زهرا قموشی

پژوهش حاضر باهدف بررسی رابطه کانون کنترل و مسئولیت پذیری اجتماعی با میانجی گری اخلاق حرفه ای انجام شده است. روش پژوهش توصیفی- همبستگی و از نوع مدل یابی معادلات ساختاری بوده است. جامعه پژوهش شامل کلیه معلمان ابتدایی ناحیه یک و دو شهرری (1160 نفر) بوده است. حجم نمونه از طریق فرمول کوکران، 218 نفر تعیین شد. روش نمونه گیری طبقه ای متناسب می باشد. برای جمع آوری داده ها از پرسش نامه کانون کنترل با پایایی (84/0=α)، اخلاق حرفه ای با پایایی(96/0=α) و مسئولیت پذیری اجتماعی(91/0=α) استفاده شد که روایی محتوایی آنها با استفاده از نظرات متخصصان بررسی و تایید گردید. همچنین روایی سازه پرسشنامه ها نیز با استفاده از تحلیل عاملی تأییدی بررسی و تأیید گردید. یافته ها نشان داد، از میان مؤلفه های اخلاق حرفه ای، مولفه عدالت و مولفه مسئولیت پذیری قابلیت پیش بینی مسئولیت پذیری اجتماعی را داشته است. مدل یابی معادلات ساختاری نیز حاکی از تأثیر کانون کنترل بر اخلاق حرفه ای(50/0=γ) و مسئولیت پذیری اجتماعی(14/0=β) بوده است. هم چنین اخلاق حرفه ای به طور مستقیم بر مسئولیت پذیری اجتماعی(54/0=β) تأثیرگذار بوده است. نهایتاً، کانون کنترل، با میانجی گری اخلاق حرفه ای بر مسئولیت پذیری اجتماعی(06/0=γ) تأثیرگذار بوده است. نتایج نشان داد، مسئولیت پذیری اجتماعی معلمان ریشه در حاکمیت اخلاق حرفه ای بر بینش، منش و کنش آنان که خود ناشی از وضعیت کانون کنترل (درونی یا بیرونی) افراد دارد. بنابراین اگر معلمان مسئولیت اعمال خود را بپذیرند و موفقیت ها و شکست ها را به عوامل درونی نسبت دهند، در مسیر اخلاق حرفه ای حرکت کرده و نه تنها ملبس به اخلاق در بعد الهی و فردی خواهند بود، بلکه نسبت به دیگران و محیط پیرامون خود احساس مسئولیت خواهند کرد.

پژوهش حاضر با هدف شناخت اثر خودپنداره مدیران مدارس بر یادگیری سازمانی با میانجی گری اخلاق حرفه ای انجام شده است. روش پژوهش توصیفی- همبستگی و روش تحلیل آن از نوع مدل یابی معادلات ساختاری بوده است.جامعه آماری شامل کلیه مدیران مدارس ناحیه 1 شهرری به تعداد 154 نفر بوده که با استفاده از فرمول نمونه گیری کوکران و روش نمونه گیری طبقه ای با اختصاص متناسب 111 نفر مورد مطالعه قرار گرفته اند. برای جمع آوری داده ها از پرسش نامه های تغییریافته یادگیری سازمانی نیفه و همکاران(1990)، اخلاق حرفه ای حسینی(1393) و خودپنداره کارل راجرز(1957) استفاده شده است. پایایی این ابزارها با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ به ترتیب برابر با 92/0، 90/0 و 86/0 می باشد. نتایج حاصل از آزمون تی تک نمونه ای نشان داد که سطح هر سه متغیر پژوهش از سطح میانگین نظری بالاتر است. هم چنین نتایج حاصل از مدل-یابی معادلات ساختاری حاکی از آن بود که احترام به عنوان یکی از مولفه های اخلاق حرفه ای قابلیت پیش بینی یادگیری سازمانی را داشته است. مدل یابی معادلات ساختاری نیز نشان داد، خودپنداره بر اخلاق حرفه ای (30/0=γ) و یادگیری سازمانی (26/0=γ) تأثیر داشته است. اما اخلاق حرفه ای بر یادگیری سازمانی تأثیرگذار نبوده است. همچنین، خودپنداره به طور غیرمستقیم و از طریق اخلاق حرفه ای بر یادگیری سازمانی تاثیرگذار نبوده است.

هدف پژوهش حاضر ارائه چارچوبی نظام مند از شایستگی اخلاقی مدیران دانشگاهی است. روش پژوهش کیفی و از نوع فراترکیب است و برای گردآوری داده ها از روش کتابخانه ای استفاده شده است. جامعه مورد مطالعه، تمامی منابع علمی مرتبط با موضوع شایستگی های اخلاقی مدیران دانشگاهی است که در فاصله سال های 1377 تا 1397 (1998 تا 2018) منتشر شده است. کلیدواژه های شایستگی اخلاقی، شایستگی حرفه ای، شایستگی مدیران (دانشگاهی) از پایگاه اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی، نورمگز، مگ ایران، پرتال جامع علوم انسانی، پایان نامه دانشگاه تهران و گنج بتا و پایگاه داده های خارجی همچون Scholar.google، Elsevier، Proquest مورد جستجو قرار گرفت. نتایج نشان داد که با بررسی 55 منبع از 2380 منبع اولیه، 3 مؤلفه اصلی و 54 مؤلفه فرعی به عنوان شایستگی اخلاقی قابل احصاء است. بر این اساس ابعاد اساسی شایستگی های اخلاقی مدیران شامل این سه مقوله است: 1. شایستگی اخلاقی فردی (تقوا، اعتماد به نفس، شجاعت و جسارت، پاکدامنی و حیا، کظم غیظ، پرهیز از شخصی کردن امور، فروتنی و...)؛ 2. شایستگی اخلاقی بین فردی (برقراری روابط حسنه، عدالت و انصاف، صبوری، امانتداری، حسن ظن، فداکاری و...)؛ 3. شایستگی اخلاقی فرا فردی (پرهیز از پنهان کاری، قانون گرایی، مقدس شمردن خدمت رسانی، مصلحت اندیشی، مسئولیت پذیری سازمانی، مشارکت جویی، وجدان کاری و...). 

هدف: پژوهش حاضر با هدف مقایسه اخلاق حرفه ای اعضای هیئت علمی از دیدگاه اساتید و دانشجویان انجام شد. روش: روش پژوهش، توصیفی- پیمایشی و جامعه آن، کلیه اعضای هیئت علمی(2059 نفر) و دانشجویان(15654 نفر) دانشگاه تهران است که با نمونه گیری طبقه ای متناسب، 267 نفر از هیئت علمی و 484 نفر از دانشجویان به طور تصادفی انتخاب شدند. جمع آوری داده ها با پرسشنامه توسعه یافته اخلاق حرفه ای مدرّسان(قموشی و همکاران، 1396) انجام شده است. پایایی پرسشنامه ها با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ(برای اعضای هیئت علمی=0.95 و برای دانشجویان=0.97) محاسبه و روایی ابزار نیز با روایی محتوایی و سازه تأیید شد. یافته ها: وضعیت اخلاق حرفه ای از دیدگاه دانشجویان در سطح متوسط و از دیدگاه اساتید در سطح بالاتر از متوسط قرار داشت. نتایج MANOVA نشان داد مؤلفه های اخلاق حرفه ای اعضای هیئت علمی بر اساس جایگاه(دانشجو-استاد) دارای تفاوت معنادار است. وضعیت مؤلفه های نسبت به فراگیر، محیط و حرفه اعضای هیئت علمی در پردیسهای دانشگاه تهران دارای تفاوت معنادار است. وضعیت مؤلفه اخلاق نسبت به محیط در تعامل بین پردیس و جایگاه، تفاوت معناداری را نشان داد. نتیجه گیری: دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی، بایستی کاوش در وضعیت اخلاق حرفه ای اعضای هیئت علمی خود را از دیدگاه افراد و ذی نفعان مختلف در اولویت قرار دهند.

پژوهش حاضر با هدف تبیین نقش شایستگی اخلاقی در فضیلت سازمانی انجام شده است. پژوهش حاضر از نوع کمی، از نظر هدف، کاربردی و به روش توصیفی- همبستگی از نوع رگرسیون انجام شده است. جامعه پژوهش، کلیه کارکنان (3591 نفر) دانشگاه تهران است که به شیوه نمونه گیری طبقه ای متناسب 347 نفر به عنوان نمونه و به صورت تصادفی انتخاب شدند. برای گردآوری داده ها، از پرسشنامه محقق ساخته شایستگی اخلاقی و پرسشنامه محقق ساخته فضیلت سازمانی استفاده گردید. روایی محتوایی و روایی سازه پرسشنامه ها با استفاده از تحلیل عاملی تأییدی مورد تأیید قرار گرفت. پایایی ابزار نیز از طریق ضریب آلفای کرونباخ برای پرسشنامه شایستگی اخلاقی 0.98 و برای فضیلت سازمانی نیز 0.98 بدست آمد. یافته ها نشان داد که وضعیت موجود شایستگی اخلاقی مدیران بالاتر از سطح متوسط قرار دارد. در حالی که وضعیت موجود فضیلت سازمانی در سطح متوسط است. همچنین نتایج رگرسیون چندگانه نشان داد که از میان مؤلفه های شایستگی اخلاقی، تنها مؤلفه شایستگی اخلاقی نسبت به دیگران قابلیت پیش بینی مثبت فضیلت سازمانی را داشته است. بر این اساس می توان نتیجه گرفت که اخلاق، که رویکردی فردی بوده در سطح نسبتاً مناسبی قرار دار؛د در صورتی که فضیلت سازمانی، که رویکردی سازمانی تلقی می شود؛ در سطح پایین تری قرار دارد. همچنین از میان مؤلفه های شایستگی اخلاقی، مؤلفه شایستگی نسبت به دیگران، که یک مؤلفه ارتباطی محسوب می شود؛ قابلیت پیش بینی فضیلت سازمانی را دارد؛ لذا این امر نشان دهنده لزوم توجه به جنبه های اجتماعی و تعاملی بین کارکنان سازمان ها و به ویژه دانشگاه برای ارتقای فضیلت در سازمان است.