کتابشناسى حضرت عبدالعظیم علیه السلام

 
شرح حال حضرت عبدالعظیم (ع) در لابلاى کتابها و رساله هاى مستقل و مشتمل و مقالات مختلف, از قرن سوم تا عصر حاضر درج شده است.
روایات آن حضرت در کتاب هاى حدیثى نقل شده و خود ایشان دو تألیف حدیثى داشته که متأسفانه به ما نرسیده است. شیخ صدوق نیز کتابى درباره اخبار و احادیث آن حضرت نگاشته که آن نیز در تندباد حوادث از بین رفته است.
شاید اولین رساله در شرح حال ایشان, نگاشته صاحب بن عباد باشد که نسخه هایى از آن به جا مانده و بارها به چاپ رسیده است. پس از آن در کتاب هاى رجالى و تراجم و کتب حدیثى نام و یاد آن حضرت بسیار به چشم مى خورد و در سده هاى اخیر نیز کتاب هاى مفصلى همچون (جنه النعیم) و (مسند حضرت عبدالعظیم(ع)) به شرح زندگى ایشان اختصاص یافته است.
در این ایام نیز به مناسبت برگزارى کنگره بزرگداشت حضرت عبدالعظیم(ع) حدود سى جلد کتاب و ده ها مقاله درباره آن حضرت و سایر امامزادگان و علماى شهر رى منتشر شده است.
همچنین کتاب ها و مقالات متنوع و متعددى درباره آستانه حضرت عبدالعظیم (ع) نگاشته شده است.
در این مختصر, بیش از پنجاه اثر مستقل درباره حضرت عبدالعظیم (ع) و آستانه آن حضرت, معرفى مى شود.
1. آستانه حضرت عبدالعظیم (ع) (فارسى)
از: سید محمد تقى مصطفوى
[اول], [تهران], چاپخانه تابان, شهریور 1330ش, 26« [تصاویر]ص, رقعى; تصویر.
چون در سال 1330ش کار مرمت صندوق نفیس آستانه حضرت عبدالعظیم (ع) به پایان رسید براى انجام مراسم پایانى این جزوه منتشر شد که معرفى مختصر برخى از آثار معمارى و هنرى گوناگون در آستانه حضرت عبدالعظیم (ع) است. مانند: درب آهنى عتیقه داراى کتیبه کوفى از قرن نهم و دهم هجرى, قرآن شاه تهماسب مورخ 940ق و ….
2. آستانه رى: مجموعه اسناد و فرامین (فارسى)
از: محمد على هدایتى
[اول], تهران, نشر آستانه, 1344ش, 127«[3]ص, رحلى بزرگ; تصویر, سند.
مؤلف ـ که یکى از متولیان آستانه حضرت عبدالعظیم (ع) در سال هاى پیش از انقلاب بود ـ این کتاب را به جهت تشریح رقبات موقوفه آستانه و تصدیق امر تولیت در خاندان خویش, به نگارش درآورده است. وى بدین منظور مجموعه فرمان هاى سلطنتى و اسناد و وقفنامجات مربوط به آستانه مبارکه را به چاپ رسانده است. که در مجموع شامل 20 فرمان و سند از کسان مختلفى چون شاه تهماسب صفوى (مورخ غره رجب 961, قدیمى ترین فرمان), شاه عباس دوم, شاه سلیمان, کریمخان زند, محمد شاه, ناصرالدین شاه, مظفرالدین شاه و … مى شود. مقدمه اى نیز در باب رى و سابقه آن از ابتدا تا زمان آغامحمد خان قاجار و مختصرى پیرامون حضرت عبدالعظیم و آستانه آن حضرت, به کتاب منضم گردیده است. (ص ـ57)
3 . آستانه مقدسه رى در گذشته و حال (فارسى)
از: اصغر قائدان
مطالب این کتاب در 4 فصل, بدین ترتیب نظم یافته است:
1. رى در پهنه تاریخ;
2. شرح حال امامزادگان آستان مقدس رى;
3. آستانه حضرت عبدالعظیم در پهنه رى;
4. آستانه مقدسه حضرت عبدالعظیم در عصر حاضر.
این کتاب ضمن منشورات کنگره بزرگداشت حضرت عبدالعظیم (ع) به چاپ مى رسد.
4 . الاخبار العظیمیة
از: جواد بن مهدى شاه عبدالعظیمى شریف رازى لاریجانى (م 1355ق)
در خصوص این کتاب هیچ اطلاعى نداریم. اما خود مؤلف در کتاب دیگرش نور الافاق, ص 21 و 106 از آن یاد کرده است.
5 . اینجا کربلاست! حرم حرم حسین (ع) است!: تاریخ زندگانى حضرت عبدالعظیم (ع), امامزادگان مجاور و اشخاص مدفون اطراف بقعه (فارسى)
از: حسین مؤذنى
[اول], [شهر رى], مؤلف, [تاریخ مقدمه: 1378ش], II « 20ص « تصاویر, رقعى; تصویر.
این جزوه مختصر به قصد آشنایى زائران حرم حضرت عبدالعظیم (ع), با تاریخ زندگانى ایشان و بناى بقعه و امامزادگان مجاور به رشته تحریر در آمده است.
عنوان برخى از مطالب ذکر شده, چنین مى باشد: نام و نسب, دوران حیات, حضرت عبدالعظیم (ع) چند تن از ائمه را درک نمودند, جایگاه حضرت عبدالعظیم (ع) در مجلس امام هادى (ع), شرح حدیث عرض دین, فضائل حضرت عبدالعظیم (ع) از زبان ائمه, گفتار علما, مخالفت حضرت عبدالعظیم (ع) با خلیفه وقت, ورود حضرت عبدالعظیم (ع) به رى و وفات آن بزرگوار, تألیفات, احادیثى از قول حضرت عبدالعظیم (ع), اولاد, مشایخ و اساتید روایتى, راویان و شاگردان, آداب زیارت و طریقه توسل به حضرت عبدالعظیم (ع), یکى از کرامات, تاریخ بناى بقعه, آثار و اشیاء تاریخى گرانبهاى آستانه و….
6 . تاریخ آستانه رى (فارسى)
از: عبدالله عقیلى
دوم, قم, سازمان چاپ و نشر مؤسسه فرهنگى دارالحدیث با همکارى معاونت فرهنگى آستان مقدس حضرت عبدالعظیم (ع), 1380ش, 452ص, رحلى; تصویر, جدول, سند, کتابنامه, نمایه.
اثرى درباره پیشینه ٌتاریخى رى و آستانه حضرت عبدالعظیم (ع) و مسایل مربوط به آن است. مؤلف در این کتاب توانسته با تدوین اطلاعاتى که از تطبیق روایات با متون تاریخى حاصل مى شود, در مجموع اطلاعاتى را درباره شخصیت تاریخى حضرت عبدالعظیم (ع) گردآورى نماید که به گفته خود: (مصرحاً در هیچ یک از نصوص تاریخى و روایى نیامده و در مجموع کلیاتى است که از اوضاع اجتماعى و جوّ سیاسى دیلمان و طبرستان و رى, به هنگام مهاجرت آن حضرت به این صفحات, متبادر به ذهن مى شود.)
اما بقیه مطالب کتاب که مشتمل بر تاریخچه مزار و موقوفات و متولیان آستانه و …
مى باشد, همگى مستند به اسناد و فرامین تاریخى است که از عصر صفویان تا امروز, در خانواده نگارنده باقى مانده اند.
مطالب کتاب در 10 فصل و 2 ضمیمه به شرح زیر تدوین شده است:
نهضت هاى فکرى و سیاسى در قرون اولیّه هجرى, جوّ اجتماعى و مذهبى و سیاسى رى در قرن سوم هجرى قمرى, شرح زندگانى حضرت عبدالعظیم (ع), تاریخچه مزار شریف, موقوفات آستانه مبارکه, سازمان آستانه مقدسه در دوران هاى مختلف تاریخى, تاریخچه خاندان تولیت و متولیان شرعى و انتصابى, رویدادهاى تاریخى, بست نشینى هاى تاریخى, افسانه ها و شایعات و رویدادهاى محلى و مجموعه اسناد (شامل 34 سند از اوائل قرن یازدهم تا اواسط قرن چهاردهم هجرى).
7 . تاریخ مختصر کتابخانه آستانه حضرت عبدالعظیم (ع) که بمناسبت جشن افتتاحیه کتابخانه تقدیم میگردد(فارسى)
از: جواد مؤذنى
تصحیح: سید على اکبر فتوحى
[اول], تهران, چاپخانه حیدرى, آذر 1341, 24ص, رقعى; تصویر, سند.
ساختمان جدید کتابخانه آستان حضرت عبدالعظیم (ع), شب 19 آذر 1341 مقارن با 13 رجب 1382ق افتتاح شد. این جزوه مختصر نیز به مناسبت جشن افتتاحیه کتابخانه با شرح سوابق خاندان تولیت و تاریخچه کتابخانه آستانه مقدسه در دوران سلطنت صفویه تا زمان چاپ جزوه (1341 ش) منتشر شده است. گفتنى است کتابخانه در هنگام افتتاح حدود 3133 کتاب در اختیار داشته است.
8 . التحفة العظیمیة
از: جواد بن مهدى شاه عبدالعظیمى شریف رازى لاریجانى (م 1355ق)
مؤلف در کتاب دیگرش (نور الافاق), ص 21 این عنوان را یکى دیگر از تألیفات خود دانسته و به آن ارجاع داده است; اما هم اکنون هیچ اطلاعى از آن نداریم.
9 . تذکرة العظیمیة (فارسى)
از: محمد ابراهیم بن عبدالرحیم نجفى کلباسى (م 1362ق)
سربى, بى جا, مطبعه برادران باقرزاده, [1346ق؟], 134«72«12ص, رقعى.
از کتاب هاى سودمند در شرح احوال حضرت عبدالعظیم (ع) کتاب (تذکرة العظیمیة) است. تألیف این کتاب در 18 ذى قعده 1346ق پایان یافته و گویا در همان سال نیز چاپ شده است, و اکنون با تصحیح آقاى علیرضا هزار, ضمن منشورات کنگره حضرت عبدالعظیم (ع) به چاپ مى رسد.
کتاب شامل مقدمه و دوازده تذکره و خاتمه بدین شرح مى باشد:
مقدمه: در بیان فضایل و خصایص سادات و کلیّه امامزاده ها به ذکر شصت فضیلت;
تذکره اولى: بیان نسب و اجداد و پدر حضرت عبدالعظیم;
تذکره دوم: بیان برادر و زوجه و اولاد حضرت عبدالعظیم;
تذکره سوم: بیان فضایل آن حضرت به ذکر سه مقام;
تذکره چهارم: بیان حدیث عرض دین آن حضرت به امام هادى (ع);
تذکره پنجم: بیان هجرت حضرت عبدالعظیم به رى و بیان اقسام هجرت از ممدوح و مذموم;
تذکره ششم: بیان احادیث آن حضرت و ذکر چهل حدیث;
تذکره هفتم: بیان مدفن حضرت عبدالعظیم و رى;
تذکره هشتم: بیان وفات و شهادت حضرت عبدالعظیم;
تذکره نهم: بیان ثواب زیارت حضرت عبدالعظیم به ذکر چند حدیث;
تذکره دهم: بیان آداب و زیارت و معنى آن و وظیفه خدام;
تذکره یازدهم: بیان بانى قبر مبارک حضرت عبدالعظیم;
تذکره دوازدهم: بیان اقوال علماى عظام در فضیلت حضرت عبدالعظیم.
خاتمه که مشتمل بر پنج تبصره است:
تبصره اولى: بیان حال امام زاده حمزه;
تبصره دوم: اجمالى از حال سایر امام زاده ها کلیّةً و وظیفه عموم مردم نسبت به آنها;
تبصره سوم: در بیان حال مرحوم شیخ صدوق ابن بابویه علیه الرحمة;
تبصره چهارم: بیان احوال جد امجد مؤلف کتاب عالم ربانى و علامه ثانى مرحوم آیة الله حاج محمد ابراهیم کلباسى اعلى الله مقامه;
تبصره پنجم: در بیان رد فتاوى و خرافات طایفه وهابى.
(ر.ک: الذریعة, ج 4, ص 40; فهرست کتابهاى چاپى فارسى, خانبابا مشار, ج 1, ص 1250; فهرستواره کتابهاى فارسى, احمد منزوى, ج 3, ص 2072)
10. ترجمه اعتقادات عبدالعظیم حسنى (فارسى)
ترجمه تحت اللفظى حدیث عرض دین حضرت عبدالعظیم حسنى (ع) است.
آغاز: (بسمله. اعتقادات سید جلیل الشأن و عظیم القدر و المنزلة عبدالعظیم بن عبدالله الحسنى المعروف به شاه عبدالعظیم المدفون به ارض رى که به عرض جناب مقدس هادى (ع) رسانید و حضرت بسیار پسندید و آن این است. گفت عبدالعظیم: که شهادت مى دهم به درستى و راستى و یقین به قلب و زبان که خداوند یکى است.)
نسخه هاى خطى: نسخه اى از این کتاب در کتابخانه مدرسه امام صادق (ع) چالوس به شماره 6/666 مورخ 1227ق نگهدارى مى شود.
(ر.ک: فهرست نسخه هاى خطى مدرسه امام صادق (ع) چالوس, محمود طیار مراغى, تهران, میراث مکتوب, 1381ش, ص326)
11 . جنّات النعیم فى احوال سیدنا الشریف عبدالعظیم (عربى)
از: ملا محمد اسماعیل فدائى کزازى اراکى (م 1263ق)
کتاب در سال 1230ق تألیف شده و شامل مقدمه و هشت فردوس و خاتمه است بدین ترتیب:
مقدمه: در بیان این که چرا امامت در نسل امام حسن (ع) قرار داده نشد.
فردوس اول: درباره اسم و رسم حضرت عبدالعظیم و آن چه صاحبان کتاب هاى رجالى درباره او گفته اند.
فردوس دوم: در بیان و شرح سند مطالب و روایاتى که درباره آن حضرت در فردوس اول یاد شد.
فردوس سوم: آباى گرامى آن حضرت.
فردوس چهارم: در بیان فضایل عامه آن حضرت که شامل سایر امامزاده ها هم مى شود.
فردوس پنجم: در بیان فضایل عامه آن حضرت که شامل علماى عاملین هم مى شود.
فردوس ششم: در معرفى هشت نفر از راویان أو.
فردوس هفتم: در معرفى مشایخ او (حدود 20 نفر).
فردوس هشتم: در روایات منقوله از آن حضرت (60 روایت)
خاتمه: در بیان احوال اولاد امام حسن از غیر زید که جدّ حضرت عبدالعظیم است.
این کتاب با تصحیح آقاى على اکبر زمانى نژاد ضمن منشورات کنگره حضرت عبدالعظیم (ع) به چاپ مى رسد.
نسخه هاى خطى: کتابخانه مسجد اعظم قم, شماره 579, رساله اول مجموعه, حدود 100 برگ.
(ر.ک: فهرست نسخه هاى خطى کتابخانه مسجد اعظم قم, رضا استادى, صص 460ـ461; مجله نور علم, ش 51ـ50, صص 290ـ291.)
12 . جنة النعیم و العیش السلیم فى احوال السید الکریم و المحدث العلیم عبدالعظیم بن عبدالله الحسنى (ع) و التکریم (روح و ریحان) (فارسى)
از: ملا محمد باقر بن محمد اسماعیل مازندرانى کجورى تهرانى (م 1313ق)
چاپ سنگى, تهران, 1298ق, 548ص, رحلى.
یکى از منابع مهم و ارزشمند در باب حضرت عبدالعظیم و مسائل مرتبط با ایشان, و رى, کتاب (جنة النعیم والعیش السلیم) است. تألیف این کتاب در سال 1296ق با دو دیباچه ـ یکى به زبان فارسى و دیگرى عربى ـ و مقدمه و 24 روح و ریحان و خاتمه بدین شرح انجام پذیرفته است:
مقدمه با نام رضوان داراى سه عنوان: 1. کثرت نسل سادات; 2. فضائل سادات; 3. خصائص سادات.
روح و ریحان اول: در عدد اولاد ذکور و اناث امام حسن (ع).
روح و ریحان دوم: در شرح حال حسن مثنّى.
روح و ریحان سوم: در شرح حال زید بن حسن بن ابى طالب که جدِّ حضرت عبدالعظیم است.
روح و ریحان چهارم: در شرح احوال اجداد دیگر حضرت عبدالعظیم.
روح و ریحان پنجم: در شرح کنیه و لقب و اسم مبارک حضرت عبدالعظیم.
روح و ریحان ششم: در شرح اولاد ذکور و اناث حضرت عبدالعظیم و حلیه جلیله اش, خدیجه دختر قاسم بن حسن امیر.
روح و ریحان هفتم: در شرفیاب شدن حضرت عبدالعظیم خدمت سه نفر از ائمه اثنى عشر و اختلاف اقوال و مؤیدات ثریبه در شرفیابى حضور امام حسن عسکرى.
روح و ریحان هشتم: شرح حدیث ابا حماد رازى که در رساله صاحب بن عباد نقل شده و حضرت هادى (ع) او را براى اخذ احکام دین به حضرت عبدالعظیم ارجاع داده است.
روح و ریحان نهم: در شرح عرض دین حضرت عبدالعظیم با اباالحسن الثالث حضرت هادى و تشویق مردم به دانستن این حدیث.
روح و ریحان دهم: در هجرت حضرت عبدالعظیم است به شهر رى.
روح و ریحان یازدهم: در شرح احادیثى است که حضرت عبدالعظیم از معصومین(ع) به واسطه و بلاواسطه نقل کرده اند. (در ده مطلب)
روح و ریحان دوازدهم: در مدفن شریف حضرت عبدالعظیم و بناى رى و مدح عجم.
روح و ریحان سیزدهم: در وفات حضرت عبدالعظیم;
روح و ریحان چهاردهم: در ثواب زیارت حضرت عبدالعظیم و شرح دو حدیث;
روح و ریحان پانزدهم: در آداب زائر و زیارت و خدام قبور ائمه (ع);
روح و ریحان شانزدهم: در شرح بناى قبه حضرت عبدالعظیم و توسعه آن;
روح و ریحان هفدهم: در اقوال مجتهدین که جلالت قدر حضرت عبدالعظیم ذکر فرموده اند;
روح و ریحان هجدهم: در شرح حال سید جلیل امامزاده حمزه;
روح و ریحان نوزدهم: در احوال امامزاده عبدالله ابیض;
روح و ریحان بیستم: در شرح حال سید شریف قاضى صابر ونکى;
روح و ریحان بیست و یکم: در شرح حال امامزاده طاهر;
روح و ریحان بیست و دوم: در شرح حال امامزادگانى که به رى آمده اند;
روح و ریحان بیست و سوم: در شرح احوال نه نفر از مجتهدین و علمائى که در اطراف حضرت عبدالعظیم مدفون شده اند;
روح و ریحان بیست و چهارم: در خواب هایى که در تعظیم روضه مبارکه آن حضرت دیده شده;
خاتمه: در تقریظ ها و ماده تاریخ هاى کتاب.
در آخر صورت املاک و اعیان موقوفه حضرت عبدالعظیم با اسامى و آنچه از منافع آنها حاصل مى شود, ذکر شده است.
این کتاب با تصحیح سید صادق حسینى اشکورى در 5 جلد, ضمن مجموعه انتشارات کنگره حضرت عبدالعظیم حسنى (ع) و شهر رى منتشر مى شود.
(ر.ک: الذریعة, ج 5, ص160 با عنوان (جنة النعیم والعیش السلیم) و ج 11, ص266 با عنوان (روح و ریحان); فهرست کتابهاى چاپى فارسى, مشار, ج 2, صص 1584ـ1585; فهرستواره کتابهاى فارسى, ج 3, ص 2099; یادداشتهاى قزوینى, ج 8, ص 44)
13 . حضرت عبدالعظیم حسنى (ع): آفتاب رى (فارسى)
از: محمد باقر پورامینى
اول, [شهررى], معاونت فرهنگى آستان مقدس حضرت عبدالعظیم (ع) و نشر محبت, بهار 1377ش, 172ص, رقعى; تصویر, کتابنامه, نقشه, نمودار.(ستارگان رى/1)
بررسى ابعاد و زوایاى مختلف زندگى گهربار حضرت عبدالعظیم حسنى (ع), موضوع و محور این دفتر مى باشد که با مراجعه و استفاده بیش از 140 مأخذ به ثمر رسیده است. کتاب با قلمى ساده و زیبا تحریر یافته و مباحث مربوط به ولادت تا وفات, روایات, تألیفات, مشایخ, ریشه هاى هجرت, آستان مقدس, زیارت و کرامات و دیگر مسائل مربوط به مربوط به آن حضرت را مورد بحث و بررسى قرار داده است.
14 . الخصائص العظیمیة (فارسى)
از: جواد بن مهدى شاه عبدالعظیمى شریف رازى لاریجانى (م 1355ق)
با تصحیح: آقا شیخ بهاء الدین معین العلماء, به سعى و اهتمام: آقا شیخ على خازن التولیة چاپ سنگى, تهران, کارخانه آقا میرزا على اصغر باسمه چى, رجب 1318ق, کاتب: محمد حسن گلپایگانى, 63«46«18ص, در750 جلد, جیبى.
این کتاب مختصرى از شرح احوال و آثار حضرت عبدالعظیم (ع) است. مطالبى که از آنها یاد شده بدین قرارند: 5 حدیث در ثواب زیارت آن حضرت, 5 حدیث در فضیلت, قول 5 نفر از علماى اعلام در جلالت قدر آن حضرت والامقام, و زیارتنامه آن حضرت, پنج حدیث به نقل از ایشان و 5 حدیث دیگر.
پس از متن کتاب دو ضمیمه نیز به آن ملحق شده است: ابتدا قوانین آستانه مبارکه حضرت عبدالعظیم (ع) در 20 بند ذکر شده و سپس موقوفات مسجد جامع و حرم مشخص شده اند. (به خط سیاق در 46 ص). و ضمیمه دوم صورت وقفنامه آقا میرزا مطیع خان مستشار الملک وزیر کل اداره مرکزى بروجرد بر آستانه حضرت معصومه سلام الله علیها است در 18 ص.
(ر.ک: فهرست کتابهاى چاپى فارسى, ج 2,ص 1889; المسلسلات فى الاجازات, ج2, ص 235)
15 . در وصف حضرت عبدالعظیم حسنى (ع) و بى بى شهربانو(س)(فارسى)
از: حیدر تهرانى
[اول], تهران, کتابفروشى اسلامیه, پس از 1401ق, 39ص, رقعى.
اشعارى در مدح حضرت عبدالعظیم حسنى و بى بى شهربانو است. در ابتدا نیز مقدمه اى در نام و نسب و چگونگى اسارت و درگذشت بى بى شهربانو آمده است که برخى از مطالب آن اصالت تاریخى ندارد.
16 . دفتر ثبت کتابخانه آستانه حضرت عبدالعظیم (فارسى)
از: محمد جواد بن رضا مؤذنى (م 1371ش)
دفتر بزرگى است که در آن نام کتاب ها به همراه برخى از مشخصات آنها به ترتیب زمان ورود به کتابخانه ثبت شده است. در این دفتر از تاریخ 24/8/1324 تا 26/10/1371 تعداد 9636 جلد کتاب و نشریه چاپى و خطى به ثبت رسیده و علاوه بر نام کتاب و مؤلف, به موضوع, ناشر, تاریخ طبع, تعداد صفحات, تعداد تصاویر, محل تهیه و قیمت خرید کتاب اشاره شده است. پس از آن تا تاریخ 5/2/1380 و تا شماره 11000 کتاب ها به ثبت حسین مؤذنى مدیر فعلى کتابخانه رسیده است.
نسخه هاى خطى: کتابخانه آستانه حضرت عبدالعظیم, شماره 588, نستعلیق, مؤلف, از 24/8/1324 تا 5/2/1380 ش, تمام صفحات داراى جداول 16 ستونى, 178 برگ, 36 سطر.
(ر.ک: فهرست نسخه هاى خطى کتابخانه آستانه حضرت عبدالعظیم حسنى, ابوالفضل حافظیان, در شرف نشر.)
17 . رسالة فى فضل عبدالعظیم (ع)(عربى)
از: ابوالقاسم صاحب اسماعیل بن عباد دیلمى (م 385ق)
صاحب بن عباد ـ وزیر دانشمند آل بویه ـ رساله اى کوتاه پیرامون نسب, زندگانى, فضل زیارت, وصف علم و برخى از روایات حضرت عبدالعظیم (ع) نوشته است.
این رساله در عین اختصار, بسیار مهم و پرفایده و شامل برخى مطالب است که منحصراً در آن نقل شده است. از طرف دیگر قدیمى ترین نوشته اى است که به صورت مستقل در باب آن حضرت تدوین شده و امروزه در اختیار ما قرار دارد.
این رساله به جهت اختصارش در منابع متعددى در ضمن دیگر کتاب ها به چاپ رسیده است که برخى از آنها عبارتند از:
1. نفائس المخطوطات, محمد حسن آل یس, المجموعة الرابعة, ص 17 به بعد.
2. خاتمة مستدرک الوسائل, شیخ حسین نورى طبرسى, قم, تصحیح و چاپ: مؤسسه آل البیت (ع) لاًحیاء التراث, 1416ق, ج22, صص 403ـ408 (چاپ سنگى, ج 3, ص 614)
3. عبدالعظیم الحسنى حیاته و مسنده: زندگانى حضرت عبدالعظیم (ع), عزیز الله عطاردى, سوم, تهران, انتشارات عطارد, 1373ش.
4. مجله نور علم, ش 50ـ51, صص 285ـ288, از روى چاپ نخست.
5. مسند الامام الجواد ابى جعفر محمد بن على الرضا(ع), عزیز الله عطاردى, اول, قم, المؤتمر العالمى الثانى للامام الرضا(ع), 1410ق, صص 302ـ304.
6.مزارات أهل البیت و تاریخها, محمدحسین حسینى جلالى, سوم, بیروت, مؤسسة الاعلمى, 1415ق, صص206ـ209.
همچنین در مجموعه انتشارات کنگره حضرت عبدالعظیم (ع) و شهر رى منتشر مى شود.
نسخه هاى خطى: نسخه هاى خطى رساله صاحب بن عباد, فراوان نیست. صاحبِ مستدرک الوسائل در کتاب خود این رساله را از روى نسخه اى مورخ 516ق به خط برخى افراد از خاندان آل بابویه نقل مى کند. ولى اکنون مشخص نیست که آن نسخه چه سرنوشتى پیدا کرده است. اما در همان زمان چند بار از روى این نسخه, استنساخ شده است; از جمله نسخه مرحوم نورى و نسخه شیخ آقا بزرگ تهرانى. بقیه نسخه هاى موجود نیز با واسطه یا بلا واسطه از آن نسخه اصل گرفته شده اند که عبارتند از:
1. نسخه محدث نورى که سرنوشت آن مشخص نشد.
2. نسخه شیخ آقا بزرگ تهرانى, استنساخ شده از روى نسخه 516ق.
3. نسخه محمد حسن آل یاسین, مورخ 1324ق, استنساخ شده از همان نسخه.
4. نسخه عکسى مرکز احیاى میراث اسلامى به شماره 2626, به خط حسن بن سید عبدالهادى بن سید موسى بن سید حسن بن سید على بن سید شکر بن سید مسعود موسوى خرسان در 21 ذى قعده 1351ق, 3 صفحه, 25 سطر. اصل نسخه در یکى از کتابخانه هاى نجف ـ عراق نگهدارى مى شود.
5 . کتابخانه آیت اللّه مرعشى نجفى ـ قم, شماره 12806, رساله پنجم مجموعه, به خط صدر الاسلام خوئى.
(ر.ک: الذریعة, ج 16, ص 269; مستدرک الوسائل, ج 22, صص 403ـ408)
18 . زندگانى حضرت عبدالعظیم (ع) (فارسى)
از: احمد صادقى اردستانى
دوم, تهران, انتشارات حافظ نوین, 1373ش, 224ص, رقعى.
در این کتاب زندگانى و شخصیت حضرت عبدالعظیم حسنى (ع) از جهات مختلف بررسى, و براى آشنایى زائران آن بزرگوار به زبانى ساده تحریر شده است. عناوین فصول 12 گانه کتاب از این قرار مى باشد: تاریخچه زندگى و وفات حضرت عبدالعظیم (ع), علت عظمت و شخصیت حضرت عبدالعظیم (ع), ایمان و مقام علمى او از نظر امامان (ع), چرا از مدینه به شهر رى هجرت کرد؟ عبدالعظیم (ع) و احادیث امام رضا(ع), احادیث عبدالعظیم حسنى (ع) از امام جواد, روایات عبدالعظیم (ع) از امام هادى (ع), فضیلت و فلسفه زیارت حضرت عبدالعظیم (ع), آداب زیارت حضرت عبدالعظیم (ع), برکت و کرامت براى اداى حاجت, امام زاده هاى معروف شهر رى, مقابر علما و مزارهاى معروف شهر رى.
19 . زندگانى حضرت عبدالعظیم بن عبدالله الحسنى (ع) و شخصیت دو امامزاده مجاور آن (فارسى)
از: محمد شریف رازى
تقریظ: آیت الله شهاب الدین مرعشى نجفى
[اول], [تهران], کتابفروشى محمد على علمى, 1367ق, 152ص, رقعى; تصویر.
این کتاب شامل دیباچه و دو باب و خاتمه (باب اول چهار فصل و باب دوم هشت فصل و خاتمه چهار فصل) است. مؤلف سعى کرده تا شرحى جامع از احوالات این امامزاده را در کتاب براى عموم فراهم آورد که برخى از عناوین مطرح شده در کتاب چنین اند: اجداد آن حضرت, هویت عبدالعظیم حسنى و شخصیت أو, روش آن حضرت در مدینه و عراق قبل از مهاجرتش به ایران, هجرت عبدالعظیم حسنى از عراق به ایران, مقام علم و دانش آن حضرت, درک سه تن از امامان, احوال و کرامات حضرت در رى, شرح احادیث عبدالعظیم حسنى که از امام ها روایت کرده است, در وفات آن حضرت و سبب آن, مدفن ایشان, زیارت آن حضرت, اصحاب و حوارى, بناء و سازمان آستانه مقدسه, در مزارهاى مجاور آن حضرت.
تألیف کتاب در سال 1365ق بوده است.
20 . زیارت حضرت عبدالعظیم الحسنى و امامزادگان مجاور(ع) بانضمام زیارت امین الله و وارث
اول, تهران, چاپخانه آستان مقدس حضرت عبدالعظیم (ع), 1373ش, 40 ص, جیبى.
21 . زیارت حضرت عبدالعظیم (ع), زیارت امامزاده حمزه, زیارت امامزاده طاهر
اول, تهران, شریعت, 1375ش, 32ص, جیبى.
22 . زیارت حضرت عبدالعظیم, امامزاده حمزه, امامزاده طاهر, دعاى معراج با ترجمه فارسى
ترجمه: مهدى الهى قمشه اى
اول, تهران و شهر رى, نشر نذیر و نشر بنى فاطمه علیها سلام, 1381ش, 32ص, جیبى.
23 . زیارت حضرت عبدالعظیم, زیارت امام زاده حمزه و امام زاده طاهر, دعاهائى از قرآن کریم, آیة الکرسى و دعاى توسّل
ترجمه: مهدى الهى قمشه اى
اول, تهران, انتشارات عفت, 1378ش, 48ص, جیبى.
سوم, تهران, انتشارات عفت, 1381ش, 48ص, جیبى.
همراه با مقدمه اى پیرامون زندگانى حضرت عبدالعظیم حسنى (ع) در 10ص.
24 . زیارت حضرت معصومه(س) زیارت حضرت عبدالعظیم (ع)
اول, تهران, انتشارات سروش, 1376ش, 24ص, جیبى; تصویر.
25 . زیارت نامه حضرت عبدالعظیم حسنى (ع) (امامزاده حمزه و امامزاده طاهر)
به خط عظیم هادى پور
اول, تهران, انتشارات پیام معلم, 1381ش, [18ص], جیبى.
زیارت نامه حضرت عبدالعظیم (ع) و امامزاده حمزه و امامزاده طاهر به همراه ترجمه زیرنویس فارسى و انگلیسى. در ابتدا, مقدمه اى کوتاه در دو صفحه در شرح زندگانى آن حضرت آمده است.
26 . زیارت نامه عبدالعظیم (ع): به انضمام توصیه امام زمان در خصوص مسجد مقدس جمکران
اول, قم, صدر رضوانى, 1379ش, 32ص, جیبى.
27 . زیارتنامه آستانه رى: همراه با زندگینامه امامزادگان آن
گردآورى تحقیق و تنظیم: سید احمد صدرالحفاظ
زیر نظر: سید احمد صدرالحفاظ
اول, تهران, سید حسین صدرالحفاظ, بى تا, 32ص, جیبى.
28 . زیارتنامه حضرت عبدالعظیم, امامزاده حمزه و امامزاده طاهر
گردآورنده: اسماعیل پزشکیان نژاد, خط: غلامرضا مجد
اول, تهران, انتشارات پزشکیان نژاد و پسران, 1364ش, 24ص, جیبى. (صراط التزکیة/19)
به همراه مقدمه اى کوتاه از احوالات حضرت عبدالعظیم (ع)
29 . زیارتنامه کامل حضرت على بن موسى الرضا(ع), حضرت معصومه(س) و حضرت عبدالعظیم الحسنى (ع) و امین الله
اول, تهران, برف, 1378ش, 72ص, جیبى.
30 . ستارگان درخشان: زندگانى حضرت امام حسن مجتبى (ع) و حضرت عبدالعظیم حسنى (ع)(فارسى)
از: محمد جواد نجفى
دوم, تهران, کتابفروشى اسلامیه, 2536 شاهنشاهى, ج 4, ص 173ـ231, جیبى; کتابنامه.
از آن جا که حضرت عبدالعظیم (ع) از فرزندزادگان امام حسن مجتبى (ع) به شمار مى رود, مؤلف شرح حال آن بزرگوار را به زبانى ساده, ضمیمه کتاب امام حسن نموده است. این بخش که در صص 173ـ231 به چاپ رسیده, خلاصه اى از مطالب مربوط به پدران, ولادت, دروان زندگى, روایات, وفات و فرزندان حضرت عبدالعظیم را در بردارد.
31 . سرزمین کرامت: 20 سرگذشت از کرامات سیدالکریم حضرت عبدالعظیم حسنى (ع)(فارسى)
از: معاونت فرهنگى آستان مقدس حضرت عبدالعظیم (ع)
اول, تهران, انتشارات دارالحدیث, مرکز چاپ و نشر, پائیز 1375ش, 78ص, رقعى. (مؤسسه فرهنگى دارالحدیث, مرکز چاپ و نشر/29)
20 داستان از کرامات حضرت عبدالعظیم حسنى (ع) است که پس از اطمینان از استوارى آنها در قالب داستان هایى عرضه شده است. برخى از این گونه گزارش ها پیش از این در (رى) انتشار یافته بودند.
32 . سوره مبارکه انعام بانضمام دعاى توسل, زیارت عاشورا و زیارت حضرت عبدالعظیم
اول, تهران, انتشارات عفت, 1378ش, 152ص, وزیرى.
چهارم, 1381ش, 136ص, جیبى.
33 . شبیه نامه هاى حضرت عبدالعظیم (ع) (فارسى)
از: جابر انصارى
اول, تهران, رایزن, 1380ش, 80ص, رقعى.
این کتاب شامل تعزیه نامه هایى است که درباره زندگانى و شهادت حضرت عبدالعظیم سروده شده اند.
34 . شرح احوال حضرت عبدالعظیم (ع) و حضرت امامزاده حمزه (ع) و خدمات انجام شده در آستانه مبارکه (فارسى)
مقدمه: سید ضیاء الدین شادمان
[تهران], سازمان چاپ آبان, فروردین 1349ش, 30 ص, نشریّه آستانه مبارکه حضرت عبدالعظیم, رقعى; تصویر.
این جزوه که دومین شماره نشریه آستانه مبارکه حضرت عبدالعظیم مى باشد, داراى سرفصل هاى زیر است: هویت و شخصیت حضرت عبدالعظیم, هویت و شخصیت امامزاده حمزه, سند ارزنده تاریخى در گاه و کتیبه آستانه حضرت عبدالعظیم, تعمیرات سال 1347 و کشف کتیبه هاى حرم, بنیان گذار آرامگاه, تعمیرات اساسى و نوسازى بقاع متبرکه مجموعه آستانه در سال 1348, امامزاده طاهر و موفقیت هاى مالى سال 1348.
35 . شرح حال و اعتقادات حضرت عبدالعظیم (ع) (فارسى)
از: وثوق العلماء عبدالله بن محمد حسن خوراسکانى اصفهانى
چاپ سنگى, بى جا, کاتب: میرزا عبدالکریم شیرازى, بى تا, 22 ص, به همراه چند کتاب دیگر مؤلف از جمله: اصول دین, عقائد المؤمنین, منظومه اصول دین و اشعارى که یک مصراع آنها غیر معروف است; رقعى.
کتاب, مختصرى در شرح احوال حضرت عبدالعظیم (ع) و نسب و زیارت آن بزرگوار است که به همراه ترجمه حدیث اعتقاداتِ روایت شده از آن بزرگوار, در مجموعه آثار مؤلف به طبع رسیده اند.
تاریخ تألیف کتاب احتمالاً 21 ربیع الثانى 1324ق بوده است.
36 . شرح حدیث عرض دین حضرت عبدالعظیم حسنى (ع) (فارسى)
از: لطف الله صافى گلپایگانى
اول, قم, مؤسسه انتشارات حضرت معصومه سلام الله علیها, 1376ش, 95ص, رقعى.
پیشینه عرض دین و اعتقادات نزد بزرگان و دین شناسان, به زمان پیامبر اکرم و ائمه معصومین (ع) باز مى گردد. یکى از مشهورترین آنها, حدیث عرض دین و سؤالات حضرت عبدالعظیم حسنى (ع) مى باشد که از امام هادى (ع) روایت کرده است. مؤلف در این کتاب به سابقه تاریخى عرض دین و پس از آن به شرح حدیث عرض دین حضرت عبدالعظیم مى پردازد. دین, نبوت, معراج, سوال قبر, بهشت و آتش, میزان, صراط و معاد از جمله مباحثى است که به توضیح درباره آنها پرداخته مى پردازد.
37 . الشریف المعتمد شاه عبدالعظیم الحسنی حیاته و مسنده: من أجلاء تلامذة الاًمامین محمد الجواد(ع) و علی الهادى (ع) (عربى)
از: عبدالزهراء عثمان محمد
اول, بیروت, دارالهادى للطباعة و النشر و التوزیع, 1422ق, 155ص, وزیرى.
همان گونه که از عنوان ذکر شده بر مى آید, موضوع اصلى کتاب دو بخش سیره و مسند حضرت عبدالعظیم (ع) است. با این که کتب تاریخ و سیره و رجال, به جز اطلاعاتى اندک از زندگى حضرت عبدالعظیم مطلب قابل توجه دیگرى ذکر نکرده اند, ولى مؤلف با گردآورى این اطلاعات پراکنده در بخش اول کتاب, عظمت این عالم بزرگوار و جایگاه او را نزد ائمه معصومین (ع) مشخص مى کند. ذکر احوالات آن حضرت به همراه شرح اوضاع و احوال سیاسى و فرهنگى آن زمان به نحو مطلوبى در توضیحات مؤلف پیوند خورده اند و باعث روشن تر شدن بیش از پیش زندگانى ایشان شده است.
اما در بخش دوم مؤلف به ذکر 179 حدیث از احادیثى که نام حضرت عبدالعظیم حسنى در سلسله اسناد آن به چشم مى خورد, پرداخته است. این احادیث در فصولى با این عناوین ذکر شده اند: صفات الله عزّ وجلّ, احادیث الاحکام, احادیث النوادر, من تفسیر الائمة, فرائض الاًسلام, القائم من آل محمد(ص), وصایا الائمة, الاخلاق, کبائر الذنوب, زیارة الائمة, من سیرة الانبیاء و الاوصیاء(ع), مکانة الحسین (ع).
در این بخش علاوه بر کثرت احادیث, بیش از هر چیز دیگر تبویب آنها درخور توجه مى باشد.
38 . عبدالعظیم الحسنى حیاته و مسنده: زندگانى حضرت عبدالعظیم (ع) (فارسى)
از: عزیز الله عطاردى
سوم, تهران, انتشارات عطارد, 1373ش, 356ص «تصاویر, وزیرى; تصویر, نمایه.
این کتاب حاوى اطلاعات گسترده اى در شناخت حضرت عبدالعظیم (ع) است که به روش توصیفى نگارش یافته است. مطالب در 6 فصل تنظیم شده و مؤلف سعى نموده تا تمام مواردى که به نحوى با زندگى آن حضرت مرتبط بوده را در تألیف خود بیاورد: فصل اول در شرح زندگانى حضرت عبدالعظیم است. در فصل دوم آباء و اجداد ایشان معرفى مى شوند. فصل سوم حاوى اخبار و روایاتى است که در کتب حدیثى قدیم و جدید با سند از حضرت عبدالعظیم روایت شده اند. تعداد این احادیث در مجموع به 79 مى رسد که همگى به همراه ترجمه درج شده اند. فصل چهارم مربوط به مشایخ و اساتید روایتى آن حضرت است که در طرق اخبار و روایات ذکر شده اند. طبق شمارش نگارنده این تعداد به 25 نفر مى رسند. راویان و تلامذه اى که از ایشان اخذ حدیث کرده اند 15 نفرند. شرح احوالات این عده در فصل پنجم ذکر شده است. فصل ششم به شناسایى روضه مطهره حضرت عبدالعظیم حسنى و مؤسسات وابسته به آن مى پردازد. در مجموع مى توان این کتاب را یکى از جامع ترین تألیفات, درباره حضرت عبدالعظیم (ع) دانست.
39 . فهرست کتابهاى چاپ سنگى کتابخانه آستانه حضرت عبد العظیم (ع) (فارسى)
از: ابوالفضل حافظیان بابلى, على صدرایى خویى
هم اکنون حدود 3000 جلد کتاب چاپ سنگى و سربى و قدیمى در کتابخانه آستانه حضرت عبدالعظیم (ع) نگهدارى مى شود که در این کتاب به صورت کامل فهرست شده اند.
40 . فهرست نسخه هاى خطى حوزه علمیه حضرت عبدالعظیم (ع) (فارسى)
از: ابوالفضل حافظیان بابلى
در حوزه علمیه حضرت عبدالعظیم (ع) 80 نسخه خطى موجود است که فهرستى تفصیلى از آنها تهیه شده و به انضمام فهرست نسخه هاى خطى کتابخانه آستانه حضرت عبدالعظیم (ع) منتشر مى شود.
41 . فهرست نسخه هاى خطى کتابخانه آستانه حضرت عبدالعظیم حسنى (ع)(فارسى)
از: ابوالفضل حافظیان بابلى
این کتاب, فهرست تفصیلى نسخه هاى خطى کتابخانه آستانه حضرت عبدالعظیم حسنى (ع) است که تعداد آنها به 744 نسخه مى رسد و در دو جلد در مجموعه انتشارات کنگره حضرت عبدالعظیم حسنى (ع) به چاپ مى رسد.
42 . فهرست نسخه هاى خطى موزه آستانه حضرت عبدالعظیم حسنى (ع) (فارسى)
از: ابوالفضل حافظیان بابلى
فهرستى است از 68 نسخه که در موزه آستانه حضرت عبدالعظیم حسنى (ع) نگهدارى مى شود و به انضمام فهرست نسخه هاى خطى کتابخانه آستانه حضرت عبدالعظیم (ع) چاپ مى شود.
43 . کتاب جامع أخبار عبدالعظیم بن عبدالله حسنى (ع) (عربى)
از: ابى جعفر محمد بن على بن حسین بن بابویه قمى شیخ صدوق (م 381ق)
شیخ صدوق در این تألیف روایاتى را که پیرامون شخصیت و زندگى و ویژگى هاى آن حضرت مى باشد, جمع آورى کرده است; ولى متاسفانه امروزه نسخه اى از آن در دست نیست, اما با این همه در آثار شیخ صدوق به صورت پراکنده روایاتى پیرامون شخصیت حضرت عبدالعظیم (ع) ذکر شده است.
(ر.ک: مجله نور علم, ش 51ـ50, ص 281ـ283; رجال نجاشى, ابوالعباس احمد بن على بن احمد بن عباس نجاشى, تحقیق: سید موسى شبیرى زنجانى, چهارم, قم, مؤسسة النشر الاسلامى لجماعة المدرسین بقم, صص 247ـ 248; مجله تراثنا, ش 5, ص 31)
44 . کتاب خطب امیرالمؤمنین (ع) (عربى)
از: عبدالعظیم بن عبدالله حسنى (ع)
(ر.ک: رجال النجاشى, ص 247; الذریعة, ج 7, ص 190; معجم ما کتب عن الرسول و اهل البیت (ع), ج 5, ص 424; مجله تراثنا, ش 5, صص 31ـ32)
45 . کتاب یوم و لیلة (عربى)
از: عبدالعظیم بن عبدالله حسنى (ع)
(ر.ک: رساله صاحب بن عباد; مجله تراثنا, ش 5, ص 32ـ31)

46 . مجموعه آثار کنگره حضرت عبدالعظیم حسنى (ع) و شهر رى (فارسى)
جلد اول: مسند حضرت عبدالعظیم حسنى (ع) به همراه ترجمه آن, عزیز الله عطاردى و على رضا هزار;
جلد دوم: جنات النعیم فى احوال سیدنا الشریف عبدالعظیم (ع), ملا محمد اسماعیل کزازى (م 1263), به تصحیح على اکبر زمانى نژاد;
جلد سوم: جنة النعیم, ملا محمد باقر کجورى مازندرانى (م1313ق), ج اول, به تصحیح سید صادق حسینى اشکورى;
جلد چهارم: جنة النعیم, ملا محمد باقر کجورى مازندرانى (م 1313ق), ج دوم;
جلد پنجم: جنة النعیم, ملا محمد باقر کجورى مازندرانى (م 1313ق), ج سوم;
جلد ششم: جنة النعیم, ملا محمد باقر کجورى مازندرانى (م 1313ق), ج چهارم;
جلد هفتم: جنة النعیم, ملا محمد باقر کجورى مازندرانى (م 1313ق), ج پنجم;
جلد هشتم: تذکره عظیمیه, شیخ محمد ابراهیم کلباسى (م1362ق), به تصحیح علیرضا هزار;
جلد نهم: مجموعه رساله هاى خطى و سنگى پیرامون حضرت عبدالعظیم (ع), به کوشش سید مجتبى صحفى و على اکبر زمانى نژاد؟
جلد دهم: مجموعه رساله هاى خطى پیرامون امامزادگان و زیارتگاههاى شهر رى, به کوشش على اکبر زمانى نژاد;
جلد یازدهم: مجموعه مقالات چاپ شده (20 مقاله), على اکبر زمانى نژاد و هادى ربانى;
جلد دوازدهم: مجموعه کتابهاى چاپى و رساله ها (10 عنوان), به کوشش مهدى مهریزى و على اکبر زمانى نژاد;
جلد سیزدهم: مجموعه گفتارهاى پراکنده پیرامون حضرت عبدالعظیم و شهر رى (حدود 150 عنوان), به کوشش ابوالفضل حافظیان و على اکبر زمانى نژاد;
جلد چهاردهم: مشاهیر و عالمان مدفون در حرم حضرت عبدالعظیم و شهر رى, علیرضا هزار;
جلد پانزدهم: مجموعه مقالات کنگره حضرت عبدالعظیم حسنى (ع), ج 1;
جلد شانزدهم: مجموعه مقالات کنگره حضرت عبدالعظیم حسنى (ع), ج 2;
جلد هفدهم: مجموعه مقالات کنگره حضرت عبدالعظیم حسنى (ع), ج 3;
جلد هجدهم: فهرست نسخه هاى خطى کتابخانه حضرت عبدالعظیم حسنى (ع), ابوالفضل حافظیان, ج 1;
جلد نوزدهم: فهرست نسخه هاى خطى کتابخانه حضرت عبدالعظیم حسنى (ع), ج 2;
جلد بیستم: فهرست نسخه هاى سنگى کتابخانه حضرت عبدالعظیم حسنى (ع), ابوالفضل حافظیان, على صدرایى خویى;
جلد بیست و یکم: مأخذ شناسى حضرت عبدالعظیم (ع) و شهر رى, ابوالفضل حافظیان, سید محمد حسین حکیم
جلد بیست و دوم: حضرت عبدالعظیم حسنى (ع), محمد على سلطانى;
جلد بیست و سوم: حضرت عبدالعظیم و شهر رى در پهنه تاریخ, اصغر قائدان;
جلد بیست و چهارم: امام زادگان رى, محمد قنبرى;
جلد بیست و پنجم: علما و دانشمندان رى, محسن صادقى.
47 . مروارید رى: داستانى بر اساس زندگى حضرت عبدالعظیم حسنى (ع) (فارسى)
از: ابراهیم حسن بیگى
ویراستار: على مؤذنى, تصاویر: فاطمه رادپور
اول, تهران, سازمان پژوهش و برنامه ریزى آموزشى, انتشارات مدرسه, 1372ش, 36ص, رقعى; تصویر.
پنجم, تهران, سازمان پژوهش و برنامه ریزى آموزشى انتشارات مدرسه, پاییز 1377ش, 36ص, رقعى.
48 . موائد الکریم لزوّار عبدالعظیم (زیارتنامه ناحیه مقدسه حضرت عبدالعظیم (ع),وارث با دعاء کمیل و زیارت عاشورا)
از: عباس حائرى تهرانى
تحت نظر و مراقبت: محمود یاسرى
بى جا, چاپخانه محمد على فردین, بى تا, 67 ص, جیبى.
در این مجموعه زیارتنامه حضرت عبدالعظیم حسنى (ع) به همراه زیارت وارث, دعاى کمیل, زیارت عاشورا و زیارت جامعه با عنوان (زیارتنامه ناحیه مقدسه حضرت عبدالعظیم (ع), وارث با دعاى کمیل و زیارت عاشورا) به چاپ رسیده است. قسمت اول که 37 صفحه آغاز کتاب را در بر مى گیرد, شرح و ترجمه زیارتنامه حضرت عبدالعظیم حسنى (ع) است. اهمیت این ترجمه آن است که هر جمله زیارت مستندسازى شده که اشاره به کدام حدیث یا نقل قول امامان و علماء دارد.
49 . نسب نامه حضرت عبدالعظیم (ع) (فارسى)
مؤلف: ناشناس
بندى کوتاه در ذکر انساب حضرت عبدالعظیم (ع) است, بدین شرح:(نسب نامه حضرت امامزاده واجب التعظیم و التکریم امام زاده عبدالعظیم بن عبدالله بن على الشدید بن حسن الامیر بن زید بن امام حسن بن على بن ابى طالب (ع)). پس از آن خبرى در چگونگى آبادى شهر رى و بزرگى و عظمت آن.
نسخه هاى خطى: کتابخانه مجلس شوراى اسلامى ـ تهران, شماره 3455, ص 165, نسخ بسیار ریز, احمد غلام عمله خزانه, در جنگى که همو به فاصله سالهاى 1113 تا 1140ق به عنوان کتابدار کتابخانه صفوى گردآورده است, قسمت مربوط به نسب نامه در 1138ق, برگها وصالى شده و داراى عناوین شنگرف و چلیپا است.
(ر.ک: فهرست کتابخانه مجلس, ج 10, ص 1352)
50 . نگین رى: آشنایى با شخصیت حضرت عبدالعظیم (ع) (فارسى)
از: جواد محدثى
اول, قم, سازمان چاپ و نشر مؤسسه فرهنگى دارالحدیث با همکارى معاونت فرهنگى آستان مقدس حضرت عبدالعظیم (ع), 1379, 48ص, رقعى.
نگاه اجمالى به زندگى, هجرت, عمر, احادیث و زیارتنامه حضرت عبدالعظیم حسنى (ع) است که با قلمى روان و به انگیزه آشنایى عموم زائران با شخصیت این فرزند بزرگوار امام حسن مجتبى (ع) نوشته شده است.
51 . نور الافاق و شهاب لأهل النفاق (فارسى)
از: جواد بن مهدى شاه عبدالعظیمى شریف رازى لاریجانى (م 1355ق)
سنگى, تهران, مطبعه حاجى عبدالرحیم, 1334ق, کاتب: محمد على, 120ص, جیبى.
کتاب در شرح حال حضرت عبدالعظیم (ع) به رشته تحریر در آمده و همراه آن مطالب پراکنده دیگرى نیز گنجانده شده است که برخى از عناوینش بدین قرارند: حدیث کساء, تولد و وفات حضرت عبدالعظیم, تحقیق جوادیه, نسل آن حضرت, زیارتنامه پنج حدیث کبیر و صغیر, دعاى حضرت, سوگوارى وى و دیگر قبور مشاهد مشرفه و امامزادگان رى, زیارتنامه آنها, امامزاده حمزة بن موسى, امامزاده طاهر, امامزاده زید, امامزاده عبدالله, امامزاده حسین بن عبدالله ابیض, امامزاده ابوالحسن و دیگر امامزاده ها, بى بى زبیده, بى بى شهربانو, امامزادگان طهران, شرح احوالات حضرت معصومه و زیارت وى, زیارت چهارده معصوم, زیارت امام حسین (ع) و شهداى دیگر, ترجمه شیخ ابو الفتح رازى. پایان تألیف کتاب در جمادى الثانى 1320 ق است.
شایسته ذکر است که برخى از مطالب تازه اى که مؤلف در کتاب خود ذکر کرده, اعتبارى نداشته و از ارزش آن کاسته اند.
(ر.ک: الذریعة, ج 16, ص 367 (که به اشتباه نام کتاب (فوز الافاق) آمده است); فهرست کتابهاى چاپى فارسى, خانبابا مشار, ج 5, ص 5329; الذریعة, ج 24, ص 355, با عنوان نور الافاق)
52 . یاقوت رى: حضرت عبد العظیم حسنى (فارسى)
تألیف مرکز پژوهش هاى اسلامى صدا و سیما
سرفصل هاى شرح حال حضرت عبد العظیم به طور فهرست وار در 58صفحه در این جزوه درج شده است.