پژوهشنامه علوم سیاسی

پژوهشنامه علوم سیاسی

پژوهشنامه علوم سیاسی سال هفتم زمستان 1390 شماره 1 (پیاپی 25) (مقاله علمی وزارت علوم)

مقالات

۱.

جان رالز و عدالت بین المللی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: جان رالز قرارداد اجتماعی عدالت بین المللی روابط بین المللی قانون ملل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 773 تعداد دانلود : 446
جان رالز برای تبیین مفهوم و جایگاه عدالت در عرصه بین المللی، اصولی را که از عرف بین الملل نشئت گرفته اند و بطور معقولانه ای می توانند مورد توافق همه دولت ها قرار گیرند، بعنوان یک مبنای مشترک و عادلانه مطرح می سازد. وی در راستای بررسی سیاست خارجی «دولت های لیبرال دموکرات» در عرصه بین المللی، رابطه این دولت ها با دول دیگر را تنها با توجه به رعایت اصول مذکور از جانب آنان مورد سنجش و ارزیابی قرار می دهد. بدین ترتیب، رابطه یک دولت لیبرال دموکراسی با دیگر لیبرال دموکراسی ها و یا با «دولت های شریف» می تواند در همه عرصه ها و بطور آزادانه و برابر اتفاق افتد؛ این رابطه با «دولت های تحت فشار» تنها در قالب کمک های مالی و با «دولت های قانون شکن» صرفاً به شکل جنگ عادلانه متصور است. از نظر رالز، این مفهوم واقعی عدالت در عرصه بین المللی خواهد بود؛ مفهومی که امروزه بنیادهای نظری لازم را برای توجیه رفتار مستبدانه و یکه تازی قدرت های جهانی در عرصه بین المللی فراهم آورده است.
۲.

صوفی شالوده شکن: غزالی و واسازی عارفانه متن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: تاویل طریقت واسازی علم الیقین تاویل باطنی دیالکتیک منفی انانیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 730 تعداد دانلود : 104
تاکید غزالی صوفی، هم چون سایر صوفیان، بر علم باطن (حقیقت) در برابر علم ظاهر است، و تاویل از این منظر، کوششی است برای پی بردن به معنی باطنی یک متن. بنابراین، در نظام اندیشگی غزالی تاویل به نوعی با شناخت حکمت و باطن شریعت در ارتباط است. فقط عرفان می تواند شناخت را تا سطح «معرفت» برساند، سطحی که در آن فرد آن چه را که می داند با تمام وجود تجربه می کند، یعنی تجربه بدون واسطه خدا، آن جا که دیگر انانیتی برای فرد باقی نمانده است (حالتی از ترک یا نفیِ نفس که «فنا» نام دارد) و کاملاً جذب وجود خدا شده است («بقا»). غزالی اما معتقد بود که این تجربه برای آن نیست که جایگزین فلسفه و دین شود، بل که برای تکمیل آن ها و برای تامین مبنا و مقصودی برای آن هاست.
۳.

فرهنگ نگاری تخصصی علوم سیا سی و روابط بین الملل در ایران : آسیب هاو راهکارها(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: فرهنگ نگاری فرهنگ تخصصی علوم سیاسی دانشنامه نویسی فرهنگ توصیفی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 662 تعداد دانلود : 505
پژوهش حاضر با هدف شناخت وضع موجود فرهنگ های تخصصی علوم سیاسی و روابط بین الملل و فهم بهتر وضعیت این فرهنگ ها و شناسایی تنوع و فراوانی و آسیب ها و خلا های موجود در این زمینه سازماندهی گردیده است. در این مقاله با روش تحلیل محتوا به بررسی و آسیب شناسی بیش از 100 فرهنگ تخصصی اعم از فرهنگ های توصیفی ، دوزبانه ،سیاسی مطبوعاتی و دانشنامه های موجود در زمینه علوم سیاسی و روابط بین الملل پرداخته شده است. برخی از نتایج تحقیق نشان می دهد که اعمال جهت گیری های سیاسی در فرهنگ نویسی ،تشریح واژه های سیاسی در خدمت احزاب و تبلیغات،کم دقتی ها در برابر گذاری ها، عدم ورود اساتید علوم سیاسی و روابط بین الملل در کار فرهنگ نویسی، نا آشنایی با نماد های فرهنگی حوزه های مختلف دانش سیاسی در هر دو زبان مبدا و مقصد،عدم آشنایی با فنون و شیوه های نوین فرهنگ نویسی،عدم انجام کار تخصصی توسط موسسات انتشاراتی در زمینه علوم سیاسی، نبود کار تیمی و گروهی در فرهنگ نویسی ،عدم رعایت استانداردهای بین المللی همراه با بومی سازی از مهمترین آسیب های فرهنگ نگاری تخصصی علوم سیاسی و روابط بین الملل در ایران می باشد.در پایان ضمن جمع بندی و نتیجه گیری ،راهکارهایی برای تقویت فرهنگ نویسی تخصصی علوم سیاسی و روابط بین الملل در ایران ارائه گردیده است.
۴.

جدال اخلاق و سیاست در اندیشه خواجه نصیرالدین طوسی و نیکولو ماکیاولی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: اخلاق سیاست خواجه نصیر الدین طوسی نیکولو ماکیاولی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی اندیشه سیاسی اندیشه سیاسی در ایران تاریخ و مبانی اندیشه سیاسی در ایران اسلامی
  2. حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی اندیشه سیاسی اندیشه سیاسی در غرب تاریخ و مبانی اندیشه سیاسی در قرون وسطی
تعداد بازدید : 485 تعداد دانلود : 490
مطالعه رابطه اخلاق و سیاست و ایجاد یک نوع تعامل میان نظریه اخلاقی و نظریه سیاسی، یکی از مسائل مهم علمی در حوزه فلسفه سیاسی است. خواجه نصیرالدین طوسی و نیکولو ماکیاولی ازجمله فیلسوفان و مردان سیاسی هستند که در دو سنت فکری متفاوت (اسلام و غرب)، در مطالعات فلسفی و سیاسی خود به جرح و تعدیل رابطه اخلاق و سیاست پرداخته اند. این مقاله صرف نظر از تفاوتهای ضروری و خاص دو سنت فکری، با توجه به مشترکات عمومی و مبتنی بر مسائل مشترک اجتماعی- سیاسی، ضمن تحلیل روزگار پرآشوب و نابسامانِِ هر دو متفکر و مقایسه نظریات اخلاقی و سیاسی آنها، بر آن است تا نشان دهد که چرا و چگونه خواجه نصیر و ماکیاولی نظریه خود را با غایاتی متفاوت، یکی آرمان گرایانه، معطوف به جامعه اسلامی و فرا این جهانی، و دیگری واقع گرایانه، معطوف به ایتالیای زمان خود و این جهانی ارائه می دهد. افزون براین، در این مقاله تلاش شده است با الهام از رویکرد کلان اسپریگنز و هرمنوتیک متن، در فهم منطق درونیِ نظریه های سیاسی، ضمن کالبد شکافی آراء اخلاقی و سیاسی هر یک از دو متفکر اسلام و غرب، از طریق تحلیل مبانی اخلاقی و سیاسی هر یک نشان داده شود که چرا و چگونه راهبرد سیاسی این دو متفکر، علیرغم اعتقاد به اخلاق دو سطحی و نقطه عزیمت واحد، به غایاتی متفاوت در رهیافت رابطه اخلاق و سیاست، رسیده است.
۵.

اندیشه آرمانشهری در جمهور افلاطون: تفاوتها و تمایزها(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: افلاطون آرمانشهر ایده خیر همپرسه جمهور فیلسوف شاه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 154 تعداد دانلود : 743
افلاطون در «جمهور» بر اساس مبانی معرفتی و هستی شناسانه به صورتبندی آرمانشهری پرداخته است که می توان آن را جزء نخستین صورتهای اندیشه جامع و منسجم در باب سیاست دانست. این آرمانشهر از دیرباز مورد تفسیر و برداشتهای مختلف قرار گرفته است. نوشتار حاضر در صدد است با خوانش آرمانشهر جمهور در بستر سیاسی اجتماعی یونان کلاسیک از یک سو و مبانی فکری و فلسفی آن از سوی دیگر، وجه تمایز مقوله آرمانشهری در تفکر افلاطون را از دیگر صورتهای آرمان اندیشی مورد بررسی قرار دهد. در پرتو این خوانش به نظر می رسد ویژگی پولیس محوری یونان باستان و مبانی فلسفی چون ایده ها و نسبت آنها با واقعیت، ایده خیر و ... موجب شده است مقوله آرمانشهری در منظر افلاطون از هر نوع ایدآلیسم ذهنی، آرمان گرایی ناکجا آبادی و هزاره باوری متمایز گردیده، در عین ایده ال، واقعی باشد
۶.

بررسی انتقادی و روش شناختی نظریه نقد ایدئولوژی اسلاوُی ژیژک(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: ایدئولوژی نشانه شناسی انتقادی نقد ایدئولوژی نظریه گفتمان روانکاوی لاکانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 901 تعداد دانلود : 341
نظریه نقد ایدئولوژی اسلاوی ژیژک به عنوان یکی از نظریه های عمده در حوزه ایدئولوژی اشتراکاتی با نظریه گفتمان ارنستو لاکلاو و چانتال موفه دارد اما در عین حال، ژیژک بر پیامدهای سیاسی رادیکال نظریه خود که کاملا متفاوت از دموکراسی رادیکال است، تاکید می کند چون معتقد است که نظریه گفتمان معضل ایدئولوژی را نادیده گرفته است. در این مقاله، نگارنده تلاش می کند تفاوت های بین نظریه گفتمان و نقد ایدئولوژی را به منظور تاکید بر ظرفیت های نظری و روشی نظریه اخیر در تبیین ایدئولوژی های مختلف تشریح کند. بنابراین بعد از مرور مختصر تحول مفهوم ایدئولوژی، مفاهیم لاکانی موجود در نظریه نقد ایدئولوژی ژیژک تشریح می شود. بالاخره، نشانه شناسی انتقادی به عنوان ابزار مکمل روش شناختی برای این نظریه که از لحاظ روشی دارای ابهاماتی است، اضافه شده است.
۷.

نقش رویداد های سیاسی صدراسلام در شکل گیری نخستین مناظره های کلامی (مطالعه موردی سقیفه وجنگ صفین)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: خلافت امامت اندیشه سیاسی جنگ صفین س‍ق‍ی‍ف‍ه ب‍ن‍ی س‍اع‍ده مناظره های کلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 114 تعداد دانلود : 895
فهم اندیشه ها و افکار سیاسی مسلمانان صدر اسلام از سویی در گرو مطالعه و بررسی رویدادهای سیاسی اجتماعی این دوران بوده ، از سویی دیگر، نیازمند فهم برداشت آنان از آموزه های مکنون در قرآن و سنت است. از این رو، در تعامل زمینه ها ی سیاسی اجتماعی و برداشت های آنان از متون، می توان به فهم افکار و اندیشه های سیاسی آنان نائل آمد . اما در این میان، آنچه از منظر نوشتار حاضر مهم به نظر می رسد، فهم مناظره هایی است که در فرایند ارجاع دهی تحولات و رویدادهای سیاسی اجتماعی به متون دینی جریان یافته است . این مناظره ها که از خصلت کلامی برخوردار است زمینه شکل گیری برداشت های مختلفی از متون دینی را فراهم ساخته است .مقاله حاضر، با بررسی دو رویداد بسیار مهم صدر اسلام- حادثه سقیفه و جنگ صفین- چگونگی تکوین مناظره های کلامی نخستین و در نتیجه، تاثیرگذاری آنها بر افکار و اندیشه های سیاسی مسلمانان در این دوره را توضیح می دهد .

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۷۰