طومار(5) تحلیل انتقادی نگاشته بَلْهِی در نقد فتوای ابن برّاج از تناقض در اصول تا بحران در روش و رویکرد
آرشیو
چکیده
از جمله نقدهای منتقدان محمد بن اسماعیل بخاری مولف کتاب الجامع الصحیح ، رد و ابطال فتوای او به ثبوت محرمیت و حرمت نکاح میان دو نوزادی است که در دوران رضاع شرعی از شیر یک حیوان نوشیده باشند ، فتوایی که در پی آن بخاری از اخراج بخارا گردید و به نماد شذوذ بخاری در فقه بدل گردید . انتساب این فتوا به بخاری از دیرینه کهن در منابع فقهی – تاریخی اهل سنّت برخودارد است . در امتداد نقدهای منتقدان اهل سنّت بر این فتوا ، در سده اخیر شماری از محققان شیعه نیز به نقد این فتوا پرداخته و سستی و آسیب های آن را نشان داده اند. جریان دفاع از بخاری صدور این فتوا از بخاری را انکار می کند ، آن را ساخته و پرداخته مخالفان بخاری می داند و بدین سان فقاهت بخاری از صدور چنین فتاوای شاذ و سستی پیراسته می دانند . از جمله مدافعان جدید بخاری ، دکتر نبیل بَلْهِی است که در پژوهش اخیر خود ضمن انکار انتساب فتوای مذکور به بخاری در مقام پاسخ نقضی به نقدهای محققان شیعه علیه فتوای منسوب به بخاری در آمده است. بَلْهِی همسان و همانند فتوای منسوب به بخاری در موضوع رضاع را از میراث فقه شیعه بازیابی کرده ، نقدهای گفته شده بر فتوای بخاری را بر فقه شیعه وارد دانسته است. او در بخشی از پژوهش خود به فتوای قاضی ابن برّاج از فقیهان شیعه در قرن پنجم استناد می جوید که بر پایه آن ابن برّاج استفاده از گوشت حیوانی را که در بدو تولد از شیر زنی خورده باشد ، مکروه اعلام کرده است . بَلْهِی از رهاورد تنظیر این دو فتوا با یکدیگر به منتقدان شیعی کتاب الصحیح بخاری تذکر می دهد که از نقد بخاری خودداری نمایند زیرا همانند فتوای منسوب به بخاری در میراث فقه شیعی وجود دارد . مسئله اصلی این مقاله اعتبار سنجی روش پژوهش نبیل بلهی و پیش فرض های او در نقد فقه شیعه با تاکید بر فتوای ابن برّاج است که با روش تحلیل انتقادی تالیف شده است .Ṭūmār (5)
Among the criticisms of Mohammad ibn Ismā’īl Bukhārī, the author of the book "al-Jāmi' al-Ṣaḥīḥ", is the refutation and invalidation of his fatwa regarding the prohibition and sanctity of marriage between two infants who have been nursed by the milk of the same animal during the period of fosterage. This fatwa led to Bukhari's expulsion from Bukhara and became symbolic of his deviance in Islamic jurisprudence. This fatwa's attribution to Bukhārī is ancient and venerable in Sunni jurisprudential-historical sources. Alongside the criticisms of Sunni scholars on this fatwa, in recent centuries, some Shia researchers have also criticized this fatwa, highlighting its weaknesses and flaws. The defence of Bukhārī's issuance of this fatwa denies its authenticity, attributing it to opponents of Bukhārī and considering such deviant and flawed fatwas as an undermining of Bukhārī's jurisprudence. Among the recent defenders of Bukhārī is Dr. Nabīl Balhī, who, in his recent research, not only denies the attribution of this fatwa to Bukhārī but also provides a rebuttal to criticisms by Shia researchers against the fatwa attributed to Bukhārī. Balhī has reintegrated the issue of fosterage from Shia jurisprudential heritage similar to the fatwa attributed to Bukhārī, thereby considering the criticisms levelled against Bukhārī's fatwa as an intrusion into Shia jurisprudence. In part of his research, he refers to the fatwa of Qāḍī Ibn Barrāj, a Shia jurist from the 5th century, who declared the consumption of animal meat which consumed milk from a human after birth, as reprehensible. Balhī, through a comparative approach of these two fatwas, warns Shia critics of Bukhārī's Ṣaḥīḥ collection to refrain from criticizing Bukhari, as similar contentious fatwas exist in the heritage of Shia jurisprudence. The main issue of this article is to validate Nabīl Balhī's research methodology and his presuppositions in critiquing Shia jurisprudence, with a focus on Ibn Barrāj's fatwa, analysed through a critical analysis approach.
تبلیغات
