رفاه اجتماعی

مقدمه: استفاده از اصطلاح سرمایه اجتماعی سابقه ای بیش از یک صد سال دارد اما در حدود 50 سال پیش استفاده از آن متداول تر شد. در دهه 1990 بود که این اصطلاح به عنوان یک مقوله جامعه شناسی کاربردی وارد عرصه های دانشگاهی شد و سپس توسط گروه های اجتماعی نیز به کار گرفته شد. برخورد شماری از جامعه شناسانی نسبت به آن انتقادی است و آن را مفهومی یا تبعیض آمیز یا مبهم و نادرست می دانند. اما جریان غالب از این اصطلاح، برداشتی مسالمت آمیز و تسلیم جویانه دارد زیرا آن را به معنای همیاری، مشارکت، هنجارپذیری و مقوله های مشابه از سوی اعضای جوامع معین درمی یابد تا هدف های آن جامعه برآورده شود. اما بن مایه های آن قبولی محافظه کارانه موازین اجتماعی و ندرتاً برداشتی اعتراض آمیز بوده است. مرور منابع: اصطلاح سرمایه اجتماعی از حیث مفهومی نارسا است زیرا به مجموعه عوامل فرهنگی نامعین اشاره می کند که می توانند آثار متفاوتی در جامعه داشته باشند. شاخص های اندازه گیری پیشنهاد شده برای آن کاملاً نامؤثر و نادقیق ماند، زیرا عواملی را که اندازه می گیرند در واقع یا جنبه های فرهنگی دارند یا اساساً عوامل مستقل و حاکم به ذات و برون دادی نیستند. مفهوم سرمایه اجتماعی، از مفهوم بازاری تولید کالا و خدمات ناشی شده است. به عبارت دیگر این مفهوم تحت سلطه شاخه ای از اقتصاد است که مدتها است، به رغم نتایج نامطلوب خود، در اختیار نظام سود و سرمایه قرار گرفته است و نارسایی و نادرستی آن بار دیگر به اثبات رسیده است. گویا سرمایه اجتماعی پدیده ای است بیرونی که به شرطی سرمایه محسوب می شود که بتواند نفعی دربر داشته باشد. این دیدگاه سرمایه را متکی به تصمیم شخصی یا شرکتی برای ایجاد فایده می داند بحث: اصطلاح سرمایه اجتماعی نمی تواند آن را با نظریه های اساسی اجتماعی پیوند دهد و نسبت به پدیده های کیفی، اجتماعی و تاریخی نگاهی ابزاری دارد. در حالی که سرمایه اجتماعی، اگر به معنای برخورداری از ویژگی های بیرونی باشد می تواند هم تبعیض آمیز باشد، هم ضد سرمایه و هم در خدمت هدف گروه های معارض با منافع انسانی. در یک کلام سرمایه اجتماعی در خدمت توجیه نظام تولید و مصرف بورژوایی قرار دارد.

مقدمه: سرمایه اجتماعی1 مفهومی چندوجهی و موضوعی میان رشته ای بوده و شامل هنجارها، شبکه های اجتماعی و روابط میان افراد می شود. سرمایه اجتماعی به دلیل آثارش بر بهبود کارایی جامعه از اهمیت بالایی برخوردار می باشد و برای اندازه گیری آن از روش های مستقیم و غیرمستقیم استفاده می شود. در روش غیرمستقیم که در شرایط فقدان آمار و اطلاعات متغیرهای اصلی سرمایه اجتماعی مورد استفاده قرار می گیرد، با استفاده از علایمی که در نبود سرمایه اجتماعی ظاهر می شوند، به برآورد سرمایه اجتماعی پرداخته می شود. روش: در تحقیق حاضر برخی متغیرهایی که در شرایط فرسایش سرمایه اجتماعی ظاهر می شوند، برای استانهای ایران انتخاب و با استفاده از روش آنتروپی شنون برای آن ها وزن مناسب تعیین شد. سپس با استفاده از مدل بهینه سازی تعاملی (TOPSIS) که ازجمله روش های تصمیم گیری چندمتغیره (MADM) می باشد، برای هر یک از استانها امتیازی محاسبه شد. یافته ها: با استفاده از متغیرهای مرتبط با آسیب اجتماعی، فرار مالیاتی و امید به زندگی، استان تهران رتبه نخست سرمایه اجتماعی را در سال 1391 کسب نمود. بحث: برای ارایه تصویر جامع تر از سرمایه اجتماعی در روش غیرمستقیم، لازم است علاوه بر توجه به علایم مرتبط با آسیب اجتماعی که بیشتر مطالعات داخلی بر آن متکی است، به دیگر علایم نظیر میزان اعتماد مردم به دولت، با به کارگیری متغیرهایی نظیر فرار مالیاتی و یا متغیرهای مرتبط با سلامت سرمایه انسانی نیز توجه نمود.

مقدمه: اعتماد اجتماعی، از جمله پدیده های اجتماعی است که در روابط و تعاملات انسانی نقش حیاتی ایفا می کند. تحقیقات نشان می دهد که دین، می تواند عامل مهمی در تولید اعتماد اجتماعی تلقی شود و با تقویت آن، اعتماد اجتماعی بیشتری در جامعه به وجود آید. بر همین اساس، مقاله حاضر به تحلیل جامعه شناختی رابطه دینداری و اعتماد اجتماعی پرداخته است. روش: روش بررسی در این پژوهش پیمایش است که در بین 346 نفر از دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد بهبهان در سال تحصیلی 93- 1392، به شیوه نمونه گیری طبقه بندی متناسب، اجرا شده است. یافته ها: از یک سو، بین ابعاد اعتقادی، پیامدی و مناسکیِ دینداری و اعتمادهای بنیادین و بینِ شخصی، و از سوی دیگر بین بُعد تجربی دینداری و اعتمادهای بنیادین، بین ِشخصی و نهادی، رابطه مثبت وجود داشت. بحث: در خصوص تناقضی که بین رابطه ابعاد دینداری و اعتماد تعمیم یافته و نهادی مشاهده می شود، شاید این تفسیر درست باشد که یا دینداری در جامعه آماری عمیق نیست یا اینکه محیط زندگی چنان از نظر اعتماد ضربه دیده است که حتی دینداریِ افراد، قادر به اقناع آن ها در جهت حسن ظن به دیگر افراد جامعه نیست.

مقدمه: امروزه فضاهای شهری مؤلفه ای برای وقوع نابهنجاری های شهری و در نتیجه عدم امنیت در شهر می باشد؛ لذا شناخت عواملی که شهروندان را دچار احساس ترس و ناامنی می کند، ضروری است. این پژوهش با هدف بررسی رابطه سرمایه اجتماعی و احساس امنیت در بین شهروندان شهر زاهدان و راهکارهایی جهت ارتقاء آن انجام شده است. روش: پژوهش حاضر از نوع توصیفی-تحلیلی به روش پیمایش است که در بین 382 نفر از شهروندان بالای 15 سال در شهر زاهدان انجام شده است. یافته ها: میزان احساس امنیت شهروندان در مجموع پایین تر از حد متوسط است. بین پایگاه اقتصادی-اجتماعی شهروندان، بی نظمی اجتماعی، سرمایه اجتماعی و درک از میزان بروز جرایم با احساس امنیت رابطه وجود دارد. در ضمن، متغیرهای حمایت اجتماعی و اعتماد اجتماعی اثر مثبت و در مقابل متغیرهای ریسک و مخاطره و درک از میزان بروز جرایم اثر منفی بر احساس امنیت شهروندان دارند. ریسک و مخاطره و پس از آن اعتماد اجتماعی و حمایت اجتماعی بیش ترین ارتباط را با احساس امنیت شهروندان نشان می دهد. بحث: با توجه به وضعیت نامطلوب احساس امنیت شهروندان شهر زاهدان، باید سازوکاری در جهت توسعه سرمایه اجتماعی در بین ساکنان اندیشیده شود تا میزان حمایت اجتماعی افراد و اعتماد آنان به یکدیگر افزایش یابد و شهروندان با پشتوانه چنین سرمایه ای، احساس امنیت بیش تری کنند.

مقدمه: با توجه به نقش فرهنگ سازمانی در تحقق اهداف سازمان های آموزشی، آگاهی از عوامل مرتبط با آن از اهمیت بالایی برخوردار است که در این بین، سرمایه اجتماعی جایگاه ناشناخته ای دارد و هدف این مطالعه شناسایی رابطه بین سرمایه اجتماعی و فرهنگ سازمانی در مراکز آموزش عالی استان گلستان می باشد. روش: تحقیق حاضر از نوع توصیفی و روش به کار رفته، پیمایش است که در بین 460 نفر از کارکنان آموزشی و اداری شاغل در مراکز آموزش عالی دولتی و غیردولتی استان گلستان به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای متناسب، اجرا شد. فرهنگ سازمانی، با توجه به مدل مفهومی تحقیق و به کمک پرسشنامه استاندارد شده دنیسون و سرمایه اجتماعی با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته، اندازه گیری شد. یافته ها: بین سرمایه اجتماعی و فرهنگ سازمانی، رابطه مثبت وجود دارد و 7/39 درصد از تغییرات فرهنگ سازمانی، به وسیله اعتماد نهادی، اعتماد شخصی، اعتماد اجتماعی، کنش های یاریگرانه و تعامل اجتماعی تبیین می شود. ضمن اینکه، اعتماد نهادی، بیشترین نقش را در پیش بینی فرهنگ سازمانی کارکنان دارد. بحث: نتایج این تحقیق، بسط نظریه های پاتنام و کلمن است که از اعتماد به عنوان تسهیل کننده کنش در روابط سازمانی یاد کرده اند.

مقدمه: تحقیق حاضر با هدف بررسی میزان فردگرایی افراطی و رابطه اعتماد اجتماعی با آن، انجام گرفته است. فردگرایی افراطی به عنوان یک آسیب اجتماعی، بر اولویت اهداف فردی و گرایش به خودمختاری تأکید دارد؛ از طرفی، افزایش نفع طلبی های خودخواهانه، زمینه کاهش دلبستگی و تعهدات فرد نسبت به جامعه ملی را فراهم می کند. در چنین شرایطی، افراد در تعارض نفع جمعی با نفع فردی، نفع خود را برمی گزینند، حتی اگر به دیگران آسیب برسانند. روش: این تحقیق در سال1390، به روش پیمایشی و با ابزار پرسشنامه اجرا شده است. جامعه آماری تحقیق، افراد بالای 20 سال شهر مشهد با جمعیتی معادل 1530827 نفر بوده و حجم نمونه با فرمول کوکران، 384 نفر برآورد گردید که با استفاده از شیوه نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای، انتخاب شدند. یافته ها: میانگین فردگرایی افراطی در سطح متوسط (6/2) و میانگین اعتماد اجتماعی در سطح پایین (2) قرار داشت. بین اعتماد اجتماعی و فردگرایی افراطی رابطه منفی وجود داشت. در تحلیل رگرسیونی چندمتغیره، مجموع متغیرهای مستقلی که در مدل نهایی باقی ماندند، 53 درصد از تغییرات فردگرایی افراطی را تبیین کردند که در این میان، تأثیر متغیرهای اعتماد مدنی، تحصیلات، طبقه اجتماعی، اعتماد بین شخصی، اعتماد تعمیم یافته و سن به ترتیب بیشتر بوده است. بحث: سطح اعتماد اجتماعی در همه ابعاد تعاملات اجتماعی، پایین بوده و افزایش این بی اعتمادی، باعث افزایش فردگرایی افراطی در جامعه شده است.

مقدمه: سرمایه اجتماعی، مفهومی چندبعدی در علوم اجتماعی است که تأثیر فراوانی بر بسیاری از حوزه های اجتماعی دارد. هدف تحقیق حاضر، بررسی رابطه بین سرمایه اجتماعی و بهبود کیفیت محیط کار دانشگاه کاشان از دیدگاه اعضای هیات علمی بود. روش: نوع تحقیق، توصیفی- همبستگی بود. جامعه آماری پژوهش شامل 203 نفر از اعضای هیئت علمی دانشگاه بودند که با استفاده از فرمول کوکران، تعداد 101 نفر به عنوان حجم نمونه انتخاب و به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای، انتخاب و پیمایش شدند. یافته ها: میانگین کیفیت محیط کار و مؤلفه های سرمایه اجتماعی به جز اعتماد اجتماعی، بالاتر از حد متوسط بود. بین سرمایه اجتماعی و مؤلفه های آن با کیفیت محیط کار، رابطه مثبت وجود داشت. بحث: شواهد این تحقیق نشان داد که می توان از طریق افزایش اعتماد اجتماعی، مشارکت اجتماعی، انسجام اجتماعی و روابط اجتماعی، به بهبود کیفیت محیط کار سازمان ها کمک نمود.

مقدمه: بازتولید سرمایه اجتماعی به عنوان مجموعه هنجارها و روابط تسهیل کننده تعامل اجتماعی و شاخص سلامت یا بیماری جامعه است. نابینایی و کم بینایی به عنوان یک ویژگی فردی، تأثیری تعیین کننده بر نحوه تحقق اهداف خانواده و در نتیجه سرمایه اجتماعی دارد. بر همین اساس، این مطالعه به بررسی تأثیر اختلال بینایی بر سرمایه اجتماعی خانواده پرداخته است. روش: مطالعه حاضر با روش علی-مقایسه ای به مقایسه سرمایه اجتماعی در دو گروه همسران بینا و نابینا/کم بینا در دو شهرستان کاشان و آران و بیدگل با حجم نمونه 198 نفر پرداخته است. یافته ها: میزان سرمایه اجتماعی همسران بینا بیشتر از همسران نابینا/کم بیناست. در ضمن، میزان سرمایه اجتماعی در دو بُعد ساختاری بیرونی و شناختی درونی در بین همسران مرد و زن نابینا/کم بینا متفاوت است، اما در گروه همسران بینا این تفاوت وجود ندارد. علاوه بر این، سرمایه اجتماعی ساختاری بیرونی برحسب وضعیت مسکن، سرمایه اجتماعی شناختی درونی برحسب تحصیلات، سرمایه اجتماعی ساختاری درونی و شناختی بیرونی برحسب درآمد، و سرمایه اجتماعی شناختی بیرونی، شناختی درونی و ساختاری درونی برحسب تعداد فرزند در همسران نابینا/کم بینا متفاوت است. بحث: با توجه به تأثیر وضعیت بینایی بر سرمایه اجتماعی خانواده، باید گفت که به طور خاص نابینایی/کم بینایی سرمایه اجتماعی خانواده را کاهش می دهد و در مقابل، عواملی چون سطح تحصیلات، میزان درآمد و وضعیت مسکن از جمله عواملی هستند که تأثیر مثبت بر سرمایه اجتماعی خانواده دارند. بنابراین، باید برنامه ریزی ها و راهکارهایی در زمینه وضعیت مسکن و درآمد و همچنین هموار کردن مشکلات تحصیلی افراد نابینا/کم بینا صورت گیرد تا بدین ترتیب سرمایه اجتماعی خانواده این افراد افزایش یابد.

مقدمه: امروزه، بررسی کیفیت زندگی به دلیل پیشرفت های تشخیصی، درمانی و میزان بقای مبتلایان به سرطان پستان به عنوان یک موضوع مهم سلامت مطرح می باشد. این مطالعه با هدف بررسی تأثیر سرمایه اجتماعی بر کیفیت زندگی زنان مبتلا به سرطان پستان انجام شده است. روش: مطالعه حاضر مطالعه ای است مداخله ای که روی 29 نفر از زنان مبتلا به سرطان پستان مراجعه کننده به بیمارستان کاشانی شهرکرد در سال های 91-1389 که بر اساس معیارهای ورود و از طریق نمونه گیری غیراحتمالی (در دسترس) انتخاب شدند، صورت پذیرفت. گروه مداخله، مداخلاتی ابداعی جهت ارتقاء سرمایه اجتماعی دریافت نمودند. ابزارهای مورد استفاده، پرسشنامه دموگرافیک، پرسشنامه کیفیت زندگی فرنس و پاورز، پرسشنامه سنجش سرمایه اجتماعی درون گروهی (طرح سنجش سرمایه اجتماعی در ایران) و پرسشنامه سنجش سرمایه اجتماعی بین گروهی (طیف سام) بودند. یافته ها: قبل از اجرای مداخله، هر دو گروه از نظر متغیرهای مطالعه همسان بوده اند، اما پس از اجرای مداخله، سرمایه اجتماعی و کیفیت زندگی در گروه مداخله افزایش و در گروه مقایسه ثابت مانده و یا کاهش یافته بود. بحث: زنان از مهم ترین ارکان جامعه می باشند، بنابراین بهبود کیفیت زندگی در زنان مبتلا به سرطان پستان نه تنها سبب بهبود بقای آنان می شود، بلکه سبب انسجام ساختار خانواده نیز می گردد. با توجه به نتایج این مطالعه، افزایش سرمایه اجتماعی نیز باعث ارتقاء کیفیت زندگی می شود، لذا می توان از روش های ارتقا دهنده سرمایه اجتماعی به عنوان راهی جهت بهبود کیفیت زندگی استفاده نمود.

مقدمه: کاربرد راه حل های فناوری اطلاعات و ارتباطات برای موفقیت اجرای سیاست های اجتماعی، شامل اصلاح امنیت اجتماعی و طراحی و مدیریت استراتژیک برنامه های امنیت اجتماعی، ضروری است. بنا به این ضرورت، پژوهش حاضر به بررسی تأثیر ICT بر احساس امنیت اجتماعی شهروندان پرداخته است. روش: پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش، پیمایشی است. جامعه مورد بررسی در این تحقیق، شهروندان منطقه 2 ارومیه بودند که از بین آن ها 327 نفر با استفاده از جدول مورگان، به عنوان حجم نمونه برآورد شدند و با تلفیقی از روش های نمونه گیری تصادفی ساده، طبقه بندی شده و نظام مند، انتخاب و پیمایش شدند. یافته ها: نتایج نشان داد که فناوری اطلاعات و ارتباطات بر امنیت اجتماعی، تأثیر مثبت دارد و از بین سه مؤلفه امنیت اجتماعی (اعتماد شهروندان، هویت خواهی اجتماعی و فقر اقتصادی)، بیشترین تأثیر آن، بر مؤلفه اعتماد اجتماعی است. بحث: با توجه به یافته های این مطالعه، اگر از فناوری ارتباطات و اطلاعات به درستی استفاده شود، می تواند به عنوان ابزار توانمندسازی در جهت توسعه امنیت اجتماعی جامع تر، مطرح شود.

مقدمه: : تکنولوژی های نوین ارتباطی و اطلاعاتی با فراهم آوردن امکان پیدایی «جامعه شبکه ای» افراد و جوامع را در قالب های تازه، هویت های تازه بخشیده اند. این تکنولوژی ها نه تنها قواعد و قوانین حاکم بر ارتباط و تعامل میان انسان ها، بلکه ایستار افراد را نسبت به خود، دیگران و جهان تغییر داده اند. در این میان، اینترنت شاخص ترین و اصلی ترین این تکنولوژی هاست. اینترنت به عنوان رسانه چندبُعدی فضای فرهنگی و اجتماعی است که کاربران را در موقعیت های متنوع نقش ها و سبک های زندگی قرار می دهد. اینترنت هم در تولید و هم در مصرف، عملکردهای اجتماعی دارد که علاوه بر هویت سازی، باعث تغییر هویتی هم می شود. در همین راستا، پژوهش حاضر به بررسی رابطه بین مصرف اینترنت و سبک زندگی دانشجویان پرداخته است. روش: روش این پژوهش پیمایش و ابزار اصلی گردآوری داده ها، پرسشنامه بود. جامعه آماری تحقیق شامل کلیه دانشجویان دانشگاه اصفهان از تمامی رشته ها در مقطع کارشناسی در سال تحصیلی 92-1391 که از بین آنها، تعداد 199 نفر با استفاده از فرمول کوکران و به شیوه نمونه گیری خوشه ای انتخاب شدند. یافته ها: میان مصرف اینترنتی و سبک زندگی کل پاسخگویان، در مجموع، رابطه وجود دارد. . در ضمن، نتایج نشان داد که مصرف اینترنتی باعث تغیرات مؤلفه های سبک زندگی می شود. با توجه به نتایج تحقیق، دیجیتالی شدن بر چگونگی آموزش دانشگاهی نیز تأثیر گذاشته است. بحث:. نتایج مطالعه نشان می دهد که میان مصرف اینترنتی و سبک زندگی دانشجویان، در مجموع، رابطه وجود دارد. با بخش بندی نوع مصرف اینترنت به چهار بعد اطلاعاتی، سرگرمی، آموزشی و شبکه های اجتماعی، نتایج نشان داد که بعد آموزشی اینترنت بیشترین تأثیر را بر سبک زندگی کاربران دارد. با توجه به یافته ها، فرضیات مصرف فرهنگی، اولویت هزینه ای، اوقات فراغت با میزان و شیوه مصرف اینترنتی رابطه داشته و تأیید می شوند.

مقدمه: دهه 60، دهه شکوفایی و در واقع سرآغاز جدی توجه به محیط زیست در رسانه ها بود که موجب جلب توجه توده جامعه به محیط زیست شد. در ایران نیز توجه به مسائل محیط زیست به ویژه در دهه های اخیر افزایش یافته و به همین منظور قوانینی برای توجه بیشتر به مسائل زیست محیطی در رسانه ها وضع گردیده است. نگرش و تأثیرپذیری مردم از رسانه ها، بر نوع رفتار آن ها با محیط زیست تأثیر می گذارد، به همین دلیل رسانه ها تأثیر بسزایی در فرهنگ سازی محیط زیستی مردم و حفاظت از محیط زیست دارند. روش: در این تحقیق که به روش مروری و کتابخانه ای انجام شده، کوشش شده است تا با بهره گیری از تمامی منابع مرتبط با موضوع، اهمیت رسانه در طرح مسائل زیست محیطی و نهادینه کردن قوانین زیست محیطی و در نتیجه، بسط حفاظت از محیط زیست در اذهان مردم مورد تحلیل نظری قرار گیرد. یافته ها: آموزش رسانه ای بیشتر به همراه تحقیق در مورد چگونگی یادگیری عموم درباره موضوعات محیط زیستی و آنچه که افراد را در جهت رسیدن به راه حل تحریک می کند از اهمیت بالایی برخوردار است. بر همین اساس می توان گفت توجه به محیط زیست با ارائه راهکارهایی در برنامه های توسعه ای کشور افزایش داشته است. بحث: این پژوهش نشان داد در صورتی که رسانه های جمعی به توسعه مسائل زیست محیطی توجه کنند، این مسئله موجب افزایش آگاهی عموم شده و نگرانی هایی را در بین آن ها به وجود می آورد.