کتابشناسی ناسخ و منسوخ

 
نگاشته هاى مسلمانان در آستانه قرآن و در تبیین و توضیح دانشهاى مرتبط با آن و آنچه مرتبط با قرآن است یکى از فصول درخشان آثار مکتوب فرهنگ اسلامى است بخش عظیمى از این نگاشته ها را کتابهایى شکل مى دهد که درباره ناسخ و منسوخ و مسائل مرتبط با آن به قلم آمده است. اینکه آیا در آیات قرآن کریم آیه اى و یا آیات منسوخ وجود دارد یا نه؟ از کهنترین دلمشغولیهاى مفسران بوده است, کسانى از پیشینیان و پسینیان چون ابومسلم اصفهانى و شیخ عبدالمتعال جبرى یکسر منسوخ را در آیات قرآنى انکار کرده اند و کسانى چون نحاس و… دامنه ان را بس گسترده اند برخى مانند آیت الله العظمى خویى به حداقل رسانده اند و برخى واقع نگرانه تعداد معدود منسوخ گزارش کرده اند. آنچه در این گشت و گذار فراهم آمده است کتابها و مقاله ها درباره (ناسخ و منسوخ) است.
در شکل گیرى و تدوین این مقاله چهار مجموعه کتابشناختى را در پیش رو داشتم که کتابشناسى آنها به قرار ذیل است:
1. البرهان فى علوم القرآن, بدرالدین محمد بن عبداللّه الزرکشى, تحقیق: یوسف عبدالرحمن المرعشلى و جمال حمدى الذهبى و ابراهیم عبدالله الکردى, بیروت, دارالمعرفة, 1410هـ, 1990م.
2. معجم مصنفات القرآن الکریم, على شواخ اسحاق, ریاض, دارالرفاعى, 1403هـ, 1983م.
3. معجم الدراسات القرآنیه قسم المقالات, عبدالجبار الرفاعى, قم, مرکز فرهنگ و معارف قرآن, 1413هـ, 1993م.
4. الفهرس الشامل, للتراث العربى الاسلامى المخطوط علوم القرآن مخطوطاة التفسیر وعلومه عمان, المجمع العلمى لبحوث الحضارة الاسلامیه, 1989م, المخطوطاة که اختصاراً در پانوشت کتابها با عنوان الفهرس از آنها یاد کرده ام.
داده هاى این مجموعه ها را با آنچه که خارج از این منابع بدانها دست یافته ام به هم آمیخته و آنگاه براى تدقیق و استوارسازى به منابع شرح حالنگارى چون معجم المؤلفین و کشف الظنون عن اسامى الکتب و الفنون با دو ذیلش (ایضاح المکنون و هدیة العارفین اسماء المؤلفین و آثار المصنفین) و الذریعة الى تصانیف الشیعه و معجم المفسرین و الاعلام و دیگر منابعى که در ذیل کتابهاى معرفى شده از آنها یاد نمودم مراجعه نموده و کاستیها را تکمیل و ناسره ها را افکندم و در تاریخ وفیات دقت لازم را مبذول داشته و در موارد شک و تردید معجم المؤلفین را ملاک قرار دادم و در آثار مدوّن علوم قرآنى تکاپو کرده و هر اثرى که به تفصیل و توجه به این موضوع پرداخته است از یادکرد آنها دریغ نورزیدم. و مقاله را در چهار بخش عرضه کرده و تنظیم الفبایى هر بخش را جداگانه بوسیله رایانه شکل داده ام. که این چهار بخش بدین شرح مى باشد:
الف: کتابهاى چاپى ب: مقالات ج: کتابهاى خطى با نام مؤلف د: کتابهاى خطى بدون نام مؤلف. به هرحال آنچه در پیش رو دارید صرفاً تلاشى است که از منابع در دسترس انجام یافته است. و ادعاى استقصاء تام را نداشته و فرزانگان این طریق را جهت تکمیل و تتمیم و تنقیح این وجیزه فرامى خوانم. در فرجام سخن یاد مى کنم که اگر راهنماییهاى سودمند و کارآمد استاد ارجمندم جناب حجةالاسلام والمسلمین محمد على مهدوى راد نبود و کتابخانه پرارج و کم نظیر وى در اختیارم نبود توان سامان بخشیدن به این مجموعه را نمى یافتم, خداوند را بر لطف عمیم و فضل جسیمش سپاسگزارم و براى همه جستجوگران معارف قرآن مجید آرزوى توفیق دارم.
الف
 کتب چاپى
احکام النسخ فى الشریعة الاسلامیة,محمّد وفا,قاهره, المکتبة الازهریة للتراث, دارالطباعة المحمدیة, 1984م, 179ص.
افادة الشیوخ بمقدار الناسخ والمنسوخ,ابوالطیّب محمد صدیق خان بن حسن على بن لطف اللّه الحسینى الجناری(م1248ق),قاینپور, 9ـ 1288هـ ق و 1297هـ ق, لاهور, 1900م.
الاتقان فى علوم القرآن,جلال الدین عبدالرحمن السیوطى(م911ق),بیروت, دار ابن کثیر, 1414هـ, 1993,مبحث چهل و هفتم از مجلد دوم اثر یاد شده ناسخ و منسوخ در قرآن را آورده است.
الاِحکام فى اصول الاحکام,ابن حزم ظاهرى,تحقیق: احمد محمّد شاکر,قاهره, مطبعة الخانجى, 1345هـ.
الإحکام فى اصول الأحکام,ابى محمد على بن حزم الاندلسى الظاهرى,تحقیق: جنة من العلماء,بیروت, دارالجیل, 1407هـ, 1987م.باب بیستم اثر یاد شده با عنوان (الکلام فى النسخ) از ناسخ و منسوخ بتفصیل یاد کرده است.
الادلة المطمئنة على ثبوت النسخ فى الکتاب والسّنة,عبدالله مصطفى العریس,لبنان, مکتبة الحیاة, 1407هـ, 1987م.
الادلة المطمئنه على ثبوت النسخ فى الکتاب والسّنه,عبدالله مصطفى العزّه,بیروت, دار مکتبة الحیاة, و نیز المکتب العالمى.
الآیات التى فیها الناسخ والمنسوخ,ابواسحاق ابراهیم بن الامیر ناصرالدین محمد بن ابى بکر بن على بن ایوب المقدسى برهان الدین ـ ابن ابى شریف ـ(م833ق),بیت المقدس, 923هـ, 1517م
الایضاح لناسخ القرآن ومنسوخه ومعرفة اصوله واختلاف الناس,ابومحمد مکى بن ابى طالب حموش بن محمد بن مختار القیسى(م437ق),تحقیق: احمد حسن فرحات,جدّه, دارالمنارة (دارالقلم), 1986هـ, 469ص,ریاض, جامعة الامام, 1976م,دمشق, مجمع اللغة العربیة, 1394هـ,با تحقیق: محیى الدین رمضان. از این اثر با عنوان (الایجاز فى الناسخ القران ومنسوخه) هم یاد شده است.
البرهان فى علوم القرآن,بدرالدین محمّد بن عبداللّه الزرکشى(م794ق),تحقیق: یوسف عبدالرحمن المرعشلى والشیخ جمال حمدى الذهبى والشیخ ابراهیم عبداللّه الکردی.
بیروت, دارالمعرفة, 1410هـ, 1990م,بحث سى و چهارم از مجلد دوم کتاب یاد شده با بحث (معرفة ناسخه ومنسوخه) آمده است.
البیان فى تفسیر القرآن,ابوالقاسم الموسوى الخوئى,قم, انوار الهدى, 1401هـ, 1981م,عنوان (النسخ فى القرآن) از صفحه 275 اثر یاد شده آمده است.
التمهید فى علوم القرآن 6ج,محمد هادى معرفت,قم, انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین, 1411هـ,مجلد دوم از اثر فوق بحثى مفصل با عنوان (الناسخ والمنسوخ فى القرآن) آورده است.
الرّأى الصواب فى منسوخ الکتاب,جواد موسى محمّد عفانه,عمان, دارالبشیر, 1412هـ, 1992م, 184ص.
القول السّدید فى تفسیر آیات النسخ والطلاق والربا فى القرآن المجید,محمد الحسینى الظواهرى,قاهره, مطبعه مصر, 1359هـ, 1940م.
المصفى باکف اهل الرسوخ من علم الناسخ والمنسوخ,عبدالرّحمن بن على بن محمد ـ ابن جوزى ـ (م597ق),تحقیق: حاتم صالح ضامن,این کتاب در بغداد چاپ شده است,و نیز, مجلة المورد, ج3, ش اول,و نیز, لبنان, مؤسسه الرسالة, 1405هـ, 1984م,اثر مذکور برگرفته و اختصارى است از کتاب (عمدة الراسخ فى معرفة المنسوخ والناسخ) که هم اصل کتاب و هم اختصار کتاب به خامه مؤلّف یاد شده است.
الموجز فى الناسخ والمنسوخ,ابن خزیمة الفارسى المظفر بن الحسین,قاهره, مطبعة السعادة, 1323هـ, 1905م,قاهره, مطبعة مصر, 1357هـ, 1938م,این اثر همراه الناسخ والمنسوخ, به قلم نحاس, چاپ شده است.
الناسخ والمنسوخ بین الاثبات… والنفى,عبدالمتعال محمد الجبری,قاهره, دارالعلوم, 1368هـ, 1949م,و نیز, دارالجهاد, 1380هـ, 1960م,و نیز, دارالعروبه, 1961م, 368ص,و نیز, مکتبة وهبة, 1407هـ, 1987م
الناسخ والمنسوخ فى القرآن الکریم 2ج,قاضى ابى بکر بن العربى المعافرى,تحقیق: عبدالکبیر العلوى المدغری,قاهره, مکتبة الثقافة الدینیة, 1413هـ, 1992م.
الناسخ والمنسوخ فى القرآن الکریم,ابى عبدالله محمد بن حزم اندلسى,تحقیق عبدالعفار سلیمان البنداری,بیروت, دارالکتب العلمیة, 1406هـ, 1986م.
الناسخ والمنسوخ فى القرآن,محمد بن مسلم بن عبداللّه بن عبداللّه ـ ابن شهاب الزهرى ـ(م124ق),تحقیق: حاتم صالح الضامن,این کتاب در مجله معهد الدراسات الشرقیه والافریقیة بجامعة لندن و نیز در مجله المجمع العلمى العراقى نشر شده است.
الناسخ والمنسوخ فى کتاب اللّه تعالى,قتادة بن دعامة بن قتادة بن عزیز السدوسى البصرى(م118ق),تحقیق: حاتم صالح ضامن,بیروت: مؤسسة الرسالة, 1406هـ, 1985م.
الناسخ والمنسوخ فى کتاب اللّه عزوجلّ واختلاف العلماء فى ذلک,ابى جعفر احمد بن محمد بن اسماعیل ـ نحاس ـ(م338ق),این اثر با سه تحقیق و چاپ عرضه شده است:,الف) تحقیق: شعبان محمّد اسماعیل,قاهره, مکتبة عالم الفکر, چاپ اول, 1407ق, 1986م, در یک جلد چاپ شده است.,ب) تحقیق: سلیمان بن ابراهیم بن عبداللّه اللاحم بیروت, مؤسسة الرسالة, چاپ اول, 1412هـ, 1991م, در سه جلد چاپ شده است. ج) با تصحیح و تعلیقى که توسط ناشر انجام شده و با مقدمه عبدالحفیظ فرغلى على القرنى به چاپ رسیده است. قاهره, مطبعة الانوار المحمدّیة, 1987م.
الناسخ والمنسوخ من القرآن,ابوالقاسم هبةاللّه بن سلامة بن نصر بن على الضریر(م410ق),قاهره, مکتبة المتنبى,مصر, 1315هـ,این کتاب در حاشیه اسباب نزول القرآن, اثر واحدى, نیز چاپ شده است. در برخى از فهرستها با عنوان (الآیات الناسخة والمنسوخه) از آن یاد شده است.,فهرست میکروفیلمهاى کتابخانه مرکزى و مرکز اسناد دانشگاه تهران:70/3 .
الناسخ والمنسوخ,ابوحفص, عمر بن احمد بن عثمان(م385ق),تحقیق: سمیر بن امین الزهیرى,عمان, مکتبة المنار, 1408هـ, 538ص,از این مؤلف کتاب دیگرى با عنوان (ناسخ الحدیث ومنسوخه) نیز یاد شده است.,معجم المصنفات الوارده فى فتح البارى: 425.
الناسخ والمنسوخ,ابوعبید القاسم بن سلاّم الهروى (م224ق),تحقیق: محمد بن صالح المدیفر,ریاض, مکتبة الرشد, 1411هـ, 1990م, 412ص.
الناسخ والمنسوخ,ابى عبدالله محمّد بن احمد بن حزم(م320ق),قاهره, مطبعه مصر, در حاشیه تفسیر الجلالین, 1321هـ, 1903م, و 1297هـ, 1879م,و نیز, مطبعة الازهریة, در حاشیه تنویر المقباس, 1216هـ, 1891م,از این کتاب با عنوان (معرفة الناسخ والمنسوخ) نیز یاد شده است.,البرهان فى علوم القرآن: 152/2 .
الناسخ والمنسوخ,ابى عبداللّه محمد بن عبداللّه بن على ـ اسفراینى ـ,تحقیق: صالح بن عبدالله المحیمد,آستانه, 1290هـ, 1873م,این کتاب با لباب النقول سیوطى در یک مجلد چاپ شده است.
الناسخ والمنسوخ,عبدالرحمن بن محمّد العتائقى الحلّى(م781ق),تحقیق: عبدالهادى الفضلى,نجف, مکتبة الصادق, 1390هـ, 1970م, 86ص.
الناسخ والمنسوخ,على بن احمد ـ واحدى ـ, (م468ق),قاهره, 1315هـ, 1897م,این کتاب با عنوان طیبات النزول نشر یافته است.
الناسخ والمنسوخ,محمد شریف الموسوى الونکى الاصفهانى,این کتاب با اثر دیگرى از همین مؤلف با عنوان نسیم السحر, در سال 1323ش چاپ شده است.,الذریعة: 11/24 .
النسخ بحث و تحلیل,عثمان احمد مریزق,قاهره, دارالعلوم, 1362هـ, 1943م.
النسخ بین الاثبات والنفى,محمد محمود فرغلى,قاهره, دار الکتاب الجامعى, 1396هـ, 1976م.
النسخ فى القرآن الکریم 2ج,مصطفى زید, بیروت, دارالفکر, 1383هـ, 1963م,و نیز; دارالوفاء, 1408هـ, 1987م.
النسخ فى القرآن الکریم,محمد صالح على مصطفى,دمشق, دارالقلم, 1409هـ, 1988م, 72ص.
ایضاح الناسخ والمنسوخ فى القرآن,ابوالحسن على بن احمد بن على بن متویه و احدى نیشابورى ساوجى,(م400ق),نیشابور, 468 یا 469هـ ق,کتابنامه بزرگ قرآن کریم: 674/2 .
بیّنات الفرید, شرح تفسیر نعمانى,حسن الفرید گلپایگانى,این اثر در سال 1339هـ چاپ شده است و مباحث نسخ را در یک فصل آورده است.
تحقیق درباره نسخ در قرآن,سید مهدى حسینى نژاد نورى,تهران, دانشگاه آزاد اسلامى, 1370ش, 130ص.
ترجمه و تحقیق (البرهان فى علوم القرآن باب سى وچهارم ـ مبحث نسخ)نادعلى عاشورى,تهران, دانشکده الهیات و معارف اسلامى, 1369ش, 156ص.
اثبات الآیات یا نسخ النسخ عن کرامة القرآن,ولى الله بن هاشم السرابى(م1330ق),سراب, کتابخانه امید یزدانى, 1373هـ, 222ص.
دراسات الاحکام والنسخ فى القرآن الکریم,محمّد حمزة,دمشق, دار قتیبة, 223ص.
درآمدى بر علوم قرآنى,محمدرضا صالحى کرمانى,تهران, انتشارات جهاد دانشگاهى 1369ش,فصل دوازده اثر فوق به موضوع نسخ پرداخته است.
رسالة فى مباحث النسخ,محمد السید یوسف اباظة,قاهره, دارالعلوم, 1359هـ, 1941م.
صفوة الراسخ فى علم المنسوخ والناسخ,محمد بن احمد بن محمد بن احمد بن الحسین الموصلى ـ شعله ـ (م656ق),تحقیق: محمد ابراهیم عبدالرّحمن فارس,مکتبة الثقافیه الدینیه, 1415هـ, 1995م.
علوم القرآن الکریم,غانم قدورى حمد,بغداد, وزارة التعلیم, 1983م,فصل چهارم اثر یاد شده حاوى (معرفة الناسخ والمنسوخ) مى باشد.
علوم القرآن دراسات ومحاضرات,محمد عبدالسلام کفافى وعبدالله الشریف,بیروت, دارالنهضة العربیة, 1972م,اثر مذکور به موضوع ناسخ و منسوخ در صفحه 115 پرداخته است.
علوم القرآن مدخل الى تفسیر القرآن وبیان اعجازه,عدنان محمّد زرزور,بیروت, المکتب الاسلامى, 1401هـ, 1981م,فصل ششم اثر یاد شده (الناسخ والمنسوخ) را آورده است.
علوم القرآن,سید محمّد باقر الحکیم,قم, مجمع الفکر الاسلامى, 1417هـ,در صفحه 191 کتاب مذکور (النسخ فى القرآن) آمده است.
علوم القرآن,عبداللّه شحّاته,قاهره, دارالاعتصام, 1985م,فصل دوازده کتاب مذکور با عنوان (النسخ فى القرآن الکریم) آمده است.
علوم قرآن و فهرست منابع,سیّد عبدالوهاب طالقانى,قم, دار القرآن الکریم, 1361ش,بخش هشتم اثر مذکور ناسخ و منسوخ را عنوان کرده است.
فتح المنان فى نسخ القرآن,على حسن العریض,قاهره, مکتبة الخانجی, 1393هـ, 1973م, 350ص.
فى رحاب القرآن الکریم,محمّد سالم محیسن,قاهره, مکتبة الکلیّات الازهریة, 1400هـ, 1980م,فصل پنجم از جزء دوم کتاب یاد شده مبحث (النسخ فى القرآن) را دارد.
قبضة البیان فى ناسخ و منسوخ القرآن,ابى القاسم جمال الدین بن عبدالرحمن البذورى,تحقیق: محمد کنعان و زهیر الشاویش,بیروت, المکتب الاسلامى, 1404هـ, 1984م, 39ص.,اثر یاد شده با اثر دیگرى از همین مؤلف به نام (اخبار اهل الرسوخ فى الفقه والحدیث بمقدار المنسوخ من الحدیث) در یک جلد منتشر شده است.
لا… نسخ فى القرآن لماذا…؟,عبدالمتعال محمّد الجبرى,قاهره, مکتبة وهبة, 1400هـ, 1980م, 160ص.
لا نسخ فى القرآن,احمد حجازى السقّا,قاهره, دارالفکر العربى.
مباحث فى علوم القرآن,صبحى صالح,بیروت, دارالعلم للملایین,فصل شش اثر مذکور از ناسخ و منسوخ یاد کرده است.
مباحث فى علوم القرآن,منّاع القطّان,ریاض, مکتبة المعارف, 1413هـ, 1992م,مبحث چهارده این اثر با عنوان (الناسخ والمنسوخ) آمده است.
مرآة الآیات در ناسخ و منسوخ,محمد شریف بن کریم موسوى حسینى,شیراز, 1323ش.
مناهل العرفان فى علوم القرآن,محمد عبدالعظیم الزرقانى,قاهره, دار احیاء الکتب العربیة,مبحث چهارده از مجلد دوم اثر یاد شده بحث ناسخ و منسوخ را آورده است.
ناسخ القرآن العزیز ومنسوخه,هبةاللّه بن ابراهیم بن البارزى, (م738ق),تحقیق: حاتم صالح الضامن, بیروت, مؤسسة الرسالة, 1403هـ, 1983م, و 1405هـ, 1985م, 67ص,این اثر در مجله المجمع العلمى العراقى نیز منتشر شده است.
ناسخ القرآن و منسوخه,عبدالرحمن بن على بن عبداللّه ـ ابن جوزى(م597ق),تحقیق حسین سلیم اسد الدارانى,دمشق, دارالثقافة العربیة, چاپ اوّل, 1411هـ, 1990م, 635ص.
ناسخ القرآن ومنسوخه,ابى بکر محمّد بن عبدالله العربى المعافرى الاشبیلى(م543ق),این اثر در یمن چاپ شده است.
ناسخ و منسوخ در قرآن و دیدگاه علامه طباطبایى,سید محسن موسوى شمس آباد,تهران, دانشکده الهیات و معارف اسلامى, 1374ش, 285ص.
ناسخ و منسوخ در قرآن,سید حسین سجادى,تهران, دانشگاه امام صادق(ع), 1371ش, 213ص.
نظریة النسخ فى الشرائع السماویة,شعبان محمد اسماعیل,قاهره, مطابع الدجوى, 1397هـ, 1977م,و نیز, دارالسّلام, 1408هـ, 1988م.
نواسخ القرآن,جمال الدین ابوالفرج عبدالرحمن بن الجوزى(م597ق),بیروت, دارالکتب العلمیه, 256ص.
ب
 مقالات
اثبات النسخ على منکریه,عبدالحمید شهاب,مجلة الرسالة الاسلامیه, سال18, ش174 و175
احدى دعاوى النسخ فى سورة البقرة,عبدالحمید المنیف,الرفاعى, معجم الدراسات القرآنیة, قسم المقالات:2و637/1 .
الآیة المنسوخه,محمد فؤاد عبدالباقى,مجلة الازهر, ج27, ش9, 1375هـ, 1956م.
الآیة والنسخ فى القرآن,محمد البهى,مجلة الفکر الاسلامى, سال دوم, ش5, 1391هـ, 1971م.
الفلسفة التربویة للناسخ والمنسوخ,عدنان زرزور,الرفاعى, معجم الدراسات القرآنیة, قسم المقـالات:2و637/1 .
الناسخ والمنسوخ فى القرآن الکریم,بهاءالدین الزهورى,الرفاعى, معجم الدراسات القرآنیة, قسم المقالات:2و638/1 .
الناسخ والمنسوخ فى القرآن فى کتاب جدید,رضوان السید,الرفاعى, معجم الدراسات القرآنیة, قسم المقالات: 2و638/1 .
الناسخ والمنسوخ فى القرآن,بى نام,الرفاعى, معجم الدراسات القرآنیة, قسم المقالات: 2و 638/1 .
الناسخ والمنسوخ,محمد محمد الشرقاوی,الرفاعى, معجم الدراسات القرآنیة, قسم المقالات: 2و 638/1 .
النسخ بین القرآن والسنّة,حسن عبدالغنى ابوعزة,الرفاعى, معجم الدراسات القرآنیة, قسم المقالات: 2و 638/1 .
النسخ توقیت للأحکام,محمد محمد الشرقاوى,الرفاعى, معجم الدراسات القرآنیة, قسم المقالات: 2و 638/1 .
النسخ فى الشریعة الاسلامیة,محمّد محمّد عبداللطیف جمال الدین,الرفاعى, معجم الدراسات القرآنیة, قسم المقالات: 2و 638/1 .
النسخ فى القرآن الکریم,راشد عبداللّه الفرحان,الرفاعى معجم الدراسات القرآنیة, قسم المقالات: 2و 639/1 .
النسخ فى القرآن الکریم,محمد باقر الحکیم,الرفاعى, معجم الدراسات القرآنیة, قسم المقالات: 2و 639/1,این اثر توسط آقاى آرش مردانى پور ترجمه شده است و در مجله صحیفه مبین, شماره 6و7 منتشر شده است.
النسخ فى القرآن الکریم,محمد سعاد جلال,الرفاعى, معجم الدراسات القرآنیة, قسم المقالات: 2و 639/1 .
النسخ فى القرآن,رشدى علیان,الرفاعى, معجم الدراسات القرآنیة, قسم المقالات: 2و 639/1 .
النسخ فى القرآن,محمد حسن شمس,الرفاعى, معجم الدراسات القرآنیة, قسم المقالات: 2و 638/1 .
النسخ والتعارض والترجیح,محمد سلام مدکور,الرفاعى, معجم الدراسات القرآنیة, قسم المقالات: 2و 639/1 .
پژوهشى پیرامون نسخ در قرآن مجید,على حجتى کرمانى,روزنامه جمهورى اسلامى, 1372/6/18,و نیز, 1372/7/8 .
تحقیقى پیرامون وجود نسخ در قرآن,محمد ابراهیم جنّاتى,این تحقیق ذیل عنوان (کتاب, منبع متقن اجتهاد) آمده است.کیهان اندیشه, ش16, 1366, ص19 .
دیدگاه امام غزالى در مورد تعریف نسخ و شرایط آن,ابوالقاسم گرجى,معارف, سال اول, ش3, 1363ش در این مقاله با عنوان (آراء غزالى در علم اصول فقه) بحث نسخ نیز از دیدگاه امام غزالى در پى آن آمده است.
سورة المزمل وقصة الناسخ والمنسوخ,حسن حسین,مجلة الازهر, ج15, ش9, 1363هـ, 1944م
شأن نزول آیات و ناسخ و منسوخ در قرآن مجید,محمد حیدر خزاعی,الرفاعى, معجم الدراسات القرآنیة, قسم المقالات: 2و 637/1 .
ظاهرة النسخ فى القرآن, الشروط, الاهداف, الدروس,سلام زین العابدین,رسالة القرآن, ش11/12 .
کلمة فى النسخ,عبداللّه صدیق الغمارى,الرفاعى, معجم الدراسات القرآنیة, قسم المقالات: 2و 637/1 .
مدى امکان القول بالنسخ فى القرآن الکریم,نظام الدین عبدالحمید,الرفاعى, معجم الدراسات القرآنیة, قسم المقالات: 2و 637/1 .
نسخ از دیدگاه علامه طباطبایى,نادعلى عاشورى,صحیفه مبین, ش4, ص19 .
نسخ در قرآن از دیدگاه شیخ مفید,صائب عبدالمجید,رسالة القرآن, ش72/12 .
ت
کتب خطى با نام مؤلف
ابطال التناسخ اَو بطلان المسخ والنسخ,ابوالقاسم بن حسین بن نقى رضوی(م1324ق),بکائى, کتابنامه بزرگ قرآن کریم: 1027/3 .
ارشاد الرّحمن لاسباب النزول والنسخ والمتشابه وتجوید القرآن,عطیة اللّه بن عطیة البرهانى الشافعى ـ اُجهُورى ـ (م1190ق),الاعلام: 238/4,الصفّار, معجم الدراسات القرآنیه: 56,الفهرس: 778/2 .
الانوار الهیة فى الحکمة الشرعیة 5جلد,ابوالقاسم بهاءالدین على بن غیاث الدین عبدالکریم بن عبدالحمید العلوى الحسینى النیلى النجفى ـ نسّابه ـ,جلد دوم اثر یاد شده مباحث ناسخ و منسوخ, عام و خاص, مطلق و مقید, و… را دارد,الذریعه: 415/2 و 417 .
الآیات الناسخة والمنسوخة,ابوالقاسم الشریف المرتضى على بن الحسین بن موسى الکاظم الحسینى الموسوى(م436ق),بکایى, کتابنامه بزرگ قرآن کریم: 69/1,الفهرس: 94/1 .
الآیات الناسخة والمنسوخة,احمد بن عبدالله بن متوج بحرانى ـ ابن متوّج ـ(م810ق),بکایى, کتابنامه بزرگ قرآن کریم: 70/1,از این مؤلف اثر دیگرى به نام (الناسخ والمنسوخ من القرآن) نیز یاد شده است.,معجم المؤلفین: 187/1, معجم المفسرین: 46/1 .
الایجاز فى ناسخ القرآن ومنسوخه,ابى عبدالله محمد بن برکات بن هلال, السعدى المصرى, (م520ق),الاعلام: 51/6,ایضاح المکنون: 615/2 .
الایجاز فى ناسخ القرآن,مکى بن ابیطالب حموش قیسى(م437ق),معجم المؤلفین: 908/3 .
البیان فى الناسخ والمنسوخ من القرآن,عبداللّه بن محمد بن ابى النجم ـ صعدى ـ(م646ق) بکایى,کتابنامه بزرگ قرآن کریم: 1084/3 .
التبیان فى الناسخ والمنسوخ من القرآن,عبدالرحمن بن محمد ـ القرداغى ـ(م1335ق),الاعلام: 334/3 .
الطود الراسخ فى المنسوخ والناسخ,علم الدین على بن محمد بن عبدالصمد ـ سخاوى ـ(م643ق),کشف الظنون: 1118/2 .
الفسخ على من اجاز النسخ,ابوعلى محمد بن احمد ابن الجنید(م381ق), الطوسى, الفهرست: 269 .
الموجز فى الناسخ والمنسوخ,ابوالقاسم محمود بن ابى الحسن النیسابورى الغزنوى,محمد صالح على مصطفى, النسخ فى القرآن الکریم: 26 .
الناسخ والمنسوخ 30ج,عبدالرحمن بن محمد بن عیسى بن فطیس بن اصبغّ(م402ق),معجم المؤلفین: 118/2,الاعلام: 325/3,الداوودى, طبقات المفسرین: 291/1 .
الناسخ والمنسوخ فى القرآن,ابى بکر محمد بن عبدالله ـ بردعى ـ(م350ق),ابن الندیم, الفهرست:295,الاعلام: 224/6,الداوودى, طبقات المفسرین: 178/2 .
الناسخ والمنسوخ فى القرآن,شمس الدین ابوعبدالله محمد بن احمد بن محمد بن احمد بن حسین موصلى حنبلى ـ شعله ـ(م656ق),فهرست موضوعى نسخه هاى خطى عربى کتابخانه هاى جمهورى اسلامى و تاریخ علوم و تراجم دانشمندان اسلامى علوم قرآنى:401 .
الناسخ والمنسوخ فى القرآن,محمد بن احمد الزهروى (م370ق),معجم المؤلفین: 64/3,الفهرس: 54/1 .
الناسخ والمنسوخ فى القرآن,محمّد بن عثمان ابى بکر الشیبانى ـ جعد ـ(م320ق),ابن الندیم, الفهرست:41,الاعلام: 260/6 .
الناسخ والمنسوخ من القرآن,ابى محمّد حسن بن على بن فضال الکوفى(م224ق),ایضاح المکنون: 615/2, الداوودى, طبقات المفسرین: 141/1,معجم المؤلفین: 570/1,الذریعة: 11/24,الفهرس: 26/1 .
الناسخ والمنسوخ من القرآن,تقى الدین عبداللّه بن محمد بن حمزة بن ابى النجیم(م560ق),الفهرس: 205/1,به این مؤلف اثر دیگرى در این موضوع با عنوان (البیان فى الناسخ والمنسوخ) نسبت داده شده است.,الصفار, معجم الدراسات القرآنیه: 627 .
الناسخ والمنسوخ من القرآن,عبداللّه بن عبدالرّحمن الاصم المسمعى البصرى,الذریعة: 12/24,ایضاح المکنون: 615/2 .
الناسخ والمنسوخ من القرآن,کمال الدین بن محمد البغدادى الناصرى,ایضاح المکنون: 615/2 .
الناسخ والمنسوخ من القرآن,محمد بن على, ابن بابویه قمى(م381ق),ایضاح المکنون: 341/2,معجم المفسرین: 577/2 .
الناسخ والمنسوخ,ابراهیم الشافعی,الفهرس: 833/2 .
الناسخ والمنسوخ,ابن الشواش ابى عبداللّه محمد بن احمد(م619ق),الصفّار, معجم الدراسات القرآنیه: 629 .
الناسخ والمنسوخ,ابوالحجاج مجاهد بن جبر ـ مجاهد ـ(م103ق),محمد صالح على مصطفى, النسخ فى القرآن الکریم:26 .
الناسخ والمنسوخ,ابوالقاسم الزاهد ـ حلاج ـ,البرهان فى علوم القرآن: 155/2,پانوشت .
الناسخ والمنسوخ,ابوالنضر سعید بن ابى عروبة (م133ق),محمد صالح على مصطفى, النسخ فى القران الکریم:26 .
الناسخ والمنسوخ,ابوعبدالله البربریّ ـ عکرمة ـ(م105ق),محمد صالح على مصطفى, النسخ فى القرآن الکریم:26 .
الناسخ والمنسوخ,ابومحمّد المکى,الفهرس: 888/2 .
الناسخ والمنسوخ,ابومسلم احمد بن بحر الاصفهانى(م322ق),الذریعه: 13/24,معجم المؤلفین: 158/3,معجم الادباء: 36/18,الاعلام: 50/6 .
الناسخ والمنسوخ,ابى الحارث سریج بن یونس المروزى العابد البغدادى(م235ق),ابن الندیم, الفهرست: 287,معجم المؤلفین: 755/1 .
الناسخ والمنسوخ,ابى الولید الباجى سلیمان بن خلف التجیبى القرطبى(م474هـ),معجم المؤلفین: 788/1, الداوودى, طبقات المفسرین: 210/1 .
الناسخ والمنسوخ,ابى جعفر احمد بن محمد بن عیسى الاشعرى القمى,الذریعه: 10/24 .
الناسخ والمنسوخ,ابى على الحسین بن واقد المروزى(م157ق),الداوودى, طبقات المفسرین: 164/1 .
الناسخ والمنسوخ,ابى محمد القاسم بن ابراهیم الرسی,مؤلفات الزیدیة: 89/3 .
الناسخ والمنسوخ,ابى مسلم ابراهیم بن عبدالله بن مسلم بن ماعز البصرى الکجى(م292ق),شواخ, معجم مصنفات القرآن الکریم: 238/4,معجم المفسرین: 15/1 .
الناسخ والمنسوخ,ابى نصر عبدالوهاب بن عطاء العجلى الخفاف البصرى(م206ق),ابن الندیم, الفهرست: 284,الداوودى, طبقات المفسرین: 370/1 .
الناسخ والمنسوخ,ابى بکر بن ابى داود, عبداللّه بن سلیمان بن الاشعث السجستانى(م316ق),ابن الندیم, الفهرست:40,کشف الظنون: 1921/2,معجم المؤلفین: 245/2,تاریخ بغداد: 464/9 .
الناسخ والمنسوخ,ابى منصور عبدالقاهر بن طاهر بن محمد بن عبداللّه البغدادى(م429ق),الاعلام: 48/4,کشف الظنون: 1921/2,معجم المفسرین: 295/1,الفهرس: 92/1 .
الناسخ والمنسوخ,احمد بن حنبل(م241ق),ابن الندیم, الفهرست: 40 و 285 .
الناسخ والمنسوخ,احمد بن على ـ ابن حجر العسقلانى ـ,(م852ق),شوّاخ, معجم مصنفات القران الکریم: 246/4 .
الناسخ والمنسوخ,احمد بن عمر بن محمد بن ابى الرضى الحموى(م791ق),معجم المؤلفین: 218/1,معجم المفسرین: 54/1 .
الناسخ والمنسوخ,اسماعیل بن عبدالرحمن ـ سدى ـ (م127ق),ابن جوزى, نواسخ القرآن: 75 .
الناسخ والمنسوخ,الحسین بن المنصور ـ حلاّج ـ (م309ق),ابن الندیم, الفهرست:40 .
الناسخ والمنسوخ,الحسین بن على ـ جعل ـ (م369ق),الداوودى, طبقات المفسرین: 159/1,معجم المفسرین: 155/1 .
الناسخ والمنسوخ,المقرىء ـ ابونصر ـ,الفهرس: 892/2 .
الناسخ والمنسوخ,حافظ ابومنصور,فهرس مخطوطات دارالکتب الظاهریة علوم القرآن الکریم: 328/2,الفهرس: 806/2,و نیز بنگرید به الفهرس: 894/2 .گویا مؤلف اثر یاد شده و دو اثر دیگر با عناوین:رسالة الناسخ والمنسوخ و کتاب فى الایات الناسخ والمنسوخه یکى باشد.
الناسخ والمنسوخ,حسین بن محمد السلمى (م318ق),الناسخ والمنسوخ بین الاثبات والنفى: 122 .
الناسخ والمنسوخ,دارم بن قبیصة بن نهشل بن مجمع التمیمى ـ ابوالحسن الدارمى ـ,الذریعة: 11/24 .
الناسخ والمنسوخ,زبیدى ابى اسماعیل,ابن الندیم, الفهرست: 40 .
الناسخ والمنسوخ,سلیمان بن الاشعث بن شداد بن عمرو بن عامر(م275ق),الناسخ والمنسوخ بین الاثبات والنفى: 122 .
الناسخ والمنسوخ,شمس الدین احمد بن سلیمان الرومى ـ ابن کمال باشا ـ(م940ق),الفهرس: 568/1 .
الناسخ والمنسوخ,شهاب الدین احمد بن فهد الاحسائى,شرح: عبدالجلیل الحسینى القارى,الذریعه: 10/24 .
الناسخ والمنسوخ,طاهر بن نبى ـ رهاوى ـ,الفهرس: 858/2 .
الناسخ والمنسوخ,عبدالرحمن بن ابى بکر,جلال الدین السیوطى(م911ق),کشف الظنون: 1921/2 .
الناسخ والمنسوخ,عبدالرحمن بن زید بن اسلم العدوى(م182ق),ابن الندیم, الفهرست: 40 و 281,معجم المفسرین: 265/1 .
ناسخ القرآن على منهج ابن سلامة,عبدالرحمن بن ابى الحسین على بن محمد بن على ـ جمال الدین ـ (م597ق),الناسخ والمنسوخ بین الاثبات والنفى: 125 .
الناسخ والمنسوخ,عبدالعزیز بن یحیى الجلودى (م332ق),الذریعة:11/24,معجم المفسرین:290/1 .
الناسخ والمنسوخ,عبدالله ابوالحسین بن القاسم بن ابراهیم بن اسماعیل بن ابراهیم,الفهرس: 870/2 .
الناسخ والمنسوخ,عبدالله بن الحسین بن القاسم الزیدى الحسنى (صاحب الزعفران)(م284ق),مؤلفات الزیدیة: 89/3,معجم المفسرین: 306/1,الفهرس:31/1 .
الناسخ والمنسوخ,عبدالله بن عبدالخالق,الفهرس: 870/2 .
الناسخ والمنسوخ,عبدالملک بن حبیب بن سلیمان(م238ق),الداوودى, طبقات المفسرین: 356/1, معجم المفسرین: 332/1 .
الناسخ والمنسوخ,عطاء بن مسلم بن میسرة الخراسانى (م135ق),الداوودى, طبقات المفسرین: 385/1, الاعلام: 235/4,الفهرس: 18/1 .
الناسخ والمنسوخ,على الحزین,الذریعة:12/24 .
الناسخ والمنسوخ,على بن ابراهیم بن هاشم القمى (م329ق),الذریعة:12/24,معجم المؤلفین:389/2 .
الناسخ والمنسوخ,على بن شهاب الدین الحسینى العلوى الهمدانى(م786ق),الذریعه: 12/24 .
الناسخ والمنسوخ,عیسى الجلودى,الصفار, معجم الدراسات القرآنیه: 632 .
الناسخ والمنسوخ,قاسم بن اصبغ بن محمد بن یوسف بن ناصح بن عطاء(م340ق),الداوودى, طبقات المفسرین: 35/2, الاعلام: 173/5 .
الناسخ والمنسوخ,قاضى ابى جعفر التنوخى, احمد بن اسحاق بن بهلول بن حسان(م318ق),معجم المؤلفین: 101/1, الاعلام: 95/1 .
الناسخ والمنسوخ,قاضى ابى سعید السیرافى, الحسن بن عبدالله المرزبانى(م368ق),ابن الندیم, الفهرست:40 .
الناسخ والمنسوخ,مجاهد بن اصبغ بن حسان (م382ق),معجم المؤلفین: 14/3,الاعلام: 277/5, معجم المفسرین: 462/2 .
الناسخ والمنسوخ,محمد بن السائب الکلبى (م146ق),ابن الندیم, الفهرست:40 .
الناسخ والمنسوخ,محمّد بن العباس بن على بن مروان البزّاز ـ ابن حجام ـ,معجم المؤلفین: 381/3,الذریعة: 13/24 .
الناسخ والمنسوخ,محمد بن القاسم بن بشار (م328ق),الناسخ والمنسوخ بین الاثبات والنفى: 123,معجم المفسرین: 604/2 .
الناسخ والمنسوخ,محمد بن خرّم ـ ابوعبدالله ـ,الفهرس: 885/2 .
الناسخ والمنسوخ,محمد بن طاهر بن على بن احمد, المقدس الشیبانى(م507ق),معجم المفسرین: 540/2 .
الناسخ والمنسوخ,محمد بن محمد بن محمد زنکى الاسفرائینى العراقى ـ صدر شعیبى ـ(م747ق),الاعلام: 35/7, شواخ, معجم مصنفات القرآن الکریم:244/4 .
الناسخ والمنسوخ,محمد بن موسى بن عثمان الحازمی(م584ق),المنتخب من المخطوطاة العربیة فى حلب: 151 .
الناسخ والمنسوخ,محمد مهدى بن جعفر الکاشانى الموسوى,الذریعة:13/24 .
الناسخ والمنسوخ,مصلح الدین محمد بن صلاح بن جلال ـ اللارى ـ(م979ق),الفهرس: 617/1 .
الناسخ والمنسوخ,مقاتل بن سلیمان بن بشر ـ ابوالحسن بلخى ـ(م150ق),ابن الندیم, الفهرست: 40,الداوودى, طبقات المفسرین:330/2,معجم المفسرین:683/2 .
الناسخ والمنسوخ,منذر بن سعید بن عبدالله بن عبدالرحمن(م355ق),بغیه الوعاة: 301/2,معجم المؤلفین: 911/3,معجم المفسرین: 686/2 .
الناسخ والمنسوخ,نصر بن على البغدادى,الذریعة: 13/24 .
الناسخ والمنسوخ,هبة الله بن محمد بن عبدالواحد الحموى ـ ابن رواحه ـ(م622ق),الفهرس: 243/1 .
بیان الآیات الناسخة,على اصغر بن سنجر بن عباس میرزا بن فتحعلى شاه قاجار ـ پیروز ـ(م1377ق),بکایى, کتابنامه بزرگ قرآن کریم: 1056/3 .
بیان الناسخ والمنسوخ,کاظم رشتى(م1259ق),بکایى, کتابنامه بزرگ قرآن کریم: 1095/3 .
جامع المنسوخات,شیر محمد, شیرجان بن ابراهیم بن سلیمان غزنوى حنفى قادرى,این کتاب مباحث ناسخ و منسوخهاى قرآن کریم را در سال 1237ق به نظم کشیده است.,فهرست نسخه هاى خطى کتابخانه گنج بخش: 423/1 .
جامع سور القرآن کلها وبیان مانزل بمکة والمدینة وعدد آى السور والناسخ والمنسوخ,محمد بن احمد الیعقوبى,الصفار, معجم الدراسات القرآنیه: 372 .
جواب الناجى عن الناسخ والمنسوخ,ابراهیم بن محمد بن محمود بن بدر برهان الدین ـ ناجى ـ(م900ق),الاعلام: 65/1 .
رسالة فى الناسخ والمنسوخ,عمر بن محمد بن یوسف ـ فقیهى ـ,الصفار, معجم الدراسات القرانیه: 627,الفهرس: 876/2 .
رسالة فى بیان الناسخ والمنسوخ من القرآن,فیض اللّه بن عبداللّه(م1170ق),الفهرس: 767/2 .
رفع الحجاب عن الناسخ والمنسوخ من آى الکتاب,محمد بن سلیمان المدنى ـ الکردى ـ,الفهرس: 781/2 .
عقود العقیان فى الناسخ والمنسوخ فى القرآن,محمد بن المطهر بن یحیى بن المرتضى المهدى الزیدى (م728ق),ایضاح المکنون:114/2,معجم المؤلفین:725/3, الاعلام: 103/7 و104 .
عمدة البیان فى زبدة نواسخ القرآن,محمد بن سلامة بن عبدالخالق بن حسن الجمل ـ رشیدى ـ,معجم المؤلفین: 328/3, الاعلام: 146/6 .
عمدة البیان فى زبدة نواسخ القرآن,محمّد رشید بن مصطفى,الفهرس:817/2 .
عمدة الراسخ فى معرفة المنسوخ والناسخ,مولى احمد بن على بن عبدالرشید الشریف,الذریعة: 336/15 .
قلائد المرجان فى الناسخ والمنسوخ من القرآن,مرعى بن یوسف بن ابى بکر المقدسى الحنبلى ـ کرمى ـ (م1033ق),الاعلام:203/7, معجم المفسرین:669/2, از این مؤلف کتاب دیگرى با عنوان: فرائد فوائد قلائد المرجان و موارد منسوخ القرآن یاد شده است.,البرهان فى علوم القرآن: 157/2 .
کتاب الایات التى فیها الناسخ والمنسوخ,محمد بن محمد بن ابى بکر بن على, کمال الدین الشافعى ـ ابن ابى شریف ـ(م923ق),شواخ, معجم مصنفات القرآن الکریم: 233/4 .
کتاب الناسخ والمنسوخ,ابوطاهر محمد بن احمد الاصبهانى(م482ق),الفهرس: 116/1 .
کتاب الناسخ والمنسوخ,ابومنصور عبدالملک بن محمد ابن اسماعیل النیسابورى ـ الثعالبى ـ(م429ق),الفهرس: 93/1 .
کتاب الناسخ والمنسوخ,برکات بن احمد ـ المرتینی,الفهرس: 812/2 .
کتاب الناسخ والمنسوخ,محمد بن ابى بکر بن یوسف ـ ابوعبدالله ـ,الفهرس:885 .
ناسخ القرآن و منسوخه و محکمه و متشابهه,سعد بن عبدالله بن ابى خلف الاشعرى القمى(م301ق),الذریعة: 8/24,معجم المؤلفین:756/1,ایضاح المکنون:615/2 .
ناسخ القرآن و منسوخه,ابراهیم بن اسحاق ـ حربى ـ(م285ق),ابن الندیم, الفهرست:40,معجم المفسرین: 10/1 .
ناسخ القرآن و منسوخه,ابن الحصّار على بن محمد بن ابراهیم الانصارى الخزرجى ـ فقیه اشبیلى الاصل ـ (م611ق),الاعلام:330/4,معجم المفسرین:377/1 .
ناسخ القرآن و منسوخه,ابى الحسین احمد بن جعفر بن محمد ـ ابن المنادى ـ(م336ق),کشف الظنون: 1921/2,معجم المؤلفین:115/1 .
ناسخ القرآن و منسوخه,ابى العباس احمد بن خلف الاشبیلى(م531ق),الداوودى, طبقات المفسرین: 140,معجم المفسرین:35/1 .
ناسخ القرآن و منسوخه,اسماعیل بن ابى زیاد (سکونى),ابن الندیم, الفهرست: 40,الداوودى, طبقات المفسرین:108/1 .
ناسخ القرآن و منسوخه,حارث بن عبدالرحمن,ابن الندیم, الفهرست:40,الداوودى, طبقات المفسرین: 131/1 .
ناسخ القرآن و منسوخه,حجاج بن محمد المصّیصى الاعور(م205ق),الداوودى, طبقات المفسرین,132/1, معجم المفسرین:134/1 .
ناسخ القرآن و منسوخه,سلیمان بن عبدالناصر بن ابراهیم بن محمد ـ الابشیطى ـ(م811ق),معجم المفسرین: 217/1 .
ناسخ القرآن و منسوخه,شهاب الدین احمد بن اسماعیل بن ابى بکر الشافعى(م883ق),الاعلام: 97/1,ایضاح المکنون:615/2,معجم المفسرین: 30/1 .
ناسخ القرآن ومنسوخه,ابى عبدالله الزبیر بن احمد بن سلیمان الزبیری(م317ق),ابن الندیم, الفهرست: 40, الداوودى, طبقات المفسرین: 182/1 .
ناسخ القرآن ومنسوخه,ابى الحسین محمد بن محمد المقرىء النیسابورى ـ حجّاجى ـ(م368ق),کشف الظنون: 1921/2,معجم المؤلفین:698/3 .
ناسخ القرآن ومنسوخه,جعفر بن مبشر الثقفى (م234ق),ابن الندیم, الفهرست: 40 و208, الداوودى, طبقات المفسرین:128/1 .
ناسخ القرآن ومنسوخه,محمد بن اسماعیل بن یوسف السلمى ـ ابو اسماعیل الترمذى ـ(م280ق),الداوودى, طبقات المفسرین:109/2,معجم المفسرین:494/2 .
ناسخ القرآن ومنسوخه,هشام بن على بن هشام,ابن الندیم, الفهرست: 40,الداوودى, طبقات المفسرین: 353/2 .
ناسخ القرآن ومنسوخه,یحیى بن عبدالله بن عبدالملک الشافعى (واسطى)(م738ق),معجم المؤلفین: 103/4, الاعلام:154/8,ایضاح المکنون: 615/2 .
ناسخ و منسوخ,عبدالوهاب,الفهرس: 870/2 .
ج
کتب خطى بى نام مؤلف
اعلام اهل العلم بتحقیق ناسخ القرآن و منسوخه,البرهان فى علوم القرآن: 158/2, پانوشت.
الرسوخ فى علم الناسخ والمنسوخ,البرهان فى علوم القرآن:155/2,پانوشت.
الناسخ والمنسوخ فى القرآن,این اثر منسوب به یکى از شاگردان ابى اسحاق الاسفرائینى (م418هـ) مى باشد.الفهرس: 1012/2 .
الناسخ والمنسوخ من القرآن,الفهرس: 1013/2 .
الناسخ والمنسوخ,الذریعة: 11/24 .
الناسخ والمنسوخ,الفهرس: 1012/2 .
الناسخ والمنسوخ,الفهرس: 1012/2 .
الناسخ والمنسوخ,الفهرس: 1012/2 .
الناسخ والمنسوخ,الفهرس: 1012/2 .
الناسخ والمنسوخ,الفهرس: 1012/2 .
الناسخ والمنسوخ,الفهرس: 1012/2 .
الناسخ والمنسوخ,الفهرس: 1013/2 .
الناسخ والمنسوخ,الفهرس: 1013/2 .
الناسخ والمنسوخ,الفهرس: 1013/2 .
الناسخ والمنسوخ,الفهرس: 1013/2 .
الناسخ والمنسوخ,الفهرس: 1013/2 .
الناسخ والمنسوخ,مخطوطات المکتبة العباسیّه فى البصرة:30,الفهرس: 1013/2 .
بیان سور القرآن التى فیها الناسخ والمنسوخ والسور التى لیس فیها لا ناسخ ولا منسوخ,الفهرس: 1013/2 .
تفسیر الناسخ والمنسوخ,الفهرس: 1013/2 .
حاشیة على الناسخ والمنسوخ,الفهرس: 1012/2 .
رسالة الناسخ والمنسوخ,الفهرس: 1012/2 .
رسالة الناسخ والمنسوخ,الفهرس: 1012/2 .
رسالة الناسخ والمنسوخ,الفهرس: 1013/2 .
رسالة الناسخ والمنسوخ,الفهرس: 1013/2 .
رسالة الناسخ والمنسوخ,الفهرس: 1013/2 .
رسالة فى الناسخ والمنسوخ فى القرآن العظیم شواخ, معجم مصنّفات القرآن الکریم: 229/4,الفهرس: 1012/2 .
رسالة فى الناسخ والمنسوخ فى القرآن,الفهرس: 1011/2 .
رسالة فى الناسخ والمنسوخ من القرآن الکریم,الفهرس: 1012/2 .
رسالة فى الناسخ والمنسوخ,الصفار, معجم الدراسات القرآنیة: 627 .
رسالة فى الناسخ والمنسوخ,الصفار, معجم الدراسات القرآنیة: 628 .
رسالة فى الناسخ والمنسوخ,الفهرس: 1012/2 .
رسالة فى الناسخ والمنسوخ,الفهرس: 1012/2 .
رسالة فى الناسخ والمنسوخ,الفهرس: 1012/2 .
رسالة فى الناسخ والمنسوخ,الفهرس: 1013/2 .
رسالة فى الناسخ والمنسوخ,الفهرس: 1013/2 .
رسالة فى الناسخ والمنسوخ,الفهرس: 1013/2 .
رسالة فى بیان الناسخ والمنسوخ,الصفّار, معجم الدراسات القرآنیه: 627,الفهرس: 1011/2 .
رسالة فى بیان السورة التى فیها الناسخ,الصفّار, معجم الدراسات القرآنیة: 627,الفهرس: 1012/2 .
رسالة فى بیان الناسخ والمنسوخ من القرآن,الفهرس: 1013/2 .
رسالة فى سجدات الکتاب العزیز وبیان الناسخ والمنسوخ شواخ, معجم مصنّفات القرآن الکریم: 229/4,الفهرس: 1000/2 .
عمدة الراسخ فى علم المنسوخ والناسخ,الفهرس: 1011/2 .
فائدة فى الناسخ والمنسوخ,الفهرس: 1012/2 .
فائدة فى نسخ فى القرآن الکریم,الفهرس: 1013/2 .
فى الناسخ والمنسوخ,الفهرس: 1013/2 .
کتاب الناسخ والمنسوخ,الفهرس: 1013/2 .
کتاب فى الناسخ والمنسوخ,الفهرس: 1012/2 .
کتاب فى الناسخ والمنسوخ,الفهرس: 1013/2 .
مبحث الناسخ والمنسوخ,الفهرس: 1013/2 .
مجموعة الناسخ والمنسوخ,الفهرس: 1013/2 .
مختصر الناسخ والمنسوخ لابن العربى المعافرى,الفهرس: 1013/2 و193 .
معرفة احوال امر الناسخ والمنسوخ,الفهرس: 1012/2 .
ناسخ و منسوخ,الفهرس: 1013/2 .
ناسخ و منسوخ,فهرست نسخه هاى خطى کتابخانه گنج بخش: 130/1 .