جواد پورکریمی

پژوهش حاضر یک پژوهش کیفی با رویکرد پدیدار شناسانه است که جهت شناسایی ابعاد و مؤلفه های توسعه حرفه ای مدیران مدارس ابتدایی و تدوین چارچوب آن انجام شده است. جامعه آماری پژوهش، مدیران مدارس دولتی مقطع ابتدایی شهر تهران درسال تحصیلی 99-98 بودند. طی دو مرحله نمونه گیری، با روش های نمونه گیری سهمیه ای و سپس هدفمند نمونه ها انتخاب شدند. جهت جمع آوری داده ها مصاحبه نیمه ساختار یافته به کار گرفته شد . مصاحبه تا جایی ادامه یافت که فرایند اکتشاف و جمع آوری داده ها پس از مصاحبه با 14 نفر به نقطه اشباع نظری رسید. با انجام مراحل کدگذاری باز و محوری ، داده ها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. از دو روش تأیید مصاحبه شوندگان و تأیید یک خبره بیرونی برای کنترل روایی استفاده شد. برای تعیین پایایی نیز از دو روش بررسی مجدد نوشته ها و نیز از روش کدگذاری مجدد استفاده گردید. توافق در همسانی کدگذاری ها محاسبه شد و ضریب توافق 86% به دست آمد. یافته های پژوهش نشان داد که چارچوب توسعه حرفه ای برای مدیران مدارس ابتدایی دارای 3 بُعد، 14 مؤلفه با 117 نشانگر است که شامل بُعد محتوای توسعه حرفه ای ( با مؤلفه های دانش مدیریت عمومی، دانش مدیریت تخصصی، مهارت تعاملی، مهارت مدیریت منابع، مهارت حرفه ای، تمایلات فردی، نگرش مدیریتی، توانایی جسمی و روانی و توانایی فکری و ذهنی)، بُعد فرایند توسعه حرفه ای (با مؤلفه های اقدامات خود-توسعه ای، روابط توسعه دهنده) و بُعد الزامات سازمانی ( با مؤلفه های زمینه سازی دانش افزایی و کسب مهارت، اصلاح روشهای انتخاب و انتصاب مدیران، بهبود ساختار و فرایندهای سازمانی) می باشد.

دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی با چالشهایی همچون افزایش رقابت، کمبود منابع و گوناگونی در تقاضای مشتری با توجه به خدمات درخواست شده روبه رو می باشند که ضرورت توجه به فرهنگ ناب در مؤسسات آموزش عالی را نشان می دهد. هدف عمده از ارائه این مقاله، شناسایی و بیان مؤلفه های فرهنگ ناب در دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی بود؛ به طوری که احترام به افراد، بهبود مستمر و حذف اتلاف محقق شود. روش: این مطالعه از روش کیفی و مرور نظام مند با هدف کاربردی استفاده کرد. مرور نظام مند جامعی از فصلنامه ها، کتابها و رساله ها صورت گرفت که از پژوهش پایگاه داده های مختلف با استفاده از سه کلید واژه «فرهنگ، ناب، آموزش عالی» و ارجاعات مرتبط بین سالهای 1990 تا 2021 صورت گرفت. در مجموع، 60 منبع(51 مقاله، شش کتاب و سه رساله) تجزیه و تحلیل شدند. معیارهای انتخاب اسناد، هم راستایی عنوان، چکیده و محتوا با فرهنگ ناب در آموزش عالی بود. یافته ها: نتایج نشان داد که هفت بعد شناسایی شده، فرهنگ ناب را در آموزش عالی شکل می دهند که عبارتند از: ارزشهای محوری، اصول ناب، رهبری، افراد، کار تیمی، ارتباطات با محیط و مصنوعات. به طور کلی، به نظر می رسد فرهنگ ناب، زمانی که برای بهبود عملیاتهای اجرایی و دانشگاهی در آموزش عالی به کار برده می شود، ارزش مهم و قابل اندازه گیری داشته باشد. نتیجه گیری: استفاده از مفهوم فرهنگ ناب در آموزش عالی، به صورت فزاینده ای موضوع مقبول مطالعات پژوهشی بوده است. تأکید برای گسترش فرهنگ ناب و ارزشهای محوری آن باید مورد توجه قرار گیرد.

هدف پژوهش حاضر ارائه چارچوبی نظام مند از شایستگی اخلاقی مدیران دانشگاهی است. روش پژوهش کیفی و از نوع فراترکیب است و برای گردآوری داده ها از روش کتابخانه ای استفاده شده است. جامعه مورد مطالعه، تمامی منابع علمی مرتبط با موضوع شایستگی های اخلاقی مدیران دانشگاهی است که در فاصله سال های 1377 تا 1397 (1998 تا 2018) منتشر شده است. کلیدواژه های شایستگی اخلاقی، شایستگی حرفه ای، شایستگی مدیران (دانشگاهی) از پایگاه اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی، نورمگز، مگ ایران، پرتال جامع علوم انسانی، پایان نامه دانشگاه تهران و گنج بتا و پایگاه داده های خارجی همچون Scholar.google، Elsevier، Proquest مورد جستجو قرار گرفت. نتایج نشان داد که با بررسی 55 منبع از 2380 منبع اولیه، 3 مؤلفه اصلی و 54 مؤلفه فرعی به عنوان شایستگی اخلاقی قابل احصاء است. بر این اساس ابعاد اساسی شایستگی های اخلاقی مدیران شامل این سه مقوله است: 1. شایستگی اخلاقی فردی (تقوا، اعتماد به نفس، شجاعت و جسارت، پاکدامنی و حیا، کظم غیظ، پرهیز از شخصی کردن امور، فروتنی و...)؛ 2. شایستگی اخلاقی بین فردی (برقراری روابط حسنه، عدالت و انصاف، صبوری، امانتداری، حسن ظن، فداکاری و...)؛ 3. شایستگی اخلاقی فرا فردی (پرهیز از پنهان کاری، قانون گرایی، مقدس شمردن خدمت رسانی، مصلحت اندیشی، مسئولیت پذیری سازمانی، مشارکت جویی، وجدان کاری و...). 

هدف این پژوهش تعیین و اولویت بندی عوامل سازمانی موثر بر توسعه حرفه ای اعضا هیئت علمی می باشد. روش پژوهش با توجه به هدف از نوع کاربردی و ازنظر شیوه گردآوری داده ها، آمیخته اکتشافی است. در بخش کیفی برای تعیین عوامل سازمانی تاثیرگذار بر توسعه حرفه ای، 34 پژوهش داخلی و خارجی با استفاده از روش فراترکیب شناسایی و مورد بررسی قرار گرفتند و بر این اساس ابزار گردآوری داده ها تهیه گردید، روایی ابزار با استفاده از روایی سازه و پایایی آن با آلفای کرونباخ مورد تایید قرار گرفت. سپس جهت تعیین اهمیت این عوامل در بخش کمی، ازنظر اعضا هیئت علمی و مدیران گروه های آموزشی دانشگاه شهید باهنر کرمان استفاده گردید (650=N). حجم نمونه در این بخش با استفاده از فرمول کوکران 242 نفر تعیین گردید که به روش تصادفی طبقه ای انتخاب شدند. بر اساس نتایج فراترکیب، 15 مولفه سازمانی موثر بر توسعه حرفه ای اعضا هیئت علمی شناسایی شد که اهمیت آن ها ازنظر اعضا هیئت علمی و مدیران گروه های آموزشی نیز مورد تأکید قرار گرفت. این مولفه ها بر اساس ماهیت در پنج طبقه ساختار سازمانی، تکنولوژی، جوسازمانی، منابع سازمانی و استراتژی دسته بندی شدند؛ منابع سازمانی در بالاترین رتبه و عامل تکنولوژی در جایگاه پایین تری نسبت به سایر عوامل قرار گرفتند. به نظر می رسد 15 مؤلفه استخراج شده در این پژوهش می توانند نقش بسزایی جهت توسعه حرفه ای اعضا هیئت علمی ایفا نمایند لذا ضروری است در برنامه های توسعه مؤسسات آموزش عالی مورد تأکید قرار گیرند.

مقدمه و هدف : پژوهش حاضر با هدف شناسایی شایستگی های مورد نیاز یادگیرندگان در بستر الکترونیکی در دانشگاه تهران انجام شد. روش پژوهش از نظر هدف، کاربردی از نظر گردآوری داده ها آمیخته ی اکتشافی که در بخش اول با استفاده از رویکرد کیفی و روش تحقیق مطالعه ی اسنادی،تعداد 41 مولفه شناسایی شد مواد و روش ها : جامعه آماری پژوهش کلیه ی دانشجویان دانشگاه تهران است که در سال تحصیلی 99-98 به شیوه ی الکترونیکی پذیرفته شده بودند که با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی-طبقه ای 308 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. در مرحله کمی از بین 41 مؤلفه شناسایی شده 18 مولفه که دارای بیشترین فراوانی بود انتخاب شدند و با استفاده از رویکرد کمی و روش تحقیق توصیفی-تحلیلی ابزار محقق ساخته شامل 78 گویه بر اساس آنهاساخته شد. مؤلفه های شناسایی شده در4دسته ی کلی تر (دانش،مهارت،توانایی، نگرش و ویژگی)طبقه بندی شدند. روایی پرسشنامه با استفاده از نظر اساتید دانشگاهی و روایی سازه بررسی و مورد تایید قرار گرفت و همسانی درونی آن با استفاده از آلفای کرونباخ (94%)محاسبه شد. تجزیه و تحلیل داده ها با کمک دو نرم افزار spss و  lisrel انجام گرفت. یافته ها : نتایج تجزیه و تحلیل داده ها نشان می دهد:1-مدل ارائه شده از برازش مطلوبی برخوردار است.2-ازبین 18 مولفه ی شناسایی شده تمامی مولفه ها به جز مولفه ی تجارب قبلی مرتبط با IT در سطح بالاتر از متوسط قرار دارد.3- از نظر دانشجویان ازبین 18 مولفه مولفه ی مهارت استفاده از کامپیوتر(سخت افزار و نرم افزار) در اولویت اول قرار گرفت و مولفه ی خودارزیابی پایین ترین اولویت را دارد.4-از نظر دانشجویان به ترتیب عامل مهارت،دانش،توانایی،ویژگی نگرش در رتبه ی اول تا چهارم قرار دارد.  بحث و نتیجه گیری: به نظر می رسد داشتن محیط مناسب جهت یادگیری الکترونیکی مستلزم توجه دانشگاه و اعضای هیئت علمی به نیازها و اولویت های دانشجویان است.  

پژوهش حاضر باهدف شناسایی عوامل مؤثر بر تعاملات در محیط یادگیری الکترونیکی انجام شد که از منظر نظریه پردازان مختلف به عنوان مهم ترین عنصر حیاتی در فرایند یادگیری شناسایی شده است.روش پژوهش حاضر، کیفی وازنظر هدف بنیادی است که به صورت فراترکیب و روش کتابخانه ای، با استفاده از مدل هفت مرحله ای سندلوسی و باروس (Sandelowski & Barroso,2007)گردآوری شده است. در این مطالعه، پس از طراحی سؤال پژوهشی، جستجوی سیستماتیک براساس کلمات کلیدی مربوط به یادگیری الکترونیکی و تعاملات طی سال های(2010-2020 وهم چنین 1398-1388)در پایگاه های اطلاعاتی ایرانی و خارجی شاملcivilica،SID،springer،magiran، Proquest،Elsevier،Google.Scholar مورد بررسی قرار گرفت. پس از انجام 7 مرحله از روش متا سنتز و بازبینی تعداد 30مقاله از بین 106 مقاله یافت شده، 5 مؤلفه اصلی و35 مؤلفه فرعی به عنوان عوامل مؤثر بر تعاملات در محیط آموزشی الکترونیکی قابل استناد است. بر این اساس مؤلفه های اصلی عوامل مؤثر بر تعاملات در محیط یادگیری الکترونیکی شامل: 1.عوامل فناوری( فناوری در آموزش، کیفیت ابزارهای دیجیتال، زیرساخت های مخابراتی) 2. عوامل فردی( انگیزه، نگرش، تعهد و نظم ) 3. عوامل آموزشی( بازخورد، تعداد افراد کلاس، شیوه تدریس، مشارکت کلاسی ) 4. عوامل علمی ( تناسب محتوا، طرح درس، سرفصل وتسلط بر محتوا) 5. عوامل مدیریتی ( رهبری فرایند و ساختار، نظارت بر عملکرد دوره های آموزش الکترونیکی) می باشد.

پژوهش حاضر با هدف شناسایی عوامل مؤثر بر تعامل در جریان یاددهی- یادگیری در بین دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد دوره آموزش الکترونیکی دانشگاه تهران اجرا شد. این پژوهش به صورت کیفی و به روش پدیدارشناسانه با روش نمونه گیری هدفمند صورت پذیرفته است. جامعه مورد مطالعه این پژوهش همه دانشجویان دوره های الکترونیک دانشگاه تهران بودند که  چهل نفر از آنها که در نیمسال دوم 1398- 1397 مشغول به تحصیل بودند، به عنوان نمونه موردمطالعه قرار گرفتند. ابزار گردآوری داده ها مصاحبه عمیق نیمه ساختاریافته بود، متن مصاحبه ها با روش تحلیل محتوای کیفی و به شیوه تحلیل مضمون بازنگری و تجزیه و تحلیل شدند و مصاحبه ها تا حد اشباع داده ها ادامه یافت. نتایج گویای آن است که 360 گزاره مفهومی اولیه با چهل مقوله فرعی و چهار گزاره مقوله ای اصلی تأثیرگذار بر کیفیت یادگیری در قالب عوامل آموزشی، فناوری، علمی و فردی قابل شناسایی است. یافته های پژوهش حاکی از آن است که تعامل در محیط یادگیری الکترونیکی با مهارت های آموزشی و علمی استادان و عوامل فردی و فناوری هم استادان و هم دانشجویان ارتباط مستقیم دارد.

هدف اصلی این پژوهش، ارائه الگوی توسعه حرفه ای مدیران گروه های آموزشی دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالی ایران بر اساس رویکرد ناب است. این پژوهش در چارچوب رویکرد کیفی انجام شده است. به همین منظور تعداد 20 نفر از خبرگان و صاحب نظران دانشگاهی مطلع نسبت به موضوع و با راهبرد نمونه گیری هدفمند انتخاب شده و به صورت نیمه ساختاریافته مورد مصاحبه قرار گرفتند. برای تحلیل داده ها از تکینک تحلیل موضوعی (تم) استفاده شد. برای اطمینان از روایی و پایایی داده های کیفی پژوهش، از راهبردهای:1. تحلیل و بازبینی توسط اعضاء (مصاحبه شوندگان) 2. تحلیل و بازبینی توسط همکاران و 3. روش چند سویه نگری منابع داده ها استفاده گردید. پس از پیاده سازی محتوای مصاحبه ها و تحلیل مقدماتی آن ها، کدها یا مفاهیم اولیه شناسایی و به منظور دستیابی به مقوله های اصلی کدهای مشابه در طبقه ای خاص قرار گرفتند. درنهایت برای هریک از طبقات عنوانی که دربرگیرنده کل کدهای آن طبقه باشد، انتخاب گردید. درنتیجه این مطالعه پنج مؤلفه اصلی (مهارت های رهبری/مدیریتی ناب، مهارت های دانشگری ناب، مهارت های پژوهشگری ناب، مهارت های رفتاری ناب و مهارت های فردی ناب) برای الگوی توسعه حرفه ای مدیران گروه های آموزشی دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالی بر اساس رویکرد ناب شناسایی و کشف گردید. پنج مؤلفه اصلی حاصل از این پژوهش، می تواند الگویی اثربخش برای توسعه حرفه ای مدیران گروه های آموزشی در دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالی باشد و نتایج مفیدی در ارتقای کیفیت، کارایی، اثربخشی و کاهش اتلافات در آموزش عالی داشته باشد.

هدف: هدف این پژوهش، بررسی مطالعات انجام شده در خصوص مؤلفه های مدیریت ناب در دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی بود. روش: روش پژوهش حاضر، کیفی و از نوع فراترکیب بود. جامعه پژوهش شامل کلیه منابع مرتبط با مدیریت ناب در دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی طی سالهای 2000 تا 2019 به تعداد 2136 منبع بود که ابتدا تعداد 89 منبع بر اساس چکیده انتخاب شد. از بین آنها 76 منبع بر اساس محتوا گزینش و در نهایت، 68 منبع به عنوان منابع مرتبط، به روش تحلیل تم بررسی شد. به منظور بررسی کیفیت داده ها، اعتبار(باورپذیری) و اعتماد(اطمینان پذیری) یافته ها تأمین شد. یافته ها: بر اساس سنتز مقالات مرتبط، مؤلفه های مدیریت ناب در دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی در شش مقوله اصلی، شامل بهبود مستمر، بازمهندسی فرایندها، ارزش آفرینی، احترام به افراد، توانمندسازی و شایسته مداری مشخص شد. نتیجه گیری: شش مقوله اصلی حاصل از این مطالعه فراترکیب، می تواند الگویی اثربخش برای مدیریت ناب در دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی باشد و نتایج مفیدی در ارتقای کیفیت، کارایی، اثربخشی و کاهش اتلافات در آموزش عالی داشته باشد.

این پژوهش با هدف مقایسه نظرات دانش آموزان مدارس دولتی و غیردولتی دوره دوم متوسطه شهر کرج با استانداردهای فضای آموزشی انجام شده است. روش پژوهش با توجه به هدف کاربردی و از نظر نحوه گردآوری داده ها از نوع توصیفی- پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش شامل 23192 دانش آموز مدارس دخترانه دوره دوم متوسطه شهر کرج است و به روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای از 4 ناحیه آموزش و پرورش 384 دانش آموز انتخاب شد. ابزار پژوهش، شامل چک لیست محقق ساخته ارزیابی فضای آموزشی و پرسش نامه محقق ساخته نظرسنجی فضای آموزشی است که بر اساس استانداردهای سازمان نوسازی مدارس تنظیم شده است. فضای آموزشی شامل مؤلفه های ابعاد، چیدمان، نور، رنگ، مکان یابی و دما است. برای سنجش روایی از روایی محتوایی و برای تعیین پایایی پرسش نامه از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد. ضریب پایایی به دست آمده برای مقیاس نظرسنجی 910/0 است. نتایج نشان داد در مواردی شامل تعداد دانش آموزان، اندازه تخته، فاصله تخته ، فاصله بین ردیف ها، رنگ آمیزی کلاس، ابعاد پنجره، دما و وسایل گرمایشی و سرمایشی، نظرات دانش آموزان مستقل از استانداردهای فضای آموزشی است و تفاوت معناداری میان شاخص های سازمان نوسازی مدارس و نظرات دانش آموزان وجود دارد. با توجه به نتایج به نظر می رسد بهتر است در تهیه استانداردهای فضای آموزشی مدارس به نظرات دانش آموزان بیشتر توجه شود.

هدف این پژوهش، بررسی اثر میانجی خلاقیت سازمانی بر رابطه بین رهبری تحول آفرین و نوآوری سازمانی است. روش پژوهش، توصیفی همبستگی باتأکیدبر مدل معادلات ساختاری است. جامعه آماری پژوهش را کلیه کارکنان وزارت علوم، تحقیقات و فناوری (800 نفر) تشکیل می دهند. برای تعیین حجم نمونه از فرمول کوکران استفاده شد و تعداد 260 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند که گزینش آنها با استفاده از روش نمونه گیری طبقه ای متناسب با حجم جامعه صورت گرفت. جمع آوری داده ها براساس سه پرسشنامه رهبری تحول آفرین، خلاقیت سازمانی و نوآوری سازمانی صورت گرفت که ضریب آلفای کرونباخ آنها به ترتیب 0.92، 0.78 و 0.82 به دست آمد و روایی محتوایی آنها با استفاده از نظر خبرگان تخصصی تأیید شد. تجزیه و تحلیل داده ها به کمک دو نرم افزار SPSS و LISREL صورت پذیرفت. نتایج پژوهش نشان داد: وضعیت موجود هر سه متغیر در سطح بالاتر از میانگین فرضی قرار دارد. رابطه متقابل هر سه متغیر، رهبری تحول آفرین، خلاقیت سازمانی و نوآوری سازمانی با همدیگر مثبت و معنی دار بود. همچنین نقش میانجی خلاقیت سازمانی در رابطه بین رهبری تحول آفرین و نوآوری سازمانی تأیید شد.

پژوهش حاضر با هدف شناسایی و اعتبارسنجی معیار های منابع انسانی سرآمد در بین کارکنان حوزه ستادی قوه قضاییه صورت گرفت. ماهیت پژوهش از نوع پژوهش های ترکیبی - اکتشافی بوده و گردآوری داده های پژوهش در بعد کیفی بر اساس روش نمونه گیری هدفمند و از طریق انجام مصاحبه های نیمه ساختاریافته با مدیران ارشد و متخصصان حوزه منابع انسانی قوه قضاییه و اعضای هیئت علمی متخصص درزمینه منابع انسانی (13 نفر) صورت پذیرفت. در بعد کمی نیز براساس روش نمونه گیری خوشه ای متناسب با حجم، نمونه ای به حجم 410 نفر از بین کلیه مدیران، کارشناسان و کارکنان رسمی و پیمانی حوزه ستادی قوه قضاییه انتخاب و از طریق اجرای میدانی پرسشنامه محقق ساخته داده های پژوهش گردآوری شد. پایایی نتایج مربوط به داده ها در بعد کیفی از طریق مرور همتایان و قابلیت اعتماد یافته ها نیز بر اساس رویکرد مرور و بازبینی یافته ها از سوی مصاحبه شوندگان مورد بررسی و تأیید شد. روایی محتوایی پرسشنامه به تأیید متخصصان رسید و پایایی پرسشنامه مذکور نیز از طریق روش آلفای کرونباخ 987/0 به دست آمد. معیار های منابع انسانی سرآمد در بین کارکنان حوزه ستادی قوه قضاییه در قالب معیار های سرآمدی فنی (دانش شغلی، توانمندی های حرفه ای)، سرآمدی عاطفی (ویژگی های شخصیتی، نگرش های فردی و سازمانی) و سرآمدی مهارتی (توانایی های ادراکی، توانایی های ارتباطی، توانایی های اداری) تعیین گردید. اعتبار سازه مدل معیار های منابع انسانی سرآمد نیز از طریق تحلیل عاملی تأییدی مورد تأیید قرار گرفت.

در عصر حاضر دانشگاه های ما نیاز به رهبرانی دارند که در شرایط پیچیده بتوانند هم درزمینه مدیریت امور روتین و هم درزمینه انجام فعالیت های جدید تعادل برقرار کرده و این رهبران نوظهور همان رهبران دوسو توان هستند. هدف اصلی پژوهش، طراحی الگوی رهبری دوسو توان در دانشگاه های دولتی است که با روش داده بنیاد گلیزری انجام شده است. ابزار گردآوری اطلاعات مصاحبه نیمه ساختاریافته با 11 نفر از خبرگان حوزه آموزش عالی است که با روش نمونه گیری نظری انتخاب شدند. مفهوم ها و مؤلفه های رهبری دوسوتوان (106 مفهوم کلیدی، 25 مقوله اولیه و 7 مقوله ثانویه) از مصاحبه ها مشخص و در قالب الگوی مفهومی داده بنیاد تدوین شد. براساس یافته های پژوهش، مقوله محوری رهبری دوسو توان است. نتایج نشان داد که مؤلفه-های توانمندی های فردی شامل (توانایی های فردی، مهارت های فردی، نگرش، رفتار و انگیزش)، برنامه ریزی استراتژیک (هدف گذاری، آینده نگاری)، اخلاق مداری و خدمتگزاری شامل (پایبندی به مهارت های اخلاقی، خدمت رسانی و پاسخگویی، نظارت مستمر)؛ مدیریت کلان دانشگاه شامل (مدیریت دانش، توسعه و بهبود مستمر دانش، مدیریت مشارکتی، استفاده از قابلیت های سرمایه انسانی، مدیریت مالی، توسعه حرفه ای اعضای هیئت علمی)؛ توسعه همکاری های علمی (ارتباط با صنعت، تجاری سازی و بین المللی کردن دانشگاه ها)؛ بهره گیری از فرصت ها شامل (توانمندی جذب، مدیریت تسهیلات، شناسایی توانمندی ها)؛ هماهنگی و انعطاف پذیری شامل (مهارت های ارتباطی، مدیریت تعادل، مدیریت طراحی) است. این نتایج در قالب الگوی داده بنیاد برای استفاده رؤسای دانشگاه ها و اعضای هیئت علمی دانشگاه ها ارائه شده است

پژوهش حاضر با هدف طراحی الگوی خودتوسعه ای رهبران دانشگاهی انجام شده است. روش پژوهش کیفی بوده که به این منظور، از فراترکیب و برای تأیید مدل از مصاحبه استفاده شده است. جامعه پژوهش در بخش فراترکیب 2670 سند علمی (شامل مقالات، کتاب ها، رساله ها و گزارش های کاری) بود که 70 عدد از آنها به عنوان نمونه انتخاب شد. جامعه پژوهش در بخش مصاحبه، صاحب نظران رهبری دانشگاهی در دانشگاه های دولتی شهر تهران بوده اند که 13 نفر از آنان به عنوان نمونه به روش هدف مند، انتخاب شدند. به منظور جمع آوری اطلاعات از فیش فراترکیب و مصاحبه نیمه ساختاریافته استفاده شد. برای تأمین اعتبار یافته های پژوهش از ابزار حیاتی گلین (2006) و فرایند ساخت یافته نگارش و تحلیل یافته ها استفاده شد. یافته های فراترکیب به شناسایی پنج بعد کلیدی خودتوسعه ای رهبران دانشگاهی ازجمله عوامل زمینه ای فردی و سازمانی خودتوسعه ای، فرایند و راهبردهای خودتوسعه ای و درنهایت دستاوردهای خودتوسعه ای منجر گردید که در مصاحبه ها نیز تأیید و درنهایت، مدل نهایی خودتوسعه ای رهبران دانشگاهی در 5 بُعد کلیدی، 24 مؤلفه و 49 زیرمؤلفه طراحی شد.

هدف: پژوهش حاضر با هدف مقایسه اخلاق حرفه ای اعضای هیئت علمی از دیدگاه اساتید و دانشجویان انجام شد. روش: روش پژوهش، توصیفی- پیمایشی و جامعه آن، کلیه اعضای هیئت علمی(2059 نفر) و دانشجویان(15654 نفر) دانشگاه تهران است که با نمونه گیری طبقه ای متناسب، 267 نفر از هیئت علمی و 484 نفر از دانشجویان به طور تصادفی انتخاب شدند. جمع آوری داده ها با پرسشنامه توسعه یافته اخلاق حرفه ای مدرّسان(قموشی و همکاران، 1396) انجام شده است. پایایی پرسشنامه ها با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ(برای اعضای هیئت علمی=0.95 و برای دانشجویان=0.97) محاسبه و روایی ابزار نیز با روایی محتوایی و سازه تأیید شد. یافته ها: وضعیت اخلاق حرفه ای از دیدگاه دانشجویان در سطح متوسط و از دیدگاه اساتید در سطح بالاتر از متوسط قرار داشت. نتایج MANOVA نشان داد مؤلفه های اخلاق حرفه ای اعضای هیئت علمی بر اساس جایگاه(دانشجو-استاد) دارای تفاوت معنادار است. وضعیت مؤلفه های نسبت به فراگیر، محیط و حرفه اعضای هیئت علمی در پردیسهای دانشگاه تهران دارای تفاوت معنادار است. وضعیت مؤلفه اخلاق نسبت به محیط در تعامل بین پردیس و جایگاه، تفاوت معناداری را نشان داد. نتیجه گیری: دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی، بایستی کاوش در وضعیت اخلاق حرفه ای اعضای هیئت علمی خود را از دیدگاه افراد و ذی نفعان مختلف در اولویت قرار دهند.

هدف از پژوهش حاضر مشخص کردن نقش جو مدرسه و شیوه های مدیریت کلاسی در پیش بینی اهمال کاری معلمان می باشد. این پژوهش به جهت هدف کاریردی و به جهت نحوه گردآوری داده ها از نوع توصیفی بوده که به صورت همبستگی انجام شده است. جامعه آماری پژوهش مشتمل بر کلیه معلمان مرد و زن دبیرستان های شهرستان دهدشت که تعداد 216 نفر به عنوان نمونه و به روش نمونه گیری طبقه ای و بعه صورت تصادفی انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها شامل پرسشنامه ی شیوه های مدیریت کلاسی مارتین و بالدوین(1998)، پرسشنامه جوسازمانی هالپین و کرافت(1963) و مقیاس اهمال کاری سازمانی صفاری نیا و امیرخانی(1390) بودند. یافته ها نشان داد که بین شیوه های مدیریت کلاس درس و اهمال کاری معلمان رابطه معنی داری وجود ندارد(0.06، 0.04 - ، 06/0 r= )، بین جو مدرسه و اهمال کاری معلمان همبستگی منفی و معنی داری وجود دارد( p<0.01 ،29/0- r = )، جو مدرسه نیز در پیش بینی اهمال کاری معلمان نقش موثری را ایفا می نماید و ضریب بتای منفی و معناداری دارد( ، p<0.001 ، 31/0- = β ). بر اساس یافته ها می توان نتیجه گرفت که اهمال کاری معلمان را می توان بر اساس ادراک آنان از جو مدرسه پیش بینی کرد. منفی بودن ضریب رگرسیون نشان دهنده ی آن است که بالا بودن نمرات ادراک معلمان از جو مدرسه منجر به نمرات پایین اهمال کاری آنان خواهد شد و پایین بودن نمرات ادراک از جو مدرسه، اهمال کاری بالا را به همراه دارد.

پژوهش حاضر باهدف ارزیابی شایستگی های فراشناختی دانشجویان رشته های علوم رفتاری دانشگاه تهران انجام شده است. روش پژوهش با توجه به هدف کاربردی و ازنظر نحوه گردآوری داده ها از نوع توصیفی- پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل دانشجویان دانشکده های پردیس علوم رفتاری دانشگاه تهران به تعداد 12535 نفر است و تعداد 384 نفر با استفاده از روش نمونه گیری طبقه ای متناسب به عنوان نمونه انتخاب شده اند. ابزار پژوهش پرسشنامه محقق ساخته شایستگی های فراشناختی دانشجویان بوده است. برای روایی ابزار از تحلیل عاملی تائیدی استفاده شده است و مقدار جذر میانگین مجذورات خطای تقریب برابر با 059/0 محاسبه شده است و نیز برای پایایی ابزار از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شده است و آلفای به دست آمده برای کل مقیاس شایستگی های فراشناختی 9/0 است. این پژوهش نشان داد متغیر شایستگی های فراشناختی دانشجویان شامل دو مؤلفه اصلی دانش فراشناختی و مهارت های فراشناختی است و هرکدام از مؤلفه ها نیز به زیر مؤلفه هایی تقسیم می شوند که برای دانش فراشناختی عبارت اند از: دانش مربوط به خود یادگیرنده یا دانش اخباری، دانش مربوط به موضوع یادگیری یا دانش رویه ای، دانش مربوط به راهبردهای یادگیری یا دانش شرطی، و برای مهارت های فراشناختی شامل: برنامه ریزی، ارزشیابی و نظارت و نیز نظم دهی است. همچنین نتایج به دست آمده حاکی از آن است که وضعیت مؤلفه دانش فراشناختی و زیر مؤلفه های: دانش مربوط به خود یادگیرنده یا دانش اخباری و دانش مربوط به موضوع یادگیری یا دانش رویه ای، دانش مربوط به خود یادگیرنده یا دانش شرطی، و همچنین مؤلفه مهارت های فراشناختی و زیر مؤلفه های: برنامه ریزی و نظارت و ارزشیابی، در سطح متوسط قرار دارد. ولی زیر مؤلفه نظم دهی در سطح زیر متوسط است و درنهایت در ارزیابی کلی نتایج نشان داد وضعیت شایستگی های فراشناختی دانشجویان در سطح متوسط است.

پژوهش حاضر با هدف مدل یابی معادلات ساختاری خودتوسعه ای رهبری مدیران دانشگاه تهران بوده است. برای این منظور از روش پژوهش توصیفی- همبستگی استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش شامل مدیران دانشگاهی دانشگاه تهران به تعداد حدود 524 نفر بوده است. نمونه پژوهش با روش نمونه گیری طبقه ای با اختصاص متناسب، و جدول مورگان 217 نفر از مدیران دانشگاهی انتخاب شدند. منظور از مدیران دانشگاهی در پژوهش حاضر، مدیران گروه های آموزشی، معاونین و رؤسای دانشکده ها، مدیران کل، معاونین و رؤسای دانشگاه بوده است. برای جمع آوری داده ها از پرسش نامه محقق ساخته با پایایی(97/0=α) استفاده شد که 56 مؤلفه را در قالب 112 سؤال مورد ارزیابی قرار می دهد. نتایج مدل یابی معادلات ساختاری نشان داده است که عوامل زمینهای فردی با ضریب مسیر (97/0=γ)، بر فرایند خودتوسعهای رهبران دانشگاهی تأثیرگذار بوده است. فرایند خودتوسعهای نیز با ضریب مسیر(92/0=β) بر راهبردهای خودتوسعهای تأثیرگذار بوده است. همچنین راهبردها بر دستاوردهای خودتوسعهای با ضریب مسیر (91/0=β) تأثیرگذار بوده است. با این وجود، در پژوهش حاضر، عوامل زمینهای سازمانی با ضریب مسیر (09/0=γ) بر فرایند خودتوسعهای رهبران دانشگاهی تأثیرگذار نبوده است با این وجود در بسیاری از پژوهش ها عوامل زمینهای سازمانی در خودتوسعهای نقش مؤثری داشته است.

مقدمه: آمادگی شناختی یکی از مباحث نوظهور در علوم شناختی است که از یک دهه بیش در وزارت دفاع آمریکا در پاسخ به شرایط پیچیده، در حال تغییر و غیر قابل پیش بینی مطرح شده است. در این پژوهش با توجه به پیچیدگی محیط دانشگاه و غیر قابل پیش بینی بودن رویدادها و تحولات آن، آمادگی شناختی رؤسای دانشگاه مورد مطالعه قرار گرفت. روش کار: برای انجام این پژوهش از روش کیفی فراترکیب (الگوی هفت مرحله ای Sandelowski و Barroso (2007) جهت طراحی الگوی اولیه آمادگی شناختی رؤسای دانشگاه و مصاحبه با خبرگان و متخصصان علوم شناختی و مدیریت آموزش عالی جهت اعتباریابی الگو استفاده شد. یافته ها: یافته های پژوهش شامل عوامل مؤثر بر آمادگی شناختی رؤسای دانشگاه (شامل عوامل محیطی و عوامل سازمانی) و مؤلفه های تشکیل دهنده آمادگی شناختی رؤسای دانشگاه شامل آمادگی شناختی فردی (فراشناخت، تفکر انتقادی _ تحلیلی، تفکر خلاق، تفکر سیستمی، آگاهی موقعیتی، مفهوم سازی، سازگاری) آمادگی شناختی گروه _ کاری (توانایی شناختی و تعاملات گروه _ کاری)، آمادگی یادگیری (چابکی یادگیری _ ذهنی) و آمادگی اجتماعی _ عاطفی (هوش اجتماعی _ عاطفی، مدیریت استرس) بود که در قالب یک الگوی مفهومی ارائه و اعتباریابی گردید. نتیجه گیری: آمادگی شناختی یک سازه پیچیده و چند بعدی است که در نتیجه تعامل عوامل محیطی و سازمانی و مؤلفه های تشکیل دهنده آن حاصل می شود و می تواند در موفقیت رؤسای دانشگاه نقش کلیدی داشته باشد.

دانشگاه های اسلامی به عنوان یکی از پدیده هایی که از دیرباز در سطح سنتی و مدرن در بستر آموزش عالی شکل گرفته اند، شرایط و الزامات ویژه ای می طلبند که یکی از اصلی ترین آن ها رهبری اینگونه از دانشگاه هاست. این پژوهش به دنبال استخراج یک الگوی مفهومی جهت رهبری دانشگاه اسلامی است؛ بدین منظور از روش آمیخته اکتشافی استفاده شده است و بر اساس استراتژی داده بنیاد نوخاسته در بخش کیفی، و روش توصیفی پیمایشی در بخش کمّی، الگوی رهبری دانشگاه اسلامی استخراج گردید. جامعه آماری پژوهش در هر دو بخش کیفی و کمّی، صاحب نظران مدیریت و رهبری اسلامی با تحصیلات دانشگاهی یا با سابقه حضور در عرصه های مدیریتی دانشگاه ها می باشند که با نمونه ۱۹نفری، مصاحبه های عمیق بخش کیفی انجام پذیرفت و پس از برگزاری جلسه گروه کانونی و نهایی سازی مدل اولیه، در بخش کمّی با مراجعه به نمونه ۱۳ نفری، اعتبار مدل مستخرج سنجیده شد. در نهایت از مجموع ۷۷۸ کد باز اولیه، ۶۴ کد انتخابی و ۹ کد نظری استخراج شد؛ لذا الگوی رهبری دانشگاه اسلامی متشکل از ۹ بُعد اسلام مداری، انگیزه بخشی آرمانی، آینده نگری و مآل اندیشی، تربیت محوری، تکلیف محوری هدف مدار، خودسازی مداری، عدالت محوری، علم محوری و فرهنگ سازی ارائه گردید و ابعاد مذکور در الگوی نهایی رهبری دانشگاه اسلامی با مقوله های سازمان دهنده، شامل اصول و مبانی، اقتضائات دانشگاه اسلامی، مبانی بینشی و منشی رهبر و پیروان، و اهداف رهبری دانشگاه اسلامی سازمان دهی گردید.