رفاه اجتماعی

مقدمه: فساد به عنوان یک عامل بازدارنده توسعه عادلانه، از موضوعات بحث برانگیز در حوزه کیفیت نهادی و اقتصاد سیاسی شناخته می شود. ادبیات موضوع در مورد تأثیر فساد بر رشد اقتصادی اغلب به این موضوع می پردازد که فساد تأثیر منفی بر رشد و توسعه اقتصادی داشته است. اما برخی از اقتصاددانان معتقدند که فساد بر رشد اقتصادی تأثیر مثبت داشته است. هدف این مطالعه بررسی تأثیر فساد بر توسعه انسانی در بلندمدت و کوتاه مدت برای کشورهای اسلامی درحال توسعه طی دوره 2000 تا 2017 است. روش: روش این مطالعه استفاده از داده های آماری تابلویی و بر اساس الگوی میانگین جمعی تلفیقی (PMG) است. شاخص فساد استفاده شده در این مطالعه شاخص کنترل فساد معرفی شده توسط بانک جهانی است. متغیرهای کنترلی در این مطالعه شامل بازبودن تجاری و رشد اقتصادی است. یافته ها: در بلندمدت شاخص کاهش فساد باعث بهبود شاخص توسعه انسانی شده است. اما فساد در کوتاه مدت بر شاخص توسعه انسانی در کشورهای منتخب موردنظر تأثیر مثبت داشته است. بحث: اگرچه فساد بر توسعه انسانی تأثیر مثبت داشته است، اما با توجه به تأثیر منفی فساد بر شاخص توسعه انسانی در بلندمدت و با توجه به این که اهداف اصلی سیاست گذاران مربوط به بلندمدت است توصیه می شود که سیاست گذاران، سیاستهای لازم برای کاهش فساد را اتخاذ کنند تا باعث بهبود وضعیت شاخص توسعه انسانی و بنابراین رفاه انسانها شوند. طبقه بندی JEL, O11: I25, O41.

مقدمه: کاهش فقر از اهداف مهم کلان اقتصادی هر کشور است؛ اما دستیابی به این مهم نیازمند بررسی عوامل مؤثر بر آن است. تغییر ساختار سنی جمعیت یکی از عوامل مؤثر بر کاهش فقر کشورها است. بنابراین دولتها می توانند با توجه به ظرفیت کشورها و مهیاکردن زمینه های لازم، حداکثر استفاده را از جمعیت خود ببرند و درنتیجه به رشد و توسعه بالا در میان کشورها دست پیدا کنند. هدف این مطالعه بررسی و تحلیل تأثیر ساختار سنی جمعیت بر فقر در ایران است. روش: روش انجام این تحقیق تحلیلی-توصیفی است. ابتدا مباحث نظری و مطالعات تجربی و داده های تحقیق جمع آوری شده و در ادامه مدل و الگوی تحلیل مناسب انتخاب شده است. سپس با روش اقتصادسنجی گشت آور تعمیم یافته برای کشور ایران بین سالهای 1396-1354 به تخمین الگوهای موردنظر تحقیق پرداخته و درنهایت با بهره مندی از استنتاجهای آماری و اقتصادسنجی به بررسی نتایج تحقیق پرداخته شده است. یافته ها: جمعیت وابسته کودک و سالهای تحصیل رابطه منفی و معنادار با فقر دارند. جمعیت وابسته مسن رابطه منفی و معناداری با فقر دارد و همچنین درصد تجارت در تولید ناخالص داخلی و موجودی سرمایه فیزیکی رابطه منفی با فقر دارند. بحث: در این تحقیق سالهای تحصیل، درصد تجارت در تولید ناخالص داخلی و همچنین موجودی سرمایه فیزیکی بر اساس ضریب موافق تئوری هستند. اثر مثبت جمعیت مسن بر کاهش فقر نشان دهنده وجود پس انداز بالا در سنین پیری است. توجه به رشد شاغلان با تحصیلات عالیه و همچنین به کارگیری نیروهای متخصص سبب افزایش بهره وری نیروی کار و نیز امکان خلق شیوه های نوین تولید می شود که اثرات قابل توجهی بر کاهش فقر داشته است. طبقه بندی JEL: I32، O15، T13

مقدمه: اگرچه استفاده از رویکرد اقتصاد شادکامی سابقه چندانی ندارد، اما از آن جا که سیاست گذاران عموما برای افزایش رفاه و رضایت عمومی تصمیم گیری می کنند، کمیت بخشی به مفهوم رفاه ذهنی و بررسی عوامل مؤثر بر آن به منظور بهبود شادی در جامعه اهمیت پیدا می کند. روش: هدف از این پژوهش بررسی اثر اندازه دولت بر شادکامی افراد در دو رژیم مختلف با توجه به سطح توسعه انسانی در 110 کشور منتخب برای دوره 2006 تا 2017 است. به این منظور از رگرسیون پانل آستانه ای استفاده شده است. اطلاعات موردنیاز این تحقیق شامل متغیر شادکامی از بانک اطلاعات جهانی شادکامی، نرخ رشد اقتصادی، نرخ بیکاری، نرخ تورم و اندازه دولت از پایگاه داده بانک جهانی و شاخص توسعه انسانی از برنامه توسعه سازمان ملل متحد جمع آوری شده است. یافته ها: متغیرهای اندازه دولت، رشد اقتصادی، تورم و بیکاری اثر معناداری بر شادکامی دارند. با توجه به حد آستانه محاسبه شده برای متغیر توسعه انسانی (577/ 0) اثر اندازه دولت بر شادکامی در دو حالت مختلف با توجه به سطح توسعه انسانی متفاوت است. بحث: با توجه به یافته های تحقیق افزایش اندازه دولت در پایین تر از مقدار آستانه توسعه انسانی منجر به کاهش شادکامی افراد جامعه می شود اما پس از عبور از آستانه توسعه انسانی با افزایش اندازه دولت، شادی افراد بیشتر می شود که نشان دهنده کارآمدی سیاستهای دولت است. همچنین با افزایش رشد اقتصادی، شادی افزایش و با افزایش تورم و بیکاری شادی کاهش می یابد و نکته قابل توجه این است که اثر منفی بیکاری نسبت به اثر منفی تورم بیشتر است.

مقدمه: رفاه اقتصادی و اجتماعی ازجمله اهداف کلان اقتصادی در مسیر توسعه پایدار است. عوامل مختلف اقتصادی بر رفاه مؤثر هستند که در این میان متغیرهای بخش واقعی اقتصاد تأثیر انکارناپذیری بر رفاه دارند. روش: تحقیق حاضر با استفاده از الگوی خودرگرسیون برداری به بررسی تأثیر شوکهای بخش واقعی اقتصاد بر شاخص رفاه اجتماعی در ایران در طول دوره 2019-1980 پرداخته است. بدین منظور از شاخصهای رفاه اجتماعی مطلوبیت گرا و آمارتیاسن استفاده شد. یافته ها: شاخص رفاه آمارتیاسن به شوکهای رشد بهره وری کل عوامل تولید در دوره اول عکس العمل سریع نشان می دهد که با گذشت زمان از بین می رود. اما شاخص رفاه مطلوبیت گرا در دوره اول عکس العمل مثبت نشان می دهد و از دوره پنجم منفی می شود. شاخص رفاه آمارتیاسن به شوکهای تولید ناخالص داخلی سرانه حقیقی در دوره اول عکس العمل مثبت و سریع نشان می دهد و از دوره هفتم عکس العمل آن منفی می شود. اما شاخص رفاه مطلوبیت گرا در دوره اول عکس العمل مثبت نشان می دهد که از دوره دوم منفی می شود. شاخص رفاه آمارتیاسن به شوکهای درآمد نفتی عکس العمل منفی و ضعیف نشان می دهد. اما عکس العمل شاخص مطلوبیت گرا در بلندمدت مثبت جزئی پایدار است. شاخص رفاه آمارتیاسن و مطلوبیت گرا به شوکهای اشتغال از در بلندمدت عکس العمل مثبت دارند. بحث: در ایران اشتغال باعث افزایش رفاه اجتماعی می شود، اما در بلندمدت درآمدهای نفتی، تولید ناخالص داخلی سرانه و رشد بهره وری کل عوامل تولید باعث کاهش رفاه اجتماعی شده است. بنابراین اشتغال مناسبت ترین عامل برای افزایش رفاه است.

مقدمه: زیست و حیات زنان سرپرست خانواده به دلیل نبودن یا ضعف سرپرستی مرد با چالشهایی روبه روست. مواردی همچون تحولات زیستی و اجتماعی انسانها، روند صعودی این نوع خاص از سرپرستی زنان را افزایش داده است. بر این مبنا، شناختی بر پایه روش امیک به معنای شناخت از درون و آگاهی از تجربه زیسته این گروههای اجتماعی در برنامه ریزی و مدیریت، گامی تأثیرگذار خواهد بود. هدف این پژوهش تحلیل روایت فرهنگ فقر و شناسایی ماهیت و ابعاد آن در بین زنان سرپرست خانواده در منطقه 19 تهران است. روش: روش این پژوهش کیفی است که از طریق مصاحبه عمیق با 15 نفر از زنان سرپرست خانواده در منطقه 19 شهر تهران انجام شده است. برای انتخاب نمونه موردمطالعه از روش نمونه گیری گلوله برفی خوشه ای استفاده شده است. برای تنظیم کدهای استخراجی از شیوه تحلیل مضمونی براون و کلارک در نرم افزار Nvivo 10 استفاده شده است. یافته ها: در پی آشکارسازی مفاهیم و مضامین فرهنگ فقر در میدان پژوهش از نظرگاه روایت روایت کنندگان، سرانجام تحلیلها سبب ظهور چهار مقوله اصلی بدین شرح شد: زیست فرسایشی، برساخت اجتماعی مادرانگی، طردشدگی و بازتولید فقر. یافته ها نشان می دهند با وجود وضعیت دشوار و کیفیت نامطلوب زندگی این دسته از زنان، کمکهای مالی و حمایتی نهادهای رسمی حتی در سطوحی پایین در کنار کمکهای مردمی نقش مهمی در زندگی آنها دارند اما نکته مهم این است که این حمایتهای رسمی و غیررسمی در بسیاری از موارد تنها به حفظ وضعیت موجودشان کمک کرده و به ندرت سبب توانمندی آنها شده است. بحث: حمایتهای رسمی و غیررسمی، تنها بقای وضعیت کنونی این زنان را تضمین می کند. برای اصلاحات سازنده و تأثیرگذار، به نظر می رسد در کنار برون رفت از تعاملاتی با کیفیت حاشیه ای در جامعه موردمطالعه و رهایی از ارزشهای مردسالارانه و فضای فرهنگی و روانی ویژه آن، هدایت حمایتها به ویژه در حوزه اشتغال آنان، بسیار مؤثرتر باشد.

مقدمه: شادی و نشاط گامی اساسی برای تغییر جوامع و اجتماعات شهری و روستایی و تحول و تکامل درونی انسانهاست. شادی و نشاط، گمشده انسان معاصر و مطلوب مشترک همه انسانها است. انسان موجودی هدفمند و جویای نشاط (شادکامی)، خوشبختی و سعادت است و تا زمانی که به آنچه می خواهد دست نیابد احساس نشاط، خوشبختی و سعادت نمی کند. شادبودن اجتماعات انسانی یکی از عوامل مؤثر بر توسعه اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی است و باعث توسعه پایدار می شود. تحقیق حاضر با رویکرد اجتماعی پدیدارشناختی و با هدف بررسی تجربیات روان شناسان از نشاط اجتماعی انجام گرفت. روش: اطلاعات با استفاده از مصاحبه های نیمه ساختاریافته از شانزده روان شناس دارای مدرک دکتری و با سابقه حداقل پنج سال تدریس در سطح آکادمیک گردآوری شد. برای تحلیل داده ها از روش پدیدارشناسی اسمیت استفاده شد. یافته ها: در این تحقیق، از داده ها 8 مقوله اصلی و 46 مقوله فرعی استخراج شد. نتایج نشان داد که در برخی مقوله های فرعی نظیر تعریف نشاط اجتماعی، پیامدها، موانع و علل، بین نظر روان شناسان با پیشینه پژوهش تا حدودی همسویی وجود دارد؛ ولی در راهکارها نتایج متفاوتی دیده می شود. روان شناسان بر اساس دیدگاه روان شناسی و تجارب خود راهکارهای مختلفی برای والدین و سازمانها در سطح خرد و کلان پیشنهاد کرده اند. ازجمله، راهکارهای پیشنهادی آنان می توان به سیاسی نکردن نشاط اجتماعی، دقت در انتخاب مسئولان و شایسته سالاری، کاهش فاصله طبقات اجتماعی، سامان بخشیدن به وضعیت اقتصادی، داشتن نگاه علمی به مسئله نشاط اجتماعی و چند راهکار دیگر اشاره کرد. بحث: یافته های پژوهش حاضر نشان داد، روان شناسان نشاط اجتماعی را به صورت سازه ای چندبعدی تعریف می کنند که در سه وجه هیجانی، شناختی و گرایش به عمل متعهدانه نمود می یابد و شامل پویایی و تحرک تک تک افراد جامعه، احساس امنیت و احساس تعلق به بافت است. درنهایت این که نتایج حاصل از این پژوهش راهگشای تحقیقات بیشتر در حوزه مداخلات مربوط به نشاط اجتماعی خواهد بود.

مقدمه: یکی از اهداف اساسی توسعه، دستیابی به رفاه اجتماعی همگانی است. وجود رف اه اجتماعی در ه ر جامعه، یکی از مهم ترین ش اخصهای توس عه یافتگی آن جامعه و بازتولیدکننده توس عه آن تلقی می ش ود. بسترسازی برای ایجاد فضای مناسب کسب وکار و اشتغال در هر کشور، یکی از عوامل مهم در ایجاد رشد و رونق اقتصادی و درنهایت افزایش رفاه اقتصادی و اجتماعی مردم است. لذا با عنایت به اهمیتی که اشتغال می تواند در تحقق مفهوم رفاه اجتماعی داشته باشد، پژوهش حاضر سعی بر آن دارد که به شناسایی و رتبه بندی عوامل و مؤلفه های کلیدی اثرگذار بر وضعیت اشتغال و رفاه در کشور بپردازد. روش: در این پژوهش ابتدا به منظور شناسایی و تعریف دقیق مؤلفه های مؤثر بر اشتغال و رفاه از روش اسنادی و مصاحبه نیمه ساختاریافته با خبرگان و متخصصان حوزه اشتغال در وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی استفاده شده و سپس به منظور رتبه بندی عوامل از رویکرد سلسله مراتبی (AHP) و نرم افزار Expert Choice استفاده شده است. یافته ها: زیرمعیار سرمایه گذاری بالاترین اولویت را در وضعیت اشتغال و رفاه اجتماعی در ایران به خود اختصاص داده است و پس ازآن به ترتیب زیرمعیارهای سیاست گذاری، نظام بانکی، فضای تولید و کسب وکار، قوانین و مقررات، سیستم مالیاتی، روابط بین الملل، شاخصهای اقتصادی، نظام پرداختها، بیمه و تأمین اجتماعی، عدالت و برابری، نیروی انسانی، فناوریهای داخلی، فرهنگ، فناوریهای خارجی و سیستم آموزشی قرار می گیرند. بحث: مهم ترین و کلیدی ترین عاملی که می تواند در اشتغال و رفاه کشور اثرگذار باشد، مفهوم سرمایه گذاری است. در تئوریهای اقتصادی، سرمایه گذاری به عنوان موتور محرکه رشد اقتصادی شناخته شده و لازمه نیل به توسعه اقتصادی و اجتماعی و یکی از ارکان بسیار مهم در رشد و توسعه واحدهای تولیدی و بنگاههای اقتصادی است.

مقدمه: رشد شتابان سکونتگاههای غیررسمی پیامدهای منفی زیادی را برای شهرها و مدیریت شهری ایجاد می کند. این امر باعث نزول سطح کیفیت زندگی ساکنان شهر ارومیه شده است. هدف این پژوهش تحلیل کیفیت زندگی ساکنان سکونتگاههای غیررسمی محلات هدف در شهر ارومیه است. روش: این تحقیق با روش شناسی کمی و به شیوه پیمایش انجام شده است. در آن با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای، از 31 محله سکونتگاه غیررسمی در شهر ارومیه، 4 سکونتگاه اسلام آباد 1، حاجی پیرلو، اسلام آباد 2 و طرزیلو به عنوان محلات موردمطالعه انتخاب شدند. با استفاده از فرمول کوکران، نمونه ای با حجم 400 نفر برای هر یک از سکونتگاهها تعیین شد. ابزار تحقیق، پرسشنامه بود و برای تحلیل داده ها از نرم افزارهای Excel، SPSS و آزمون t استفاده شد. یافته ها: میانگین وضعیت کلی کیفیت زندگی ساکنان سکونتگاههای غیررسمی اسلام آباد 2 و حاجی پیرلو، بر اساس طیف لیکرت، در سطح متوسط، سکونتگاه غیررسمی اسلام آباد 1 در سطح پایین تر از حد متوسط و در وضعیت نامطلوب و سکونتگاه غیررسمی طرزیلو بالاتر از حد متوسط ارزیابی شده است. بحث: یکی از کارهای مهم برنامه ریزان شهری و مدیران شهرها شناسایی نابرابریهای شاخصهای کیفیت زندگی در سطح محلات نابسامان است. چون برنامه ریزان شهری اعتقاد دارند که برنامه ریزیها باید همسو با بهبود کیفیت زندگی به عنوان یکی از مهم ترین اهداف سیاستهای عمومی جامعه باشد. درواقع نتایج کار در بهبود ساماندهی نواحی محروم شهر و ایجاد فرصت برابر برای شهروندان و ارتقای سطح عواملی که بر رضایتمندی ساکنان از کیفیت زندگی تأثیر می گذارد، کمک می کند.

مقدمه: تجارب کشورهای مختلف و نیز نتایج تحقیقات متعدد نشان می دهد که رفتارهای ارتقاء دهنده ی سلامت برای حفظ سلامتی شهروندان، ضروری است و افراد با سواد سلامت ناکافی، وضعیت سلامتی ضعیف تری دارند، این رابطه در دوران پرمخاطره کووید-۱۹ که باعث اضطراب شهروندان شده است، اهمیتی دوچندان می یابد. از این روی هدف اصلی مطالعه حاضر بررسی نقش سواد سلامت در نوع مواجهه با اضطراب ناشی از بیماری کووید-۱۹دربین شهروندان تهرانی است. روش: این مطالعه توصیفی- تحلیلی با روش پیمایش بر روی ۳۸۴ نفر از شهروندان بالای ۲۰ سال شهر تهران صورت گرفته است. نمونه گیری با نرم افزار Sample Power انجام شده و داده ها با استفاده از دو پرسشنامه سواد سلامت ایرانیان منتظری و همکاران و اضطراب ناشی از کووید-۱۹ جمع آوری شده اند. جهت محاسبه ی پایایی ازآلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی و برای کسب اعتبار لازم از اعتبار صوری بهره گرفته شده است. یافته ها: میانگین نمرات اضطراب ناشی از بیماری کووید-۱۹در مردان کمتر و در زنان بیشتر بوده است، همچنین ابعاد سواد سلامت(خواندن، ارزیابی، فهم و درک، تصمیم گیری و رفتار و دسترسی) قادر به تبیین حدوداً ۴۷ درصد اضطراب ناشی از بیماری کووید-۱۹ هستند. بحث: در مجموع اضطراب ناشی از بیماری کووید- ۱۹، در میان شهروندان زیاد است و با توجه به رابطه ی مستقیم سواد سلامت وکنترل اضطراب ناشی از کووید-۱۹، لزوم انجام برنامه های آموزش سلامت محور براساس حیطه های رفتارهای ارتقاء دهنده سلامت و مولفه های سواد سلامت پیشنهاد می گردد.

مقدمه: هدف از انجام این پژوهش، مطالعه آسیبهای سبک زندگی دانشجویان در دوران کرونا است. روش: پژوهش حاضر از نوع پژوهشهای کیفی است. مشارکت کنندگان آن را 13 نفر از مدیران و مسئولین، خبرگان، صاحبنظران و اساتید برجسته در حوزه کرونا و سبک زندگی دانشجویان تشکیل دادند که با روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شده اند. ابزار گردآوری داده ها، مصاحبه بوده که تا رسیدن به اشباع نظری در خصوص موضوع تحقیق ادامه یافته است. برای تحلیل داده ها، از روش نظریه داده بنیاد استفاده شده است. یافته ها: آسیبهای سبک زندگی دانشجویان در دوران کرونا در 6 مقوله شامل افت عملکرد تحصیلی، کاهش روابط بین فردی (روابط اجتماعی)، استفاده مشکل ساز از اینترنت، تغذیه و ورزش، سلامت روان، و معیشت شناسایی شد. بحث: بر اساس نتایج این پژوهش می توان نتیجه گرفت که شیوع ویروس کرونا باعث تأثیرات نامطلوبی در جنبه های مختلف سبک زندگی دانشجویان شده است. بنابراین پیشگیری و مدیریت تأثیرات نامطلوب، از اهمیت زیادی برخوردار است. هم چنین توجه ویژه به دانشجویان در انجام مداخلات روان شناختی و مداخلات دیگر ضروری است و برنامه های ویژه ای برای کاهش مشکلات آنان لازم است.