مطلع النجوم و مجمع العلوم (نجم نسفی) منبعی کهن در نظم و نثر فارسی

چکیده

مطلعالنجوم و مجمعالعلوم یکی از مهمترین آثار نجمالدین ابوحفص عمر بنمحمد بناحمد نسفی سمرقندی (461-537ق/1069-1142م) عالم، فقیه، صوفی، ادیب و شاعر معروف جهان اسلام و ماوراءالنهر است که به رغم اهمیت چندان مورد توجّه قرار نگرفته است. جز مقالهای که امتیاز علی عرشی سالها پیش در مجله معارف درباره آن نوشته، مطلب قابل توجّهی درخصوص آن چاپ نشده است.دلیل گمنامی مطلعالنجوم احتمالاً دیریاب و کمیاب بودن نسخههای آن است. تاکنون دو نسخه از آن به دست آمده است؛ یکی نسخه کتابخانه رضا در رامپور هندوستان و دیگری نسخه انستیتو شرقشناسی ابوریحان بیرونی تاشکند ازبکستان. نسخه تاشکند در سال 2015 میلادی به صورت عکسی توسّط انستیتو شرقشناسی ابوریحان بیرونی چاپ شده است. نگارنده در این مقاله ضمن معرفی این اثر بر اساس همین چاپ عکسی ابیات فارسی مندرج در آن را نیز برای علاقهمندان نقل کرده است. بیگمان به دلیل قدمت اثر، ابیات مندرج در آن از اهمیت ویژهای برخوردار است.