علی نوری کرمانی

ناحیه تاریخی شهرها میراث ارزشمند معماری و کالبدی و تجلی گاه ابعاد فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی مردمانی است که در دوره های تاریخی در این بخش از شهر، روزگار سپری کرده و هویت فرهنگی آن را به ثبت رسانده اند. این نواحی شاهد زوال در توسعه شهری بوده و اقدامات اندک پیرامون بهسازی یا بازسازی آن ها قابل قبول نبوده است. هدف این پژوهش تحلیلی بر بازآفرینی شهری در بافت تاریخی (قدیم) شهر دزفول است. روش تحقیق در پژوهش حاضر به صورت پیمایشی است. جامعه آماری مطالعه حاضر کلیه ساکنان بافت تاریخی شهر دزفول می باشند که بر طبق آخرین سرشماری مرکز آمار ایران، دارای جمعیتی معادل 29277 نفر می باشد. برای دستیابی به حجم منطقی از نمونه از فرمول کوکران استفاده شده است که تعداد 384 نمونه به صورت تصادفی طبقه ای انتخاب شده اند. ابزار اصلی جمع آوری داده ها در تحقیق حاضر؛ پرسشنامه می باشد. اما با توجه به تخصصی بودن پرسشنامه از روش های مصاحبه و مشاهده نیز برای تکمیل اطلاعات پرسشنامه ها استفاده شده است. نتایج حاصل از مدل های SWOT و QSPM نشان می دهد که از مجموع پنج راهبرد نهایی بازآفرینی بافت تاریخی دزفول دو راهبرد اول متعلق به راهبردهای تهاجمی است. بدین ترتیب مطالعه و طراحی امکان ایجاد پیاده راه ها در بافت تاریخی با توجه به تمایل روزافزون مردم به گردشگری فرهنگی و تاریخی و استفاده از فضای حاشیه رودخانه دز برای توسعه فضای سبز و طراحی کریدور سبز در امتداد رودخانه و بافت تاریخی را می توان به عنوان مهم ترین راهبردهای تهاجمی مطرح کرد.

هدف از این تحقیق تأثیرات و همبستگی تأثیرگذار شهر با تأکید بر شاخص های شهر هوشمند در شهر همدان می باشد. روش جمع آوری اطلاعات مطالعات پیمایشی - اسنادی است و برای دستیابی به نتایج کار از پرسشنامه بر اساس روش دلفی، از نخبگان و کارشناسان، مسائل و چالش های موجود و اثرات آن ها بر عدم توسعه استان شناسایی شده است. با توجه به استنباطی بودن پژوهش، برای سنجش متغیرها از 6 فرضیه، استفاده شده و به تفسیر نتایج آنها پرداخته شده است. تمامی فرضیات از طریق آزمون تی تک نمونه ای، مورد بررسی قرار گرفته اند. سپس به انجام تحلیل همبستگی کانونی و ارائه دیاگرام هایی در قالب: نمودارهای تحلیل تأثیرات و همبستگی شاخص ها بر سایر متغیرها و درصد تأثیرگذاری آنها بر یکدیگر بررسی شده است. نتایج نشان داد بیشترین همبستگی در شاخص اقتصاد هوشمند (میزان تأثیر (بتا β)، با شاخص حمل ونقل هوشمند، با ضریب بتای 0.36 = β می باشد. بیشترین همبستگی در شاخص مردم هوشمند (میزان تأثیر (بتا β)، با شاخص کاربری زمین و فعالیت هوشمند، با ضریب بتای 0.72= β می باشد. بیشترین همبستگی در شاخص دولت هوشمند (میزان تأثیر (بتا β)، با شاخص محیط هوشمند، با ضریب بتای 0.73 = β می باشد.

شهرها مهمترین پدیده های انسان ساخت موجود در پهنه سرزمین هستند که نقش عمده ای در توسعه و یا عدم توسعه مناطق و نواحی دارند. براساس آمار ارائه شده توسط سازمان ملل بیش از 50 درصد مردم در شهرها زندگی می کنند و نرخ رشد جمعیت شهری 4برابر جمعیت روستایی است. برهمین اساس مطالعه شهرها از آن جهت که محل بار گذاری انسان و فعالیت هستند حائز اهمیت است. تحولات جمعیتی در سال های اخیر در کشور موجب گردیده که رشد جمعیت شهری در مقاطع مختلف زمانی نا هماهنگ و توزیع رشد آن در شهرهای مختلف کشور ناموزون و روند رشد فزاینده و سریع گردد. رشد جمعیت شهرنشین کشور و عدم توجه به شبکه شهری و نحوه پراکنش مراکز و کانون های شهری در پهنه سرزمین از یک سوی و رشد شتابان شهرنشینی از سوی دیگر به گسیختگی و عدم انسجام در ساختار فضایی کشور منجر شده است. مهاجرت و روند رو به رشد شهرنشینی و تحولات اقتصادی- اجتماعی و سیاسی دهه های اخیر استان تهران از مهم ترین عوامل ایجاد الگوی نامتوازن شبکه شهری بوده است. امروزه جمعیت پذیری شهرها به همراه مسائل اجتماعی-اقتصادی آنها شکل تازه ای از شهر و شهر نشینی و شهرگرایی را به وجود آورده است. ساماندهی و تعادل بخشی فضا از مسائل کلیدی در حوزه برنامه ریزی شهری است. شهرهای بزرگتر با جذب و تمرکز مازاد بیشتر، تسلط خویش را بر شهرهای کوچک تر اعمال می کنند. تداوم این شرایط باعث شکل گیری عدم توازن در توزیع فضایی شهر ها و بروز مشکلات ناشی از ازدحام و تراکم در شهرها و تخلیه مکان های دیگر می گردد. این مقاله بر آن است تا با بررسی و تحلیل شبکه شهری در استان تهران راهکارهایی جهت تعادل بخشی ارائه کند. روش تحقیق: از این رو روش به کار رفته در این پژوهش توصیفی- تحلیلی است و با استفاده از مدل های رتبه- اندازه، منحنی لورنز و ضریب آنتروپی و همچنین برای تحلیل کمی و کیفی با استفاده از نرم افزار Excel به بررسی و تحلیل شبکه شهری استان تهران پرداخته است. یافته ها: نتایج یافته ها نشان می دهد، استان تهران به ویژه کلانشهر تهران بخاطر موقعیت، اداری و سیاسی، اقتصادی و عدم وجود عدالت فضایی و سیاست های آمایش سرزمین در ایران، بسیاری از فعالیت های صنعتی و خدماتی در آن متمرکز شده است. میزان تمرکز در کشور، در استان تهران و در میان شهرهای استان تهران، در کلانشهر تهران بیشتر است. وجود تمرکز باعث مهاجرت می گردد و شهرنشینی در استان تهران با پراکنده رویی کلان شهر تهران و ایجاد منطقه کلان شهری تهران ابعاد وسیع تری یافته است. به طوری که این استان دارای شهرهای متوسط، کوچک و روستاشهر شده است. در حالی که در سال 1355 فقط دارای 6 شهر کوچک بوده است. دگرگونی در مناطق کلان شهری محصول تمرکززدایی است که می توان آن را پویش گسیختگی نام نهاد. مبنای تشکیل منطقه کلان شهری ارتباط مستقیمی با سطح فناوری های ارتباطی مانند خطوط راه آهن و بزرگراه ها دارد. زیرا با تسهیل رفت و برگشت تهران بر سر راه محورهای ارتباطی آن به صورت خوشه ای با مرکزیت کلان شهر تهران ایجاد شده اند. بنابراین، ساختار فضایی شبکه شهری استان تهران بر الگوی توسعه مرکز- پیرامون متمرکز بوده و عدم توزیع متناسب جمعیت و خدمات در سطح منطقه، نظام شبکه ای نامتعادلی را رقم زده و نوعی واگرایی و عدم یکپارچگی در منطقه را به وجود آورده است. زیرا هیچ یک از شهرها منطقه کلان شهری تهران حتی کلان شهر تهران، جایگاه مناسبی در عرصه رقابت تولیدی در سطح ملی و به خصوص بین المللی ندارند. درحالی که این نوع تجمع شهر و شهرنشینی مخاطرات طبیعی و انسانی متعددی به همراه داشته و مانع توسعه پایدار است. افزایش جمعیتی شهری در استان تهران برخاسته از پراکنده رویی کلانشهر تهران است و تمرکز جمعیت شهری در قسمت غربی استان به تبعیت از راه های ارتباطی بیشتر از جهات دیگر آن است. با اینکه شهرهای متوسط تا حدودی گسیختگی فضایی در شبکه شهری استان را ترمیم کرده، با توجه به مدل رتبه-اندازه همچنان فاصله بین کلان شهر تهران با سایر شهرهای استان بسیار زیاد است و تعادل در شبکه شهری استان وجود ندارد. ضمن آنکه جمعیت شهری نه به صورت یکنواخت بلکه به صورت خوشه ای در پیرامون کلان شهر تهران و در مرتبه بعد شهرهای متوسط مستقر شده اند.

فقر در پیرامون کلان شهرها، به یک پدیده فراگیر تبدیل شده است. باقرشهر یکی از نقاط شهری پیرامون تهران است که به صورت شتابان و غیرنظام مند، رشد کرده و جمعیت آن در پنجاه سال اخیر بیش از 34 برابر شده است.هدف پژوهش حاضر، تعیین گستره های فقر شهری در این شهر جهت برنامه ریزی مدیران و سیاست گذاران برای ساماندهی و توانمندسازی آنها است. پژوهش حاضر از نوع کاربردی و روش آن، توصیفی-تحلیلی است. برای تجزیه و تحلیل داده ها از مدل Factor Analysis و از نرم افزار GIS در تولید نقشه ها استفاده شده است. با استفاده از نرم افزار GIS و مدل تحلیل عاملی اقدام به تعیین مکانی پهنه های فقر در باقرشهر شد. بر اساس یافته های پژوهش تعداد 146 بلوک معادل %5/53 خیلی فقیر و فقیر، 82 بلوک معادل 30% متوسط، 44 بلوک معادل %1/16 مرفه و 1 بلوک معادل 4% خیلی مرفه در باقرشهر وجود دارد. شهر به طور عمده تحت تسلط طبقه فقیر و بسیار فقیر قرار گرفته است. به طوری که فقر در تمام سلول های شهر نفوذ کرده و عینیت مکانی و فضایی یافته است. پهنه غربی شهر به طور کامل به مکان سکونت طبقه فقیر و خیلی فقیر تبدیل شده است. همینطور در شمال شرقی شهر، اسکان طبقه فقیر به وضوح دیده می شود. در واقع بیش از 50 درصد بلوک های شهری به طبقه خیلی فقیر اختصاص یافته است. تنها بخش های محدودی از پهنه مرکزی و شمال شهر به طبقه متوسط و مرفه اختصاص پیدا کرده است.بیشترین تمرکز فقر در محدوده پیرامون جاده قم، میدان امام خمینی، خیابان آیت اله کاشانی و محدوده های پایین تر از شهر سنگ تمرکز یافته است.

بافت های فرسوده و قدیمی شهری و رفع ناپایداری آنها، یکی از مباحث نظام برنامه ریزی شهری است که نهادهای ذیربط را به تکاپوی ساماندهی و بازآفرینی بافت های مذکور سوق داده است. هدف این پژوهش شناسایی و ارزیابی شاخص ها و عوامل مؤثر بر بازآفرینی شهری و ارائه مدلی یکپارچه و جامع برای تبیین این عوامل است که بافت قدیم شهر دزفول مورد مطالعه گرفته است. روش تحقیق این پژوهش توصیفی- تحلیلی و پیمایشی می باشد. جامعه آماری تحقیق، طبق سرشماری سال 1395 مرکز آمار ایران، دارای جمعیت 29277 نفر است. با استفاده از فرمول کوکران 384 نمونه تعیین گردید و به صورت تصادفی طبقه ای انتخاب شده اند. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه می باشد البته از روش های مصاحبه و مشاهده نیز در راستای تکمیل پرسشنامه ها استفاده گردیده است. تحلیل های آماری در نرم افزارهای Spss و Amos نشان می دهد چهار عامل اجتماعی، اقتصادی و... اثر معنی داری بر بازآفرینی بافت قدیم شهر دزفول است که عامل اجتماعی با بار عاملی 86/0 بیشترین اهمیت را در بین سایر عوامل دارد.

دستیابی به شهر زیست پذیر به عنوان رویکردی مبتنی بر تئوری توسعه پایدار از اهمیت بالایی برخوردار است. هدف این پژوهش شناسایی و ارزیابی شاخص ها و متغیرهای پایدار شهری و ارائه مدلی جامع برای تبیین عوامل مؤثر در دستیابی به شهر قابل سکونت می باشد. در این پژوهش، جامعه آماری، ساکنان منطقه 10 تهران و روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی و پیمایشی است. ابزار اصلی گردآوری اطلاعات پرسشنامه ای است که از روش های مصاحبه و مشاهده نیز استفاده شده است. نتایج تحلیل های آماری نشان می دهد که چهار عامل اجتماعی، اقتصادی، کالبدی و محیطی نقش مهمی در دستیابی به شهر زیست پذیر ایفا می کنند و عامل اقتصادی در بین سایر عوامل مهم ترین عامل است.

تحلیل بزهکاری یک فرآیند مهم اجرایی برای شناسایی و درک عمل مجرمانه است و این فرآیند شامل مراحل جمع آوری و تحلیل داده های گزارش شده از وقایع بزهکاری، مشخصات بزهکار و بزه دیده و اطلاعات توسعه یافته در این زمینه است که در اقدامات مرتبط با پیشگیری و کشف مورد استفاده قرار می گیرد.پژوهش حاضر تحلیلی- توصیفی و اطلاعات موردنیاز پژوهش با دو روش کتابخانه ای و میدانی تهیه شده است. در این مقاله با جمع بندی انواع جرایم سه ساله اخیر شهر قزوین وتطابق آن با شرایط خاص محیطی و اجتماعی این شهر سعی شده است تا انواع تمایلات جرم شناسانه را در مکان های خاص که ایجاد فضای خاص ترکیب جرایم را می کنند بررسی کنیم. با تحلیل بعمل آمده در این تحقیق این مورد را میتوان اشاره نمود که تاثیر شرایط مکانی هریک از مناطق شهری که پذیرای جمعیت خاصی از شهر هستند باعث ایجاد نوع خاصی از فضای شهری می شود که دسته خاصی از جرایم که از یک سنخ هستند در آن مناطق بیشتر امکان بروز و وجود پیدا می کنند. در این مقاله مرکز متوسط برای مجموع جرایم به عنوان معیاری برای مقایسه چهار گروه داده ای انواع جرایم به کار گرفته شده است. مرکز متوسط سرقت از منزل نسبت به مرکز متوسط تمام جرایم و دو جرم دیگر، تمایل بیشتری به سمت شمال دارد. مرکز متوسط برای جرایم مرتبط با خودرو نسبت به دیگر جرایم، جنوبی ترین نقطه است

امروزه زیست پذیری به عنوان رویکردی منتج از نظریه توسعه پایدار درپی کاهش مشکلات اقتصادی، اجتماعی، کالبدی و زیست محیطی شهرها و جوامع بر مبنای نیازها و ظرفیت های آنهاست. زیست پذیری از اصولی پیروی می کند که در واقع اجزای مورد نیاز برای حرکت به سمت پایداری است. از اینرو دست یابی به شهر زیست پذیر بسیار پر اهمیت است. هدف این پژوهش شناسایی و ارزیابی شاخص ها و عوامل مؤثر بر دست یابی به شهر زیست پذیر در بافت های فرسوده و غیرفرسوده شهری است که به صورت مطالعه موردی در منطقه 10 شهر تهران صورت گرفته است. روش تحقیق در این پژوهش به صورت توصیفی- تحلیلی و پیمایشی است. جامعه آماری تحقیق حاضر را ساکنان منطقه 10 شهر تهران تشکیل می دهند. برای دست یابی به حجم منطقی از نمونه با استفاده از فرمول کوکران 384 نمونه تعیین شده و به صورت تصادفی طبقه ای انتخاب شده اند. ابزار اصلی گردآوری داده ها در پژوهش حاضر پرسش نامه است. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل های آماری نشان می دهد که منطقه 10 شهر تهران به لحاظ زیست پذیری شهری در شرایط غیر قابل قبولی است. همچنین نتایج حاصل از آزمون t مستقل نشان می دهد که در منطقه 10 تهران، بین بافت فرسوده و غیرفرسوده شهری به لحاظ شاخص ها و عوامل دست یابی به شهر زیست پذیر تفاوت معنی داری وجود دارد.

مفهوم کیفیت زندگی شهری در فرایند توسعه شهرها حلقه ای مفقوده در همه وجوه زندگی شهری است. یکی از راه حل های تصمیم گیران و مدیران شهری جهت توسعه و ارتقاء کیفیت زندگی شهروندان در هر منطقه، بکارگیری رویکرد بازآفرینی شهری است. منطقه 15 با شش ناحیه درمحدوده قانونی شهر و یک ناحیه در حریم استحفاظی بعنوان محدوده مطالعاتی این پژوهش جهت بررسی میزان سطح کیفیت زندگی ساکنان از جنبه های(اجتماعی فرهنگی،اقتصادی، کالبدی زیست محیطی،مدیریتی)انتخاب شده است.جمع آوری داده ها از روش پرسشنامه ای، تهیه نقشه ها در محیط Gis و انجام تحلیل آماری داده ها از طریق نرم افزار (Spss و Pls )صورت گرفته است. جامعه آماری پژوهش شهروندان منطقه مطالعاتی میباشد. حجم نمونه با استفاده از مدل کوکران تعداد 384 پرسشنامه تکمیل وداده ها از روش های تحلیل مسیر، تحلیل عاملی، تی، تک نمونه ای، وهمبستگی کانونی مورد آزمون قرارگرفتند. طبق یافته های تحقیق بیشترین تاثیراز شاخصهای بازآفرینی، بعد کالبدی با میانگین شاخص 11/3 و در شاخص های کیفیت زندگی نیز بعد کالبدی با میانگین شاخص 90/2 می باشد. در تحلیل تاثیرات مولفه های بازآفرینی بر مولفه های کیفیت زندگی بیشترین تأثیر در بازآفرینی با بعدکالبدی مولفه ها ی" دسترسی به خدمات" با 44/0 = β ، و"ساختمانها" با 25/0 = β و "شبکه اتصالات جاده ای و دسترسی بزرگراه شهری" با 17/0 = β ، به ترتیب رتبه اول تا سوم بوده است. لذا فقط دربخش کالبدی منطقه یکسری اقدامات توسعه انجام گرفته است ولی منجر به بهبود وارتقاء سطح کیفیت زندگی شهروندان در حد مطلوب نگردیده و همین موجبات نارضایتی ساکنان را بوجود آورده است.

یکی از پرچالش ترین مباحث مطرح در چند دهه اخیر، موضوع بازآفرینی شهری و حل چالش بافت های نابسامان و نیز ارتقاء کیفیت زندگی شهروندان این مناطق است. مفهوم کیفیت زندگی شهری در فرایند توسعه شهرها حلقه ای مفقوده در همه وجوه زندگی شهری است. هر چند که ارتقاء کیفیت زندگی در مقیاس های فردی و اجتماعی در سکونتگاه های شهری از دیرباز مورد توجه برنامه ریزان قرار داشته است، اما در دهه های اخیر و با اولویت یافتن اهداف اجتماعی توسعه و تدوین آن ها در قالب برنامه های توسعه به تدریج نگرش انسانی و جامعه شناختی پیرامون کیفیت زندگی در ادبیات توسعه و هم چنین برنامه ریزی ها و سیاست گذاری های کلان کشور راه یافته است. هدف این مقاله سنجش ارتباط و تأثیرات ابعاد بازآفرینی پایدار بر ارتقاء کیفیت زندگی شهروندان در منطقه 15 شهر تهران است. به این منظور از روش آزمون همبستگی پیرسون، رگرسیون خطی، آزمون تی تک نمونه ای، جهت بررسی این ارتباط استفاده گردیده است. نتایج حاصل از مقاله نشان می دهد از میان متغیرهای مستقل پژوهش (ابعاد بازآفرینی پایدار)، بیشترین تأثیر بر کیفیت زندگی شهری را بعد بازآفرینی اقتصادی مؤلفه ی کار آفرینی و نیز هم چنین از میان مؤلفه های بازآفرینی فرهنگی مؤلفه دسترسی به کتابخانه کمترین اثر کلی را بر کیفیت زندگی شهری داشته است.

استان تهران به دلیل استقرار پایتخت، کلان شهر تهران بیش ترین تغییرات شهر و شهرنشینی را به خود دیده است. سوال این است که تحولات جمعیتی شهری استان تهران چه پیامدهایی داشته است؟ بنابراین این پژوهش سعی دارد پیامدهای تحولات جمعیتی استان تهران بر شبکه شهری آن را طی سال های 1355-1395 بررسی نماید. روش تحقیق توصیفی و تحلیلی و نوع آن استنباطی است . داده ها به شیوه کتابخانه ای استخراج و با استفاده از مدل های برنامه ریزی منطقه ای ازجمله رتبه-اندازه شهر و شاخص نخست شهری، ضریب آنتروپی و نخست شهری و منحنی لورنز و ضریب جینی تحلیل شده اند . نتایج یافته ها نشان می دهد، افزایش جمعیتی شهری در استان تهران برخاسته از پراکنده رویی کلانشهر تهران است و تمرکز جمعیت شهری در قسمت غربی استان به تبعیت از راه های ارتباطی بیشتر از جهات دیگر آن بیشتر است با این که شهرهای متوسط تا حدودی گسیختگی فضایی در شبکه شهری استان را ترمیم کرده، با توجه به مدل رتبه-اندازه هم چنان فاصله بین کلان شهر تهران با سایر شهرهای استان بسیار زیاد است و تعادل در شبکه شهری استان وجود ندارد. ضمن آن که جمعیت شهری نه به صورت یکنواخت بلکه به صورت خوشه ای در پیرامون کلان شهر تهران و در مرتبه بعد شهرهای متوسط مستقر شده اند.

امروزه یکی از چالشهای عمده ناپایدار کننده شهری، گونه ای شهرنشینی با مشکلات حاد موسم به اسکان غیررسمی یا حاشیه نشینی است. در این راستا این پژوهش در جهت بررسی شاخص ها و ابعاد پیامدهای اجتماعی ناشی از رشد محلات اسکان غیر رسمی در اسلامشهر و ارائه ی الگویی جهت کنترل و رفع آنها صورت گرفته است. این پژوهش جزو مطالعات کاربردی به حساب می آید. روش تحقیق در پژوهش حاضر، توصیفی- تحلیلی است و جهت جمع آوری داده ها و اطلاعات لازم از دو روش کتابخانه ای برای احاطه به یافته های تحقیقات مرتبط پیشین ، روش اسنادی برای جمع آوری داده ها، مقایسه و ارتباط آنها و روش میدانی از راه پیمایش است. نتایج بدست آمده از این تحقی ق ب ر پای ه فرض یات نشان می دهد که میان رشد محلات اسکان غیررسمی در اسلامشهر و شکل گیری پیامدهای اجتماعی آن، رابطه معناداری وجود دارد. سی و دو درصد(32%)از میزان تاثیرات ناشی از رشد محلات اسکان غیررسمی در اسلامشهر، به شکل گیری پیامدهای اجتماعی آن، مربوط می شود؛ همچنین بیشترین تاثیرات در متغیر مستقل، در شاخص مسائل اقتصادی و در متغیر وابسته، در بعد آسیب های اجتماعی محلات اسکان غیررسمی دیده می شود. بر اساس نتایج همبستگی کانونی، شاخص مسائل اقتصادی با میزان تاثیرگذاری 35%، بر مجموع متغیر های دیگر، در جایگاه نخست قرار گرفته است.در ضمن بر اساس تحلیل و ارائه الگو، بیشترین میزان همبستگی در شاخص ها، میان مسائل بهداشتی و سلامت و بعد امکانات رفاهی و اوقات فراغت در محلات اسکان غیررسمی اسلامشهر دیده می شود.

مدیریت زمین شهری بخشی از مدیریت شهری بوده و هسته ی کانونی آن را تشکیل می دهد. و در برخی کشورها همچون ایران ، مدیریت شهری یکپارچه و واحدی وجود ندارد و دستگاه هائی در سطح ملی در اداره و ارائه خدمات شهری مشارکت دارند که در چنین حالتی باید مدیریت شهری را شامل شهرداری و شعبات یا نمایندگی های شهری آن دستگاه ها نیز دانست.دولتها و مدیران شهری در بسیاری از کشورها سعی در تدوین قوانین و مقرراتی جهت افزایش دسترسی اقشار مختلف خصوصا قشر فقیر جامعه به بازار زمین نموده اند که در کشورهای مختلف ، هر چند مشابهت هایی در خصوص وجود مشکلات مربوط به تامین مسکن و زمین مورد نیاز آن وجود دارد و لیکن ویژگی های متفاوتی در این زمینه حاکم می باشد که متاثر از زمینه های حقوقی ، تاریخی ، سیاسی – اقتصادی ، اجتماعی – فرهنگی و محدودیت های طبیعی حاکم بر آنها است. تحقیق حاضر از نوع توصیفی- تحلیلی بوده و ماهیت کاربردی دارد و به بررسی ارتباط بین الگوی تصمیم گیری سیاست های زمین شهری با توسعه فیزیکی شهر ساری و ارتباط بین الگوی توسعه فیزیکی شهر ساری با سیاست های ملی و نقش بازیگران عرصه زمین شهری پرداخته است .د در تجزیه و تحلیل اطلاعات این پژوهش از روشهای آماری و ریاضی با استفاده از نرم افزارهای Excel  و Spss برای تحلیل تطبیقی و گرافیکی از نرم افزارهای سیستم اطلاعات جغرافیایی GIS بهره گرفته شد. یافته های پژوهش حاکی از این بوده که نبود چشم انداز مشخص و به تبع آن سیاست ها و نهادهای ناهماهنگ، تصمیم گیری متمرکز و غیرمشارکتی، و تصدی گری زیاد بدون ظرفیت نهادی لازم از مهم ترین دلایل ناکارآمدی سیاست گذاری مدیریت زمین شهری بود ه است.

مدیریت زمین شهری بعنوان مؤثرترین ابزار برنامه ریزی شهری، مورد توجه برنامه ریزان وسیاست گذاران شهری می باشد . مدیریت زمین شهری بخشی از مدیریت شهری بوده و هسته ی کانونی آن را تشکیل می دهد. و در برخی کشورها همچون ایران ، مدیریت شهری یکپارچه و واحدی وجود ندارد و دستگاه هائی در سطح ملی در اداره و ارئه خدمات شهری مشارکت دارند که در چنین حالتی باید مدیریت شهری را شامل شهرداری و شعبات یا نمایندگی های شهری آن دستگاه ها نیز دانست. همپوشی ؛ ناهماهنگی و عدم همسوئی از مشکلات متداول اینگونه مدیریت شهری است. زمین یکی از حوزه های مهم اقتصاد و از عمده ترین دارایی ها است و امور مربوط به آن ،اعم از حاکمیتی و تصدی ، افزون بر بخش خصوصی و تعاونی ، در بخش دولتی و عمومی با دستگاه های متعدد در سراسر کشور پراکنده است . این پراکندگی ها که در طول چندین دهه گذشته پدید آمده است ، ریشه های ناکارآمدی سازمانی ، ( فساد اداری و اقتصادی ، بستر بسیاری از جرائم ) و منشا اختلافات میان مردم و سازمان ها ( دعاوی قضایی ) بشمار می آید. پژوهش حاضر تلاش دارد الگوهای تصمیم گیری سیاست های زمین شهری در توسعه فیزیکی شهر ساری بررسی نماید . نوع روش تحقیق از نوع توصیفی - تحلیلی است و ماهیت کاربرد ی دارد . در تجزیه و تحلیل اطلاعات این پژوهش از روشهای آماری و ریاضی با استفاده از نرم افزارهای Excel و Spss برای تحلیل تطبیقی و گرافیکی از نرم افزارهای سیستم اطلاعات جغرافیایی GIS بهره گرفته خواهد شد. یافته های پژوهش حاکی از این است که نبود چشم انداز مشخص و به تبع آن سیاست ها و نهادهای ناهماهنگ، تصمیم گیری متمرکز و غیرمشارکتی، و تصدی گری زیاد بدون ظرفیت نهادی لازم از مهم ترین دلایل ناکارآمدی سیاست گذاری مدیریت زمین شهری است .

یکی از تأثیرهای شهرگرایی شتابان بر ساختار فضایی و جمعیتی کشور، رشد فزایندة شهرها و تبدیل مراکز روستایی به نقاط متصل یا منفصل شهری است که سبب برهم خوردن تعادل توزیع فضایی جمعیت می شود. با توجه به ناهمخوانی عوامل متعدد مانند اجتماعی، اقتصادی، کالبدی، مدیریتی و... در نقاط شهری و روستایی، الحاق نقاط روستایی به محدودة شهرها، به ایجاد مشکل های عدیده منجر خواهد شد. یکی از مهم ترین عوامل ایجاد تعارض، نبود رویکرد یکسان مدیریتی در نقاط شهری و روستایی است که بر سایر عوامل نیز تأثیرگذار است؛ بنابراین، در مقالة حاضر با موردکاوی الحاق روستای شاطره به محدودة اسلامشهر سعی شده است تأثیر نبود رویکرد مدیریتی یکسان در نقاط روستایی و شهری و همچنین جایگاه مدیریت شهری در حل تعارض های ناشی از الحاق نقاط روستایی به محدودة شهری بررسی شود. این پژوهش از نوع کاربردی و به روش توصیفی- تحلیلی است که با استفاده از مطالعه های اسنادی و میدانی وسیع و تکمیل 220 پرسشنامه از سوی خانوارهای ساکن در اسلامشهر و روستای شاطره و همچنین اخذ 30 پرسشنامه از مسئولان و کارشناسان سازمان های ذیربط استان تهران انجام شده است. نتایج نشان می دهد که برخلاف نبود تفاوت معنادار بین عوامل مدیریتی اسلامشهر و روستای شاطره، عوامل کالبدی شهر و روستا تفاوت معناداری دارند و ناهمگونی رویکرد مدیریت در نقاط شهری و روستایی، عاملی مؤثر در ایجاد تعارض است. از سویی دیگر، مدیریت شهری در حل این تعارض ها نقشی اساسی دارد.

نقش مدیریت محله به عنوان نهادی تازه تأسیس برای ساماندهی مشارکت های اجتماعی در محلات شهر و به تبع آن برنامه ریزی محله محور مورد توجه ذی نفعان حوزه ی مدیریت شهری تهران است. این مطالعه به دنبال بررسی مکانیزیم های به کار برده شده برای طرح مدیریت محله است تا میزان موفقیت آن را در جلب مشارکت شهروندان برای برنامه های محلی بسنجد. این تحقیق که از نوع کاربردی و توسعه ای است، از روش تحقیق کمّی و کیفی استفاده کرده بطوری که در روش کمی از دو جامعه ی آماری 384 نفری (شهروندان) و (مراجعه کنندگان به سراهای محلات) استفاده شده است. الگوی ارزیابی با استفاده از مدل ترکیبی سنجش عملکرد پاتنام و مدل ارزیابی امور فرهنگی سطح خرد رضایی و با بهره گیری از مفاهیم نظریه های مرتبط با ابعاد اعتماد اجتماعی، مشارکت و تعاملات اجتماعی به دست آمده است. همچنین در بررسی تحقیق کیفی از مصاحبه عمیق با ۲۲ نفر از مدیران محلات و تحلیل کارشناسان استفاده شده است. در نتیجه این طرح در مؤلفه ی اعتماد توانسته نظر بخشی از جامعه به عنوان مراجعه کنندگان به سراها را جلب نماید و نگرش شهروندان و اعتمادشان به طرح مدیریت محله ی مثبت ارزیابی می شود اما برای مؤلفه های آگاهی بخشی، تعامل و افزایش سطح مشارکت و برنامه ریزی مشارکتی موفق عمل نکرده و اغلب برنامه ریزی ها به صورت متمرکز صورت می گیرد. بنابراین نتایج نشان می دهد که طرح مدیریت محله با اجرای روش های موجود برای تحقق اهداف خود دچار ضعف هایی است که باید نسبت به رفع آن ها اقدامات دیگری را در دستور کار قرار دهد.

یکی از اثرات فرآیند شهرگرایی شتابان، رشد فزاینده تعداد شهرها و همچنین تبدیل مراکز روستایی به نقاط منفصل شهری است؛ که با بر هم زدن تعادل توزیع فضایی جمعیت و برنامه ریزی، آسیب های اجتماعی وسیعی از آن مترتب است. این پژوهش که به روش توصیفی تحلیلی و با استفاده از مطالعات اسنادی و میدانی وسیع ازجمله تکمیل 220 پرسشنامه خانوار در روستای شاطره و شهر اسلامشهر انجام پذیرفته، تاثیر عوامل اقتصادی و کالبدی در ایجاد تعارضات حاصل از الحاق مورد بررسی قرار داده و مشخص می سازد عوامل اقتصادی و کالبدی روستای شاطره و شهر اسلامشهر دارای تفاوت معناداری است و به عنوان عوامل موثر در ایجاد تعارضات ناشی از الحاق نقاط روستایی به محدوده شهر محسوب می گردد.

سکونتگاه های شهری ازنظر فعالیت های گردشگری به دلایل متعددی چون مقصد، مسیر عبور و مراکز ارایه خدمات برای گردشگران از اهمیت بالایی برخوردارند. حجم ورودی قابل ملاحظه گردشگران (در حدود 5/2 میلیون نفر) به استان کردستان در هر سال نشان از وجود ظرفیت های بالای جذب گردشگران می باشد. این در حالی است که امروزه پدیده گردشگری شهری در سطح استان به دلیل ویژگی های محیط طبیعی به نوعی در حال ایجاد پیوند عملکردی با اکوتوریسم می باشد و همین امر یکی از عوامل افزایش جذب گردشگران و نیز افزایش میل به مدت ماندگاری بیشتر آنان می باشد. از دیگر سو، فقدان وجود زیرساخت های مختلف خدماتی، ارتباطی، رفاهی و غیره در سطح استان بویژه در مراکز شهری خود به عنوان عاملی منفی در حال نقش آفرینی بوده و حجم ورود و جذب گردشگران و نیز مدت ماندگاری آنان را به گونه ای منفی تحت تاثیر قرار داده است. استان کردستان با برخورداری از جاذبه های طبیعی فراوان به عنوان مقصد بسیاری از گردشگران نیازمند تقویت و توسعه انواع ساختارهای زیربنایی می باشد تا گردشگران ضمن بازدید از جاذبه های اکوتوریستی از مواریث تاریخی و اماکن تفریحی شهرها هم بهره مند گردند. بدیهی است که در صورت تقویت جاذبه های شهری اثرات مثبت اقتصادی درخور توجهی را از حیث اشتغال و منابع ناشی از آن متوجه شهروندان خواهد نمود. در این نوشتار تلاش بر آن است تا با مروری بر ادبیات گردشگری شهری، ارتباط عملکردی آن با اکوتوریسم مورد بررسی قرار گرفته و نقش زیرساخت های مختلف ارتباطی، رفاهی و خدماتی در تقویت این پیوند مورد واکاوی قرار گیرد تا از این رهگذر بتوان توسعه فعالیت های گردشگری را به گونه ای مثبت تحت تاثیر قرار داد.

شهر تنها یک سکونتگاه نیست، بلکه آبادی است که روح اجتماع در آن دمیده شده و از آن هویت می گیرد. هویت شهری، هویت جمعی است که با تبلور عینی در فیزیک و محتوای شهر معنادار شده و با ایجاد تداعی خاطرات عمومی شهروندان و تعلق خاطر، شهرنشینان را به سوی شهروند شدن هدایت می کند. بی توجهی به این امر باعث می شود، شهروندان یک محله احساس تعلق به محل زندگی خود نداشته و محله ای ناپایدار شکل گیرد. هدف تحقیق ارزیابی عوامل اقتصادی، اجتماعی-فرهنگی، کالبدی بر هویت بخشی سکونتگاه های نابسامان شهر ساوه می باشد. تحقیق به روش توصیفی-تحلیلی و بصورت پیمایشی از طریق پرسشنامه انجام گرفت. جامعه آماری تمام ساکنان بالای 18 سال شهر ساوه می باشد که حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران، 322 نفر تعیین گردید. نتایج به دست آمده نشان می دهد که شاخص های اجتماعی، اقتصادی، کالبدی و طبیعی همبستگی مثبت و معناداری با هویت بخشی محله دارند. به علاوه بین هویت و مدت سکونت تفاوت معنادار مشاهده شد و شهروندانی که مدت سکونت بیشتری داشتند، عوامل هویت بخشی و هویت مکانی این محله را مطلوب تر ارزیابی کرده اند. به طور کلی این تحقیق ثابت کرد صرف سکونتگاه نابسامان بودن نمی تواند موجب ضعیف شدن هویت شهروندان گردند. چنان که ساکنان محله یاقوت آباد با وجود غیر رسمی و نابسامان بودن و عدم رسیدگی های مناسب از سوی مدیریت شهری، حس هویت زیادی را نسبت به محله خود دارند.

شهر تنها یک سکونتگاه نیست، بلکه آبادی است که روح اجتماع در آن دمیده شده و از آن هویت می گیرد. هویت شهری، هویت جمعی است که با تبلور عینی در فیزیک و محتوای شهر معنادار شده و با ایجاد تداعی خاطرات عمومی شهروندان و تعلق خاطر، شهرنشینان را به سوی شهروند شدن هدایت می کند. بی توجهی به این امر باعث می شود، شهروندان یک محله احساس تعلق به محل زندگی خود نداشته و محله ای ناپایدار شکل گیرد. هدف تحقیق ارزیابی عوامل اقتصادی، اجتماعی-فرهنگی، کالبدی بر هویت بخشی سکونتگاه های نابسامان شهر ساوه می باشد. تحقیق به روش توصیفی-تحلیلی و بصورت پیمایشی از طریق پرسشنامه انجام گرفت. جامعه آماری تمام ساکنان بالای 18 سال شهر ساوه می باشد که حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران، 322 نفر تعیین گردید. نتایج به دست آمده نشان می دهد که شاخص های اجتماعی، اقتصادی، کالبدی و طبیعی همبستگی مثبت و معناداری با هویت بخشی محله دارند. به علاوه بین هویت و مدت سکونت تفاوت معنادار مشاهده شد و شهروندانی که مدت سکونت بیشتری داشتند، عوامل هویت بخشی و هویت مکانی این محله را مطلوب تر ارزیابی کرده اند. به طور کلی این تحقیق ثابت کرد صرف سکونتگاه نابسامان بودن نمی تواند موجب ضعیف شدن هویت شهروندان گردند. چنان که ساکنان محله یاقوت آباد با وجود غیر رسمی و نابسامان بودن و عدم رسیدگی های مناسب از سوی مدیریت شهری، حس هویت زیادی را نسبت به محله خود دارند.