درخت حوزه‌های تخصصی

رشته های جغرافیای عمومی

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
جغرافیای انسانی جغرافیای طبیعی رشته های جغرافیای عمومی فنون جغرافیایی گروه های ویژه نقد و بررسی کتاب
ارزیابی مخاطرات طبیعی جغرافیای اقتصادی جغرافیای اکوتوریسم جغرافیای اوقات فراغت جغرافیای پزشکی جغرافیای تاریخی جغرافیای جمعیت جغرافیای حمل و نقل جغرافیای رفتاری و ادراک محیطی جغرافیای زمین در فضا جغرافیای سیاسی جغرافیای صنعتی جغرافیای فرهنگی جغرافیای کشاورزی و کاربری اراضی برنامه ریزی و توسعه ناحیه ای
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۵۴۱ تا ۵۶۰ مورد از کل ۴٬۲۲۷ مورد.
۵۴۱.

ارزیابی ابعاد و شاخص های تاب آوری شهری در بافت فرسوده شهر بروجرد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های جغرافیای اقتصادی دوره ۳ پاییز ۱۴۰۱ شماره ۹ 39 - 58

کلیدواژه‌ها: تاب آوری شهری آسیب پذیری بافت فرسوده معادلات ساختاری شهر بروجرد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۹ تعداد دانلود : ۲۱۰
تاب آوری شهری به جایگاهی از شهر اشاره دارد که به دلیل مدیریت و برنامه ریزی درست قدرت تحمل خود را در برابر بحران های طبیعی و انسانی افزایش داده و با کم ترین میزان خسارت مالی و جانی می تواند بحرانی را پشت سر گذاشته و در کوتاه ترین زمان به حالت طبیعی خود بازگردد. اما متأسفانه در اکثر شهرهای ایران قسمتی از شهر که هسته اولیه شهر را تشکیل می دهد و هویت، اصالت و تاریخ شهر را یدک می کشد به دست فراموشی سپرده شده اند و به دلیل ضعف کالبدی، اجتماعی، اقتصادی و مدیریتی منتظر کوچک ترین تلنگر طبیعی می باشند که شیرازه آن ها را از هم جدا کند و تلفات جانی و مالی عظیمی را برای ساکنانشان بر جای گذارد. در همین راستا پژوهش حاضر ارزیابی و تحلیل ابعاد و شاخص های تاب آوری شهری در بافت فرسوده شهر بروجرد می باشد. روش پژوهش توصیفی–تحلیلی و با استفاده از روش های پرسشنامه صورت گرفته جامعه آماری آن تمامی ساکنان بافت فرسوده شهر بروجرد می باشد که در سرشماری سال 1395 جمعیتی بالغ بر 37104 نفر بوده است. برای تخمین حجم نمونه از فرمول کوکران استفاده شده است، که مطابق این فرمول 384 نمونه برآورد شد. این پرسشنامه ها به صورت تصادفی ساده در سطح محدوده پخش گردید. بعد از استخراج اطلاعات موردنظر با استفاده از نرم افزارSPSS  و نرم افزار معادلات ساختاریsmart pls  تجزیه وتحلیل گردید. نتایج این پژوهش نشان می دهد که بافت فرسوده شهر بروجرد در تمامی ابعاد تاب آوری در وضعیت نامطلوبی است. مطابق آزمون فریدمن، بعد اجتماعی با 88/3، بعد اقتصادی با 57/2، بعد کالبدی با 33/2 و بعد نهادی با 57/1 به ترتیب در وضعیت بهتر تا بدتر می باشد. همچنین نتایج مدل معادلات ساختاری نشان داد که برای تاب آورسازی بافت فرسوده بروجرد به ترتیب بعد اجتماعی با 355/0 و بعد کالبدی با 300/0 و بعد اقتصادی با 291/0 و بعد نهادی با 277/0 اثرگذارند.
۵۴۲.

بررسی عوامل مؤثر بر توسعه گردشگری درمانی با استفاده از روش پویایی سیستم و ارزیابی نقش آن در رشد اقتصادی با شاخص منفعت به هزینه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: گردشگری و توسعه سال یازدهم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۳ (پیاپی ۳۲) 39 - 59

کلیدواژه‌ها: گردشگری درمانی عوامل پویایی سیستم رشد اقتصادی منفعت به هزینه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۴ تعداد دانلود : ۲۴۹
گردشگری درمانی یکی از گونه های روبه رشد گردشگری در جهان است که منافع فراوانی را برای مقاصد گردشگری به همراه می آورد. با توجه به ظرفیت مناسب ایران در زمینه پزشکی و وجود جاذبه های فرهنگی و طبیعی در کنار این توانمندی، می توان با برنامه ریزی مناسب، این کشور را به یکی از مقاصد مهم گردشگری درمانی تبدیل کرد. این مقاله با هدف شناسایی عوامل مؤثر بر توسعه گردشگری درمانی و بررسی تأثیر آن در رشد اقتصادی کشور به نگارش درآمده است. پژوهش از نظر ماهیت توسعه ای است و عوامل و متغیرهای مدل بر اساس مطالعات نظری و مصاحبه با خبرگان استخراج شده است. روش به کاررفته پویایی سیستم بوده و از نرم افزار ونسیم برای شبیه سازی در افق ده ساله استفاده شده و رفتار متغیرها در قالب سه سناریو بررسی شده است. بر اساس نتایج این پژوهش، توسعه گردشگری درمانی تأثیری مثبت در شاخص های رشد اقتصادی کشور دارد و با افزایش میزان تخصیص درآمد صنعت گردشگری به گردشگری درمانی، مقدار شاخص منفعت به هزینه افزایش می یابد. همچنین، با سرمایه گذاری بخش خصوصی در گردشگری درمانی، مقدار شاخص منفعت به هزینه در کوتاه مدت، به علت افزایش هزینه ها، کمی کاهش می یابد. ولی با توجه به افزایش شیب نمودار منفعت به هزینه پس از سرمایه گذاری، مقدار شاخص منفعت به هزینه در بلندمدت بیشتر خواهد شد. با افزایش ضریب اشتغال، مقدار شاخص منفعت به هزینه افزایش و با کاهش ضریب اشتغال، مقدار شاخص منفعت به هزینه کاهش می یابد.
۵۴۳.

تحلیل اثرات شیوع کووید 19 بر وضعیت اقتصاد روستایی شهرستان نهبندان در استان خراسان جنوبی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: روستا و توسعه سال بیست و پنجم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲ 151 - 170

کلیدواژه‌ها: کووید- 19 اثرات اقتصاد روستایی عرضه و تقاضای کشاورزی شهرستان نهبندان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۰ تعداد دانلود : ۲۲۹
شیوع ناگهانی کووید 19، بخش های مختلف اقتصاد هر کشور به ویژه بخش کشاورزی را شدیداً متأثر نموده و اختلالات گسترده ای در سیستم های غذایی، صادرات و واردات کالاها و تولید محصولات کشاورزی ایجاد کرده که ضرورت شناسایی این اثرات در راستای سازگاری و مقابله با آنها را نشان می دهد. این پژوهش با هدف تحلیل اثرات شیوع کووید 19 بر وضعیت اقتصاد روستایی شهرستان نهبندان در استان خراسان جنوبی انجام شد. جامعه آماری این تحقیق، بهره برداران کشاورزی شهرستان نهبندان بودند که 232 خانوار کشاورز با محاسبه فرمول کوکران به عنوان نمونه انتخاب شدند. نمونه گیری به روش چندمرحله ای در سطح شهرستان و تصادفی در سطح روستاها، و جمع آوری اطلاعات با ابزار پرسشنامه انجام شد. تحلیل داده ها با رهیافت تحلیل عاملی اکتشافی انجام شد. نتایج نشان داد که تولید، عرضه و تقاضای محصولات کشاورزی در اثر شیوع ویروس کرونا کاهش یافته است. در مقابل، قیمت خرید نهاده های کشاورزی، قیمت فروش محصولات، دستمزد نیروی کار و اجاره بهای زمین کشاورزی افزایش یافته که بیانگر افزایش هزینه ها در بخش کشاورزی است. از سوی دیگر، دسترسی به نهاده های کشاورزی مانند ماشین آلات و به ویژه نیروی کار کشاورزی بسیار کم شده که زمان کاشت و برداشت محصولات کشاورزی را طولانی تر کرده است. همچنین، درآمد کشاورزی و حتی غیرکشاورزی کاهش یافته و در کنار افزایش هزینه ها و مخارج زندگی و افزایش بیکاری منجر به کاهش رفاه و معیشت خانوارهای روستایی شده است. پیشنهاد می شود در راستای حمایت از کشاورزان در زمان شیوع بیماری، بسته های حمایتی اعتباری و آموزشی توسط دولت و مسئولین ارائه شود.
۵۴۴.

بررسی نقش کاربری بهینه اراضی در تولید رواناب (مطالعه موردی: حوزه آبخیز نهر اعظم شیراز)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و مخاطرات محیطی پاییز ۱۴۰۱ شماره ۴۳ 147 - 161

کلیدواژه‌ها: کاربری اراضی رواناب شماره منحنی (CN) توان اکولوژیک

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۸ تعداد دانلود : ۱۸۱
تغییر کاربری اراضی یکی از فاکتور های مهم در تغییر وضعیت هیدرولوژیکی جریان، فرسایش و رسوب و گاهی اوقات منجر به مشکلات جدی در شرایط اکولوژیکی می گردد. هدف از این پژوهش بررسی وضعیت تبدیل بارش به رواناب حوزه در شرایط کاربری فعلی نسبت به شرایط بهینه است. بدین منظور پس از تهیه نقشه کاربری اراضی فعلی و نقشه توان اکولوژیکی حوزه (کاربری بهینه) اثرات کاربری اراضی روی تولید رواناب حوزه آبخیز نهر اعظم شیراز به وسیله اجرای مدل هیدرولوژیکی SCS (روش سرویس حفاظت خاک آمریکا) در دو حالت کاربری فعلی و بهینه موردبررسی قرار می گیرد. مقایسه سطوح کاربری ها در هر دو شرایط نشان می دهد که در کل در وسعت اراضی کشاورزی تغییر چندانی حاصل نشده است؛ اما در شرایط بهینه نسبت به شرایط فعلی 1/8 درصد از سطح اراضی شهری کاهش یافته و 18/17 درصد به سطح اراضی مرتعی افزوده می شود. همچنین نتایج نشان دهنده مقدار متوسط شماره منحنی 6/82 برای کاربری های فعلی و 2/75 برای کاربری های بهینه است. نتایج حاصل از برآورد ارتفاع رواناب در دو شرایط موردبررسی نشان می دهد که درصد کاهش ارتفاع رواناب در شرایط بهینه نسبت به فعلی با افزایش دوره بازگشت کمتر می شود، به طوری که بیشترین درصد کاهش ارتفاع رواناب مربوط به دوره بازگشت های 2، 5، 10 و 25 سال به ترتیب با 47/37، 97/29، 54/26 و 32/23 درصد است. این نتایج نشان می دهد که برنامه ریزی به منظور کاربری اراضی بر اساس استعداد آن ها نقش قابل توجهی در کاهش خسارات سیل و نیز هدررفت رواناب ها دارد.
۵۴۵.

عوامل پیشران در تحقق گردشگری پایدار شهری با رویکرد اکوتوریسم (نمونهٔ موردی: شهر خوانسار)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: گردشگری و توسعه سال یازدهم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۳۱) 19 - 36

کلیدواژه‌ها: گردشگری شهری آینده پژوهی گردشگری پایدار اکوتوریسم شهری گردشگری مبتنی بر طبیعت شهر خوانسار

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۳ تعداد دانلود : ۲۲۷
گردشگری شهری، در کنار تمام مزایای خود، در صورت عدم برنامه ریزی صحیح می تواند پیامدهای منفی متعددی بر محیط طبیعی و جامعهٔ انسانی مقصد تحمیل کند. ازین رو، «پایداری» به یکی از الزامات برنامه ریزی گردشگری تبدیل شده است. پژوهش حاضر، با درک اهمیت این موضوع، تلاش کرده است راهبردهای تحقق گردشگری پایدار با محوریت اکوتوریسم را برای شهر خوانسار شناسایی کند. روش تحقیق حاضر توصیفی   تفسیری و مبتنی بر مطالعات اسنادی و پیمایش میدانی است. در ابتدا، متغیرهای مرتبط با موضوع از منابع معتبر داخلی و خارجی استخراج شده که ماحصل آن دستیابی به طیف جامعی از متغیرها در 13 بُعد شامل محیط طبیعی، آلاینده ها و آسیب های اکولوژیکی، اقتصادی، اجتماعی، مدیریتی، حمل ونقلی، ظرفیت قابل تحمل شهر، بهداشت و سلامت، جاذبه های گردشگری، بنیان های جامعهٔ محلی، زیرساخت های کالبدی گردشگری، زیرساخت های غیرکالبدی گردشگری و رضایتمندی از گردشگری بوده است. در ادامه، متغیرها برای اجرای مدل معادلات ساختاری آینده پژوهی در نرم افزار Micmac وارد شده اند و مقایسات زوجی میان متغیرها به روش دلفی و با مشارکت 15 کارشناس انجام شده است. یافته ها نشان می دهد متغیرهای «طرح ها و برنامه های بلندمدت توسعه گردشگری » و «وجود جاذبه های گردشگری، آثار تاریخی و حفاظت آن ها» بیشترین تأثیر را در تحقق گردشگری پایدار شهر خوانسار خواهند داشت و بنابراین راهبردهایی که اولویت بیشتری دارند باید بر مبنای آن ها تدوین شوند.
۵۴۶.

بررسی تأثیر بازاریابی حسی در ارزش ویژه برند در صنعت گردشگری (مورد مطالعه: هتل های چهارستاره و پنج ستاره استان تهران)

نویسنده:
منبع: گردشگری و اوقات فراغت دوره ۷ پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۱۴ 133 - 150

کلیدواژه‌ها: ارزش ویژه برند بازاریابی حسی تجربه برند دلبستگی به برند نگرش به برند

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۹ تعداد دانلود : ۲۱۱
صنعت گردشگری امروزه بزرگ ترین صنعت خدماتی از لحاظ درآمدزایی و عامل مهمی برای توسعه ی اقتصادی به شمار می آید. یکی از مهم ترین اقداماتی که می تواند با کاهش وابستگی اقتصاد ایران به درآمدهای نفتی موجب رشد صنعت گردشگری شود توسعه ی اقامتگاه ها و هتل ها به منظور اقامت مسافران است. استفاده از بازاریابی حسی ازجمله عوامل مؤثر در پیشرفت صنعت هتل داری است. ازاین رو، در این پژوهش، اثر بازاریابی حسی در ارزش ویژه ی برند در صنعت گردشگری را با میانجیگری متغیرهای تجربه ی برند، نگرش به برند و دلبستگی به برند بررسی می کنیم. جامعه ی آماری این پژوهش گردشگران خارجی هستند که در بهار و تابستان امسال به شهر تهران سفر کرده اند و در هتل های چهارستاره و پنج ستاره اقامت داشتند. شیوه ی نمونه گیری غیرتصادفی در دسترس و پرسش نامه به منظور جمع آوری داده ها استفاده شد. برای بررسی روایی پرسش نامه از روایی محتوایی و همچنین برای بررسی پایایی پرسش نامه از آلفای کرونباخ استفاده شد. به منظور تحلیل داده های گرد آوری شده، شیوه ی مدل سازی معادلات ساختاری از طریق نرم افزار اسمارت پی ال اس استفاده شد. براساس نتایج به دست آمده، مؤلفه ی لامسه در تجربه ی برند اثر معناداری ندارد، اما هر چهار مؤلفه ی بینایی، بویایی، چشایی و شنوایی تأثیر مثبت و معناداری در تجربه ی برند دارند. سایر فرضیه های پژوهش نیز تأیید شده اند.
۵۴۷.

امنیتی شدن آب های داخلی و تأثیر آن بر امنیت ملی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های جغرافیای سیاسی سال هفتم زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲۸ 135 - 158

کلیدواژه‌ها: جغرافیای ایران امنیت ملی امنیت آب آب های داخلی چالش های هیدروپلیتیک

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۸ تعداد دانلود : ۱۷۰
امروزه مفهوم نوین امنیت ملی در مقایسه با مفهوم کلاسیک آن، مؤلفه های متعدد داخلی و خارجی سخت و نرم را در برمی گیرد. هریک از مولفه های جغرافیای ملی، از عوامل اصلی سازنده و پایدار امنیت ملی هر کشور محسوب می شوند؛ که می توانند ثبات و آرامش و برعکس بی ثباتی و چالش امنیتی برای یک کشور فراهم سازند. هدف این مقاله نه تنها چگونگی امنیتی شدن آب های داخلی ایران است؛ بلکه تاثیرات آن بر امنیت ملی ایران نیزمورد توجه قرار گرفته است. یافته های پژوهش براساس روش توصیفی–تحلیلی نشان می دهد درهم تنیدگی پدیده های خارجی مانند افزایش دمای زمین طی دو دهه اخیر و تغییر الگوی بارش، و پدیده های داخلی از قبیل ضعف مدیریت منابع آب، کاهش میزان بارندگی، افت سطح آب های زیرزمینی و حفر بی رویه چاه های غیرمجاز طی چهار دهه اخیر، نه تنها به بحرانی شدن وضعیت منابع آب کشور انجامیده است بلکه اعتراضات اجتماعی در استان های محدوده زاگرس، حوضه آبریز مرکزی و جنوب غربی با محوریت آب را دربرداشته است؛ بطوریکه چالش آبی به تدریج به شکل چالش امنیتی درآمده و و امنیت ملی ایران را متأثر ساخته است.
۵۴۸.

الگوهای گردشی تراز دریا و ارتباط آ ن ها با رودخانه های جوی تأثیرگذار بر بارش های شدید ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و توسعه ناحیه ای سال بیستم زمستان ۱۴۰۱ شماره ۴ (پیاپی ۴۱) 66 - 39

کلیدواژه‌ها: تیپ ها و الگوهای گردشی تراز دریا رودخانه های جوی بارش های شدید تحلیل خوشه ای ایران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۹ تعداد دانلود : ۲۳۴
پژوهش حاضر با هدف شناسایی الگوهای مؤثر گردشی تراز دریا در تشکیل رودخانه های جوی انجام شد که رطوبت پهنه های آبی بزرگ را به مناطق دوردست در خشکی ها می رسانند و باعث بارش های شدید در ایران نیز می شوند. بارش های شدید ایران براساس صدک نودم، از ژوئن 1988 تا می 2018 استخراج شدند و ۹۴۰ روز رخداد رودخانه های جوی توسط شار رطوبت مستخرج از مؤلفه های رطوبت ویژه، باد مداری و نصف النهاری شناسایی شدند. داده های فشار تراز دریا در روزهای مذکور در ماتریسی به ابعاد 940 در 8991 (8991 یاخته در 940 روز) با آرایه S، به روش چرخش واریماکس تحلیل مؤلفه های اصلی شد و 13 مؤلفه اصلی به دست آمد. این ۱۳ مؤلفه، ورودی های تحلیل خوشه ای سلسله مراتبی وارد قرار گرفتند که درنهایت، 10 تیپ گردشی هوا در قالب 5 تیپ اصلی مشخص شد. تیپ ها براساس وضعیت فشار غالبشان به تیپ های کم فشارهای جنوبی و پرفشارهای شمالی (A)، پرفشار قوی آزور و کم فشار اسکاندیناوی (B)، کم فشارهای ایسلند و اسکاندیناوی و پرفشارهای سیبری و غربی (C)، کم فشار قوی شمالی و پرفشارهای قوی شرقی و غربی (D) و تیپ پرفشار قوی سیبری-کم فشار قوی سودانی (E) نام گذاری شدند. نتایج نشان داد، رودخانه های جوی مؤثر بر بارش های شدید ایران عمدتاً در فصل سرد و به ویژه در ماه مارس به بیشینه فراوانی خود می رسند. از نظر توزیع مکانی نیز دامنه های غربی زاگرس به ویژه جنوب غرب کشور تحت تأثیر این پدیده اند. رودخانه های جوی عمدتاً در تیپ های A1، A2، A3، C2، E1 و E2 با 50 درصد رخدادها، تحت تأثیر کم فشار سودانی قوی و نسبتاً قوی و در تیپ های دیگر نیز با قدرت کمتر، رطوبت منابع آبی بزرگ را به ایران می رسانند و باعث بارش های شدید می شوند. از طرف دیگر، حضور پرفشار سیبری و تبت در بیشتر تیپ ها مشاهده می شود که در برخی تیپ ها تا ایران گسترش داشته است. پرفشارهای غربی نیز در تیپ های B1، C1، D1 و D2 تأثیرشان را بر ایران نشان می دهند. همچنین تأثیر کم فشارهای جنوبی ازجمله سودانی و همگرایی دریای سرخ که عمدتاً از روی دریای سرخ و خلیج فارس تقویت می شوند و به سوی ایران می آیند، مشهود است. به طورکلی، وجود پرفشارهای شرقی و غربی و گسترش آ ن ها  در عرض های میانی و کم فشارهای قوی در عرض های بالایی به همراه کم فشارهای ضعیف تا قوی در عرض های پایینی منطقه موردمطالعه، در تمامی تیپ های گردشی، نشانگر نقش برجسته تر دو منشأ رطوبت اطلس شمالی و بخش شمالی اقیانوس هند بود که باعث تأمین و تقویت رطوبت رودخانه های جوی شدند.  
۵۴۹.

بررسی مقایسه ای بهترین روش برآورد بارش حداکثر سالانه در ایستگاه های منتخب رودخانه هراز(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و مخاطرات محیطی بهار ۱۴۰۱ شماره ۴۱ 163 - 183

کلیدواژه‌ها: بارش حداکثر سالانه بیشینه درستنمائی گشتاور خطی رودخانه هراز

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۹ تعداد دانلود : ۱۷۳
با توجه به اهداف پژوهش حاضر پس از بررسی آمار و اطلاعات بارش های حوزه آبخیز هراز و با توجه به کمبود آمار طولانی مدت در منطقه موردمطالعه، درنهایت 3 ایستگاه پنجاب- هراز، کرسنگ- هراز و محمودآباد- هراز در بخش های مختلف این رودخانه از کوهستانی تا جلگه ای در دوره مشترک آماری 44 ساله از سال آبی 48-1347 تا 91-1390 انتخاب شدند. پس از تجزیه وتحلیل تغییرات بارش های سالیانه ایستگاه های انتخ اب شده نتایج آزمون حداقل مربعات به روش گشتاورهای معمولی و بیشینه درستنمائی برای مقایسه با روش گشتاورهای خطی استخراج شدند. مجموع مربعات باقیمانده در روش گشتاورهای خطی نیز با برنامه کامپیوتری نوشته شده برای توزیع های موردپژوهش، محاسبه گردیدند. با توجه به نتایج این پژوهش و با استفاده از روش نمره دهی و رتبه بندی مشخص می شود در ایستگاه پنجاب- هراز روش بیشینه درستنمائی دارای کمترین مجموع مربعات خطا، یعنی مجموع نمره 6 دارای بهترین برازش با داده های بارش سالیانه بوده است و روش گشتاورهای معمولی و خطی با دارا بودن نمره کل 15 به صورت مساوی در رتبه های بعدی قرار دارند. در ایستگاه کرسنگ- هراز روش بیشینه درستنمائی دارای مجموع نمره 10 و بهترین برازش با داده های بارش سالانه بوده است و پس ازآن به ترتیب روش گشتاور معمولی با مجموع نمره 14 و روش گشتاور خطی با مجموع نمره 15 قرار دارند. در ایستگاه محمودآباد هم روش بیشینه درستنمائی با به دست آوردن مجموع نمره 3 بهترین روش منتخب در این ایستگاه بوده است و پس ازآن روش گشتاور معمولی و روش گشتاور خطی به ترتیب با مجموع نمرات 6 و 15 قرار دارند .
۵۵۰.

پاندمی کووید-19 (کرونا)؛ تاب آوری شهر تهران در برابر آن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحلیل فضایی مخاطرات محیطی سال نهم بهار ۱۴۰۱ شماره ۱ ۲۳۲-۲۱۵

کلیدواژه‌ها: تاب آوری شهری کووید19 پاندمی تهران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۷ تعداد دانلود : ۲۳۱
یکی از مخاطرات که شهرها را با بحران جدی مواجه کرده است، شیوع بیماری کووید-19 است. پاندمی کرونا شهرها را از روال معمول خود خارج ساخته است. از همین رو شهرها به دنبال بازگشت هرچه سریع تر به شرایط گذشته خود و تاب آوری شهری می باشند. روش پژوهش، در این تحقیق توصیفی- تحلیلی و با استفاده از پیمایش میدانی، چهار بعد اقتصادی، اجتماعی، مدیریتی-نهادی و زیرساختی در قالب 29 گویه میزان تاب آوری شهر تهران در برابر پاندمی کرونا مورد بررسی قرار داده است، در میان گویه های بررسی شده در پژوهش ، پشتیبانی و حمایت از کسب وکارهای آسیب دیده، پوشش بیمه ای، حمایت از بخش های تولیدی آسیب دیده، در نامطلوب ترین وضعیت قرار دارند. نتایج به دست آمده از جدول نهایی تکنیک ویکور نشان دهنده آن است که شاخص اقتصادی با امتیاز 1 به عنوان مهم ترین مؤلفه تاب آوری در برابر با ویروس کرونا است که نسبت به دیگر مولفه های مورد بررسی از تاب آوری پایین تری قرار دارد. پس از آن مؤلفه مدیریتی-نهادی با امتیاز 0.94 و مؤلفه زیرساختی با امتیاز 0.92 در رتبه های بعدی مهم ترین مؤلفه های تاب آوری شهر تهران در برابر با ویروس کرونا است. نتایج پژوهش نشان می دهد که کلان شهر تهران در برابر ویروس کرونا وضعیت مطلوبی را دارا نمی باشد و در برایر شاخص های انتخابی تاب آور نبوده ، شاخص های اقتصادی بیشترین تاثیر و شاخص های اجتماعی کمترین تاثیر را در تاب آور نبودن شهر تهران داشته است.
۵۵۱.

بکارگیری فناوری های کشاورزی اقلیم هوشمند در مزارع گندم؛ طراحی مدل قصد رفتاری با رویکرد بیزی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحلیل فضایی مخاطرات محیطی سال نهم زمستان ۱۴۰۱ شماره ۴ ۱۲۴-۱۰۵

کلیدواژه‌ها: تغییر اقلیم کشاورزی اقلیم هوشمند تئوری رفتار برنامه ریزی شده تئوری هنجار برانگیختگی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۹ تعداد دانلود : ۱۶۲
تغییر اقلیم در ایران باعث کاهش بارندگی، افزایش درجه حرارت و خشکسالی های مستمر گردیده است. تولید کشاورزی در ایران متاثر از تغییر اقلیم با کاهش میزان تولید محصولاتی مانند گندم مواجه شده است. با توجه به سیاست دولت در خودکفایی تولید گندم و ایجاد امنیت غذایی پایدار استفاده از فناوری های کشاورزی اقلیم هوشمند برای مقابله با اثرات تغییر اقلیم ضرورت دارد. هدف این مطالعه طراحی الگوی رفتاری بکارگیری فناوری های کشاورزی اقلیم هوشمند با تاکید روی انگیزه می باشد. روش این پژوهش کمی، از نظر هدف کاربردی و داده های تحقیق از طریق پرسشنامه جمع آوری گردیده است. برای آزمون مدل و فرضیه ها از مدل سازی معادلات ساختاری بیزی استفاده شد. جامعه آماری این پژوهش 800 گندمکار شهرستان نظرآباد استان البرز می باشد. حجم نمونه از طریق فرمول کوکران 260 نفر و روش نمونه گیری تصادفی از نوع طبقه ای با انتساب متناسب تعیین شد. نتایج نشان داد هنجارهای شخصی(0/453)، هنجارهای ذهنی(0/221) و کنترل رفتاری درک شده(0/185) بترتیب موثرترین متغیرها بر قصد بکارگیری فناوری های کشاورزی اقلیم هوشمند می باشند. گویه استفاده از کشاورزی حفاظتی در سال آینده در قصد بکارگیری فناوری های کشاورزی اقلیم هوشمند، گویه استفاده از این فناوری ها بدلیل تاثیر افراد فامیل در هنجارهای ذهنی، گویه احساس بهتر و موثرتر بودن در استفاده از این فناوری ها در هنجارهای شخصی و گویه دسترسی به آموزشهای مربوط به فناوری های کشاورزی اقلیم هوشمند در کنترل رفتاری درک شده، بیشترین تاثیر را روی رفتار بکارگیری فناوری های کشاورزی اقلیم هوشمند دارند.
۵۵۲.

ارزیابی اثرات اعتبارات بهسازی بر تغییر الگوی مسکن روستایی (مطالعه موردی: دهستان دوست محمد شهرستان هیرمند)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: روستا و توسعه سال بیست و پنجم بهار ۱۴۰۱ شماره ۱ 1 - 30

کلیدواژه‌ها: مسکن روستایی اعتبارات بهسازی توسعه روستایی دهستان دوست محمد هیرمند

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۱ تعداد دانلود : ۱۹۴
هدف این پژوهش ارزیابی اثرات اعتبارات بهسازی بر تغییر الگوی مسکن روستایی در روستاهای دهستان دوست محمد شهرستان هیرمند است. پژوهش حاضر از لحاظ هدف کاربردی و از حیث ماهیت و روش انجام کار توصیفی- تحلیلی است. جامعه آماری پژوهش را روستاهای دهستان دوست محمد شهرستان هیرمند تشکیل می دهد که بر طبق سرشماری سال 1395 جمعیت این دهستان 10121 نفر معادل 3257 خانوار است. این دهستان دارای 86 روستای دارای سکنه است که از این تعداد 10 روستا (12 درصد از روستاها) به عنوان نمونه آماری پژوهش انتخاب شده است. بر طبق سرشماری سال 1395 جمعیت این 10 روستا برابر با 835 خانوار (معادل 2881 نفر) است. برای انتخاب حجم نمونه از فرمول کوکران استفاده شده است. انتخاب حجم نمونه بر اساس تعداد خانوارها صورت گرفته است. حجم نمونه براساس فرمول کوکران 263 نفر محاسبه شده است. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون t تک نمونه ای و رگرسیون خطی استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که بهسازی مسکن روستایی نقش مهمی در ایجاد تغییرات در اجزای مسکن روستایی برجای گذاشته است؛ به طوری که، این تغییرات را می توان در طرح و نقشه ظاهری و الگوبرداری گسترده از مساکن شهری، حذف برخی اجزای اساسی مسکن قدیم و نیز بهبود دسترسی به امکانات و خدمات زیرساختی و غیره مشاهده نمود. نتایج پژوهش نشان داد که اثرات اعتبارات بهسازی بر هر سه بعد اقتصادی (3/595)، اجتماعی (3/319) و فیزیکی- کالبدی (3/875)، بالاتر از میانگین مطلوب ارزیابی شده است که نشان دهنده تأثیرات مثبت اعتبارات بهسازی بر این ابعاد است. نتیجه ضریب تعیین آزمون رگرسیون خطی برابر با 0/855 نشان داد که بین اعتبارات بهسازی و تغییر الگوی مسکن روستایی، رابطه کاملاً معنی دار و منسجمی برقرار است. به عبارتی می توان چنین بیان کرد که اثرات اعتبارات بهسازی بر تغییر الگوی مسکن روستایی در دهستان دوست محمد چشمگیر بوده است.
۵۵۳.

ارزیابی دیدگاه کارشناسان و مدیران ادارات منابع طبیعی و آبخیزداری استان گلستان نسبت به جنبه های حقوقی و قانونی مدیریت سیل(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مخاطرات محیط طبیعی سال یازدهم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۳۳ 1 - 20

کلیدواژه‌ها: سیلاب مدیریت بحران مسایل حقوقی حریم رودخانه استان گلستان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۸ تعداد دانلود : ۱۴۲
مسائل حقوقی و قانونی جایگاه ویژه در مدیریت سیل دارند. تحقیق حاضر با روش توصیفی-پیمایشی به بررسی مهمترین مسائل حقوقی مرتبط با سیل پرداخته است. جمعیت موردمطالعه شامل کارکنان دارای پست کارشناسی در ادارات حقوقی و همچنین رؤسای ادارات منابع طبیعی در شهرستانهای استان گلستان بودند که با روش سرشماری بررسی شدند. ابزار جمع آوری اطلاعات پرسشنامه محقق ساخته بود که روایی آن توسط کارشناسان حقوقی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری مورد تأئید قرار گرفت. تجزیه و تحلیل اطلاعات در نرم افزار SPSS18 انجام شد. بدین منظور از آمار توصیفی و آزمون های نشانه و ویلکاکسون استفاده گردید. نتایج نشان داد تأثیر نظام فعلی حقوقی در جلوگیری از بروز سیلاب، نافذ بودن نظرات حقوقی درباره حریم رودخانه ها و مسیل ها، قدرت واحدهای حقوقی برای تنظیم تخلف درباره حریم رودخانه ها و مسیل ها و همچنین میزان موثربودن ساختار فعلی واحدهای حقوقی برای مقابله با عوامل وقوع سیل در حد متوسط بوده است. این در حالی است که مهمترین ضعف حقوقی در مدیریت سیل به نظارت بر اجرای قوانین ارتباط داشت. ازنظر پاسخگویان، رعایت نکردن قوانین و مقررات منابع طبیعی در بروز سیلاب نقش زیادی داشته است و میزان همپوشانی و تداخل وظایف بین متولیان حریم رودخانه ها و مسیل ها و همچنین تفاوت دیدگاه و نظر در بین متولیان نسبت به حریم رودخانه ها و مسیل ها در حد زیاد است. مهمترین راهکارهای بیان شده برای اصلاح نظام حقوقی و بهبود مدیریت سیل شامل اعمال مجازات سنگین برای تعرض به حریم رودخانه ها و مسیل ها و اولویت دادن به رسیدگی به پرونده های قضایی مربوط به منابع طبیعی می باشد. با توجه به نتایج تحقیق، پیشنهادها و توصیه های کاربردی به منظور بهبود مدیریت سیل ارائه شده است.
۵۵۴.

نقش بررسی های استریوگرافی در جهت یابی خطر مهاجرت بارخان های سوران در منطقه بلوچستان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مخاطرات محیط طبیعی سال یازدهم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۳۳ 77 - 100

کلیدواژه‌ها: استریوگرافی دینامیک بارخان سرعت آستانه گلماسه سوران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۸ تعداد دانلود : ۱۹۴
تپه های ماسه ای منطقه مورد مطالعه در پایین دست حوضه آبخیز روتک و 40 کیلومتری غرب شهرستان سراوان (بلوچستان) و در حاشیه  شمالی اراضی زراعی منطقه واقع بوده و جهت مهاجرت و میزان حمل ماسه از نظر زمانی و مکانی از اهداف اصلی این تحقیق است. از داده های سمت و سرعت باد ایستگاه های سراوان، خاش و ایرانشهر (1391-1385) برای بررسی دینامیک تپه ها استفاده گردید. تپه های با مورفولوژی بارخان انتخاب و ژئومتری آنها به روش استریوگرافی و میزان تحرک آنها به روش فرایبرگر و دین (1979) بررسی گردید. نتایج نشان داد که سمت پیشروی بارخانها در این دوره از نظر زمانی متنوع بوده ولی از نظر مکانی برآیند جهت پیشروی آنها از طرف غرب و شمال غرب بطرف شرق و جنوب شرق بوده است. در حالیکه بادهای غالب از نظر فراوانی وقوع عمدتا با جهت شمال شرقی وزیده اند (گلباد)، اما گلماسه ها و جهت پیشروی تپه ها در اغلب موارد با جهت باد غالب همخوانی نداشتند. برآیند حرکت تپه ماسه ها در این دوره براساس درصد فراوانی وقوع  ازطرف شمال غرب 9/28 %،  از طرف جنوب غرب و شمال غرب و بدون پیشروی 8/17%، از طرف جنوب شرق 7/10%، و از طرف غرب و جنوب 5/3% بوده است. نتایج روش استریوگرافی دینامیک لحظه ای بارخان ها را نیز در این دوره عمدتا منطبق با گلماسه های حاصل از روش فرایبرگر و دین نشان دادند، بطوریکه میزان حمل ماسه ها  بین 17 تا 20 m3/yr.m و شدت بادها کم انرژی بود. همچنین حمل ماسه های منطقه زمانی صورت می گیرد، که سرعت آستانه فرسایش بیشتر یا حداقل مساوی 78/6 m/s باشد. این نتیجه گیری از آن جهت حائز اهمیت است که می تواند در طراحی شبکه بادشکن ها مورد استفاده قرار گیرد.  بدین معنی که برای تثبیت تپه ها شبکه های بادشکن باید عمود بر جهات وزش بادهای غرب تا شمال غرب تعبیه شوند، و سرعت باد در بین ردیف های بادشکن هم نباید از 78/6 m/s  تجاوز نماید.
۵۵۵.

تحلیل رابطه تغییرات کارکردی با ارزش های روستایی در نواحی حومه ای (مورد مطالعه: روستاهای بخش لواسانات شمال تهران)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های جغرافیای اقتصادی دوره ۳ تابستان ۱۴۰۱ شماره ۸ 1 - 18

کلیدواژه‌ها: کارکرد روستا تغییرات کارکردی ارزش های روستایی روستاهای حومه ای بخش لواسانات

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۹ تعداد دانلود : ۲۵۷
تردیدی نیست که در سال های آینده ارزش های روستایی نسبت به سال های گذشته بیشتر مشخص و مورد توجه قرار بگیرد. زیرا که توزیع و پراکندگی جمعیت شهرها و روستاهای پیرامون آن ها که موجب بروز مشکلات متعددی گشته و توجه به این سکونتگاه ها به عنوان مناطقی سالم، ارزان، آرام و سکونتگاهی که منشأ پیدایش سکونتگاه های شهری بوده، بیشتر گردد. اما در ارتباط با ارزش های روستایی موضوعی که می تواند در این ارتباط مشخص گردد، تغییر کارکرد نواحی روستایی به خصوص در مناطق پیرامون شهرها و ارزش های این مناطق روستایی است. مشخص است اگر چانچه ارزش های موجود در مناطق روستایی شناسایی و تغییرات کارکردی در این نواحی همسو با ارزش های این مناطق باشد، می تواند به عنوان فرصتی برای توسعه در این نواحی به شمار آید. تحقیق به بررسی ارزش های روستایی در نواحی روستایی بخش لواسانات پرداخت. تحقیق کاربردی و از نظر ماهیت، توصیفی- تحلیلی بود. بررسی تحولات کارکردی از بررسی متون اسنادی و مصاحبه با افراد آگاه و برای بررسی مهم ترین ارزش های روستایی نیز از مصاحبه هدفمند و مشاهده میدانی استفاده شد. همچنین در بخش دوم تحقیق از پرسشنامه محقق ساخته استفاده و 9 نقطه روستایی نیز به عنوان جامعه هدف و 214 خانوار به عنوان نمونه انتخاب شدند. نواحی روستایی از ارزش های زیست محیطی، اقتصادی، اجتماعی و تاریخی برخوردار هستند. تغییرات کارکردی در روستاهای نزدیک به نواحی شهری، به دلیل جمعیت پذیری بالا و نزدیکی به نواحی شهری بیشتر بوده و به علاوه در روستاهایی که در فاصله دورتری از نقاط شهری قرار داشته اند، به دلیل جمعیت پذیری و دگرگونی اجتماعی پایین، بافت سنتی و اجتماعی روستا در طول زمان تغییرات کارکردی کمتری صورت گرفته است. بنابراین به طور کلی ارزش های روستایی که در مناطق روستایی مورد مطالعه بررسی شدند، به عنوان توانمندی های روستایی معرفی می گردند که در صورت توجه به این ارزش ها و تغییرات کارکردی که بتواند همسو با این ارزش ها باشد، می تواند به عنوان رویکردی مناسب برای توسعه درون زا در مناطق روستایی باشد.
۵۵۶.

Implications of US-Saudi Arms Deal for Middle East Strategic Landscape(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: ژئوپلیتیک سال هجدهم زمستان ۱۴۰۱ شماره ۴ (پیاپی ۶۸) 299 - 313

کلیدواژه‌ها: US Saudi Arabia Arms Deal Middle East

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۷ تعداد دانلود : ۱۸۵
Over decades, the United States (U.S.) and Saudi Arabia are key strategic partner. Of late a series of letters of intent has been exchanged between the two countries for the arms deal totalling approximately $ 110 billion immediately, and $ 350 billion. This arms deal, is a move to combat and contest the influence of Iran in the region. The relationship between Iran and the allies of the United States waned, after the U.S. pressurised the countries to discontinue trading oil with Iran. It is anticipated that it could trigger an arm race in the region, and likely to escalate the tensions. Owing to the same, this paper aims to assesses the significance of the arms deal between the US and Saudi Arabia, and, moreover, its implications for Middle East strategic landscape. Concurrently, this paper discusses the U.S. President Trump’s vision to links the economic security with national security in detail. On the backdrop of Saudi Arabia foreign policy goals, the paper also analyses the responses of Iran
۵۵۷.

Conceptualization of Geo-security as an Interdisciplinary Approach (Case Study: Neighboring Countries of Iran)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: ژئوپلیتیک سال هجدهم زمستان ۱۴۰۱ شماره ۴ (پیاپی ۶۸) 314 - 338

کلیدواژه‌ها: Geo-security Geopolitics Iran Foreign policy Middle East

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۱ تعداد دانلود : ۱۹۲
As an academic field in the study of politics through geographic and naturalistic approaches, geopolitics gives various explanations to political phenomena. In addition, security studies are a new sub-branch of international relations that deals with security issues. Geo-security is a new interdisciplinary field of study that deals with the security of geographic relations between countries. It is a sub-concept of geopolitics. In an attempt to analyze geo-security, you can see that it consists of three main concepts: territoriality, conflict, and scarcity. Borrowed from geopolitics, social science, and economics, these concepts emphasize continuum relations of nation-states from war to peaceful settlements. Conceptualization of geo-security necessarily needs to claim that it can make a new understanding of relations among nations. The present research aims to analyze Iran’s foreign policy towards its neighboring countries. The findings not only show all the main issues about Iran’s relations with its neighbors, but also help to manage these relations and make a shift from a conflictual approach to a cooperative one.
۵۵۸.

ارائه مدل ترکیبی مکان مبنا جهت پهنه بندی خطر سیلاب (منطقه مورد مطالعه: شهرستان مانه و سملقان)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مخاطرات محیط طبیعی سال یازدهم بهار ۱۴۰۱ شماره ۳۱ 173 - 192

کلیدواژه‌ها: پهنه بندی خطر سیلاب رگرسیون وزن دار جغرافیایی الگوریتم بهینه سازی انبوه ذرات گسسته

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۷ تعداد دانلود : ۲۵۷
با توجه به بالا رفتن وقوع سیلاب مخصوصاً در سطح شهرها و به وجود آمدن خطرات جانی، مالی و محیط زیستی ناشی از افزایش آن، پهنه بندی مناطق سیل خیز از اهمیت بالایی برخوردار است. لذا در این تحقیق سعی شد مناطق وقوع سیلاب به کمک تعیین معیارهای مؤثر پهنه بندی شود. معیارهای مورد استفاده در این تحقیق شامل شاخص فورنیه اصلاح شده، شاخص موقعیت توپوگرافی، منحنی رواناب، جریان تجمعی، شیب، مدل رقومی ارتفاعی، شاخص رطوبت توپوگرافی، فاصله قائم تا رواناب، فاصله افقی تا رواناب و شاخص نرمال شده تفاوت پوشش گیاهی است. نوآوری این مطالعه ارائه روش ترکیبی جدید برای تعیین معیارهای موثر در پهنه بندی خطر سیل (شهرستان مانه و سملقان) است. در این راستا از ترکیب رگرسیون وزن دار جغرافیایی (هسته های گوسین و مکعبی سه گانه) و الگوریتم بهینه سازی ازدحام ذرات گسسته استفاده گردید. روش ترکیبی پیشنهادی مناسب برای مسائل رگرسیون مکانی است، زیرا این روش با دو خواص منحصر به فرد داده های مکانی یعنی خودهمبستگی مکانی و ناایستایی مکانی سازگار است. بهترین مقدار تابع برازش ( 1-R) برای هسته های گوسین و مکعبی سه گانه به ترتیب 0745/0 و 0022/0 به دست آمد که نشان دهنده سازگاری بالای هسته مکعبی سه گانه نسبت به هسته گوسین با معیارهای مؤثر است. هم چنین مشخص شد که معیارهای به کار برده شده تأثیر قابل توجهی بر میزان سیل خیزی در منطقه موردمطالعه دارند.
۵۵۹.

بررسی روند تغییرات سطح پوشش برف منطقه تخت سلیمان با استفاده از تصاویر ماهواره های لندست در سامانه گوگل ارث انجین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحلیل فضایی مخاطرات محیطی سال نهم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲ ۱۹۴-۱۷۹

کلیدواژه‌ها: تغییر اقلیم سنجش از راه دور یخچال ها تخت سلیمان سامانه GEE شاخص NDSI

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۵ تعداد دانلود : ۱۷۲
یخچال ها از جمله منابع آبی مهم در جهان بوده که بشدت تحت تاثیر گرمایش جهانی و تغییر اقلیم واقع شده اند. این مقاله به بررسی اثرات اقلیم بر تغییرات سطح پوشش برف و یخ منطقه تخت سلیمان واقع در استان مازندران در طی سه دهه گذشته با استفاده از سنجش از راه دور پرداخته شده است. به همین منظور، تصاویر مربوط به ماه ژوئن میلادی ماهواره های لندست-5 و 8 در بازه زمانی 1990 تا 2021 و همچنین داده های محصول دمای هوای سنجنده ERA5 در پلتفرم گوگل ارث انجین پردازش شد تا میزان دما و سطح پوشش برف و دمای هوای منطقه مورد بررسی مورد محاسبه و بررسی قرار گیرد. در این پژوهش به منظور تشخیص سطوح پوشیده از برف و یخ، از شاخص NDSI (شاخص سطح نرمال شده پوشش برف) و برای ارزیابی روند داده ها از ضریب کاپا و آزمون من-کندال استفاده گردید. نتایج صحت کلی و ضریب کاپا در سامانه گوگل ارث انجین نشان از صحت کلی 94 درصد و ضریب کاپا 89 درصد در سال 2021 دارد که نشان از مطابقت بالای این روش با داده های واقعی است. نتایج بدست آمده در این تحقیق در طی بازه زمانی مورد بررسی نشان دهنده افزایش حدودا 1.5 درجه ای دما در طول سه دهه گذشته در سطح معنی داری 95 درصد می باشد. نتایج نشان می دهد که سطح پوشش برف و یخ یخچال های تخت سلیمان در ماه ژونن ( خرداد) از مقدار 127 کیلومترمربع در سال 1990 با کاهش 80 درصدی به 22 کیلومترمربع در سال 2021 رسیده است. روند تغییرات سطح پوشش برف ماه ژوئن نیز با آزمون من-کندال بررسی شد که نشان دهنده روند منفی معنادار در سطح معنی داری بین 80 تا 90 درصد می باشد. به طور کلی این نتایج نشان دهنده افزایش دما و کاهش سطح برف و یخ این منطقه در طی دوره آماری مورد مطالعه می باشد و ادامه روند زوال تدریجی یخچال های این منطقه در آینده، تهدیدی جدی برای منبع آب پایین دست و محیط زیست اطراف آنها می باشد.
۵۶۰.

ارزیابی میزان تاثیر ذرات معلق و پوشش گیاهی بر تشکیل جزایر گرمایی و خنک در شهر تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحلیل فضایی مخاطرات محیطی سال نهم بهار ۱۴۰۱ شماره ۱ ۱۱۴-۹۷

کلیدواژه‌ها: جزایر خنک شهر تهران LST آلودگی هوا

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۷ تعداد دانلود : ۲۴۷
گرمایش جهانی و جزایر حراتی شهرها یکی از بزرگ ترین چالش های جهان امروز است. جزایر سرمایی(جزایر خنک) واژه ایست که در مقابل جزایر گرمایی قرار می گیرد و بیان کننده مناطقی از سطح شهر است که نسبت به نواحی اطراف دارای دمای پایین تری است. در این تحقیق برای بررسی عوامل موثر بر شکل گیری جزایر خنک و گرمایی شهری، ابتدا با استفاده از پردازش تصاویر لندست و استفاده از الگوریتم تک کانل دمای سطح زمین به دست آمد. سپس برای بررسی پارامترهای موثر بر تغییرات دمای سطح زمین؛ معیارهای تغییرات ذرات معلق و تغییرات پوشش گیاهی درنظر گرفته شد. برای پوشش گیاهی از شاخص NDVI و برای میزان ذرات معلق از الگوریتم ارائه شده توسط Saraswat و همکاران استفاده شد. مطابق نتایج، بالاترین میزان جزیره حرارتی به ترتیب در محله بوستان ولایت، شهرک شهید باقری و فرودگاه بودند و پایین ترین میزان جزایر خنک به ترتیب در بهاران، نیاوران و دربند بود. ضریب پیرسون به دست آمده از رابطه بین دمای سطح و پوشش گیاهی 21.29-درصد بود که نشان دهنده رابطه معکوس بین دما و پوشش گیاهی است، همچنین میزان شاخص پوشش گیاهی در مناطق گرم و سرد بیانگر این موضوع است. در خصوص رابطه دمای سطح زمین و آلودگی هوا، همبستگی بین این دو پارامتر، برابر با 19.31 درصد بود و مقایسه میزان شاخص آلودگی در مناطق دارای جزایر خنک و گرم نشان داد که رابطه معناداری بین کاهش آلاینده های هوا و جزایر خنک وجود دارد اما عکس این قضیه چندان صادق نیست.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان