رفاه اجتماعی

مقدمه: ارزیابی و اندازه گیری ادراک ذهنی مردم از کیفیت زندگی، روشی اساسی برای پایش سیاست ها و میزان تحقق برنامه های توسعه است که در این راستا، پژوهش حاضر به ارزیابی کیفیت زندگی در دو روستای ارتقایافته به شهر (بُردِخون و بَنَک) در دو زمان قبل و بعد از شهر شدن و تبیین اثرگذاری این ارتقاء در بهبود کیفیت ذهنی زندگی ساکنان محلی پرداخته است. روش: این پژوهش از نوع کاربردی و روش آن توصیفی-تحلیلی است. داده های مورد نیاز با پیمایش در بین 278 سرپرست خانوار در دو شهر بُردِخون و بَنَک بدست آمده و تحلیل داده ها از طریق جعبه ابزار فازی در نرم افزار MATLAB انجام شده است. نتایج: میزان کیفیت زندگی در سکونتگاه های مورد مطالعه در زمان قبل از شهر شدن با ضریب 0/485در حد «نسبتاً نامطلوب» قرار داشت، اما در زمان بعد از شهر شدن، میزان رضایتمندی با ضریب 701/0 به حد « نسبتاً مطلوب» ارتقاء یافته است. بحث: نتایج پژوهش بیانگر نقش مؤثر سیاست تبدیل روستا به شهر در بهبود چشمگیر کیفیت زندگی در محدوده مورد مطالعه می باشد.

مقدمه: کیفیت زندگی ابزار نیرومندی در برنامه ریزی های توسعه ای یک جامعه است که یکی از نقش های مهم آن در توسعه، ارتقای کیفیت زندگی است. در این راستا، این مقاله به بررسی رابطه سرمایه انسانی (با تأکید بر تعداد دانش آموختگان آموزش عالی (به تفکیک مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری) و کیفیت زندگی در استان های کشور پرداخته است. روش: تحقیق حاضر با استفاده از داده های سری زمانی استان های کشور طی دوره زمانی (1382- 1388) و با بکارگیری مدل اثرات ثابت در روش پانل دیتا انجام گرفته است. یافته ها: متغیرهای سرمایه انسانی و نسبت شهرنشینی در استان ها اثر مثبت و جمعیت اثر منفی روی کیفیت زندگی استان های کشور داشته اند. همچنین، میزان تأثیرگذاری مقطع کارشناسی کمتر از دو مقطع کارشناسی ارشد و دکتری بوده است. بحث: با توجه به میزان تأثیرگذاری کمتر دانش آموختگان مقطع کارشناسی علی رغم صرف هزینه و وقت نسبت به مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری در افزایش تولید، دولت می تواند سیاست های خود را در امر آموزش عالی به ویژه در مقطع کارشناسی به گونه ای شکل دهد تا باعث تشویق آموزش و بالابردن کیفیت آموزشی در جهت استفاده بهینه از مهارت ها و دانش در زمینه تولید و افزایش آن شود.

مقدمه: هدف از این پژوهش بررسی رابطه بین کیفیت زندگی کاری، عملکرد شغلی، استرس شغلی، رضایت شغلی با رفتار شهروندی کارکنان بیمارستان اشنویه می باشد. روش: این پژوهش به روش توصیفی-همبستگی در بین 158 نفر از کارکنان بیمارستان اشنویه و با روش نمونه گیری تصادفی انجام شده است. نتایج: بین کیفیت زندگی کاری، عملکرد شغلی، استرس شغلی، رضایت شغلی و رفتار شهروندی رابطه مثبت وجود دارد. همچنین، کیفیت زندگی کاری مهمترین متغیر در بین متغیرهای مستقل بوده و توانسته حدود 18% از رفتار شهروندی کارکنان را تبیین کند. بحث: به دلیل اینکه رفتارهای شهروندی سازمانی رفتارهایی کاملاً داوطلبانه هستند، بیشتر تحت تأثیر تعاملات و رویه های سازمانی قرار دارند. بر این اساس، ضروری است مدیران سازمان ها در نحوه برخورد با کارکنان برابری را رعایت کنند تا میزان بروز رفتارهای شهروندی سازمانی را در کارکنان افزایش دهند.

مقدمه: با توجه به اهمیت مطالعه کیفیت زندگی در سطوح مختلف، در این مقاله محله قیام در منطقه 12 شهر تهران بر اساس شاخص ها و استانداردهای کیفیت زندگی ارزیابی شده است. روش: پژوهش حاضر به روش توصیفی-تحلیلی در بین 320 نفر از ساکنین محله قیام و براساس 26 شاخص کیفیت زندگی انجام شده است. نتایج: سطح رضایتمندی ساکنان محله قیام در سه محیط جغرافیایی، اقتصادی و اجتماعی در حد پایینی است. 6 عامل، ابعاد زیربنایی کیفیت زندگی ساکنین محله قیام را تشکیل می دهند که عوامل توزیع خدمات عمومی، رفاه اقتصادی، بهداشت محیط، زیباشناسی محیط، همبستگی اجتماعی و خرسندی به ترتیب بیشترین سهم را در تبیین واریانس کیفیت زندگی دارند. بحث: توزیع خدمات عمومی، بیش از سایر عوامل، کیفیت زندگی ساکنین در محیط مسکونی فرسوده را تعیین می کند و بنابراین سیاست گذاری های مدیریت شهری، در وهله نخست بایستی روی این حوزه متمرکز شود.

مقدمه: هدف این پژوهش، بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر فشارهای زندگی زنان سرپرست خانوار در شهرهای کاشان و آران و بیدگل بوده است. روش: روش پژوهش پیمایش و ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه بوده است که در بین 206 نفر از زنان سرپرست خانوار اجرا شد. نتایج: به موازات بالارفتن رضایت از زندگی، اعتماد اجتماعی و حمایت اجتماعی، فشارهای زندگی زنان سرپرست خانوار کمتر می شود و در مقابل، با بالارفتن مسئولیت پذیری و تعداد افراد تحت سرپرستی، فشارهای زندگی آنها پایین می رود. همچنین، طبق نتایج تحلیل های رگرسیون و مسیر، متغیرهای مسئولیت پذیری، رضایت از زندگی و حمایت اجتماعی به ترتیب بیش ترین تأثیر را روی فشارهای زندگی زنان سرپرست خانوار دارند. بحث: عدم رضایت از زندگی، ضعف اعتماد اجتماعی، ضعف حمایت اجتماعی و داشتنِ مسئولیت های زیاد در زندگی باعث بالارفتن فشارهای زندگی زنان سرپرست خانوار می شود. زنان سرپرست خانوار رضایت کافی از زندگی شان ندارند، نسبت به اطرافیان و اجتماع اعتماد چندانی ندارند، چندان از سوی اطرافیان و اجتماع حمایت نمی شوند، و نقش های متعددی در زندگی شان دارند. از این رو، فشارهای زیادی در زندگی خود احساس و تحمل می کنند.

مقدمه: با توجه به اهمیت اندازه گیری کیفیت زندگی به عنوان یک پیامد مهم برای ارزیابی وضعیت سلامت همچنین ارزیابی نحوه پاسخگویی به مداخلات، لزوم بررسی ویژگی های روان سنجی پرسشنامه WHOQOL-100 مشهود است. در این مطالعه، اعتبار سازه پرسشنامه WHOQOL-100 با استفاده از آنالیز Rasch بررسی شده است. روش : جمعیت مورد بررسی در این مطالعه، 500 نفر از معلولین جسمی-حرکتی مراجعه کننده به مرکز جامع توانبخشی هلال احمر تهران بودند. افراد شرکت کننده در این مطالعه پرسشنامه WHOQOL-100 را، که شامل 6 بعد از کیفیت زندگی است، تکمیل نمودند و سپس داده ها با استفاده از آنالیز Rasch تحلیل شدند. در این آنالیز، ابتدا بر روی هر یک از ابعاد، یکی از مدل های خانواده Rasch به نام مدل اعتبار جزئی برازش داده شد و سپس مناسب بودن سوال ها با استفاده از آماره های استاندارد برازش سوال و آنالیز اختلاف عملکرد سوال بررسی شد. نتایج: پس از حذف 4 سوال کلی و برازش مدل برای هر یک از ابعاد به صورت جداگانه، مشخص شد که 4 سوال از 12 سوال بعد سلامت جسمانی، 14 سوال از 20 سوال بعد سلامت روانی، 11 سوال از 16 سوال بعد سطح استقلال، 7 سوال از 12 سوال بعد ارتباطات اجتماعی، 15 سوال از 32 سوال بعد سلامت محیط و 2 سوال از 4 سوال بعد مذهب، وضعیت روحی و عقاید شخصی، با توجه به آماره های استاندارد برازش سوال و آنالیز اختلاف عملکرد سوال، اعتبار سازه پرسشنامه را دچار مشکل می کنند و در نتیجه از پرسشنامه کنار گذاشته شدند. پس از کنارگذاشتن این سوالات نامناسب، شاخص های پایایی تمییز افراد و آلفای کرونباخ برای ابعاد 6گانه به ترتیب در فاصله (900/0-644/0) و (878/0-576/0) قرار گرفتند. بحث: سوال های باقی مانده در هر یک از ابعاد پرسشنامه WHOQOL-100 برازش مناسبی با مدل نشان می دهند که بر این اساس می توان گفت پرسشنامه دارای اعتبار سازه مناسب است. شاخص تمییز افراد که یک شاخص پایایی است و با استفاده از آنالیز Rasch بدست می آید، برای تمام ابعاد مقداری بزرگتر از شاخص آلفای کرونباخ بدست آمده است که نشان دهنده برآورد دقیق تر شاخص کیفیت زندگی با استفاده از آنالیز Rasch است.

مقدمه: پرداخت یارانه ها با توجه به ماهیت خود بر رفتار اقتصادی خانوارها، تولیدکنندگان و دولت تاثیر گذاشته و این آثار می تواند از جنبه های مختلف نظیر کارایی، نابرابری و توزیع درآمد مورد بررسی قرار گیرد. هدف این مقاله شناسایی توزیع درآمد و رفاه خانوارهای استان فارس قبل و بعد از هدفمندی یارانه ها در دوره 90-1387 می باشد. روش: روش مورد استفاده به منظور محاسبه و ارزیابی تغییرات رفاه اجتماعی و محاسبه کشش های درآمدی و نابرابری رفاه اجتماعی، استفاده از شاخص های نسبت دهک ها، ضریب جینی و تابع رفاه اجتماعی اتکینسون بوده است. نتایج: نتایج محاسبات شاخص های مذکور با استفاده از داده های خام طرح آمارگیری هزینه-درآمد خانوارها نشان داد که شاخص نسبت دهک ها و همچنین ضریب جینی برای جوامع شهری و روستایی در سال بعد از هدفمندی یارانه ها کاهش یافته است. نتایج محاسبات با شاخص نابرابری اتکینسون نیز منطبق با نتایج حاصل از ضریب جینی و بیانگر کاهش نابرابری بود، با این تفاوت که با افزایش پارامتر نابرابری گریزی، مقدار شاخص نابرابری اتکینسون افزایش می یابد. یعنی اگر سیاست گزار بخواهد برنامه هدفمندسازی یارانه ها کاراتر باشد، بایستی انتقال درآمد بیشتری از گروه های پردرآمد به نفع کم درآمد صورت پذیرد. بحث: ارزیابی تغییرات رفاه نشان می دهد علیرغم کاهش نابرابری، رفاه خانوارها به دلیل تورم و کاهش درآمد واقعی، نزولی بوده است. همچنین، میزان کشش های رفاه نسبت به درآمد و نابرابری در مناطق روستایی در تمام سالها بیشتر از این کشش ها در مناطق شهری است.

مقدمه: تدابیر و سازوکارهای به کار گرفته شده در کشور ما پیرامون مبارزه با فساد اقتصادی نشان گر آن است که عوام گرایی کیفری در مبارزه با این پدیده، تهدیدی غیرقابل انکار است. حساسیت جایگاه نظام اقتصادی و تأثیر فساد اقتصادی بر حوزه های اجتماعی و سیاسی در کنار پیامدهای نامطلوب عوام گرایی کیفری، بررسی این رویکرد در حوزه فساد اقتصادی را ضروری ساخته است. روش: روش تحقیق در این پژوهش توصیفی-تحلیلی است و در گردآوری داده های آن، قوانین و مقررات و سخنرانی ها و مذاکرات سیاست گذاران تقنینی و قضایی تحلیل شده اند تا از این طریق میزان تأثیرپذیری از عوام گرایی در سیاست کیفری ایران پیرامون فساد اقتصادی تبیین شود. یافته: پی گیری سیاست های کیفری عوام گرا در مبارزه با فساد اقتصادی سبب شده در بسیاری موارد امنیت گرایی بر ملاحظات اقتصادی پیشی گرفته و جرم انگاری و کیفرگذاری در سیاست کیفری ماهوی با اصول بنیادینی همچون اصل قانونی بودن جرایم و مجازات ها هم خوانی نداشته باشد. تشکیل یا پیش بینی سازمان ها و ساختارهای جدید مبارزه با فساد اقتصادی پس از وقوع رویدادهای مجرمانه، بدون تبیین دقیق وظایف، در بسیاری موارد واکنشی شتاب زده به فساد اقتصادی بوده و حتی کارایی لازم را نخواهد داشت. عدم پیش بینی مرجع تخصصی رسیدگی، علی رغم دغدغه مبارزه سریع با فساد اقتصادی و در نقطه مقابل پیش بینی راهکارهایی جهت رسیدگی سریع و خارج از نوبت، در کنار سیاست تشهیر مجرمان، از مصادیق عوام گرایی مبارزه با جرایم اقتصادی در سیاست کیفری ایران است. بی تردید موازین دادرسی عادلانه در چنین شرایطی، از تهدید مصون نخواهند بود. بحث: ارتباط تنگاتنگ شیوع فساد اقتصادی و کاهش مقبولیت عمومی اگرچه امری انکارناپذیر است، اما این امر به معنای کارآمدبودن تدابیر عامه پسند و زودبازده در کنترل مفاسد اقتصادی نیست. با توجه به این که بزه دیده نهایی مفاسد اقتصادی شهروندان هستند، ارائه برآوردهای نظام عدالت کیفری به مردم، تمایل آن ها به واکنش های سخت گیرانه مقطعی را کاهش خواهد داد. بهره گیری از نظریات کارشناسان در سیاست گذاری و اولویت بخشی به شیوه های پیش گیرانه و علمی در مبارزه با فساد اقتصادی ضمن این که مستلزم هماهنگی و اهتمام سیاست گذاران تقنینی، قضایی و اجرایی است، مانعی مهم بر سر راه عوام گرایی کیفری می باشد.a

طرح مساله : مطالعه زندگی بشر نشان داده است که هرچند فساد و تخلفات اداری از ابتدای شکل گیری موسسات و سازمان ها از مسائل مبتلا به جوامع انسانی بوده، در گذر زمان به سبب پیچیدگی ها و ورود متغیر های گوناگون ابعاد ویژه ای یافته است. از این رو شناخت عوامل ایجاد کنند،راهکارها و روش های پیش گیری و مقابله با این پدیده با استفاده از روش های علمی و کمی از اهمیت به سزایی برخوردار است. روش: پژوهش حاضر با هدف بررسی عوامل مؤثر برتخلفات و فساد اداری در سازمان فرهنگی- تفریحی شهرداری اصفهان به روش توصیفی از نوع پیمایشی انجام شد. جامعه آماری این پژوهش را کلیه کارکنان سازمان فرهنگی- تفریحی شهرداری شهر اصفهان به تعداد 480 نفر تشکیل دادند که از این تعداد با استفاده از جدول کرجسی و مورگان و به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای متناسب با حجم تعداد 214 نفر برای شرکت در پژوهش انتخاب گردید. ابزار اندازه گیری پرسشنامه محقق ساخته در دو بخش اطلاعات جمعیت شناختی و شناسایی عوامل موثر در فساد و تخلفات اداری در مقیاس پنج درجه ای لیکرت(کاملاً موافقم، موافقم، بدون نظر، مخالفم، کاملاً مخالفم) بود که روایی صوری و محتوایی آن توسط چند نفر از صاحب نظران تایید شد و پایایی آن نیز بر اساس آلفای کرونباخ 87/. برآوردگردید. داده های تحقیق با استفاده از روش تحلیل عاملی و آزمونهای t تک متغیره و آزمون تحلیل واریانس چندمتغیره تجزیه و تحلیل گردید. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد در ذیل عوامل، فرهنگ فرد گرایی با 12/69t=،، فرهنگ مصرف گرایی با 11/58t=، فرهنگ ارتباطی با 10/91t= و عوامل حقوقی(حوزه قانونگذاری) 51/12=t همگی بیش از سطح متوسط در بروز تخلفات و فساد اداری نقش دارند. بر اساس آزمون فریدمن فرهنگ مصرف گرایی با میانگین70/3، عوامل حقوقی با میانگین 22/3، فرهنگ فردگرایی با میانگین 22/3 و فرهنگ ارتباطی با میانگین 10/3 به ترتیب بیشترین رتبه ها را در بین عوامل موثر بر تخلفات و فساد اداری به خود اختصاص دادند. بین نظرات پاسخگویان بر اساس عوامل دموگرافیک تنها در بعد جنسیت، تفاوت معنادار وجود داشت. بحث: در شکل گیری فساد، عوامل زمینه ساز گوناگونی مداخله می کنند که بسته به مکان مورد مطالعه، ویژگی های اجتماعی، فرهنگی و سیاسی جامعه ی مد نظر ساختارهای قانونی و حقوقی و همچنین ویژگی های فردی متفاوت است. به منظور پیش گیری از فساد لازم است در وهله ی اول با استفاده از روش های کمی علت شناسی علمی در واحد مربوطه صورت پذیرد و در مرحله ی بعدی راهکارهای پیش گیرانه ی متناسب با عوامل فسادآفرین طراحی و اجرا گردد.

مقدمه: امروزه فن آوری های ارتباط جمعی، به ویژه تلویزیون، حضوری گسترده و تأثیرگذار در بین مردم جوامع مختلف دارند. در این راستا، در جوامع توسعه یافته و درحال توسعه از جمله حوزه هایی که به شدت تحت تأثیر آموزش و بازنمایی های رسانه ای قرار گرفته، گستره آگاهی از شهروندی، رفتارهای مدنی و مشارکت اجتماعی است. بر همین اساس، مطالعه حاضر به بررسی رابطه بین برنامه های تلویزیونی و آگاهش از حقوق شهروندی می پردازد. روش: در این مطالعه با بهره گیری از نظریه های جامعه شناسان و نظریه پردازان علوم ارتباطات چون بال روکیچ و دی فلور، پورتو، گیدنز، مارشال، فالکس و... به اجرای پیمایش در بین 384 نفر از ساکنان شهر خرم آباد لرستان مبادرت شد. نتایج: یافته ها نشانگر آن است که در مجموع بین تلویزیون (از نظر میزان استفاده و محتوای برنامه ها از سه بُعد مدنی، سیاسی و اجتماعی) و میزان آگاهی از حقوق شهروندی رابطه وجود دارد. بحث: تدوین و برنامه ریزی جامع آگاه سازی در زمینه حقوق شهروندی از طریق تلویزیون با استفاده از برنامه های متنوع و متعدد، معرفی تشکل ها و انجمن های فعال در زمینه های مختلف اجتماعی، سیاسی، مدنی و... از طریق این رسانه در جهت مشارکت بیشتر افراد در امور مختلف جامعه، ایجاد شبکه شهروندی یا ایجاد شبکه توسعه اجتماعی در جهت دادن آگاهی های لازم به افراد جامعه در زمینه مؤلفه های شهروندی و ایجاد شبکه های محلی تلویزیونی فرهنگی-اجتماعی در جهت گسترش آگاهی از حقوق شهروندی در بین مردم مناطق مختلف با توجه به فرهنگ بومی مردم آن مناطق، می تواند در جهت بالابردن آگاهی های مردم جامعه در زمینه حقوق شهروندی مؤثر باشد و زمینه را برای تحقق دموکراسی و جامعه ای شهروندمدار فراهم سازد.

مقدمه: شیوه های سازگارانه مقابله با استرس به عنوان یکی از اجزای اصلی در ارتقاء سلامت روان مطرح می باشند. این تحقیق با رویکردی اجتماع محور به بررسی مکانیسم های مقابله با استرس در زنان متاهل با هدف تدوین برنامه مناسب مداخله ای جهت ارتقاء سلامت روان آنها پرداخته است. روش: طی یک پژوهش توصیفی، وضعیت روش های مقابله با استرس در 200 زن متاهل 18-65 سال ساکن در منطقه 22 تهران با استفاده از پرسشنامه استاندارد شیوه های مقابله با استرس فولکمن و لازاروس به روش نمونه گیری تصادفی و با مشارکت مردم بررسی شد. یافته ها: بیشترین روش مورد استفاده زنان در مقابله با استرس، حل مدبرانه مسئله و کمترین روش مورد استفاده، مقابله رویارو بود. استفاده از روش های هیجان مدار از سوی نیمی از شرکت کنندگان برای مقابله با استرس به کار گرفته شد. در ضمن، میانگین استفاده از سه روش گریز-اجتناب، فاصله گرفتن و خویشتنداری برحسب وضعیت تحصیلی و تعداد فرزند متفاوت بود. بحث: به نظر می رسد ارائه مداخلات مناسب با رویکرد اجتماع محور در زمینه آموزش شیوه های سازگارانه مقابله با استرس، در ارتقاء سلامت روان و افزایش کیفیت زندگی موثر خواهد بود.

مقدمه: موضوع این جستار، مقایسه طنز اجتماعی دهخدا و سید اشرف الدین گیلانی می باشد. طنز یکی از گونه های ادبی زبان است که اساس آن بر تضاد و ناهماهنگی با نظام و قراردادهای ذهنی مخاطب بنا شده است. طنزپرداز با نیتی اصلاح گرانه، کاستی ها و معایب جنبه های مختلف زندگی را به شیوه مضحک و مبالغه آمیز به نمایش در می آورد. یکی از مضامین آثار طنزآمیز، طنز اجتماعی است که در آن نابسامانی ها و تیرگی های موجود در برخی از سطوح مختلف اجتماعی چون آداب و سنن، نظام ها، هنجارها، اقشار گوناگون و... مورد انتقاد قرار می گیرد. از پیشگامان طنزپردازی در عصر مشروطیت باید به علی اکبر دهخدا و سید اشرف الدین گیلانی اشاره نمود که هر دو در یک برهه زمانی مشترک، از سلاح برنده طنز جهت مبارزه با نابسامانی ها و معایب و مفاسد اجتماعی روزگار خویش بهره می جستند. روش: شیوه این پژوهش توصیفی و تطبیقی است. یافته ها : در این تحقیق با مقایسه آثار طنزآمیز دهخدا و سید اشرف، وجوه تشابه و تمایز بسیاری میان طنز اجتماعی شان مشاهده گردید. چنانکه بسیاری از معضلات و نابسامانی های اجتماعی آن روزگار به صورت مشترک هدف انتقادی هر دو تن واقع می شود. اما با وجود این، طنز اجتماعی دهخدا عمیق تر و درک وی از معایب اجتماعی گسترده تر می باشد. از سوی دیگر، به دلیل فزونی مدت زمان طنزپردازی سید اشرف، مفاسد و نابسامانی های اجتماعی گسترده تری در آثار وی بازتاب یافته است.