مقایسه ی طنز اجتماعی دهخدا وسید اشرف الدین گیلانی (مقاله پژوهشی وزارت بهداشت)

چکیده

مقدمه: موضوع این جستار، مقایسه طنز اجتماعی دهخدا و سید اشرف الدین گیلانی می باشد. طنز یکی از گونه های ادبی زبان است که اساس آن بر تضاد و ناهماهنگی با نظام و قراردادهای ذهنی مخاطب بنا شده است. طنزپرداز با نیتی اصلاح گرانه، کاستی ها و معایب جنبه های مختلف زندگی را به شیوه مضحک و مبالغه آمیز به نمایش در می آورد. یکی از مضامین آثار طنزآمیز، طنز اجتماعی است که در آن نابسامانی ها و تیرگی های موجود در برخی از سطوح مختلف اجتماعی چون آداب و سنن، نظام ها، هنجارها، اقشار گوناگون و... مورد انتقاد قرار می گیرد. از پیشگامان طنزپردازی در عصر مشروطیت باید به علی اکبر دهخدا و سید اشرف الدین گیلانی اشاره نمود که هر دو در یک برهه زمانی مشترک، از سلاح برنده طنز جهت مبارزه با نابسامانی ها و معایب و مفاسد اجتماعی روزگار خویش بهره می جستند. روش: شیوه این پژوهش توصیفی و تطبیقی است. یافته ها : در این تحقیق با مقایسه آثار طنزآمیز دهخدا و سید اشرف، وجوه تشابه و تمایز بسیاری میان طنز اجتماعی شان مشاهده گردید. چنانکه بسیاری از معضلات و نابسامانی های اجتماعی آن روزگار به صورت مشترک هدف انتقادی هر دو تن واقع می شود. اما با وجود این، طنز اجتماعی دهخدا عمیق تر و درک وی از معایب اجتماعی گسترده تر می باشد. از سوی دیگر، به دلیل فزونی مدت زمان طنزپردازی سید اشرف، مفاسد و نابسامانی های اجتماعی گسترده تری در آثار وی بازتاب یافته است.