معلم رهبری

 این پژوهش با هدف بررسی نقش معلم رهبری در بهبود مهارت های حل مسئله دانش آموزان با میانجی گری تفکر خلاق در قالب مدل علّی و به روش تحلیل مسیر انجام شده است. جامعه آماری پژوهش شامل همه معلمان و دانش آموزان دبیرستان های شهر یاسوج در سال تحصیلی 96-97 است که با استفاده از جدول کرجسی و مورگان (1970)، 252 نفر از معلمان و 370 نفر از دانش آموزان برای نمونه آماری تعیین شده و به روش تصادفی ساده انتخاب شده اند. برای جمع آوری اطلاعات از سه پرسشنامه استفاده شد: پرسشنامه معلم رهبری هویدا و همکاران (1396)، پرسشنامه مهارت های حل مسئله هپنر و پترسن (1982) و پرسشنامه تفکر خلاق عابدی (1363). روایی پرسشنامه ها نیز تأیید شد و پایایی آنها با روش آلفای کرونباخ به ترتیب 89/0، 78/0 و 80/0 به دست آمد. تجزیه وتحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار spss23 و Amos انجام گرفت. یافته های پژوهش نشان می دهد معلم رهبری با مهارت های حل مسئله و تفکر خلاق رابطه مثبت و معناداری دارد و 25 درصد از واریانس مهارت های حل مسئله و 48 درصد از واریانس تفکر خلاق را به طور مستقیم تبیین می کند. همچنین یافته ها نشان می دهد تفکر خلاق با مهارت های حل مسئله، رابطه مثبت و معناداری دارد و 18درصد از واریانس مهارت های حل مسئله را به طور مستقیم تبیین می کند. علاوه بر اینها، معلم رهبری با میانجی گری تفکر خلاق به طور غیرمستقیم، 9 درصد از واریانس مهارت های حل مسئله را تبیین می کند.

هدف پژوهش حاضر، تعیین رابطه چند متغیری بین معلم رهبری با سرزندگی تحصیلی، هیجانات تحصیلی و بهزیستی تحصیلی در دانش آموزان بود. روش تحقیق به لحاظ هدف، کاربردی و به لحاظ ماهیت پیمایشی و از نوع همبستگی چند متغیری می باشد. جامعه آماری شامل تمامی دانش آموزان مقطع متوسطه دوم استان آذربایجان شرقی است که در سالتحصیلی 1398-1397 مشغول به تحصیل بودند. حجم نمونه آماری با استفاده از فرمول کوکران 382 نفر با روش نمونه گیری طبقه ای انتخاب گردید. داده ها با استفاده از ابزارهای استاندارد بهزیستی تحصیلی، سرزندگی تحصیلی، معلم رهبری و هیجانات تحصیلی که روایی آن ها توسط دو معیار روایی همگرا و واگرا و با استفاده از روش حداقل مربعات جزیی تایید شد و پایایی آن ها از طریق ضریب آلفای کرونباخ به ترتیب 95 /0، 94 /0، 98 /0 و 98 /0 بدست آمد، گردآوری شد. برای آزمون آماری از مدل معادلات ساختاری تحت نرم افزار Smart pls و نیز از تحلیل رگرسیون چندگانه تحت نرم افزار 25spss.v. استفاده شد. نتایج یافته ها نشان داد مؤلفه معلم رهبری تاثیر مستقیمی بر بهزیستی تحصیلی، هیجانات تحصیلی و سرزندگی تحصیلی دارد؛ ﻣﺘﻐيﺮهای پیش بین(دانش و توانایی، چشم انداز توسعه ای، مسئولیت پذیری، نفوذ، محیط مثبت و قدردانی، همکاری و اخلاق) ﺑﺎ ﻣﺘﻐيﺮ ملاک بهزیستی تحصیلی راﺑﻄﻪ ﻣﻌﻨيداری دارند؛ شش ﻣﺘﻐيﺮ پیش بین(دانش و توانایی، چشم انداز توسعه ای، مسئولیت پذیری، نفوذ، محیط مثبت و قدردانی) ﺑﺎ ﻣﺘﻐيﺮ ملاک هیجانات تحصیلی راﺑﻄﻪ ﻣﻌﻨيداری دارند؛ دو ﻣﺘﻐيﺮپیش بین(نفوذ و قدردانی) ﺑﺎ ﻣﺘﻐيﺮ ملاک سرزندگی تحصیلی راﺑﻄﻪ ﻣﻌﻨيداری دارند.

هدف: هدف پژوهش حاضر طراحی و اعتبارسنجی الگوی معلم رهبری در نظام تعلیم و تربیت بود. روش: این پژوهش به روش آمیخته اکتشافی انجام شده است. در بخش کیفی پژوهش از روش فراترکیب، برای شناسایی مؤلفه های معلم رهبری استفاده شد. جامعه آماری این بخش، شامل مقالات منتشر شده در حوزه معلم رهبری طی سال های 2012 تا 2024 است که 49 پژوهش به روش نمونه گیری هدف مند، با توجه به میزان ارتباط با موضوع و پرسش های پژوهش، روش مطالعه، زمان و زبان مطالعه و کیفیت انجام پژوهش انتخاب شدند. داده های کیفی با جست وجو در پایگاه های اطلاعاتی داخلی و خارجی گردآوری شدند. مقالات منتخب با استفاده از روش کدگذاری تجزیه و تحلیل شدند. پایایی کدگذاری ها با استفاده از ضریب توافق کاپا در نرم افزار اس پی اس اس 22 به مقدار 763/0 تأیید شد و روایی آن نیز به تأیید پنج نفر از اساتید آموزش عالی استان اردبیل رسید. بخش کمّی پژوهش، برای اعتبارسنجی الگوی معلم رهبری به روش هم بستگی مبتنی بر مدل معادلات ساختاری انجام شد. جامعه آماری بخش کمّی، شامل معلمان مدارس دوره ابتدایی شهر تالش به تعداد 658 نفر است که مطابق جدول مورگان، 243 نفر به روش نمونه گیری تصادفی به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده های کمّی، پرسش نامه پژوهش گر ساخته است که روایی آن از طرف اساتید صاحب نظر تأیید و پایایی آن نیز به روش آلفای کرونباخ 89/0 محاسبه شد. داده های کمّی با استفاده از تحلیل عاملی تأییدی و مدل معادلات ساختاری با نرم افزارهای اس پی اس اس 22 و اسمارت پی ال اس 24 تجزیه و تحلیل شدند. یافته ها: یافته های پژوهش نشان دادند که معلم رهبری در نظام تعلیم و تربیت دارای 5 مؤلفه اصلی و 15 مؤلفه فرعی است که عبارتند از: مشارکت جویی (همکاری جمعی، تسهیم تجارب و تصمیم گیری مشارکتی)، رشد و بهبود مستمر (بهبود یادگیری دانش آموزان، رشد حرفه ای معلمان، بهبود مدیریت کلاس درس و تدریس)، ظرفیت سازی (تسهیل تغییرات، حمایت همه جانبه و ارتباط فراکلاسی)، رفتار رهبری (توسعه چشم انداز، الهام بخشی و تأثیر و نفوذ) و اخلاق حرفه ای (ملاحظات اخلاقی، تعهد و قدردانی). نتیجه گیری: دست اندرکاران تعلیم و تربیت می توانند از این مدل، جهت کاربست معلم رهبری در مدارس و بهره گیری از مزایای آن استفاده کند.