معرفی و تاریخ گذاری نسخه خطی کتاب جغرافیایی ابوعبدالله محمّد مقدسی: الاقالیم یا المسافات و الولایات
آرشیو
چکیده
از اثر جغرافیایی مقدسی که به نام احسن التقاسیم فی معرفه الاقالیم شناخته می شود دو نسخه در دست است. یکی نسخه برلین که تاریخ تألیف آن ۳۷۵ ق. است و دیگری نسخه استانبول که تاریخ تألیف آن مشخص نیست. می دانیم که کتاب مقدسی نسخه های مختلفی داشت که خود مؤلف تهیه کرده بود و ممکن است این نسخه ها از نظر تقدم و تأخر و تفصیل با هم متفاوت باشد. همین طور می دانیم که این نسخه ها نام های مختلفی داشت. دخویه در تصحیح خود که تنها تصحیح کتاب است نسخه برلین را اساس قرار داد؛ اما تاریخ گذاری نسخه استانبول می تواند سبب تجدید نظر در این تصمیم شود. بیشتر محققانی که پیش از این درباره تاریخ گذاری نسخه استانبول اظهار نظر کرده اند معتقد بودند که تاریخ تألیف نسخه استانبول پیش از نسخه برلین است. نسخه استانبول ۲۳۲ برگ است و به خط نسخ نوشته شده است و به شماره «۲۹۷۱ مکرر» در مجموعه ایاصوفیه کتابخانه سلیمانیه استانبول نگهداری می شود. نام این نسخه الاقالیم یا المسافات و الولایات است و به شخصی به نام ابوالحسن علی بن حسن که از بزرگان دستگاه سامانیان بود تقدیم شده است. شواهد تاریخی موجود در نسخه استانبول نشان می دهد که این نسخه بین ربیع الثانی تا ذیحجه سال ۳۷۸ ق. تألیف شد و شاید با نسخه ای باشد که به خط مقدسی در دست یاقوت حموی بود، مرتبط باشد؛ چرا که تنها کسی که به تاریخ ۳۷۸ ق. به عنوان سال تألیف کتاب مقدسی اشاره کرده است یاقوت حموی است.Introduction and Dating of the Manuscript of the Geographical Book of Abū ‘Abdallah Muhammad Mqdisī: Al-Aqālim or Al-Masafāt wa Al-Wilāyāt
There are two manuscripts of the Maqdisī's geographical work known as Ahsan al-Taqāsīm fi Mairafah al- Aqālim. One is the Berlin manuscript, which was written in 375 AH. and the other is the Istanbul manuscript, whose authorship date is unknown. We know that there were different manuscripts of the Maqdisī’s book prepared by the author himself, and these manuscripts may be different in terms of the time of production, and detail. We also know that these manuscripts had different names. In his edition, which is the only edited version of the book, de Goeje used the Berlin manuscript as the basis; But the dating of the Istanbul manuscript can cause this decision to be reconsidered. Most of the researchers who have previously commented on the dating of the Istanbul manuscript believed that the date of composition of the Istanbul manuscript is before the Berlin version. The Istanbul manuscript has 232 pages and is written in Naskh handwriting and is kept under the number "2971" in the Hagia Sophia collection of Sulaymaniyah library in Istanbul. The name of this manuscript is al-Aqālim or al-Masāfāt wa al-Wilāyāt and it was dedicated to a person named Abul Hasan Ali bin Hasan who was one of the officials of the Samanid dynasty. The historical evidence in the Istanbul manuscript shows that this version was written between Rabi al-Thānī and Dhu Hajjah in 378 A.H. and could the same manuscript that was with Yāqūt Himavī; Because the only one who mentioned the year 378 A.H. as the year of writing Maqdisī’s book is Yāqūt Himavī.
تبلیغات
