلول چه عامل یا عواملی است. به نظر می رسد ترجیح بر این بوده است که فرهنگ مقامی ارجمند داشته باشد که با نقش علّی آن تناسب بیشتری دارد تا موقعیت معلولی. در حالی که فرهنگ از محیط به شدت متأثر است تا جایی که می توان گفت تاحدودی مولود و معلول آن است. فرهنگ یک نرم افزار یا یک ابزار نرم است که در دنباله و تکمله سخت افزار یا ابزارهای سخت به کار رفع بهتر نیازهای بشر می آید. به حکم تأثیر محیط، در فضاهای بدوی تفاوت در محیط طبیعی و جغرافیایی باعث تفاوت فرهنگ ها بوده است و، به سبب همین تأثیر محیط، در فضای مدرن، محیط صناعی و کالبدی در موقعیت علت فرهنگ قرار می گیرد؛ در نتیجه، به سبب همگرایی صنعت و توسعه شهری در جهان، فرهنگ ها هم به تَبَعِ آنها به سمت یک کانون همگرایی می کنند. به این شکل، فرهنگ در معنای قدیم آن یعنی فرهیختگی، که عام و ارزش گذار بود، جایگزین معنای مردم شناختی مدرن آن می شود که با تنوع همراه و از ارزش گذاری و مقایسه گریزان بود.
۲.

نقش ارتباطات میان فرهنگی در کاهش چالش اسلام هراسی در دنیا با تاکید بر درک پدیدارشناختی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: دیالکتیک سه گانه تولید فضا تاریخ فضا چرخش فرهنگی بابلسر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 720 تعداد دانلود : 85
در سال های اخیر اسلام هراسی و جریان سازی علیه مسلمانان مسائل و مشکلات عدیده ای را نه تنها برای شهروندان مسلمان در مناطق مختلف جهان به وجود اورده بلکه به یک معضل و چالش عمده و اساسی برای کل دنیا تبدیل شده. تاریخ اجتماعات بشری حاکی از این است که فقدان تعامل اجتماعی، زمینه ساز سوءتفاهم، سوءظن و تضاد اجتماعی بین جوامع انسانی بوده است ، متفکران، زمینه صلح پایدار را منوط به تعامل میان فرهنگی می دانند که نقش مهمی در کاهش خشونت، ترویج دوستی، مدارای اجتماعی و بردباری اجتماعی دارد. به این ترتیب در مقاله حاضر به نقش و تاثیر ارتباطات میان فرهنگی در کاهش اسلام هراسی در دنیا پرداخته ایم ،روش پژوهش حاضر با توجه به موضوع و مسئله از نوع اسنادی –تحلیلی است .یافته های حاصل از تحلیل جامعه شناختی پژوهش حاضر نشان می دهد ،ارتباطات میان فرهنگی می تواند سهم عمده ای در کاهش میزان اسلام هراسی در دنیای حال حاضر داشته باشد، مکانیسم های مؤثر در حوزه ارتباطات میان فرهنگی عاملی در جهت تقویت روح جمعی، ایجاد زمینه برای احساسات و تجربه دینی مشترک، بازیابی و خلق نمادهای مقدس مشترک، گفتگو میان مسلمانان و غربی ها، تسهیل اطلاع یابی از ادیان گوناگون است ، که در نهایت نقش موثری در کاهش اسلام هراسی و اسلام ستیزی در دنیا خواهد داشت.
۳.

الزامات معماری در فضاهای آموزشی کودکان (بررسی تطبیقی دو شهر تهران و تورنتو)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: واژه های کلیدی: صنعت توریست توریسم سلامت رسانه رسانه های تصویری رامسر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 881 تعداد دانلود : 25
محوریت دادن به ساخت و معماری مهدکودک ها در جهان، انقلابی در برنامه آموزشی کودکان بود که از سال ۱۸۳۰ شروع شد و همچنان ادامه دارد. از این زمان به بعد است که معماران و سازندگان مهدکودک ها تلاش بسیاری در نوسازی مهدکودک ها کردند. گروهی از آنها بیشترین وقت خود را صرف دوام، فضا و هزینه های طراحی در مهدکودک ها کردند و ایجاد خلاقیت و ارتباط با محیط را در این فضاهای انسان ساخت محوریت بخشیدند. امروزه در طراحی معماری خاص کودک معیارهایی فراتر از ابعاد و اندازه ها مورد مطالعه قرار می گیرند؛ هرچند در ایران همچنان مهدکودک های طراحی شده در استانداردهای اولیه دارای نواقصی بسیار هستند. مسئله ای که در این مقاله مورد توجه قرار گرفته است، شناخت مقایسه ای بین معماری مهد کودک در تهران و تورنتو (دو شهر مهم و پر جمعیت و چالش) می باشد. در مطالعه صورت گرفته بر اساس بهره گیری از رویکرد نظری کریستوفر دی، از روش مشاهده و مصاحبه، به مقایسه تعدادی مهدکودک در تهران و در مقابل تعدادی در تورنتو کانادا پرداخته ایم. حاصل این تحقیق نشان از این دارد که معماری مهدکودک های ایران در زمینه هایی چون استانداردهای فضایی، ابعاد و دید و منظر دارای ضعف می باشند در حالی که در معماری مهدکودک های تورنتو، معماری وابسته به آموزش، هنر و خلاقیت طراحی شده است. با توجه به نیاز اولیه معماری مهدکودک به ملاحظات کودکانه به چنین جمع بندی دست یافتیم که در معماری مهدکودک ایرانی بر خلاف معماری مهدکودک غربی ملاحظات کودکانه در کمترین حد خود دیده شده است.
۴.

قهرمان اسطوره ای در سینمای مسعود کیمیایی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: فاطمی باختر امروز روزنامه نگاری حرفه ای روزنامه نگاری سیاسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 667 تعداد دانلود : 678
در این مقاله، قهرمان و ویژگی های آن در سینمای مسعود کیمیایی، مورد مطالعه قرار گرفته و نیز تأثیر شرایط اجتماعی بر تحولات قهرمان در آثار پیش از انقلاب و پس از انقلاب کیمیایی، موردتوجه واقع شده است. برای این منظور، با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند، سه فیلم «قیصر»، «داش آکل» و «رضا موتوری» از آثار پیش از انقلاب و سه فیلم «رئیس»، «محاکمه در خیابان» و «جرم» به عنوان نمونه هایی از آثار پس از انقلاب وی انتخاب و تحلیل شده اند. روش مورد استفاده در این مقاله نیز «تحلیل روایت» بوده است که با استفاده از «کهن الگوی قهرمان جوزف کمبل» انجام گرفته است. نتایج نشان می دهد که بازتاب شرایط اجتماعی هر دوره، منجر به خلق دو گونه متفاوت از قهرمان در سینمای کیمیایی شده است؛ بدین ترتیب که قهرمانان سینمای کیمیایی، در دوران پیش از انقلاب، دارای ویژگی های اسطوره ای هستند، درحالی که روایت کیمیایی از قهرمان در سال های اخیر، از الگوهای اسطوره ای پیشین خود فاصله گرفته است و قهرمانانی را شاهد هستیم که متناسب با شرایط اجتماعی، در زندگی روزمره غرق شده اند.
۵.

تحلیل روایت برساخت طبقه فرودست در سینمای پس از انقلاب اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: قبا پوشاک سنتی فرهنگ ایران باستان شکل و طرح لباس

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 565 تعداد دانلود : 112
هدف پژوهش حاضر مطالعه نحوه برساخت طبقه فرودست در سینمای پس از انقلاب و تفسیر رابطه این برساخت با بافت اجتماعی - سیاسی زاینده آن است. بدین منظور با مطالعه موقعیت طبقه فرودست پس از انقلاب و بهره گیری از نظریه «فقرای جدید» «زیگمونت باومن» 16 فیلم ساخته شده بین سال های 1360-1395 «تحلیل روایت» شدند. یافته های این تحقیق نشان می دهد که فقرا در سینمای دهه شصت افرادی پیروز و ارزشمند بازنمایی شده اند. پس ازآن اما در سیری نزولی از بار ارزشی چهره بازنمایی شده از فقرا کاسته شد و در دهه هفتاد قربانی آسیب های اجتماعی، در دهه هشتاد افرادی ناتوان و درنهایت به افرادی گناهکار در دهه نود بدل شدند. برساخت سینمایی این تصاویر به نوعی بازتولید گفتمان های مسلط فرهنگی ایران در هر دهه است و در نمایی کلی تر می توان روند این بازنمایی ها را در راستای همسو شدن با نگاه گفتمان سرمایه داری مصرفی به فقرا دانست. . . . . .
۶.

تاثیر شبکه های اجتماعی بر تحقق دموکراسی دیجیتال (مورد مطالعه: دانشجویان دانشگاه مازندران)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: دیتاژورنالیسم تیم دیتاژورنالیسم گاردین انگلستان دیتابلاگ

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 704 تعداد دانلود : 519
تکنولوژی های ارتباطی و اطلاعاتی به ویژه شبکه های اجتماعی این توانایی را دارا هستند که با فراهم نمودن حوزه و فضای عمومی و شکل دهی به نوع جدیدی از حکومت گری تحت عنوان دولت الکترونیک یا حکومت گری الکترونیک زمینه هایی را برای تبادل اطلاعات و بحث و مشارکت گسترده تر شهروندان فراهم نمایند. پژوهش حاضر به بررسی تاثیر نقش شبکه های اجتماعی در تحقق دموکراسی دیجیتال می پردازد . هدف از انجام این پژوهش بررسی این امر است که تا چه اندازه شبکه های مجازی و دولت الکترونیک می توانند زمینه و شرایط تحقق دموکراسی دیجیتال را از طریق تشکیل حوزه عمومی فراهم سازند . جامعه آماری این پژوهش دانشجویان دانشگاه مازندران و ابزار به کار رفته پرسشنامه محقق ساخته می باشد . یافته های پژوهش نشانگر میزان استفاده بالا از شبکه های مجازی و خدمات دولت الکترونیک است. با این وجود استفاده از شبکه های اجتماعی و خدمات دولت الکترونیک به منظور فعالیت سیاسی در سطح متوسط و پایین قرار دارد به این معنی که تحقق دموکراسی دیجیتال به طور کامل صورت نگرفته اما،نتایج تبیینی با تایید فرضیه های اصلی تحقیق ناظربر وجود رابطه بین شبکه های اجتماعی ، دولت الکترونیک ودموکراسی دیجیتال می باشد.
۷.

فضای مجازی و مانکن شدگی کاربران (تحلیل نشانه شناختی چالش مانکن)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: فرهنگ محیط تمدن نرم افزار سخت افزار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 287 تعداد دانلود : 907
در این تحقیق با استفاده از بینش روشمند نشانه شناسی به تجزیه و تحلیل پدیده رسانه-ای "چالش مانکن" اقدام شده است؛ این مطالعه با هدف کشف و فهم دلالت های ضمنی "چالش مانکن" و واکاوی چگونگی عملکرد و اثرگذاری آشکار و پنهان رسانه های تعاملی بر روی کاربران در قالب جریان سازی هایی رسانه ای بوده است. بدین منظور، 3 ویدیو خارجی از سایت یوتیوب و 3 ویدیو ایرانی از سایت آپارات انتخاب و مطابق عناصر تحلیلی نشانه شناسی رولان بارت تحلیل شدند، براساس علائم و نشانه های استخراج شده، نتایج حاکی است اسطورهای فعال نمایی، نمایش چشمگیر، مصرف نمایشی، نمایش نمایش چشمگیر، خلاق نمایی و نمایش تن آسایی مهمترین دلالت های ضمنی این چالش و عوامل احتمالی ترغیب کاربران به مشارکت در این چالش بوده است. به نظر می رسد، کاربران شبکه های اجتماعی و چالش مانکن نه تنها کاربرانی کاملا فعال، خلاق و با عاملیت تام نیستند، بلکه به عنوان "سوژه هایی سر به راه" و مانکن هایی آلت دست در بستری از فراغت و سرگرمی نه تنها چیزی را به چالش نمی کشند بلکه طی رفتاری مقلدانه و توده ای در راستای تداوم ارزش های سرمایه داری عمل می کنند.
۸.

بررسی فعالیت اجتماعی و فرهنگی روشنفکران در شبکه های اجتماعی مجازی و تأثیر آن بر فرهنگ سیاسی دانشجویان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تحلیل جامعه شناختی ارتباطات میان فرهنگی چالش اسلام هراسی مکانیسم های ارتباطات میان فرهنگی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 995 تعداد دانلود : 703
پژوهش حاضر از نظر اهداف، کاربردی، از نظر ماهیت و نوع مطالعه در زمره پژوهش های کیفی و در زمره مطالعات تفسیری است که با بهره گیری از راهبرد پژوهش پدیدارشناسی «ون منن» در صدد تبیین و تفسیر جوهره تجربه از پدیده فعالیت های اجتماعی و فرهنگی روشنفکران در شبکه های اجتماعی مجازی و شناخت عمیق این پدیده بر فرهنگ سیاسی دانشجویان است. میدان مطالعه تحقیق شامل دانشجویان واحد علوم و تحقیقات تهران است. داده های این پژوهش از طریق نمونه گیری هدفمند و با مصاحبه عمیق با 21 نفر گردآوری و با استفاده از روش تحلیل پدیدارشناسانه ون منن تحلیل شده است. پس از تجزیه و تحلیل دادهها مضمونهای اصلی و چندین مضمون فرعی بدست آمد که در مجموع نتایج نشان داد که نقش روشنفکران به مثابه افراد آگاه وجدان بیدار جامعه، چه در نهادهای مدنی و سازمان های اجتماعی غیرسیاسی و چه در حالت متعلق بودن به احزاب و تشکل های سیاسی، بصورت عمومی به مثابه افراد متعلق به یک قشر اجتماعی به شکلی از اشکال تا حدودی بر فرهنگ سیاسی جامعه اثرگذار بوده و در پویایی و بیداری شعور اجتماعی و سیاسی دانشجویان نهایتاً در شکل گیری تفکر و احساسی ملی تأثیرگذار است.
۹.

پوشش خبری ملی شدن صنعت نفت در روزنامه های بسوی آینده و باختر امروز (تحلیل محتوای مطالب دو روزنامه چهار هفته قبل و بعد از رویداد ملی شدن صنعت نفت)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: معماری مهدکودک تهران تورنتو تناسبات فضایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 486 تعداد دانلود : 475
این مقاله با نگاهی تحلیلی- تاریخی به بررسی محتوای دو روزنامه حزبی بسوی آینده و باختر امروز و نقش آنها در پوشش خبری جریان ملی شدن صنعت نفت می پردازد. در سال های 1320 تا 1332 احزاب به راحتی و با مجوز قانونی در ایران فعالیت می کردند. احزاب سیاسی که به قدرت مطبوعات آگاه بودند و هدفمند نشریه ای را منتشر می کردند. جبهه ملی ایران و حزب توده ایران دو حزب قدرتمند در آن دوران بودند و هر دو نشریه ارگان داشتند. حزب توده از پشتیبانی مردمی و در راستای سیاست های بین المللی شوروی فعالیت می کرد و جبهه ملی ایران نیز متشکل از چندین حزب کوچک و بزرگ بود که بر مرام ناسیونالیستی ایرانیان متکی بود. در جریان ملی شدن صنعت نفت، نشریات دو حزب به طور مستمر به اخبار ملی شدن صنعت نفت از دریچه تفکرات حزبی خود توجه ویژه ای نشان می دادند. این پژوهش با بهره گیری از روش تحلیل محتوای کمی مطالب خبری مربوط به ملی شدن صنعت نفت در دو روزنامه باخترامروز و بسوی آینده تجزیه و تحلیل خواهد کرد که هرکدام به ترتیب، ارگان جبهه ملی ایران و حزب توده ایران بودند. یافته های تحقیق نشان می دهد که روزنامه باختر امروز نسبت به روزنامه بسوی آینده در چهار هفته قبل و بعد از ملی شدن صنعت نفت ایران اخبار مثبت تری را منتشر کرده است.
۱۰.

بررسی پوشش خبری «ارتقای سلامت» در خبرگزاری های ایسنا، تسنیم و مهر(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: قهرمان مسعود کیمیایی شرایط اجتماعی قهرمان اسطوره ای زندگی روزمره

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 166 تعداد دانلود : 21
خبرگزاری ها یکی از منابع دریافت اطلاعات و اخبار سلامت در کشور ما به شمار می روند. با این حال مطالعه ای که موضوع ارتباطات سلامت را در این رسانه بررسی کرده باشد، کمتر دیده شده است. «ارتباطات سلامت» هنر و تکنیک اطلاع رسانی، تأثیر و ترغیب افراد، نهادها و مخاطبان عمومی در مورد موضوعات مهم سلامت محور است. این مقاله با هدف شناخت رویکرد سه خبرگزاری ایسنا، مهر و تسنیم در پرداختن به موضوع «ارتقای سلامت» و «شناخت قالب پیام های سلامت» در پوشش موضوعات سلامت محور تدوین شده است. برای مطالعه از نظریه های برجسته سازی، چارچوب بندی و الگوی ارتقای سلامت تانهیل که محدودههای ارتقای سلامت را به تصویر می کشد با روش تحلیل محتوای مقوله ای استفاده شد و 507 مطلب سلامت محور خبرگزاری های مورد بررسی طی بازه زمانی اردیبهشت 1393 تا شهریور1394 بررسی شد. یافته ها نشان داد از میان موضوعات مختلف سلامت، خبرگزاری ها موضوع «منافع مرتبط با سلامت مثل تغذیه مناسب، ورزش و واکسیانسیون و ..» را با 9/18 درصد مورد توجه قرار داده اند. حفاظت از سلامت در رخبرگزاری ها در قالب سه موضوع «سیاست های حامی سلامت»، «کنترل های قانونی و حقوقی» و «سیاست های بازدارنده یا محدودکننده اقدام ناسالم» بررسی شدند که حمایت خبرگزاری ها از سلامت با 6/70 درصد در قالب «سیاست های حامی سلامت» مشاهده شد و کمتر دو موضوع دیگر را مورد توجه قرار داده اند. خبرگزاری ها بر پیشگیری اولیه تأکید کرده اند که با 83 درصد خود را نشان داده و در صورت بندی پیام های سلامت بیشتر از جاذبه های مثبت پیام استفاده کرده اند که با فراوانی 4/32 درصد دیده می شود.
۱۱.

تحلیل جامعه شناختی چگونگی جذب سرمایه گذاری خارجی از منظر صاحب نظران با توجه به نقش دیپلماسی رسانه ای(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: طبقه فرودست فقر جامعه مصرفی تحلیل روایت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 469 تعداد دانلود : 509
توسعه اقتصادی نیازمند ظرفیت سازی، و سرمایه گذاری خارجی یکی از ظرفیت های پیوند اقتصاد داخلی با اقتصاد جهانی است. دولت ها برای جبران عقب ماندگی، رونق کسب و کار، بهره گیری از مزیت های نسبی، برای جذب سرمایه های خارجی تدابیری اتخاذ می کنند. همچنین برای بسترسازی توسعه ملی، همه نهادها از جمله رسانه ملی در این زمینه نقش بر جسته ای دارند. هدف پژوهش، تجزیه و تحلیل نقش رسانه ملی در این عرصه و ارائه راهکارهای مناسب است. به این منظور با بکارگیری روش بنیانی و مصاحبه با استادان اقتصاد، علوم ارتباطات و مقامات دولتی و رسانه، مدلِ عوامل رسانه ای موثر بر جلب سرمایه گذاران خارجی بدست آمد. ارزیابی نتایج مدل نهایی پارادایمی عوامل رسانه ای نشان می دهد: رسانه ملی به دلیل فقدان تعامل تخصصی با دولت، ترسیم نکردن چشم انداز سرمایه گذاری، فقدان پیوست رسانه ای دولت، مطالبه گری و جهت دهی و نیز فقدان نیروهای متخصص اقتصادی نتوانسته است، نقش دیپلماسی رسانه ای را در جلب سرمایه گذاران خارجی ایفا کند.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۶۲