درخت حوزه‌های تخصصی

علوم اسلامی

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۵٬۳۸۱ تا ۵٬۴۰۰ مورد از کل ۷۶٬۰۳۳ مورد.
۵۳۸۱.

مؤلفه های هوش اخلاقی در صحیفه سجادیّه (دعای مکارم الاخلاق)

نویسنده:
منبع: دعاپژوهی سال ۲ پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۳ 115 - 132

کلیدواژه‌ها: اخلاق هوش اخلاقی صحیفه سجادیه دعای مکارم الاخلاق

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۹ تعداد دانلود : ۱۴۸
(زمینه پژوهش:) برخورداری انسان از اعتقادات پایدار اخلاقی، رفتار بر پایه هنجارها و پذیرش مسئولیت کارهای خویش، در نزد روان شناسان، به عنوان هوش اخلاقی یاد شده که مؤلفه ها و اصولی را برای آن بیان کرده اند. این موضوع، پیش تر در آموزه های دینی به شکلی متفاوت طرح شده است. در کنار دیگر منابع مکتوب دینی، صحیفه سجادیّه با عرضه مباحث اخلاقی در قالب دعا، منبعی برای کاوش پیرامون هوش اخلاقی می باشد. (روش و هدف:) جستار حاضر، با بهره گیری از روش توصیفی تحلیلی، به دنبال دست یابی به مؤلفه ها و اصول هوش اخلاقی در دعای مکارم الاخلاقِ این کتاب شریف است. (یافته ها:) در همین راستا، مفهوم و مؤلفه های هوش اخلاقی از نگاه روان شناسان مورد بررسی قرار گرفته و وجوه مشترک این دیدگاه ها استخراج و عرضه شد. وجوه مورد نظر، در چارچوب هوش اخلاقی و در دعای مکارم الاخلاق، پی جویی و گردآوری گردید. ( نتایج:) حاصل این که شش مؤلفه در این دعا بیان شده، شامل:«1درست کاری، راستی و صداقت در نیّت، گفتار و رفتار ؛ 2خدمت رسانی و گره گشایی، با عبارت برادریِ مردم ؛ 3گذشت و چشم پوشی و خوبی کردن به دیگران در برابر بدی آنان ؛ 4قدرشناسی و سپاس گزاری برای ایجاد و ثبیت رفتارهایی محترمانه با دیگران؛ 5احترام و ارزش گذاری برای انسان ها؛ 6رعایت عدالت و انصاف، چنان که انسان ها در جامعه ای با هوش اخلاقی بالا، نه ظلم می کنند و نه، مورد ظلم قرار می گیرند». (نوآوری:)بررسی هم زمان هوش اخلاقی در منابع روان شناسی و دینی، بازنمایی این موضوع در دعای مکارم الاخلاق و نیز، دست یابی به وجوه شش گانه مشترک نظریه هوش اخلاقی، از نوآوری های پژوهش حاضر تلقّی می گردد.
۵۳۸۲.

بررسی تناقضات موجود بین مفاد آیات و روایات جعلی(اسرائیلیات) مرتبط با «قصه ی حوا» و پاسخ به دو شبهه ی مربوطه

نویسنده:
منبع: مطالعات تفسیری آلاءالرحمن سال ۱ زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲ 27 - 49

کلیدواژه‌ها: نفوذ اسرائیلیات در تفاسیر قصه آفرینش حوا تناقضات شجره ی ممنوعه عقاید خرافی عنصر گناه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۰ تعداد دانلود : ۹۹
اسرائیلیات عقاید و داستان های خرافی است که در برخی از تعالیم امت های پیشین به خصوص بنی اسرائیل ریشه دوانده اند و توسط یهودیان به ظاهر مسلمان به متون دینی مسلمانان راه یافته و موجب انحرافاتی در متون دینی و حدیثی امت اسلامی شده است. راهیابی این جعلیات به منابع اسلامی موجب ایجاد شبهات و رواج خرافات بسیاری در میان مسلمانان شده که نه با قرآن و نه با سنت نبوی هیچ گونه سنخیتی نداشته و ندارد، اگرچه امروزه حساسیت نسبت به اسرائیلیات بیش از هرزمان دیگر است، اما آمیختگی نامرئی و جاری ابعاد گوناگون حیات فرهنگی ما خصوصا از بعد باور ها و برداشت های دینی با باور های برخاسته از اسرائیلیات، نیازمند به بازنگری جدی محسوس می باشد؛ در این مقاله که با روش توصیفی _ تحلیلی تدوین یافته است، سعی در آشکار ساختن تناقضات موجود میان این سلسله از روایات با قرآن و سنت شده است. مهم ترین نتیجه ی برآمده از این تحقیق این است که باور های منفی درباره ی زنان و خرافه ها در داستان آفرینش حضرت حوا در برخی از تفاسیر، ریشه در اسرائیلیات و روایات مجعول دارد و آنچه موجب برداشت و فهم نادرست در این حوزه شده است، همین نفوذ و رخنه است.
۵۳۸۳.

Investigating the Scientific Theology from Nancy Murphy’s Viewpoint

نویسنده:
منبع: Theosophia Islamica, Vol ۲,No ۲, Issue ۴, (۲۰۲۲) 60 - 87

کلیدواژه‌ها: Scientific theology Nancy Murphy Christian theology science and religion hypothetical-deductive reasoning

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۴ تعداد دانلود : ۴۶
The scientific theology is a new branch of contemporary Christian theology that defends the rationality and believability of theology by resorting to science. Nancy Murphy is one of the theologians pioneering in this arena. She has made great efforts to this end and it is advisable to get benefits from the results of such studies. The main issue in this article is to find out the features of the scientific theology in Murphy’s view and the critiques one can pose on it. To answer, using a descriptive-analytical method, we will first explain Murphy’s approach and, then, evaluate it. By referring to Murphy’s works, it is revealed that in offering her model of scientific theology, she has made use of hypothetical-deductive method of science and Lakatos’ scientific research program, placing theology in the hierarchy of other sciences. While enjoying some strong points, Murphy’s model suffers from serious weaknesses. Some of them are as follows: placing fundamental Christian beliefs in opposition to suppositional theories and hypotheses, temporary nature of theology due to its reliance on transient methods of science, not offering any reason for using science, relying on philosophy of science instead of science itself, and not following a certain rule of theology implementation of Lakatos’ scientific research program.
۵۳۸۴.

جایگاه اراده گرایی الهیاتی جدید در میان نظریات واقع گرایانه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه اخلاق سال ۱۵ زمستان ۱۴۰۱ شماره ۵۸ 157 - 180

کلیدواژه‌ها: واقع گرایی حد اقلی واقع گرایی حداکثری ذهن گرایی بین ذهن گرایی عینیت گرایی اراده گرایی الهیاتی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۰ تعداد دانلود : ۷۰
اراده گرایی الهیاتی که رویکردی ریشه دار در فلسفه اخلاق است و در رساله اثیفرون نیز نمود یافته، به دنبال اثبات وابستگی اخلاق به خدا است. در این مقاله که با روشی تحلیلی و کتابخانه ای به بررسی مسائل پرداخته شده است، ابتدا با محور قرار دادن واقع گرایی حداقلی -که شامل ذهن گرایی، بین ذهن گرایی و عینیت گرایی است نظامی جامع برای طبقه بندی نظریات واقع گرایانه ارائه می شود. در ادامه با تبیین مؤلفه های اراده گرایی الهیاتی جدید روشن خواهد شد که اراده گرایی الهیاتی جدید در ارزش شناسی در زمره واقع گرایی حداکثری و یک نوع عینیت گرایی بدیع است. اراده گرایان الهیاتی جدید در حوزه ارزش شناسی مطابَق قضایای اخلاقی را یک ذات خارجی که همان ذات خوب خدا است، می دانند. اراده گرایان الهیاتی در حوزه وظیفه شناسی به هیچ وجه در زمره واقع گرایان حداکثری طبقه بندی نمی شوند. اراده گرایی الهیاتی جدید در بخش وظایف اخلاقی از نوعی ذهن گرایی خاص حمایت می کند که در آن، تمایلات و خواسته های خداوند محوریت دارد و نه گرایشات و ترجیحات انسانی.
۵۳۸۵.

بازخوانی ادبی آیه 61 توبه با تأکید بر فراز «قُل أذُنُ خیرٍ لَکُم» همراه با نقد ترجمه ها(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تفسیری سال سیزدهم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۵۰ ۲۸-۹

کلیدواژه‌ها: آیه 61 توبه تفسیر ادبی صفات پیامبر اکرم (ص) فضائل امیرمؤمنان (ع) اُذُن خیر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۶ تعداد دانلود : ۱۵۷
توجه به روایات تفسیری در ذیل آیات، تشکیل «خانواده حدیث» و نیز دقت در نوع دستوری عبارات و واژگان در زبان عربی و نقش آن ها در جمله، از جمله راهکارهای فهم دقیق آیات قرآن کریم است. یکی از این موارد، دقت در ترکیبات اضافی (مضاف و مضاف الیه) در زبان عربی است که انواع مختلفی دارد و گاهی ظاهر الفاظ، به دلایل گوناگون از جمله إعراب تقدیری و اضافه موصوف به صفت، مخاطب را در صورت عدم دقت به چنین مواردی، دچار اشتباه ساخته و از فهم مراد دقیق متن باز می دارد. این مطالعه سعی دارد تا با کاربست این موارد در آیه 61 سوره توبه و با تکیه بر تعبیر «... قل أذن خیر لکم ...» کارآیی آن ها را در ترجمه و فهم متون دینی روشن تر سازد. بر این اساس, تعبیر «أذن خیر» نوعی ترکیب اضافی (اضافه موصوف به صفت) است که به معنای خوش بین بودن پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله ) نسبت به افراد جامعه می باشد و مراد از آن با توجه به روایات، ارتباط تنگاتنگ ایشان با امیرالمؤمنین (علیه السّلام) و توجه ویژه نسبت به آن حضرت است.
۵۳۸۶.

بازنمایی ادراک و تجربه خود مراقبتی در دانش آموزان دوره دوم متوسطه: مطالعه ای به روش پدیدارشناختی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی سال هفتم بهار ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۲۲) ۴۰-۷

کلیدواژه‌ها: تجربه زیسته مراقبت خودمراقبتی دوره دوم متوسطه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۹ تعداد دانلود : ۲۱۰
هدف: یکی از بهترین رویکردها در زمینه سلامت نوجوانان، توجه به خودمراقبتی و اصول آن می باشد. هدف این پژوهش بازنمائی تجربه خودمراقبتی در دانش آموزان دوره دوم متوسطه است. ˜روش: پژوهش حاضر،کیفی از نوع پدیدارشناسی تفسیری است. جامعه پژوهش دانش آموزان دختر مدارس دوره متوسطه دوم مرند بودند که با استفاده از روش نمونه گیری مبتنی بر هدف، تعداد 25 نفر؛ نمونه ی پژوهش را تشکیل دادند. تصمیم گیری برای پایان نمونه گیری، مبتنی بر اشباع ایده ی نظری است. از ابزار مصاحبه نیمه ساختار یافته برای گردآوری داده ها استفاده شد. مصاحبه ها ضبط شده و به روش استرابرت و کارپینتر مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته اند. به منظور صحت و استحکام داده ها و اطلاعات در پژوهش حاضر از 4 معیار مقبولیت، قابلیت اعتماد، تائیدپذیری و انتقال پذیری استفاده شد. ˜یافته ها: از ادراک و تجربه خود مراقبتی در دانش آموزان دوره دوم متوسطه 7 مضمون اصلی شامل معنا و مفهوم خودمراقبتی، حدود و ثغور خودمراقبتی، ضرورت برنامه خودمراقبتی، آموزش خودمراقبتی، برنامه درسی خودمراقبتی، پیامدهای خودمراقبتی و راهبردهای ارتقای خودمراقبتی و 28 مضمون فرعی شناسائی شدند. ˜نتایج: علیرغم وجودآموزه های دینی جامع در باب خودمراقبتی، ادراک دانش آموزان از خودمراقبتی چندان کامل نبوده و می توان با اتخاذ رویکردهای آموزشی مناسب در ارتقای خودمراقبتی دانش آموزان، گام های خوبی را برداشت.
۵۳۸۷.

مؤلّفه های تقریب گرایی درونی امّت اسلامی در پرتو تفسیر آیه 94 نساء(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تفسیری سال سیزدهم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۵۰ ۱۶۴-۱۴۷

کلیدواژه‌ها: آیه 94 نساء تفسیر کلامی تقریب مذاهب امت اسلامی مؤلّفه های تقریب گرایی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۷ تعداد دانلود : ۱۴۸
درون مایه آیه 94 سوره نساء، تمرکز بر مؤلّفه های تقریب گرایی امّت اسلامی است که همزیستی مومنان را از طریق تقویت دوستی و محبّت قلبی آنان در پی دارد. موضوع محوری آیه نهی از عوامل پدیدآورنده کشتار درونی و اهمیت تبیین رویدادها جهت جلوگیری از تکرار و پیامدهای پشیمان گر آن است. مقاله حاضر درصدد آن است تا به بیان مؤلّفه های تقریب امّت اسلامی بر پایه تفسیر آیه فوق بپردازد. یافته های مقاله بیانگر آن است که توجّه به مقتضیات ایمان ازجمله موضوع ولاء مثبت مؤمنان و ولاء منفی آنان، نسبت به دشمنان، مدنیّت یا همان فهم حدود روابط درونی و کاربست آن بر پایه آموزه های دینی، پرهیز از چالش های تقریب گرایی درصورتی که با دید راهبردی مورد توجّه قرار گیرد، بسیاری از اختلاف ها و تبعیدها را به تقریب درونی امّت اسلامی سوق خواهد داد.
۵۳۸۸.

بررسی تطبیقی نظریه فطرت مطهری و نظریه ناهشیار یونگ(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های علم و دین سال سیزدهم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۲۵)

کلیدواژه‌ها: مطهری فطرت شناخت فطرت گرایش یونگ ناخودآگاه فردی ناخودآگاه جمعی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۲ تعداد دانلود : ۱۹۶
مطهری با بهره گیری از میراث قرآنی، فلسفی، عرفانی و علوم و فلسفه های جدید کامل ترین تقریر از نظریه فطرت را ارائه می دهد. وی در ابتدا سه مرتبه طبیعت، غریزه و فطرت را برای انسان در نظر می گیرد. مرتبه فطرت را به دو بخش فطرت شناخت و فطرت گرایش تقسیم می کند و برای فظرت گرایش، گرایش های پنج گانه ای را ذکر می کند. یونگ تحت تاثیر دیگر روان شناسان و سنت های فلسفی و عرفانی، نظریه ناهشیار را مطرح می نماید. او در ابتدا روان انسان را به دو بخش روان خودآگاه و روان ناخودآگاه تقسیم می کند. سپس روان ناخودآگاه را به دو قسم ناخودآگاه فردی و ناخودآگاه جمعی تقسیم می کند و برای ناخودآگاه جمعی کهن الگوهای مختلفی ذکر می کند. هدف این پژوهش بررسی و تطبیق چارچوب کلی این دو نظریه می باشد که به روش توصیفی، تحلیلی و تطبیقی این هدف دنبال شده است. انسان شناسانه بودن هر دو نظریه، تناظر فطرت شناخت با خودآگاه، و فطرت گرایش با ناخودآگاه، همسنگی فطرت فردی با ناخودآگاه فردی و فطرت عمومی با ناخودآگاه جمعی، شباهت گرایش های پنج گانه فطری با کهن الگوها، محمل قرار گرفتن هر دو نظریه برای تبیین پدیده های دینی از شباهت های این دو نظریه است. اختصاص نظریه فطرت به جنبه های مثبت و متعالی و پرداختن نظریه ناهشیار به جنبه های مثبت و منفیِ نفس از تفاوت های این دو نظریه می باشد.
۵۳۸۹.

تأثیر دعا در مدیریت و کنترل ذهن (با نگاهی نو به مسئله استجابت دعا)

نویسنده:
منبع: دعاپژوهی سال دوم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲ 172 - 187

کلیدواژه‌ها: کنترل ذهن انسانِ هویت فکری دعا استجابت دعا

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۸ تعداد دانلود : ۲۳۰
امروزه مبحث ذهن، مدیریت و کنترل آن، از مباحث مهمی است که مورد توجه اندیشمندان قرار گرفته است و برای در اختیار گرفتن آن، راه کارهای مختلفی ارائه شده است. دعا، یکی از راه کارهای دین برای برون رفت از قالب های فکری است که انسانِ هویت فکری گرفتار آن است. انسانِ هویت فکری، انسانی است که اسیر من های متضادی است که بر اثر تربیت خانوادگی و اجتماعی، ذهن به عنوان «ارزش» به او تحمیل می کند. در صورتی که آنها مبنای واقعی نداشته و بر پایه برداشت فرد از واقعیت و بر اساس توهم و پندار در ذهن وی شکل گرفته است. رابطه دعا و ذهن، یک رابطه متقابل و دوطرفه است و همین امر، ضرورت این پژوهش را بیش از پیش روشن می سازد. در این مقاله، ضمن تبیین مباحث کنترل ذهن بر اساس کتاب «تفکر زائد» از محمدجعفر مصفا تلاش شده است تا به با رویکردی توصیفی - تحلیلی نشان دهد که به وسیله دعا می توان با واقعیت پدیده های هستی رو به رو شد و آنها را آن گونه که هستند به نظاره نشست و با توجه و تمرکز بر قدرت مرکزی عالم هستی یعنی، قدرت خداوند می توان ذهن را از تشتت و پراکندگی رها ساخت؛ پس از رها شدن ذهن است که می توان شرایط استجابت دعا همچون انقطاع الی الله و مقام رضا را نیز در قلب به وجود آورد.
۵۳۹۰.

طراحی واعتباریابی مدل مدیریت عرفان اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: عرفان اسلامی سال ۱۹ پاییز ۱۴۰۱ شماره ۷۳ 65 - 86

کلیدواژه‌ها: مدل مدیریت عرفان اسلامی آموزه های عرفان اسلامی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۸ تعداد دانلود : ۱۵۹
اهتمام همه جانبه تزریق، ترویج و تعمیق آموزه های عرفان ناب اسلامی در همه عرصه های اجتماع و به ویژه در قلمرو اصول مدیریت ضرورتی است انکارناپذیر. هدف این پژوهش آن است تا با طراحی واعتباریابی مدل مدیریت عرفان اسلامی: اولاً این تأثیر را بنمایاند و ثانیاً عرفان اسلامی را در حقیقت راستین اش با الگوپذیری از انسان کامل و کامل شدن مدیران در سیرو سلوکی صدرایی، از انزوای منفی نجات بخشد. این پژوهش با استفاده از طرح تحقیقی آمیخته از نوع اکتشافی انجام و به ترتیب با بررسی کتابخانه ای و مصاحبه با صاحب نظران، چارچوب اولیه راهنما را تهیه و بر اساس روش کیو که عامل پیوند بین داده های کمی و کیفی است مراحل نهایی پژوهش، تا طراحی و اعتباریابی مدل مورد انتظار دنبال شده است. مدل به دست آمده دارای هفت مؤلفه اصلی: عدالت محوری، تعالی جویی، بهبود اجتماعی، اثربخشی، کارایی، اسوه ای، تکلیف-مداری مرتبط با یکدیگر بوده و نتایج حاکی از آن است که مؤلفه های مدیریت مبتنی بر عرفان اسلامی به صورت مستقیم یا غیرمستقیم با ضرایبی بین  108/0 تا 384/0  بر یکدیگر تأثیر معنی دار داشته اند و مدل ارائه شده از لحاظ آماری با اطمینان 95 درصد، مورد تأیید است. لذا می توان با بهره گیری از آموزه های عرفان اسلامی در مدیریت، جلوه ای الهی و کاراتر در سازمان ارائه نمود که نتایج آن منجر به بالندگی هرچه بیشتر سازمان ها شود.
۵۳۹۱.

فروق شناسی ساختارهای مصدری با تکیه بر نهج البلاغه (مطالعه موردیِ مصدر اصلی و میمی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم حدیث سال ۲۷ تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۱۰۴) 67 - 91

کلیدواژه‌ها: فروق لغوی واژه شناسی نهج البلاغه ترادف اوزان مصدر در عربی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴ تعداد دانلود : ۴۴
در زبان عربی به فراوانی مشاهده می کنیم که برای یک فعل، بیش از یک مصدر ذکر شده است. بر خلاف تلقی رایج، در بسیاری از حالات، این مصادر مترادف نیستند و در واقع، بازتاب دهنده معانی مختلف فعل اند. نیز اغلب تصور می شود بین مصدر اصلی و مصدر میمی تفاوتی وجود ندارد، در حالی که معنای این دو مصدر همانند ساختارشان متفاوت است. بر خلاف مصدر اصلی که بر «حدث» صِرف دلالت می کند، مصدر میمی غالبا حامل معنای «ذات» است. در این نوشتار با تکیه بر شواهدی از نهج البلاغه، ظرافتهای معناییِ پاره ای از این مصادر، به شیوه تحلیلی توصیفی، و با رویکردی فروق شناسانه بررسی شده است. از آنجا که در این قبیل مطالعات، واژگان هم حوزه در کنار هم بررسی می شوند مرزبندی معنایی واژه ها کاملاً معلوم می شود. لذا در واژه شناسیِ متونی چون نهج البلاغه که از دقت و حساسیت بالایی برخوردار است اهمیت شایان دارند.
۵۳۹۲.

واکاوی حکم عقد نکاح بالغه بدون اذن ولی در مذاهب فقهی اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تقریبی مذاهب اسلامی سال ۱۷ پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۵۸ 185 - 197

کلیدواژه‌ها: نکاح بالغه ولی اذن ولی رشیده بالغه بطلان نکاح صحت نکاح

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۶ تعداد دانلود : ۲۱۵
بی تردید با توجه به ضرورت زیست اجتماعی انسان و بقا و تولید و تکثیر نسل، ازدواج و نکاح امری ضروری است؛ بنابراین، از آغاز خلقت در ملل و نحل مختلف، رفتارها و عرفها و قوانین خاص وضع شده و جریان داشته است. ازجمله مسائل موردبحث و نقد علمی مسئله نکاح دختر بالغ و وابستگی آن به اذن ولی زوجه است. این نوشتار نخست به بررسی مفاهیم تحقیق چون ولایت و ولی و انواع آن و مراتب آن از نظر شیعه و اهل سنت پرداخته و ضمن بیان آرای فقهای شیعه و سنی درباره اجرای نکاح بدون اذن ولی، به این سؤالات پاسخ داده است: «1. آیا در نکاح بالغه اذن ولی شرط صحت عقد است یا خیر؟ 2. دیدگاه و آرای موافقان و مخالفان با اذن ولی و ادله آنها کدام است؟ 3. دیدگاه قائلان به تشریک اذن ولی و اراده بالغه رشیده در نکاح چگونه است؟ 4. دیدگاه قائلان به تفصیل اذن ولی در عقد دائم و موقت چگونه است؟» در این پژوهش بیان شده که برخی از فقها در مسئله نکاح بالغه، قائل به استقلال نظر پدر و جد پدری و برخی قائل به استقلال نظر بالغه رشیده و برخی نیز قائل به اشتراک نظر ولی و بالغه رشیده هستند که هرکدام دلایل خود را دارند که به تفصیل بیان گردیده و همچنین نظر فقها در عقد موقت و دائم هم با ادله آن ذکرشده است. در پایان، تحقیق به این دستاورد رسیده است که قید رشیده بیشترین نقش را در حل این مسئله دارد؛ زیرا با ابزار تنقیح مناط و تصریح برخی روایتها مشخص می شود، مقصود از ضرورت اذن ولی در بالغه حکم ارشادی است و در صورت اجرای عقد بالغه بدون اذن ولی با احراز رشد دختر و وجود مصلحت و غبطه دختر، این عقد صحیح است.
۵۳۹۳.

واکاوی حکم فقهی مصرف محصولات تراریخته

نویسنده:
منبع: مصباح الفقاهه سال ۴ پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۸ 29 - 53

کلیدواژه‌ها: تراریخته ژنتیک فقه پزشکی فقه سلامت حکم فقهی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۱ تعداد دانلود : ۱۶۲
دیر زمانی نیست که محصولات تراریخته یا فراورده های دستکاری شده ژنتیکی وارد سفره مردم شده است. اهمیت توجه به تغذیه از نگاه اسلام، مستحدثه بودن این فن آوری و عدم واکاوی قابل توجه نسبت به مستندات فقهی مصرف مواد تراریخته بررسی این مسأله را ضروری می سازد. از این رو، پژوهش حاضر به دنبال جواب این مسئله است که حکم فقهی مصرف محصولات تراریخته چیست؟ در این نوشتار به روش توصیفی-تحلیلی بعد از تبیین موضوع، ضمن بیان نظرات موافقان و مخالفان در رابطه با مزایا و معایب محصولات تراریخته، مستندات فقهی مربوط به استفاده از این محصولات مورد بررسی قرارگرفته است. در همین راستا، مفهوم شناسی واژگان و جایگاه بحث از منظر بهداشت و نیز موضوع شناسی محصولات تراریخته از نگاه متخصصان حوزه مهندسی مورد توجه قرار گرفته است. همچنین اساس و ذات دستکاری ژنتیکی بر اساس آیات قرآن کریم و همچنین حکم فقهی آن با توجه به آیات و روایات و قواعد فقهی بررسی و تبیین گردیده است.  نتیجه آن که حکم اولیه با توجه به ادله ارائه شده اباحه است و حکم ثانویه آن به ضرر یا عدم ضرر محصولات ابتناء دارد.
۵۳۹۴.

سیره امام علی (ع) درتحدیدقدرت دولت ازمنظرفریقین

نویسنده:
منبع: تاریخ اهل بیت سال ۲ بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲ 45-66

کلیدواژه‌ها: سیره تحدید قدرت دولت مساوات و عدالت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸ تعداد دانلود : ۴۱
تحدید قدرت در طول تاریخ شکل گیری قدرت سیاسی یعنی، به موازات تاریخ پیدایش جوامع بشری، دغدغه دولت هابوده است.تحدید قدرت دولت با توجه به سیره امام علی (ع)مسئله ای است که کمتر بررسیشده است.هرچند فعالیت های پژوهشی متعددی در حوزه قدرت سیاسی در سیره امیرمؤمنان (ع) انجام شده است، اما پژوهشی به صورت مجزا در موضوع تحدید قدرت سیاسی در سیره امام علی (ع) صورت نگرفته است.بنابراین،همواره این پرسش مطرح بوده است که سیره امیرمؤمنان علی (ع)در تحدید قدرت دولت از منظر فریقین چیست. به نظر می رسد از دیدگاه امام علی (ع)توجه به حقوق مردم علیه دولت نوعی تحدید قدرت دولت است. پژوهش حاضر با هدف نشان دادن محدوده اعمال قدرت کارگزاران دولت اسلامی از منظر امام علی (ع)انجام شد و این نتیجه حاصل گردید که قدرت دولت از منظر امام علی (ع) بی حد و مرز نبوده و در چارچوب احکام دین یعنی، نظارت عمومی، نظارت اداری، تأمین منافع عمومی و رعایت حقوق مخالفان، مهار و کنترل شده است. 
۵۳۹۵.

بررسی فقهی خمس سهام بورس(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: فقه سال بیست و نهم زمستان ۱۴۰۱ شماره ۴ (پیاپی ۱۱۲) 34 - 62

کلیدواژه‌ها: تعلق خمس سهام بورس خمس سهام حق اعتباری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۱ تعداد دانلود : ۱۶۰
یکی از واجبات و فروع دین مبین اسلام، فریضه «خمس» است که در موارد خاصی واجب است. اما در مورد وجوب خمس در موضوعات جدیدی همچون «سهام بورس»، پژوهشی صورت نگرفته که این مقاله درصدد بررسی این مسئله است. برای شناخت حکم خمس در سهام بورس لازم است ابتدا ماهیت سهام مشخص شود. لذا پس از بررسی احتمالات مختلف در ماهیت سهام، ادله وجوب خمس بازپژوهی می شود تا مدلول آن ها معین گردد و درنتیجه حکم خمس طبق هریک از احتمالات روشن شود. به طور کلی شش احتمال در مورد ماهیت سهام مطرح شده که تنها احتمال پنجم (مال اعتباری مستحدث) بدون اشکال است. اما طبق احتمالات مختلف، اگر اطلاق ادله خمس پذیرفته شود و یا با الغای خصوصیت، ادله شامل امور اعتباری نیز بشود، سهام طبق تمامی مبانی، متعلق خمس خواهد بود؛ در غیر این صورت مطابق احتمالاتی که سهام امری اعتباری باشد، سهام بورس متعلق خمس قرار نمی گیرد. بنابراین طبق مبنای مختار، سهام بورس خمس دارد.
۵۳۹۶.

راهبردهای تبلیغی امام صادق(ع) در مواجهه با جریان های فکری عصر خویش

نویسنده:
منبع: سیره پژوهی اهل بیت سال هشتم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱۴ 79 - 96

کلیدواژه‌ها: امام صادق (ع) تبلیغ جریان های فکری معاصر امام صادق (ع) مکتب جعفری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۹ تعداد دانلود : ۱۶۳
تبلیغ دین از اصول رسالت انبیاء و امامان معصوم: است. با توجه به این که پیامبر(ص) و امامان(ع)، مبلّغان اصلی دین اسلام هستند، شناخت راهبردهای تبلیغی آنان بر اساس منابع دینی، از بایسته های حوزه تبلیغ است. چنین مطالعاتی بیانگر شیوه صحیح انتقال تعالیم دینی در جهت بهبود ظرفیّت های حوزه تبلیغ و در نهایت موجب گرایش روزافزون مخاطبان به دین خواهد شد. امام صادق(ع) مانند دیگر معصومان، در حوزه تبلیغ دین به ویژه در مواجهه با جریان های فکری عصر خویش راهبردهای خاصی داشتند. مسئله اصلی پژوهش حاضر آن است که با توجه به منظومه فکری و عملی امام صادق(ع)، حضرت در مواجهه با جریان های فکری عصر خویش چه راهبرد تبلیغی در پیش گرفته بودند؟ نتایج پژوهش نشان می دهد که امام صادق(ع) بیشتر از راهبرد مناظره برای ترویج و نشر اسلام بهره بردند. امام(ع) همواره به میزان عقل و استعداد مخاطبان توجه داشت و متناسب با درک شان، پیام های خویش را عرضه می کرد. علاوه بر این، راهبرد نگارش و مکاتبه علمی با اصحاب و صاحبان اندیشه و برخورد طردی و دفعی با غلات و افراد معارضی که امیدی به هدایت آنها نداشت، از دیگر راهبردهای تبلیغی ایشان در برابر جریان های فکری گوناگون بود.
۵۳۹۷.

بازشناسیِ ملکه عدالت در قلمروِ فقه با رویکرد مبانیِ محقّق حائری(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: جستارهای فقهی و اصولی سال هشتم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۲۸ 187 - 209

کلیدواژه‌ها: عدالت در فقه ملکه عدالت گناه کبیره گناه صغیره

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۱ تعداد دانلود : ۱۲۵
تحقیق حاضر، پژوهشی کتابخانه ای است که به مناسبت صدمین سال بازتأسیس حوزه و پاسداشت مقام علمی آیت الله حائری نگاشته شده است. پرسش اصلی نگارنده در ارتباط با ملکه عدالت از منظر فقه مبنی بر این پرسش ها است که آیا وصفِ ملکه و مروّت از مقوّمات عدالت است و آیا اجتناب از صغائر دخیل در آن هست یا خیر؟ در این راستا پس از مفهوم شناسیِ عدالت در لغت و اصطلاح، مبانی گوناگون فقها در تعریف عدالت مطرح شده و به مبنای محقّق حائری مبنی بر گام برداشتن در جاده مستقیم شرع تأکید شده است. همچنین دیگر مبانی؛ ازجمله مبنای دخالت ملکه و مروّت در عدالت تحت عنوان نوآوری در مقاله نقد و بررسی شده است. محقّق حائری در پایان، تقسیم گناه به کبیره و صغیره را پذیرفته و بر آن آثار فقهی مترتب کرده است؛ ازجمله زوال عدالت با ارتکاب گناه صغیره. 
۵۳۹۸.

تحلیل نظام گفتمانی سوره منافقون بر اساس نشانه-معناشناسی

نویسنده:
منبع: مطالعات سبک شناختی قرآن کریم سال پنجم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۱۰) 207 - 230

کلیدواژه‌ها: نفاق نشانه-معناشناسی گفتمان عاطفی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۹ تعداد دانلود : ۱۵۸
گذر از ساختار گرایی و ورود به مرحله نشانه - معنایی بیانگر این مطلب است که معنا امری متکثر و تعدد پذیر، از پیش تعیین نشده و حصار نا پذیراست که فرصت خوانش های متعدد و پویا را در گفتمان ها فراهم می سازد. همچنین، به دلیل اینکه نشانه - معناشناسی، منحصراً از طریق تبیین وجوه نشانه ای موجود درون متن صورت می گیرد، می تواند ابزاری مناسب برای مطالعه گفتمان های دینی باشد. ازاین رو در این پژوهش، یکی از گفتمان های چالشی در قرآن کریم، تحت عنوان سوره منافقون انتخاب گردید، تا ساختارهای شکل گیری، تولید و دریافت معنا، شگرد ها، ابزارهایی که منافقان سعی در پنهان کردن چهره حقیقی شان دارند و استراتژی های قرآن کریم برای آشکار-ساختن حقیقت آنان، بررسی گردد. روش تحقیق، روش توصیفی - تحلیلی با اتکا بر ابزار نشانه - معناشناسی است. نتایج بررسی روابط بین نشانه های سوره منافقون نشان می دهد که منافقان برای کنش نفاق، استراتژی و شگردهای مختلفی را پایه ریزی می کردند که مهم ترین آن عاطفی سازی فضای گفتمان است. از دیگر نتایج تحقیق، اشاره به استراتژی قرآن کریم است که همواره، در مقابل نشانه های منافقان، نشانه های چالشی ، تناقضی، تقابلی، دگرسویی را انتخاب می کند تا جریان عاطفی را که به راه انداخته اند به سمت شناخت و شناساندن چهره حقیقی آنان، هدایت کند.
۵۳۹۹.

تحلیل انتقادی نظریه «وحدت موضوعی» در الأساس فی التفسیر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تفسیر و زبان قرآن سال دهم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۲۰) 41 - 58

کلیدواژه‌ها: وحدت موضوعی قرآن تناسب آیات و سور الأساس فی التفسیر سعید حوی تقسیم رباعی قرآن

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۵ تعداد دانلود : ۱۴۶
بحث از تناسب میان آیات قرآن از دیرباز در بین قرآن پژوهان و مفسران مطرح بوده و آثار متعددی نیز در این راستا عرضه شده است. دیدگاه وحدت موضوعی سعید حوّی در الأساس فی التفسیر در بیان ارتباط و تناسب آیات قرآن، شایسته ارزیابی و نقد است. دو رکن اساسی نظریه وحدت موضوعی وی، یکی توقیفی بودن ترتیب و چینش کنونی سوره ها در مصحف و دیگری اعتماد به روایات ناظر به تقسیم چهارگانه سُوَر قرآن کریم به اقسام «سبع طوال»، «مئین»، «مثانی» و «مفصل» است. در این پژوهش که به روش توصیفی و تحلیلی سامان یافته است، به دست آمد که هیچ یک از دو رکن فوق قابل اعتماد نیست؛ نه توقیفی بودن ترتیب و چینش سوره ها در مصحف کنونی، قطعی است و نه روایات تقسیم رباعی سور قرآن در راستای مقصود او، کارآمد است. از نظر روش نیز نظریه وی که متکی به تقسیم بندی های متعدد بر آیات قرآن با محوریت سوره بقره است، با چالش های متعددی رو به رو است! به علاوه تفسیر او نیز نتوانسته است با اتکا به این نظریه، آراء تفسیری ناب و منحصر به فردی ارائه کند؛ به گونه ای که کاربست این نظریه در الأساس فی التفسیر، تفسیری متمایز از تفاسیر پیشین خلق نکرده است.
۵۴۰۰.

نماد و نقش آن در تبیین لایه های معنایی صفات خبریه خداوند در قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تفسیر و زبان قرآن سال دهم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۲۰) 117 - 132

کلیدواژه‌ها: قرآن نماد صفات خبریه لایه های معنایی شخص وارگی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۲ تعداد دانلود : ۱۴۲
قرآن به عنوان متنی الهی از لایه های معنایی به هم پیوسته تشکیل شده است. این لایه ها در عین یکپارچگی معنایی در چینش واژگان «تفصیل» یافته است؛ که دریافت دقیق این لایه ها، نیازمند به ابزار زبان شناسی است تا ضمن همراه ساختن مخاطب با مسیر معنایی خود، او را تا عمیق ترین لایه ها رهنمون و به یکپارچگی معنایی نزدیک نماید. نماد، نشانه ای امری قدسی و فرود آمده از عوالمی فراتر از انسان است که خود را در بستر واژگان به ظهور می رساند تا بتواند میان انسان و این معانی ماورایی، پیوند معنا و فهم برقرار سازد. در این پژوهش تلاش شده است به کمک نماد، میان آیات صفات خبریه خداوند و مفهوم عمیق آن ها با مخاطبان و مفسران پیوند عمیق ایجاد شود تا از تشتت آراء آن ها و نسبت شخص وارگی به خداوند در ذیل این آیات جلوگیری به عمل آید. نتیجه اینکه قرآن کریم به عنوان کتابی که از عالم ملکوت و جانِ نفس نزول پیدا کرده، در قالب الفاظ بشری و به تناسب افکار او در ظرف بشری مظروف گردید. مبتنی بر این مقوله، بعضی از آیات که ذیل صفات خبریه خداوند «وجه – عین – ید – استواء بر عرش – نفس – فوق – سمع – بصر)، نازل گردید؛ چون از همین ترکیب بهره مند است، مفسران و فلاسفه را در ذیل خود، به آراء متفاوت تفسیری گرایش داده است.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان