غلامرضا ذاکرصالحی

غلامرضا ذاکرصالحی

مدرک تحصیلی: دانشیار گروه مطالعات تطبیقی و نوآوری در آموزش عالی، مؤسسه پژوهش و برنامه ریزی آموزش عالی، تهران، ایران

مطالب

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۴۵ مورد.
۱.

تحلیل تطبیقی اهداف و سیاست های کلان آموزش عالی در کشورهای کانادا، استرالیا، ایتالیا، قطر و امارات متحده عربی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: سیاستهای آموزش عالی اهداف آموزش عالی آموزش عالی تطبیقی آزمون فریدمن روش تطبیقی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۹ تعداد دانلود : ۶۰
درمقاله حاضر به تحلیل و مقایسه سیاست ها و اهداف آموزش عالی در کشورهای کانادا، استرالیا، ایتالیا، قطر و امارات متحده عربی پرداخته و تناسب این سیاست ها برای ایران از منظر میزان مطلوبیت و بومی سازی آنها بررسی شده است. در چارچوب پژوهش، اهداف و سیاست های کلان کشورهای انتخاب شده مورد احصاء قرار گرفته و سپس وجوه اشتراک و افتراق آنها مشخص شده است.. نتایج نشان داد که : استرالیا همسوبا رویکردها وسیاستهای کشورهای مشترک المنافع (همسو با بریتانیای کبیر) عمل می کند. دراین کشورها آموزش عالی به مثابه یک صنعت پرسود ظهور یافته است. همچنانکه درانگلستان که رهبر این مجموعه کشورهاست چنین است. ایتالیا درچارچوب سیاست های اتحادیه اروپا و تحقق فرآیند بولونیا رفتار می کند. این فرایند منطقه آموزش عالی اروپا را تحت کنوانسیون لیسبون ایجاد کرده است. کانادا سیاست ها و برنامه های خاص خود را دارد و درچارچوب بین المللی شدن توانست حتی در دوران کرونا اهداف خود را در مورد تحرک بین المللی استادان و دانشجویان و کسب ثروت ازطریق نوآوری دنبال کند. این کشور قصد دارد در نوآوری پیشرو باشد و هسته مرکزی آن دانشگاهها هستند. قطر و امارات بدنبال جهش علمی سریع با اتکا به امکانات منطقه ای و مشاوره امریکا و انگلستان هستند و نظام آموزش عالی آنها هنوز دولتی است. درپایان، از منظر میزان مطلوبیت و امکان بومی سازی، سیاست ها و اهداف متنوع این کشورها توسط متخصصان آموزش عالی رتبه بندی شدند.
۲.

فراترکیب مؤلفه های فرهنگ سازمانی دانشگاه (رویکردی کیفی جهت بازشناسی اولویت های جامعه دانشگاهی شایسته محور)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: آموزش عالی جامعه دانشگاهی شایسته محور فراترکیب فرهنگ سازمانی دانشگاه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۲ تعداد دانلود : ۲۹۱
هدف از این پژوهش ارائه و بازشناسی و فراترکیب مؤلفه های فرهنگ سازمانی دانشگاهی بود. پژوهش بر اساس روش فراترکیب مقالات داخلی و خارجی دَه سال اخیر (از سال 2010 تا سال 2020) به انجام رسید. یافته های پژوهش نیز در سه بخش مفروضات، ارزش ها، و مصنوعات تحلیل و بررسی شد. نتایج 74 مقاله بر اساس 88 مؤلفه به ترتیب اولویت و اهمیت نشان داد در سازه مفروضات مبانی ارزشی سازمان و بهزیستی جسمی روحی در مؤلفه معرفت شناسی و هویت سازمانی و تجربیات سازمانی در مؤلفه هویت یابی دارای اهمیت هستند. در سازه ارزش ها مؤلفه هایی چون شایستگی های دانشگاهیان، مشارکت جویی و تیم مداری، استقلال و آزادی علمی، یادگیری سازمانی و شیوه های یادگیری (به عنوان هنجارها)، و کلیشه های منفی (به عنوان ناهنجارها) و در سازه مصنوعات مؤلفه هایی مانند بستر ارتباطی، تعامل افراد (ساختار)، مدیریت دانشگاهی و نقش رهبری (منابع انسانی)، تخصیص منابع و چانه زنی بر سر منابع، و جوّ تغییر و تحول سازمانی (فرایندها) شناسایی شد. بنابراین، سازه مصنوعات مهم ترین اولویت جامعه دانشگاهی شایسته محور تعیین شد که بخش عمده آن در بخش ساختار قابل تبیین است.
۳.

تحلیل تعاملات پیش بینی شده ذینفعان علم و فناوری در قوانین و اسناد بالادستی(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۱۶۹ تعداد دانلود : ۱۱۷
هدف: ذی نفعانِ علم و فناوری مانند دیگر حوزه های سیاستگذاری عمومی، با تاثیرگذاری و تاثیرپذیری از سیاست ها، نقش مهمی در موفقیت و شکست سیاست ها دارند. پژوهش حاضر با هدف تحلیل تعاملاتِ پیش بینی شده ذی نفعان علم و فناوری در قوانین و اسناد بالادستی انجام شد. طرح پژوهش/ روش شناسی/ رویکرد: پژوهش از نظر هدف، کاربردی است و از نظر روش جمع آوری داده ها، تحلیل مضمون است. بدین منظور از میان اسناد و قوانین علم و فناوری، یازده سند به صورت هدفمند انتخاب شد و در چهار بُعد شناسایی ذی نفع، نوع، هدف، و روش تعامل ذی نفع مورد تحلیل و بررسی قرار گرفت. یافته ها: در تحلیل انجام شده، ذی نفعان در چهار بخشِ ذی نفعان دولتی، خصوصی، اشخاص، و جامعه مدنی دسته بندی شدند که ذی نفعان بخش دولتی بیش ترین سهم را داشتند. تعاملات ذی نفعان در هفت نوع پیش بینی شده که تعامل «نهاد با نهاد» بیش ترین فراوانی را داشته است. اهداف تعاملات ذی نفعان در پانزده مضمون پیش بینی شده که مهم ترین آن ها «رشد و توسعه علم و فناوری» و «تقویت تعاملات بین ذی نفعان» بوده است. روش های تعامل ذی نفعان در قالب ده مضمون فراگیر معرفی شد که در این میان «طراحی و تدوین سازوکارهای تشویقی» و «ایجاد شبکه های همکاری» به عنوان روش های مهم تر تعامل معرفی شدند. ارزش/ اصالت پژوهش: این پژوهش برای نخستین بار نگاه جامعی به موضوع تعاملات ذی نفعان داشته که علاوه بر شناسایی ذی نفعان، مشخص کرده است که این ذی نفعان چگونه، با چه اهدافی، و در چند حالت با یکدیگر تعامل داشته اند.
۴.

مسئولیت اجتماعی دانشگاهها در مقابله با بحران ویروس کرونا؛ با روش فرا ترکیب(مقاله پژوهشی وزارت بهداشت)

کلید واژه ها: دانشگاه مسئولیت اجتماعی دانشگاه اپیدمی ویروس کرونا کووید-19 روش فراترکیب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۵ تعداد دانلود : ۷۶
مقدمه: از خصیصه های نظام آموزش عالی، مسئولیت پذیری اجتماعی است. در شرایط کنونی، اعضای خانواده آموزش عالی و همچنین سایر کنشگران اجتماعی انتظار دارند که دانشگاه متعهدانه عمل کند و با به کارگیری دانش و فناوریهایی که در اختیار دارد مشکلات ناشی از شیوع ویروس کرونا را تسکین و خاتمه دهد. هدف از انجام پژوهش حاضر ارائه مدل مفهومی مؤلفه های مسئولیت اجتماعی دانشگاه در مقابله با بحران کرونا (کووید-19) است. روش: این پژوهش از نوع کاربردی و با روش اسنادی و فراترکیب انجام شده است. برای تحلیل اطلاعات از روش هفت مرحله ای سندلوسکی و باروسو استفاده شد. در مجموع 21 منبع مرتبط، معتبر و جدید برای انجام فراترکیب نهایی انتخاب شد که درنهایت 77 کد، 11 مفهوم و 6 مؤلفه اصلی از آنها استخراج شد. یافته ها: مؤلفه های مسئولیت اجتماعی دانشگاه در مقابله با کرونا شامل شش مؤلفه شناسایی تغییرات (به لحاظ اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، فناوری و زیست محیطی)، افزایش دانش اجتماعی، استقرار مدیریت بحران (با هدف توسعه مشارکت پذیری)، ایجاد ساختار انعطاف پذیر (سازگار با تحولات محیطی)، داشتن الگوی ارتباطی کارآمد و مؤثر با جامعه و ابعاد اجرایی و ارائه راهکار است که روی هم اثرگذار هستند. بحث: مدل استخراج شده از روش فراترکیب پژوهش حاضر می تواند برای ارزیابی نقش مسئولیت اجتماعی دانشگاه برای مقابله با کرونا موردتوجه مسئولان نظام آموزش عالی کشور قرار گیرد.
۵.

نقد فرهنگ ناب آموزش عالی از منظرفرهنگ سازمانی شایسته محور(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: فرهنگ ناب آموزش عالی فرهنگ سازمانی شایسته محور نقد محتوایی نقد روش شناسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۶ تعداد دانلود : ۱۸۴
هدف از این نگارش نقد کتاب «فرهنگ ناب در آموزش عالی به سوی بهبود مستمر» بر اساس رویکرد اسلامی فرهنگ سازمانی شایسته محور است. این بررسی از نوع کیفی با روشی تحلیلی- انتقادی و رویکردی تفسیرگرایانه-اسلامی به دو پرسش پاسخ داده است؛ چگونه می توان فرهنگ سازمانی شایسته محور را بصورت محتوایی با رویکرد اسلامی مورد نقد و بررسی قرار داد؟ و نقد فرهنگ سازمانی شایسته محور با رویکرد اسلامی از منظر روش شناسی به چه صورت است؟ روایی مطالعه پیش رو نیز با استنادات اسلامی مورد تأیید قرار گرفته است. نقد این کتاب نشان می دهد چارچوب مورد استفاده مبتنی بر سه لایه ادگار شاین بوده است. چنانچه عمیق ترین لایه سازمان دانشگاه یعنی هسته «باورها و مفروضات»، با توجه به اصل توحید، بینش و باور توحیدی جای گیرد و در لایه دوم جهت رعایت ارزش های ناب و مفاهیم ارزش و هدررفت که هسته اصلی تفکر ناب را تشکیل می دهند، « انسجام» حفظ گردد و با تمسک به اصول و قوانینی که در راستای اجرا و تحقق اهداف اسلام می باشد، لایه مصنوعات شکل گیرد، می توان به فرهنگ تحقق و ترویج نتایج این پژوهش در راستای فرهنگ بومی-اسلامی دست یافت. ضمن آنجه این بررسی می بایست با رویکردی و در پرتو فرهنگ اسلامی مورد تأکید قرار گیرد. در نتیجه با بهره جویی از این موضوع در پرتو معرفت شناسی اسلامی می توان به مفاهیم، مدل ها، و ابزارهایی برای پیاده سازی تغییرات در مدل های مدیریت دانشگاهی بر مبنای مدیریت ناب و سایر مفاهیم مدیریت فرایندمحور دست یافت که برای نظریه پردازان و متخصصان حوزه عملی مدیریت نهادهای آموزش عالی ایران نافع هستند.
۶.

ارزیابی مقایسه ای سیاست های کلان آموزش عالی کشورهای منتخب(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ارزیابی مقایسه ای سیاست ها سیاستگذاری آموزش عالی حکمرانی آموزش عالی مطالعه تطبیقی آموزش عالی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶ تعداد دانلود : ۷
هدف: نگارندگان این پژوهش درصدد ارزیابی مقایسه ای سیاست های کلان آموزش عالی در شش کشور جهان هستند.روش پژوهش: این پژوهش کیفی با به کارگیری روش مطالعه تطبیقی جرج بردی تدوین شده است. بر این اساس شش کشور (هلند، فرانسه، مالزی، سنگاپور، آفریقای جنوبی و عربستان) با نظر خبرگان به براساس برنامه بلندمدت مطالعاتی چهل کشور جهان در این مرحله بشکل قضاوتی انتخاب شدند. ابزار پژوهش برای گردآوری اطلاعات مورد نیاز فیش برداری از اسناد و گزارش های بین المللی، مقالات و کلیه مدارک موجود بود. مراحل این پژوهش به چهار مرحله؛ توصیف، تفسیر، همجواری و مقایسه تقسیم بندی می شود. یافته ها: بر پایه یافته های این پژوهش، از جمله وجوه افتراق سیاست های کلان می توان در هلند درهم تنیدگی سیاست های تضمین کیفیت با بین المللی شدن؛ در فرانسه، تاکید بر سیاست های جذب دانشجویان بین المللی به ویژه از کشورهای در حال توسعه؛ درسنگاپور، استقرار دانشگاه کلاس جهانی؛ درمالزی، نوآوری درسیستم مالی دانشگاه ها توامان با تبدیل شدن به قطب آموزش عالی منطقه ای؛ درآفریقای جنوبی، ایجاد برابری، دسترسی و عدالت و درعربستان، حکمرانی شرکتی آموزش عالی اشاره کرد. وجوه اشتراک سیاست های کلان بیشتر معطوف به  حکمرانی مشارکتی و افزایش استقلال دانشگاه، توسعه مالی دانشگاه و تخصیص بر مبنای عملکرد، انطباق سیستم آموزش عالی با بازارکار، افزایش بودجه تحقیقات دانشگاهی می شد.نتیجه گیری: در بررسی سیاست های کلان کشورهای هدف، تلفیق هوشمندانه ای از توجه به نیازهای ملی وهمراهی  با روندهای جهانی مشاهده شد.در دو سال اخیر با توجه به بحران کووید19 چرخش به سمت دیجیتالیزه شدن آموزش ویادگیری الکترونیکی، هم چنین اهمیت یافتن تامین منابع مالی و کمک مالی ویژه به دانشجویان برجسته است. این انعطاف و هوشمندی و استقبال از تغییر باید در نظام سیاستگذاری آموزش عالی ایران نیز سرلوحه عمل قرار گیرد. 
۷.

شهرهای دانش، شهرهای دانشگاهی و مطالعات آمایش سرزمین(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: شهرهای دانش شهرهای دانشگاهی آمایش سرزمین آموزش عالی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۶ تعداد دانلود : ۱۳۹
اهداف: پیدایش شهرهای دانش جدید پیامد شکل گیری جامعه دانش محور و اقتصاد دانش بنیان است. ظهور این  مراکز از سویی نتیجه تقارب تئوری های توسعه دانش محورو مدیریت دانش و مطالعات شهری است. از سویی شهر دانش نتیجه آشتی رفاه اقتصادی و ارزش های اجتماعی نیزهست؛ جایی که سرمایه های فکری ، سرمایه اجتماعی، سرمایه انسانی و سرمایه مالی و فیزیکی با هم گره می خورند؛ مکانی که در جذب، حفظ و رشد مغزها کارآمد است. شکل گیری شهرهای دانش عمدتاً از مولفه هایی آغاز شده است که ریشه جغرافیایی داشته و مستقیماً به مبحث آمایش سرزمین ارتباط دارد.شهرهای دانش بیش از سایر اجتماعات انسانی نیازمند افق راهبردی و طرح توسعه و آینده پژو هی هستند بنابراین در طرح های آمایش نیازمند توجه مضاعف اند . امری که درکشورایران مورد کم توجهی قرارگرفته است. هدف اصلی مطالعه حاضر این است که  با توجه به ارکان و ویژگی های  شهرهای دانش و شهرهای دانشگاهی روشن کند چه ملاحظات عمده ای برای تکوین درست این مراکز می بایست مدنظر سیاستگذاران قرار گیرد؟روش مطالعه: این پژوهش ازنظر هدف درزمره تحقیقات کاربردی، ازنظر ماهیت یک پژوهش کیفی، وازنظرروش یک مطالعه تطبیقی-مقایسه ای است.یافته ها:  یافته های مطالعه مقایسه ای نشان می دهد شهرهای دانشگاهی ایران از میان سه گروه ویژگی (توسعه دانشگاهی – توسعه اجتماعی و فرهنگی – ویژگی های ارتباطی) تنها ویژگی نخست را در عمل تحقق داده اند.نتیجه گیری: توسعه شهرهای دانش و شهرهای دانشگاهی در ایران تکثیر واحدهای علمی و مراکز دانشگاهی بوده است نه ارتقا و توسعه هنجارهای علم. حتی تأسیس و توسعه این مراکز در امتداد سنت علمی قدیم ایران نبوده بلکه سرریز ناموزون یک تقاضای اجتماعی مهار نشده بوده است که بدون توجه به اصول آمایش سرزمین به خودی خود شکل گرفته است. نویسنده هشت پیشنهاد برای بهبود این وضعیت درانتهای مقاله ارائه کرده است.
۸.

وابستگی به مسیر در شکل گیری حکمرانی نظام آموزش عالی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۴۷۸ تعداد دانلود : ۳۰۶
پژوهش حاضر با هدف بررسی چگونگی شکل گیری وضعیت موجود حکمرانی نظام آموزش عالی ایران (دولت گرا و متمرکز) از طریق فرایند وابستگی به مسیر بعد از انقلاب اسلامی انجام شد. روش: پژوهش حاضر از نظر هدف، توسعه ای بود و با استفاده از رویکرد کیفی و بهره گیری از راهبرد تحلیل تاریخی به بررسی پدیده مدّ نظر اقدام شد. شیوه گردآوری داده ها در پژوهش حاضر به صورت کتابخانه ای بود؛ بدین صورت که اسناد و مدارک علمی مربوط به چگونگی اداره کردن دولت و نظام آموزش عالی در بازه زمانی بعد از انقلاب اسلامی بررسی شد. یافته ها: بررسی سازوکارهای بازتولید در فرایند وابستگی به مسیر نشان داد یک توالی خودتقویت کننده، شامل 1. وقوع انقلاب اسلامی، جنگ و اتخاذ رویکرد دولت گرا، 2. شکست سیاستهای مربوط به اصلاحات ساختاری و 3. ضعف در انسجام و اجرای قوانین مربوط به خودمختاری دانشگاهها، موجبات شکل گیری حکمرانی دولت گرا در نظام آموزش عالی ایران را فراهم کرده است. نتیجه گیری: به طور کلی می توان گفت انقلاب اسلامی و وقوع جنگ تحمیلی به عنوان دو بزنگاه اساسی، موجب شکل گیری حکمرانی دولت گرا و متمرکز در نظام آموزش عالی کشور شده اند و با شکست سیاستهای مربوط به اصلاحات ساختاری و اجرای ناقص قوانین مربوط به خودمختاری دانشگاهی نیز این نوع حکمرانی تقویت شده است؛ به طوری که اکنون برگشت از آن به آسانی ممکن نیست.
۹.

بازنمایی تطبیقی چشم انداز و سیاست های نهاد آموزش عالی در هفت کشور جهان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مطالعه ی تطبیقی نهادآموزش نهاد دانشگاه سیاست آموزش عالی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲۶ تعداد دانلود : ۵۳۳
هدف این پژوهش، واکاوی تجارب هفت کشور جهان در زمینه ی چشم انداز و سیاست های نهاد آموزش عالی  این کشورها بود. این مطالعه، از نوع کیفی بوده و با روش مطالعه ی تطبیقی جورج بردی انجام شده است. نمونه های مورد مطالعه، به شکل هدفمند و با نظر خبرگان این قلمرو با در نظر گرفتن پراکندگی جغرافیایی و متفاوت بودن سیستم آموزش عالی، هفت کشو؛ آمریکا، ایران، آلمان، انگلستان، روسیه، ژاپن و چین هستند. ابزار پژوهش برای گردآوری اطلاعات مورد نیاز، فیش برداری از اسناد و گزارش های بین المللی، مقالات و کلیه ی مدارک موجود بود. مراحل این پژوهش به دو مرحله؛ توصیف و تفسیر، همجواری و مقایسه تقسیم بندی می شود..این مطالعه نشان داد جریانهای قوی چون ؛ بین المللی شدن، تضمین کیفیت، ارتباط با صنعت، استقلال فزاینده ی دانشگاهها  وتحول درشیوه های سنتی حکمرانی دانشگاهی؛ اکنون فقط مخصوص کشورهای توسعه یافته نیست. این جریانات غالب درنظام های شرقی چون؛ چین و ژاپن و کشورهای درحال گذاری چون ایران و روسیه نیز مشهودند. تمایزهایی نیز که به چشم می خورد؛ علاوه براینکه از بافتار تاریخی وفرهنگی اثر می گیرد، به فاز و مرحله ی توسعه و توان علم و فناوری کشورها مرتبط است.
۱۰.

کالبدشکافی مؤلفه های فرهنگ در قلمرو آموزش و یادگیری دانشگاهی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: آموزش عالی تحلیل مضمون دانشگاه فراترکیب فرهنگ دانشگاهی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۹۷ تعداد دانلود : ۳۹۶
هدف از پژوهش حاضر، کالبدشکافی مؤلفه های فرهنگ در قلمرو آموزش و یادگیری دانشگاهی است. فرهنگ دانشگاهی مفهومی سیال و چندبعدی بوده، و شناخت آن مستلزم رویکردی جامع نگر و کل گرا است. پژوهش کیفی حاضر با استفاده از روش فراترکیب به طور خاص با استفاده از راهبرد هفت مرحله ای سندلوسکی و باروسو تدوین شده است. یافته ها با تکنیک تحلیل مضمون استخراج و طبقه بندی شدند. در مجموع 156 مضمون پایه ای احصاء شد، سپس در قالب 29 دسته مضامین سازمان دهنده سطح دوم دسته بندی شدند، و در مرحله بعد جهت ترسیم مدلِ شبکه مضامین و ترکیب آن ها، 29 دسته مضامین سازمان دهنده سطح دوم در هفت دسته مضامین سازمان دهنده سطح اول به این صورت تلفیق شدند: 1- مؤلفه های سمبولیک (ارزش ها، آداب و رسوم، نمادها)؛ 2-هویت بخشی (هویت بخشی به دانشگاه؛ هویت بخشی به جامعه دانشگاهیان، جامعه پذیری دانشگاهیان)، 3-وجودی (چندبعدی بودن فرهنگ دانشگاهی، هنجارها، کثرت فرهنگ دانشگاهی، قاعده مندی، بازتولید فرهنگی)؛ 4-آکادمیک (نظام یاددهی و یادگیری، کیفیت آموزش، استقلال و آزادی علمی، هم زیستی با اخلاق علمی، حکمرانی دانشگاهی)؛ 5- علمی-معرفتی (هنجارهای علمی، توسعه علم، نوآوری و ارزش آفرینی)؛ 6-ساختاری (صورت پذیری فرهنگ دانشگاهی، تعامل خرده فرهنگ ها، انطباق با پیچیدگی محیطی)؛ 7-کنش گری (مشارکت اعضا، جهت دهنده به کار اعضا، تعاملات فرا دانشگاهی، روابط دانشگاهیان، تسهیم دانش اعضا، اعتماد دانشگاهی، رشد حرفه ای). در پایان شبکه مضامین استخراج و ترسیم شد. فرآیند مطالعه اکتشافی حاضر نشان داد فرهنگ دانشگاهی بر هفت ستون پایدار تکیه زده است. هرچند میزان تأکید مؤلفان بر هر ستون برابر نیست اما هر گونه سیاست گذاری فرهنگی ناگزیر باید به همه این ارکان هم زمان توجه کند.
۱۱.

انقلاب آکادمیک دوم و ظهور دانشگاه کارآفرین؛ خوانش واقع گرایانه ظرفیت ها و محدویت های الگوی دانشگاه کارآفرین به مثابه موتور نوآوری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: دانشگاه نوآوری مأموریت دانشگاه دانشگاه کارآفرین انقلاب آکادمیک دوم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۳ تعداد دانلود : ۴۰۶
در 40 سال اخیر دسته ای از تحولات اقتصادی و فنّاوری در عرصه جهانی به همراه برخی رویداد های سیاسی و امنیتی خاص، تلقی خاصی از مأموریت دانشگاه مبنی بر مشارکت مستقیم در نوآوری و توسعه اقتصادی ایجاد کرده است. در این راستا برخی از نظریات از جمله الگوی دانشگاه کارآفرین به دلیل تمرکز بر تجاری سازی دانش، کارآفرینی دانشگاهی و توسعه نوآوری منطقه ای، توجهات گسترده تر دولت ها و سیاست گذاران را به دنبال داشته است. پژوهش حاضر با هدف ارائه شناختی دقیق تر از چیستی ایده دانشگاه کارآفرین، عوامل مؤثر در پیدایش آن و پیامد های مترتب بر توسعه آن، زمینه را برای بررسی واقع گرایانه ظرفیت ها و محدودیت های این الگو فراهم می کند و از این طریق تلاش دارد سیاست گذاری عالمانه آموزش عالی را در مواجهه با الگوی دانشگاه کارآفرین تسهیل کند. برای این منظور مجموعه منتخبی از مقالات مرجع و مؤثر مرتبط با الگوی دانشگاه کارآفرین، طی چهار مرحله تحلیل مضمون شده است. نتایج این تحلیل نشان می دهد انقلاب آکادمیک دوم، مضمون فراگیری است که در الگوی مذکور، چیستی و مراحل توسعه آن به همراه پیشران ها و عوامل شکل گیری و نیز پیامد های مترتب بر آن تبیین شده است. در پایان با قرار دادن این نتایج در بستر پیشینه پژوهشیِ گسترده ترِ نقش دانشگاه در نوآوری، محدودیت های اصلی این الگو شناسایی و بحث شده است. بر این مبنا دلالت های نظریه دانشگاه کارآفرین درخصوص پیشران های تحول مأموریتی دانشگاه، بیشترین سازگاری را با شواهد و نتایج حاصل از دیگر پژوهش ها دارد، اما سایر دلالت های این نظریه، از جمله فراگیری انقلاب آکادمیک دوم و فازها و پیامد های آن با محدودیت های متعددی مواجه است. در مجموع، این بررسی بر زمینه های امکانی محدود و نیز مطلوبیت محدود الگوی دانشگاه کارآفرین دلالت دارد، به گونه ای که تعابیری مانند انقلاب آکادمیک دوم و نسل سوم دانشگاه ها اغراق آمیز و خلاف واقع به نظر می آید.
۱۲.

تعامل علوم انسانی-اجتماعی وجامعه: بررسی رویکردهای خبرگان ایرانی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: علوم انسانی علوم اجتماعی رابطه علم وجامعه تحلیل مضمون

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۵ تعداد دانلود : ۱۳۹
هدف این مقاله کشف و تجمیع دیدگاه خبرگان ایرانی درزمینه تعامل علوم انسانی-اجتماعی با جامعه است. مقاله با مرور ایده هایی چون علم بومی، علوم انسانی بومی و سپس ایده علم و جامعه آغاز می شود و درادامه دیدگاه های پژوهشگران خارجی را دراین زمینه می کاود. روش مطالعه، تحلیل محتوای مصاحبه باخبرگان ازنوع تحلیل مضمون است که ازطریق کدگذاری باز، محوری وانتخابی صورت گرفته است. سپس نتائج بااستفاده ازنرم افزار MAXQDA تحلیل و شبکه مضامین استخراج و ترسیم شد. یافته های اسنادی مبتنی برادبیات موجود در داخل کشور حداقل پنج پروژه را درارتباط با علوم انسانی بازنمایی می کند: 1-اسلامی سازی علوم انسانی:2-بومی سازی علوم انسانی 3-کاربردی سازی: 4-توانمندسازی، مؤثر سازی و سرمایه گذاری روی علوم انسانی 5-تجاری سازی و فناوری سازی علوم انسانی. در بخش تحلیل مضمون مقوله ها و کدهای انتخابی عبارتنداز: رویکرد، تعریف و تلقی خبرگان از جامعه، تجربه پاراآکادمی، نقش و کارکرد علوم انسانی-اجتماعی، منزلت علوم انسانی-اجتماعی، شرایط زمینه ای برای تعامل، نهادها و ساختارها، ارتباط کنشگران، ترویج و همگانی سازی، ارتباطات و شبکه سازی، درگیر سازی مردم، خدمات مشاوره ای. در پایان پیشنهاد شد ضمن تکمیل زیرساخت های مدیریتی و اصلاحات آموزشی، ترکیبی از راهبردهای ترویج علم، ارتباطات علم، مشاوره علم به دولتمردان و درگیرسازی مردم درعلم دنبال شود.
۱۳.

آینده پژوهی تأثیرات بحران کووید 19 بر آموزش عالی(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۵۷۴ تعداد دانلود : ۴۱۴
در این مقاله به آینده های محتملی خواهیم پرداخت که بر اثربحران کرونا پیش روی آموزش عالی قرار خواهد گرفت. این مقاله از نظر هدف، کاربردی و از نظر ماهیت، توصیفی اکتشافی و از نظر روش، زمینه یاب مقطعی است. آینده پژوهی به عنوان یک حوزهٔ میان رشته ای جهت گیری این مقاله را تشکیل می دهد نحوهٔ جمع آوری داده ها میدانی است. داده ها از طریق ابزار پرسش نامهٔ بسته محقق ساخته گردآوری شد. در تهیه پرسش نامه از مقیاس گاتمن استفاده شد. پاسخگویان جمعی از خبرگان و متخصصان آموزش عالی هستند که به صورت راهبردی و هدفمند انتخاب شدند. نتایج در قالب سناریوهای آینده ارائه شده اند. سناریوهای محتمل برای کشف و اعتباربخشی سناریو مرجح در اختیار عده ای از خبرگان آموزش عالی قرار گرفت. در پیمایش مربوط به اعتباربخشی، 84 نفر از متخصصان و صاحب نظران آموزش عالی مشارکت داشتند. سناریوهای محتمل در هفت مؤلفه سازماندهی شدند: 1) هویت و جایگاه دانشگاه؛ 2) توجه به پایداری 3) ورود به دانشگاه؛ 4) تغییر سبک زندگی دانشگاهی؛ 5) بین المللی شدن؛ 6) یادگیری الکترونیکی؛ و 7) حکمرانی و مدیریت. یافته ها نشان داد خبرگان آموزش عالی اصل وجود تأثیرات و پیامدهای بحران کووید 19 برآموزش عالی را پذیرفته اند. همچنین، از دیدگاه آنان این تأثیرات بسیط و ساده نبوده و دارای ابعاد وسیع و متنوّعی است. همان گونه که ملاحظه شد، در هر یک از ابعاد هفت گانهٔ معطوف به آینده حداقل یک سناریو مرجّح با میانگین بالای 50درصد موافق وجود دارد. سه روند کلان که بیشترین احتمال وقوع را از نظر پاسخگویان دارند به ترتیب عبارت انداز: 1) تقویت یادگیری الکترونیکی(اما نه به صورت تحوّل بنیادین و مجازی شدن کامل)؛ 2) تغییر در سبک زندگی دانشگاهی؛ و 3) توجه بیشتر به مقولهٔ پایداری. این سه روند بیشترین سناریوهای مرجّح را در درون خود جای داده اند.
۱۴.

آموزش مبتنی بر توسعه پایدار در آموزش عالی با تأکید بر صلاحیت های پایداری دانش آموختگان (مطالعه موردی: دوره کارشناسی صنایع دستی)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: صلاحیت های پایداری آموزش عالی آموزش برای توسعه پایدار توسعه پایدار کارشناسی صنایع دستی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۴ تعداد دانلود : ۱۵۶
هدف از این پژوهش، شناسایی تغییرات و الزامات اساسی در ساختار آموزش عالی صنایع دستی باهدف کسب صلاحیت های پایداری دانش آموختگان است. چنانچه فلسفه و هدف آموزش عالی تربیت انسان پایدار در نظر گرفته شود، دانش آموخته موفق کسی است که همه صلاحیت های پایداری را کسب کرده و بتواند آن ها را در دانش و کنش خود تلفیق نماید. پرسش اصلی این پژوهش عبارت است از این که: چه نوع اقداماتی در ساختار آموزشی دوره کارشناسی صنایع دستی باید صورت گیرد تا دانش آموختگان صلاحیت های پایداری در این رشته را کسب نمایند؟ در این تحقیق که به روش کیفی و اکتشافی انجام شده، داده های اولیه از طریق مصاحبه نیمه ساختاریافته با 30 تن از خبرگان حوزه آموزش صنایع دستی و آموزش برای توسعه پایدار که به صورت هدفمند و گلوله برفی برگزیده شدند، به دست آمد و به روش تحلیل مضمون موردبررسی قرار گرفت. یافته ها نشان داد برای کسب صلاحیت های پایداری، ابتدا باید یکسری اقدام پژوهشی که عبارت است از بازآفرینی محتوای سواد پایداری در رشته صنایع دستی (مبانی نظری، اصول و روش های آموزش، اصول اخلاقی و بینشی) و سپس اقدامات اجرایی- آموزشی که شامل توانمندسازی استادان، گسترش تعاملات برون دانشگاهی، بازنگری برنامه درسی، تغییر روش آموزش به یادگیری فعال و مشارکتی و تأکید بر مهارت های ضروری پایداری است، انجام پذیرد. نتیجه اینکه اگرچه صنایع دستی دارای ظرفیت های مناسبی در مواجهه با توسعه پایدار است، اما برای دریافت نتیجه مطلوب الزامی است آموزش عالی توجه خود را بیش از گذشته به این رشته معطوف نماید تا بتوان به کسب صلاحیت ها و قابلیت های لازم پایداری دانش آموختگان امید بست.
۱۵.

نقد و ارزیابی ایده دانشگاه جامعه محور در ایران از دیدگاه خبرگان علمی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: نقد ارزیابی جامعه محوری دانشگاه متعهد به جامعه نظام آموزش عالی مطالعه اسنادی و مصاحبه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵ تعداد دانلود : ۴
پژوهش حاضر با هدف نقد و ارزیابی دانشگاه جامعه محور در نظام آموزش عالی ایران اجرا شد. بدین منظور، به طور هم زمان از روش مطالعه اسنادی و مصاحبه با متخصصان استفاده شد. میدان پژوهش شامل مهم ترین متون اسنادی درباره وضعیت دانشگاه جامعه محور در ایران و مصاحبه با صاحب نظران آموزش عالی بود. نمونه گیری به روش هدفمند بوده و از پانزده سند علمی به عنوان نمونه نوشتاری استفاده شد. همچنین با دوازده نفر از متخصصان آموزش عالی، مصاحبه ای به روش هدفمند و از نوع گلوله برفی انجام گرفت. برای تحلیل داده ها از روش تحلیل مضامین استفاده شد. سپس مضامین استخراج شده در سه سطح، گفتمان اول، گروه موافقان (برون گرا)؛ گفتمان دوم، گروه مخالفان (درون گرا) و گفتمان سوم، گروه موافقان مشروط، دسته بندی و ارائه شد. ارزیابی های خبرگان نشان می دهد که وضعیت دانشگاه جامعه محور متأثر از مداخلات بیرونی بوده و بیشتر مشکلات مربوط به تحقق نیافتن دانشگاه جامعه محور در ایران به ریشه های تاریخی، سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی برمی گردد. همچنین، الگوی مفهومی دانشگاه جامعه محور در ایران با یازده مؤلفه اصلی (تناسب با بافتارایران، مسئولیت پذیری، ارتباط و تعامل، توسعه عدالت، توسعه دانش-آموزش و پژوهش، اقتصاد و فناوری، فرهنگ دانشگاهی، استقلال دانشگاهی، رهبری و مدیریت، توانمندسازی و توسعه پایدار) طراحی شد. ارزیابی خبرگان بیانگر این است که در مؤلفه های یازده گانه وضعیت مطلوب نبوده است.
۱۶.

بررسی آسیب های کارکردی پردیس های خودگردان دانشگاه های دولتی شهر تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: آموزش پژوهش خدمات تخصصی پردیس های خودگردان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۶ تعداد دانلود : ۱۲۲
با توجه به اینکه از سال 1390، پردیس های خودگردان عهده دار رسالت و کارکردهای آموزش عالی شده اند و اهمیت این مسئله، این پژوهش باهدف، بررسی و آسیب شناسی کارکردی پردیس های خودگردان در سه بعد (آموزش، پژوهش و خدمات تخصصی) و پیامدهای بلندمدت این آسیب ها انجام شده است. بدین منظور با 21 نفر از صاحب نظران آموزش عالی و مدیران پردیس های خودگردان دانشگاه های دولتی شهر تهران به روش نمونه گیری هدفمند مصاحبه عمیق نیمه ساختارمند انجام شد. این پژوهش کیفی، از نوع رویکرد استقرایی و ازنظر روش توصیفی - اکتشافی است. برای تحلیل داده ها از روش تحلیل مضمون (تم) استفاده و مضامین آسیب های کارکردی استخراج شد. حاصل تحلیل مصاحبه ها، استخراج 97 کد در قالب 3 مؤلفه اصلی و 6 مؤلفه فرعی هست. 58 کد از کدهای استخراج شده از مصاحبه ها، مربوط به بعد آموزش آسیب های کارکردی شامل؛ افت کیفیت فرایند آموزش، افت کیفیت فرایند یادگیری، عدم تعامل سازنده بین استاد و دانشجو بوده است. همچنین، 19 کد از کدهای استخراج شده از مصاحبه ها مربوط به بعد پژوهش آسیب های کارکردی شامل؛ کیفیت پایین پژوهش و عدم توجه به پژوهش دانشجویی بوده است.9 کد از کدهای استخراج شده از مصاحبه ها مربوط به بعد خدمات تخصصی آسیب های کارکردی در عدم تعامل پردیس، صنعت و سایر بخش های جامعه خلاصه می شود. همچنین،11 کد از کدهای استخراج شده، مربوط به پیامدهای بلندمدت آسیب های کارکردی پردیس ها شامل؛ افت کیفیت ورودی های پردیس، گسترش مدرک گرایی، افت کیفیت پژوهش، توجه صرف به کارکرد آموزش، اولویت کمیت بر کیفیت، افت کیفیت فارغ التحصیلان، عدم تولید علم و لطمه به جایگاه بوده است. بر این اساس انتظار می رود، در جهت کاهش یا رفع این آسیب ها تلاش شود.
۱۷.

چارچوب سیاست فرهنگی بین المللی شدن آموزش عالی در ایران؛ پژوهشی آمیخته(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۶۶۶ تعداد دانلود : ۳۶۷
بین المللی شدن به عنوان موضوعی اصلی و پدیده ای گسترده در آموزش عالی تبدیل شده است. یکی از جنبه های سیاست گذاری در این حوزه  توجه به ابعاد فرهنگی بین المللی شدن آموزش عالی است که  شرایط را برای پذیرش این پدیده آماده و از برخورد تضادها جلوگیری می کند. با توجه به اهمیت مباحث فرهنگی و نقش بازتولیدی فرهنگ در آموزش عالی این مقاله به دنبال پاسخ به این پرسش است که از منظر فرهنگی برای بین المللی شدن آموزش عالی چه الزاماتی مورد نیازاست؟ برای پاسخ به این پرسش از  روش تحقیق آمیخته (کیفی و کمّی) استفاده شد. در مرحله کیفی با 13نفر از خبرگان و مدیران بین الملل دانشگاه مصاحبه نیمه ساختاریافته صورت گرفت و سپس داده های آن توسط روش تحلیل محتوای استقرایی، بررسی شد. در مرحله کمّی نیز پس از تحلیل داده های کیفی و مشخص شدن مؤلفه های اصلی،یک پرسش نامه محقق ساخته بین مدیران بین الملل، کارشناسان و خبرگان آموزش عالی توزیع شد و داده های آن با استفاده از تحلیل عاملی تأییدی موردتحلیل قرار گرفت. یافته ها نشان داد که برای ارتقاء بین المللی شدن آموزش عالی ایران باید به اتخاذ سیاست فرهنگی در سطوح حکمرانی، محیط بین الملل، محیط داخلی (فرهنگ ملی) و دانشگاه و مراکز آموزش عالی به صورت توأمان اقدام و در هر مورد می بایست سیاست های مناسبی اتخاذ کرد. پیشنهاد اصلی این مقاله در قالب یک الگوی جامع  و کل گرا مبتنی بر همه سطوح و محیط دور و نزدیک آموزش عالی ارائه شده است.
۱۸.

ارزیابی همکاری های علمی بین المللی دانشگاه های برتر ایران: با رهیافت تحلیل راهبردی (SWOT)(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۷۲۷ تعداد دانلود : ۴۳۴
هدف از این پژوهش، ارزیابی وضعیت همکاری های علمی بین المللی دانشگاه های برتر ایران با شناسایی و اولویت بندی نقاط قوت، ضعف، تهدیدها و فرصت های آن (تحلیل SWOT ) بود. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی، از نظر رویکرد و گردآوری داده ها، توصیفی از نوع پیمایشی است. نمونه پژوهش313 نفر بوده و از طریق نمونه گیری طبقه ای نسبتی از بین جامعه پژوهش شامل 6478 عضو هیئت علمی 10 دانشگاه برتر انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه محقق ساخته بود که روایی محتوایی آن را متخصصان امر مورد تأیید قرار دادند و پایایی آن نیز با استفاده از آلفای کرونباخ برابر 816/0 محاسبه شد. تحلیل داده ها با روش FBWM صورت گرفت. مهمترین نقاط قوت شامل افزایش حضور و تعامل محققان در همایش های بین المللی و وجود بسترهای مناسب توسعه بین المللی در دانشگاه ها؛ مهمترین نقاط ضعف شامل ناکافی بودن گرنت سالانه اساتید و عدم اشراف مدیران دانشگاه ها به این حوزه؛ مهمترین فرصت ها شامل گرایش جمعیت جوان به تغییر در شیوه تعاملات بین المللی و اقبال جامعه جهانی به پذیرش ایران در کنسرسیوم های دانشگاهی بین المللی و مهمترین تهدیدها شامل رکود اقتصادی در بیشتر کشورها، فراهم نبودن زمینه های سیاسی همکاری و گسترش ایران هراسی و اسلام هراسی در جهان بودند.
۱۹.

آسیب شناسی محیطی پردیس های خودگردان و پیامدهای ناشی از آن(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: آسیب شناسی محیطی پردیس های خودگردان پیامدها

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۷۹ تعداد دانلود : ۴۳۸
این پژوهش با هدف، بررسی و آسیب شناسی محیطی پردیس های خودگردان در ابعاد (اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و فراملی) و پیامدهای بلندمدت آسیب ها انجام شده است. لذا با روش نمونه گیری غیر احتمالی و هدفمند، با 21 نفر از صاحب نظران آموزش عالی و مدیران پردیس های خودگردان دانشگاه های دولتی شهر تهران مصاحبه انجام شد. این پژوهش، کیفی و به لحاظ روش، توصیفی - اکتشافی است. برای تحلیل داده ها از روش تحلیل مضمون (تم) استفاده و مضامین آسیب های محیطی استخراج شد. نتایج پژوهش نشان داد، از مجموع 179 مورد کدگذاری؛ 29% کدهای استخراج شده مربوط به مقوله اجتماعی، 20% فرهنگی، 20% اقتصادی، 13% سیاسی،9% مربوط به مقوله تحریم ها و 9% مربوط به پیامدهای بلندمدت آسیب ها هستند. نتایج بیانگر آن است؛ بیشترین آسیب های محیطی پردیس های خودگردان مربوط به آسیب های اجتماعی و مضامینی ازجمله: عدم توجه به تقاضای بازار کار، ایجاد فرصت های نابرابر آموزشی، بی عدالتی اجتماعی و ویژگی های فردی دانشجویان است.
۲۰.

بررسی وضعیت موجود و تدوین الگوی راهبردی مدیریت همکاری های علمی بین المللی دانشگاه های برتر ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: الگو همکاری های علمی بین المللی دانشگاه بین المللی شدن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۳۳ تعداد دانلود : ۶۳۰
پژوهش حاضر با هدف بررسی وضعیت موجود همکاری های علمی بین المللی دانشگاه های برتر ایران و تدوین الگویی راهبردی برای مدیریت بهتر این همکاری ها صورت گرفته است. این پژوهش از نظر هدف، توسعه ای، از نظر رویکرد و گردآوری داده ها، آمیخته اکتشافی و بخش کمی آن توصیفی از نوع پیمایشی است. جامعه آماری بخش کیفی شامل 26 نفر از صاحب نظران و متخصصان همکاری های علمی بین المللی است که با استفاده از نمونه گیری هدفمند و تکنیک گلوله برفی انتخاب شدند. جامعه آماری بخش کمی مشتمل بر اعضای هیأت علمی 10دانشگاه برتر برابر با 6748 نفر است که 313 نفر از آنها از طریق نمونه گیری طبقه ای نسبتی انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها، اسناد و گزارشات مرکز همکاری های علمی بین المللی وزرات علوم و دفاتر دانشگاهی آن، مصاحبه نیمه ساخت مند و دو پرسشنامه محقق ساخته بوده است. الگوی راهبردی نهایی دارای سه جزء اصلی اهداف، ابعاد، تحلیل وضعیت موجود است. اهداف متشکل از 10 مؤلفه، ابعاد، مشتمل بر بعد آموزشی با 6 عامل (46مؤلفه)، بعد پژوهشی با 6 عامل (30مؤلفه) و بعد فرهنگی و فوق برنامه با 4 عامل (20مؤلفه) و درنهایت تحلیل وضعیت موجود مشتمل بر 4 عامل نقاط قوت (15مؤلفه)، نقاط ضعف (18مؤلفه)، فرصت ها (20مؤلفه) و تهدیدها (20مؤلفه) است و برازش مناسبی با داده ها دارد.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان