مطالب مرتبط با کلیدواژه

تسامح

۱.

جایگاه تساهل و تسامح در قوانین حقوقی, اجتماعی اسلام(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: طاهره اسداللهی

منبع: قبسات ۱۳۸۳ شماره ۳۲

کلیدواژه‌ها: تسامح حقوق تساهل مجازات اجتماع

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق

تعداد بازدید : ۹۳۳۳

در این مقاله، تساهل و تسامح در مقرّرات فقهی و حقوقی اسلام بررسی شده است. در بخش نخست، ادلّة اثبات قاعده‌ای به نام قاعدة تساهل و تسامح را بررسی خواهیم کرد. برای اثبات این امر، از کتاب، سنّت، عقل و بنای عُقلا استفاده شده است بعد از شمارش ادلّة قاعده، در بخش دوم، بخشی از قوانین اسلامی (حقوقی ـ اجتماعی) را بررسی کرده، با تجزیه و تحلیل آن‌ها، جایگاه قاعدة تساهل و تسامح را در وضع و اجرای این قوانین از سوی شارع مقدّس می‌یابیم. در بخش سوم نیز به استنادهای فقیهان در استنباط احکام برای این قاعده خواهیم پرداخت که از مجموع مباحث و ادلّه، به نقش تأثیرگذار انعطاف‌پذیری قوانین فقهی ـ حقوقی ـ اجتماعی برای رسیدن بشر به سعادت واقعی‌اش پی خواهیم برد.

۲.

گفتگوی اسلام و مسیحیت از دیدگاه ابن عربی و اکهارت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: قاسم کاکایی

منبع: نامه مفید ۱۳۸۱ شماره ۳۴

کلیدواژه‌ها: اسلام مسیحیت توحید تثلیث تسامح ابن عربى اکهارت

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد تاریخی قرون وسطی قرون وسطی متاخر (قرون 14 و 15)

تعداد بازدید : ۱۱۸۰۹

ادیان بزرگ ابراهیمى امروز در برابر هجوم اندیشه‏هاى الحادى قرار گرفته‏اند و باید پاسخگوى انتظارات بشر این عصر از دین باشند. از این رو گفتگوى آنها براى رسیدن به مواضعى واحد اجتناب‏ناپذیر مى‏نماید. این مقاله بر آن است که راه گفتگو را باید در باطن دین جستجو کرد و در این میان عرفا بیشترین سهم را مى‏توانند، داشته باشند. نگارنده در راستاى گفتگوى بین اسلام و مسیحیت، ابن عربى و اکهارت را که بزرگترین عرفاى نظریه پرداز اسلام و مسیحیت اند برگزیده و از دیدگاه آنان بحث را مورد تجزیه و تحلیل قرار داده است. تسامح دینى و فرق آن با پلورالیسم، وحدت ادیان و اختلاف شرایع و نیز موانع کلامى گفتگوى بین اسلام و مسیحیت و راههاى رفع آنها از دیدگاه این دو عارف مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.

۳.

تساهل‏گرى مذهبى آل‏بویه

نویسنده: مریم شاکرى

منبع: تاریخ پژوهان ۱۳۸۶ شماره ۱۲

کلیدواژه‌ها: تسامح تساهل آل‏بویه کشوردارى علم دوستى

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ تشیع

تعداد بازدید : ۳۱۵۳

تساهل و تسامح مذهبى به عنوان یک اصل کشوردارى در دوره حاکمیت آل‏بویه نظر بسیارى از مورخان و محققان را به خود جلب کرده است. غالب محققان و پژوهشگران، دستاوردهاى مهم تمدنى و فرهنگى این دوره را که مولود طبیعى تساهل و تسامح بوده است، بررسى و تحقیق کرده، اما به عوامل این تساهل‏گرى توجه کمترى نموده‏اند. موضوع بنیادى این پژوهش، بررسى زمینه‏ها و عوامل گرایش خاندان بویه به تساهل‏گرى است. در این راستا تأمل در شرایط تاریخى ـ مذهبى و فرهنگى جامعه به مثابه علل زایش تفکر مبتنى بر تساهل و مدارا، مد نظر قرار گرفته و نیز پیشینه روادارى و تساهل‏گرى در خاندان‏ها و حکومت‏هاى ایرانى گذشته، به منزله خصوصیات خانوادگى این خاندان و به عنوان زمینه پذیرش اصل تساهل از جانب امیران آل‏بویه مطرح شده است. علم دوستى، دانش پرورى و کسب اعتبار و مشروعیت نیز به عنوان عوامل عام پیدایش تساهل‏گرى، به‏ویژه در سده چهارم هجرى و در دولت متقارن آل‏بویه نیز از نظر، دور نمانده است.

۴.

تسامح در تلمیح به داستان های حماسی و ملی در شعر فارسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: حیدر قمری

منبع: فصلنامه علمی پژوهشی علوم انسانی دانشگاه الزهرا ۱۳۸۶ شماره ۶۶

کلیدواژه‌ها: تسامح روایت حماسه تلمیح

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی ادبیات انواع ادبی ادبیات حماسی

تعداد بازدید : ۱۸۱۶ تعداد دانلود : ۹۴۶

نوشتار حاضر با هدف نشان دادن تسامح در تلمیح به داستان های حماسی و تحلیل دلایل آن، نگاشته شده است. برای این منظور ابتدا شاهنامه فردوسی - که ماخذ اصلی داستان های ملی است - مطالعه شد تا صورت دقیق و جزییات روایان آن بررسی شود. سپس عمده ترین متون نظم فارسی از منظر اشاره به داستان های این اثر ارجمند به مطالعه گرفته شد که از میان تلمیحات موجود در آن ها، حدود شانزده تلمیح ناصحیح استخراج شد. حاصل این بررسی ها دست مایه اصلی نگارنده در مقاله حاضر بوده است. انبوه داستان های اسطوره ای و صعویت احاطه شاعر بر همه آن ها، تنوع منابع داستانی، کم اهمیتی یا بی اهمیتی شکل صحیح داستان، وجود روایت های متفاوت از داستانی واحد، از دلایل عمده تسامح در تلمیحات ذکر گردیده است.

۵.

بررسی روایت ابوحیان توحیدی از ماجرای فیل شناسی کوران و نسبت آن با کثرت گرایی دینی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: ابراهیم موسی پور

منبع: مقالات و بررسی ها ۱۳۸۱ شماره ۷۲

کلیدواژه‌ها: تسامح اخوان الصفا کثرت گرایی دینی ابوحیان توحیدی فیل شناسی کوران

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام کلام جدید پلورالیسم دینی

تعداد بازدید : ۱۶۴۴ تعداد دانلود : ۸۷۱

از آثار و نوشته های ابوحیان توحیدی پیداست که وی با وجود زندگی در کانون تصادم و اصطکاک میان عقاید و مذاهب مختلف در بصرة قرن چهارم، شخصیتی آزاداندیش و تا حدود زیادی بدور از تعصب دینی و مذهبی بوده است. این بی تعصبی می تواند علاوه بر جنبه های درونی او، متأثر از نفوذ افکار استادش ابو سلیمان منطقی، مراودة توحیدی با اخوان الصفا و نیز قدری گرایش او به زهد و تصوف بوده باشد؛ با این حال، در برخی آثار ابوحیان چیزی بیش از بی تعصبی و تسامح در دین، و در واقع گونه ای قول به کثرت باوری دینی نیز ملاحظه می شود. از این رو ارائه هر تفسیری از حکایت فیل شناسی کوران در کتاب المقابسات- به مثابه یک متن که به دست توحیدی پدید آمده بدون توجه به نیت او که احتمالاً با مراجعه به شخصیت تاریخی او قابل اکتشاف است بهرة شایانی از حقیقت نتواند داشت. با چنان مراجعه ای، در نهایت به نظر می رسد که توحیدی از گرایشهای کثرت باورانة دینی بر کنار نبوده است.

۶.

دو تاویل از یک تمدن :بازخوانی دو اثر عبدالحسین زرین کوب؛ دو قرن سکوت و کارنامه اسلام(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: اصغر (سیاوش) شوهانی

منبع: تاریخ و تمدن اسلامی پاییز و زمستان ۱۳۸۸ شماره ۱۰

کلیدواژه‌ها: تسامح جهان وطنی جهان اسلام اهل ذمه تعاسر همزیستی مسالمت آمیز فرهنگ و تمدن اسلامی

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی تاریخ فلسفه تاریخ مباحث نظری

تعداد بازدید : ۳۹۷۹ تعداد دانلود : ۱۱۹۶

تاریخ نگاری اسلامی فراز و نشیب بسیاری داشته و از شرایط و ویژگی های اجتماعی و تاریخی بسیاری تاثیر پذیرفته است، تا آنجا که می توان از مولفه هایی یاد کرد که به مثابه مجموعه یک گفتمان تاریخی، تاریخ نگاری یک دوره را رقم می زند. آثار دکتر عبدالحسین زرین کوب درباره تاریخ ایران در قرون نخستین اسلامی، طی نیم قرن گذشته در حوزه دانشگاهی از مقام و مرجعیت شایانی برخوردار بوده است. دو قرن سکوت، محصول دهه سی خورشیدی، اثری که بیش از آثار دیگر وی زبانزد عام و خاص است، روایتی متفاوت با روایت کارنامه اسلام، محصول دهه پنجاه خورشیدی، ارایه می دهد. در روایت نخست بر دستاورد تمدن اسلامی در قرون نخست می تازد و ورود اعراب مسلمان را منشا نگون بختی ایرانیان می نامد و در روایت دیگر به آن می بالد و این تلاقی را موجب باروری و شکوفایی دو تمدن می داند. مقاله پیش رو سعی دارد به مقایسه این دو روایت از تمدن اسلامی و واکاوی تناقض پیش آمده از منظر هرمنوتیک بپردازد

۷.

تاثیرسعدی بر آثار ولتـر (فیلسوف قرن 18 فرانسه)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: فاطمه عشقی

منبع: پژوهش های زبان و ادبیات تطبیقی سال اول پاییز ۱۳۸۹ شماره ۳

کلیدواژه‌ها: تسامح عدالت شرق یکتاپرستی

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۴۹۵۶ تعداد دانلود : ۱۷۲۱

تحقیقات وسیعی درباره سعدی و غرب تا به حال انجام شده است، اما سهم سعدی در آثار ولتر، این فیلسوف روشنگر که امروز حتی به نام پیش کسوتِ تساهل و تسامح شناخته شده است و تمام دوران طولانی زندگیش را برای بهبود جوهره وجود انسانی چه از طریق حکایات (معروف ترین آن ها زدیگ یا صادق) و چه از طریق تحقیقات تاریخی (تاریخ شاهان یا تتبع بر اخلاقیات) صرف کرد بسیار است. فیلسوفی چون ولتر در سعدی همان آنی را پیدا کرد که تا آخر قرن 17 افکار مسالمت جویانه اش به خصوص نزد سیاحان پروتستان ستایش شد. از اوایل قرن 18 روشنگران برای اشاعه مرام فلسفی خود بر پایه انسانگرایی مسیحی کلاسیک جدید خلاف کلاسیک یونان باستان در جهت بهبود وضع سیاسی و مذهبی جامعه فرانسه بر مبنای وضع قوانین و اعتلای اخلاقیات احتیاج به منابع زنده و مستدل از کشورهای بر سر زبان و دور از اروپا داشتند. خواهان آن بودند که با نشان دادن فرهنگ غنی دیگری کمبودها و خود باوری های بی محتوای طبقه فرهنگ زده فرانسه را انتقاد کنند. شواهد و تحقیقات نشان می دهد که ولتر بیش از آنچه به طورگذرا بخواهیم در باره اثر پذیریش از سعدی در قسمتی از حکایاتش بگوییم به او مدیون است. جای پای او را چه مستقیم آنجا که خود اعتراف می کند و چه غیر مستقیم آنجا که در تاملات و واکنش هایش انعکاس می یابد، می توان جست وجو کرد. در ادبیات ولتر نه تنها شرق افسانه ای با طنز و استعاراتش نفوذ دارد، بلکه فلســـفه اخلاقی، خداپرستی و سیاسی و بالاخره ایده آل انسان دوستی سعدی نیز در نوشته هایش(1) حلول کرده است؛ به همین دلیل هم منابعی را که نشان می دهند ولتر از سعدی بهره ها برده است، نباید از نظر دور داشت، زیرا این منابع می توانند ادعای تفاهم ولتر با سعدی را در این پژوهش ثابت کنند و دلایلی بر پیشرفت تاثیر افکار سعدی بر میراث گذاران اواخر قرن و شعرا، محققان و مترجمین قرن 19و ادبیات نوین باشند.

۸.

شمیل و اسلام(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: شهین اعوانی

منبع: پژوهش های فلسفی-کلامی سال دهم بهار ۱۳۸۸ شماره ۳ (پیاپی ۳۹)

کلیدواژه‌ها: تسامح صلح شرق شناسی اقبال لاهوری اسلام شناسی شمیل

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۳۲۴ تعداد دانلود : ۱۱۴۵

جریان شرق شناسی و اسلام شناسی در حوزه های دانشگاهی جهان، پیوسته با واکنش های مختلفی از سوی شرق مواجه بوده است. برخی، محققین در این رشته ها را همکاران سیاسی دولت متبوع می دانند و در فعالیت های آنها به دنبال مقاصد استعماری و... هستند. عده ای شرق شناسان را معاند اسلام می دانند. در مقابل این آراء، بعضی شرق و غرب را از یکدیگر جدایی ناپذیر می دانند؛ آنه ماری شیمل در زمره این دسته محسوب می شود. این مقاله سه نوع جریان شرق شناسی را برمی شمارد؛ رویکرد به شرق بر مبنای کتابهایی نظیر هزار و یک شب؛ مواجهه با شرق از طریق مطالعه الهیات و ادیان ابراهیمی؛ و شیفتگی و عشق به شرق؛ و شیمل را در دسته سوم جای می دهد و به تبیین علمی رویکرد شیمل به اسلام، ویژگی های اسلام شناسی وی و اهمیت جایگاه علمی و معنوی او به عنوان اسلام شناس در سطح جهان می پردازد.

۹.

بررسی و سنجش وضعیت مدارای اجتماعی در لرستان

نویسنده: مجتبی ترکارانی

منبع: جامعه شناسی مسائل اجتماعی ایران (تحقیقات علوم اجتماعی ایران) سال اول تابستان ۱۳۸۸ شماره ۳

کلیدواژه‌ها: تسامح تساهل مدارا مدارای اجتماعی تحمل رواداری بردباری اجتماعی کینگ و لرستان

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی انسان شناسی انسان شناسی زیستی روان شناسی اجتماعی

تعداد بازدید : ۳۲۷۴ تعداد دانلود : ۱۹۲۳

مسأله: قرار گرفتن افراد و گروه های مختلف با اندیشه ها و رفتارهای متفاوت در کنار هم و لزوم احترام به حقوق همدیگر و همزیستی مسالمت آمیز ضرورت طرح و شناخت مدارای اجتماعی را به عنوان ابزاری برای حل این مسایل خاطر نشان می کند. روش: در این نوشتار برای سنجش مدارای اجتماعی در جامعه مورد مطالعه با استفاده از روش توصیفی و پیمایشی به طراحی مقیاسی چند بعدی بر مبنای مدل کینگ (با ابعاد مدارای عقیدتی، سازمانی، هویتی، رفتاری) پرداخته و با احتساب حجم نمونه به 300 نفر، جمعیت نمونه را از افراد 15 سال به بالای سه شهرستان خرم آباد، بروجرد و نورآباد به وسیله نمونه گیری نسبی- طبقه ای انتخاب شده است. با استفاده از پرسشنامه به جمع آوری داده ها اقدام شده و داده ها به وسیله نرم افزارهای مربوط تحلیل و گزارش شده اند. یافته ها: در جامعه مورد مطالعه، مدارای قومیتی و ملیتی و مدارا در رفتار با مجرمان در سطح متوسط رو به بالا، مدارای جنسیتی، مدارای محلی، مدارای عقیدتی در سطح متوسط و مدارا نسبت به جرم و مدارا در روابط جنسی و مدارای سازمانی در سطح پایینی قرار دارد. نتایج: میزان شاخص کل مدارای اجتماعی در استان لرستان متوسط رو به پایین است. این نشان دهنده آن است که در بعضی از حوزه ها (روابط محلی) احتمال پیدایش رفتارهای تضادآمیز و منازعه ای بالا بوده و توجه به این شکاف ها ضروری است.

۱۰.

تسامح ابن ابیالحدید در شرح نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: علی اکبر عباسی

منبع: تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی سال سوم پاییز ۱۳۹۱ شماره ۸

کلیدواژه‌ها: تسامح مناظره ابن ابی الحدید شرح نهج البلاغه تعصب

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۷۰۹ تعداد دانلود : ۷۱۶

ابن ابی الحدید از شارحین نهج البلاغه و از نویسندگان برجسته قرن هفتم هجری است. از نکات بارز شرح ابن ابی الحدید بر نهج البلاغه تسامح نویسنده می باشد که با سعه صدر از دیدگاه های مذاهب مختلف برای پربار نمودن اثرش استفاده کرده است. در این مقاله ریشه های سعه صدر مؤلف و شواهد آن در این اثر بیست جلدی نشان داده شده است. این تسامح باعث شده است، کتاب یک طرفه و متعصبانه نوشته نشده و استدلال های عقلانی محور بحث ها باشد و در نتیجه جذابیت بسیاری پیدا نماید. تعصبات جزئی در برابر تسامح کلی کتاب ناچیز است. تولد ابن ابی الحدید در منطقه شیعی مدائن و تحصیل در نظامیه بغداد و شرکت در جلسات علمی از سنین جوانی، همچنین بهره گیری از استادانی با مذاهب مختلف، باعث شکل گیری چنین روحیه ای در وی شد، که شواهد آن، در بیان مناظرات و حتی دشنام های مخالفان، استفاده از کتب آنان و پذیرفتن برخی دلایل منطقی آنان دیده می شود.

۱۱.

معضل مفهومی مدارا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمدرضا رجبی محمد نصیری

منبع: فلسفه دین سال دوازدهم پاییز ۱۳۹۴ شماره ۳ (پیاپی ۲۴)

کلیدواژه‌ها: تسامح عرفان اسلامی تساهل مدارا رواداری

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۴۲۴ تعداد دانلود : ۹۷۱

«مدارا» یکی از فضیلت های محوری در اغلب ادیان و فرهنگ هاست که در چند صد سال اخیر بیش از پیش کانون بررسی شده است. با وجود تلاش های بسیاری که در ایضاح مفهومی آن صورت گرفته، به نظر می رسد تاکنون به سرانجام مطلوبی رهنمون نشده است. به کارگیری این اصطلاح در سخن از روش ها، اندیشه ها،مکاتب فکری، رویکردها و اشخاص و کاربست آن در قلمروهای علمی گوناگون از جمله فلسفه، اخلاق، ادیان ،علوم اجتماعی سیاست، روانشناسی و تاریخ از یک سو و به کارگیری بی ضابطه و غیردقیق آن در زبان فارسی در قالب های مشترک لفظی و معنوی از سوی دیگر، سبب ایهام در معنا شده و کار مفاهمه را دشوارتر کرده است، به گونه ای که برخی ازمتناقض نما بودن آن سخن گفته اند. این در حالی است که مفهوم «مدارا» به عنوان یک کلان مفهوم بیانگر طیفی از شیوه های رفتار در برابر اندیشه مخالف است که از تحمل آغاز و به رواداری در حوزه معرفت ختم می شود و در تعبیر دقیق تر می توان به لحاظ منطقی در رابطه اش با مفهوم «رواداری» از نسبت عام و خاص سخن گفت، نه تساوی و تباین. این پژوهش که به روش تحلیلی ارائه می شود، بعد ازگذر کوتاهی به معنای لغوی، با ایضاح مفهومی و اصطلاحی آن به بررسی آسیب موجود در این پدیده می پردازد و ریشه آن را در بیرون از مرزهای زبان فارسی جست وجو می کند و در ادامه با بیان تفاوت گفتمان «مدارا» و «رواداری» به نتایج این دو گفتمان در قلمرو معنا اشاره می کند. رهاورد دین پژوهانه این پژوهش، ایضاح مفهومی این دو اصطلاح و آشنایی با شرایط و آسیب های موجود در این دو گفتمان در دو پارادایم ""سنتی"" و"" مدرن"" است. چنانکه بسترسازی برای طبقه و تقسیم بندی میان آموزه های «مدارامحور» و «روادارمحور» در عرفان اسلامی به عنوان تنها زبان مشترک این دو گفتمان، از دیگر نتایج خواهد بود.

۱۲.

کاوشی در معنای تساهل و تسامح در دو فرهنگ اسلامی و غربی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: غلامحسین خدری

منبع: مطالعات تقریبی مذاهب اسلامی (فروغ وحدت سابق) سال دهم بهار ۱۳۹۴ شماره ۳۹

کلیدواژه‌ها: تسامح تساهل سنت اسلامی سنت غربی

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۴۳۸ تعداد دانلود : ۸۸۰

تساهل و تسامح، به معنای عدم مداخله و ممانعت یا اجازه دادن از روی قصد و آگاهی، به اعمال و عقایدی است که مورد پذیرش و پسند شخص نباشد. اسلام، این اصل را پذیرفته و بنای آن بر سخت گیری و مشقت نیست و از سوی دیگر، با آزادی بی قید و شرط نیز مخالف است. اساس تساهل و تسامح غربی بر این مبنا است که اعمال و رفتار فردی تا جایی درست هستند که موجب گسترش سعادتمندی مادی انسان گردند. در این نوشته، نشان داده می شود که تساهل و تسامح در اسلام، معنایی متفاوت با فرهنگ غربی داشته و دیدگاه متفاوتی را دنبال می کند.

۱۳.

نقش مدارا در تعالی انسان و جامعه (سلوک فردی و اجتماعی) با رویکردی به اندیشه عرفانی و رفتار سیاسی امام خمینی(س)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: فاطمه طباطبایی

منبع: پژوهشنامه متین سال هجدهم زمستان ۱۳۹۵ شماره ۷۳

کلیدواژه‌ها: تسامح اخلاق فضیلت سیاست سلوک

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۱۹۸ تعداد دانلود : ۶۱۱

: مدارا در فرهنگ مفاهیم سیاسی به معنای تسامح، دیگرپذیری، پذیرش امر غیر قابل قبول و نیز نوعی رواداری و عدم تداخل و تقابل با آرا، عقاید، نگرش، رفتار و ... دیگران علی رغم عدم پذیرش و مقبولیت آنهاست. از این رو تعریفی سلبی است و نتیجه آن تحمل دیگران و مدارا کردن با آموزه ها و باورهای افراد و مسلک های مختلف اجتماعی و دینی است و از منظر درون دینی نیز فضیلتی اخلاقی است که به گونة فردی و اجتماعی مطرح می شود. رفتاری مهربانانه و هدایتگرانه با خود به منظور انقیاد نفس و نیز هدایت افراد برای ساختن جامعة انسانی و متعالی است بدین ترتیب مدارا هم موجب شکوفایی انسانیت انسان و هم عامل تحقق جامعة انسانی می گردد. بدیهی است اتصاف به این صفت اخلاقی عرفانی و اجرای درست و معقول آن نیازمند سلوک علمی و عملی است. نگارنده در این پژوهش به تبیین مؤلفه ها، مبانی، ضرورت و تأثیر آن در تعالی فرد و جامعة متعالی با رویکردی به اندیشة عرفانی و سیرة امام خمینی می پردازد.

۱۴.

زمینه های همگرایی در مناسبات مسلمانان و زرتشتیان در منطقه فارس (دوره آل بویه 447-322 ق)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: فاطمه اروجی محمد رضایی

منبع: تاریخ نامه ایران بعد از اسلام سال هشتم بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۱۴

کلیدواژه‌ها: تسامح همگرایی تساهل آل بویه فارس

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۰۲۶ تعداد دانلود : ۷۱۰

یکی از تحولات مهم پس از فتوحات اعراب، گسترش تدریجی اسلام و در نتیجه تبدیل مسلمانان به جمعیت غالب در سراسر فلات ایران بود. با این وجود به گواهی منابع مختلف در برخی مناطق مانند فارس عده ی زیادی از زرتشتیان بدون تمایز خاص با مسلمانان، زندگی نسبتاً آرام و مسالمت آمیز همراه با همگرایی را سپری می کردند. در شکل گیری این وضعیت زمینه ها، علل و مؤلفه های چندی اثرگذار بوده اند. سیاست همراه با تساهل و تسامح و اهتمام به حمایت و حفظ حقوق غیرمسلمانان و نیز مقابله با گروه ها و افراد تندرو از سوی آل بویه به ویژه در دوره قدرت، امکان زیادی جهت آخرین حضور پررنگ زرتشتیان در عرصه اجتماعی فراهم آورد. این رویکرد حکومت با دستورات دینی مبنی بر لزوم رعایت حقوق اهل ذمه و نیز وجود پاره ای تشابهات در اعمال و اندیشه ها و نیز فرهنگ و آداب ورسوم ریشه دار ایرانی که دچار تغییر چندانی نشده بودند، باوجود پاره ای مخالفت ها، تقویت گردید. هردو گروه مسلمان و زرتشتی میراث دار فرهنگ مشترکی بودند که به صورت طبیعی ایشان را جامعه ای واحد نشان داده سبب ایجاد رابطه عمدتاً مسالمت آمیز و همگرایانه گردید که در عرصه اجتماعی تاًثیر گذار بوده است. مهم ترین دستاورد پژوهش حاضر را می توان معرفی علل و مؤلفه هایی که به ایجاد جامعه ای به دور از تنش های مخرب انجامید دانست. در این جستار سعی داریم عوامل مؤثر در شکل گیری روابطی مبتنی بر همگرایی بین دو گروه در عصر آل بویه در ایالت فارس را با روش توصیفی تحلیلی با رویکردی تاریخی و تکیه بر مطالعات کتابخانه ای تبیین نماییم.

۱۵.

واکاوی مصادیق تسامح و مدارا در قرآن، سنت و چگونگی ظهور در فرهنگ و تمدن اسلامی

نویسنده: ابوالفضل کاکویی

منبع: تاریخنامه خوارزمی سال پنجم زمستان ۱۳۹۶ شماره ۲۰

کلیدواژه‌ها: تسامح سنت قرآن مدارا تمدن تمدن و فرهنگ اسلامی

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۹۲۰ تعداد دانلود : ۶۴۳

مدنی بالطبع بودن انسان و تشکیل اجتماعات مختلف و اختلاف در نژاد، زبان، فرهنگ و گاه حفظ برخی منافع شخصی موجب به وجود آمدن برخی مناقشات و ناهماهنگی در زندگی او می شود؛ لذا از ابتدای خلقت تسامح و گذشت و به معنای دیگر مدارا از تاکیدات قرآن کریم در فرهنگ و تمدن اسلامی بوده است تا در سایه آن بتوان از بسیاری انحرافات اخلاقی و ناهنجاری های اجتماعی/سیاسی/اقتصادی و...دست کشید و با جوامع دیگر ارتباط برقرار نمود. براین اساس پژوهش حاضر درصدد است با مبنا قرار دادن قرآن و سنت نبوی به واکاوی و چگونگی ظهور و بروز تسامح و مدارا در تمدن و فرهنگ اسلامی مورد کنکاش قرار دهد. برای رسیدن به این مهم پژوهش تحلیلی، توصیفی حاضر پس از بیان مساله به بحث مفهوم و معناشناسی این مهم در دو حوزه لغت و اصطلاح پرداخته و بخش دوم به تبیین جایگاه و دیدگاه قرآن پیرامون تسامح ومدارا و بخش سوم به بررسی این مهم در سنت نبوی و در بخش نهایی به ارتباط، جایگاه وچگونگی بروز و ظهور تسامح و مدارا در فرهنگ و تمدن اسلامی پرداخته است.

۱۶.

«پلورالیسم هنجاری در سیره مهدی(ع)» (الگوی رفتاری امام مهدی با پیروان ادیان و مذاهب)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: مهدی گنجور حسین عزیزی

منبع: الهیات تطبیقی سال نهم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱۹ 35 - 48

کلیدواژه‌ها: امام مهدی (ع) الگوی رفتار ارتباطی پلورالیسم هنجاری همزیستی مسالمت آمیز تسامح

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی

تعداد بازدید : ۵۶۷ تعداد دانلود : ۴۵۴

یکی از مباحث بحث برانگیز کلام جدید در حوزه مهدویت پژوهی، مسئله چگونگی رفتار و ارتباط امام زمان(عج) با پیروان سایر ادیان در دوران ظهور است. یکی از آن مسائل، «پلورالیسم هنجاری در سیره مهدی» است. متأسفانه از دیرباز، به دلیل سوءبرداشت و فهم قشری از برخی متون و روایات، باور به خشونت و برخورد تند امام عصر(ع) با نامسلمانان در اذهان توده شیعیان نفوذ کرده و موجب بی رغبتی و هراس برخی زودباوران از درک آن روزگار پُرفضیلت شده است؛ ازاین رو، نوشتار حاضر با توجه به نیاز علمی جامعه امروزی به مباحث اخلاقی و با توجه به بحران معیار در رفتار با غیر هم کیشان، درصدد فهم منطقی از الگوی رفتار ارتباطی با پیروان سایر ادیان، در پرتو آموزه های مهدویت، برآمده و به سبک مسئله محور و روش تحلیلی توصیفی به تبیین مبانی، ادلّه و مؤلفه های این الگوی اخلاقی پرداخته است. در این مقاله، ادعا و استدلال شده است که طبق سیره و فرهنگ مهدوی، مناسبات ما با غیرمسلمانان باید مبتنی بر احترام و مهرورزی، آزادی و کرامت انسان، رعایت حقوق اقلیت ها، رفق و مدارا، تأکید بر اصول مشترک، همزیستی مسالمت آمیز، گفتمان عقلی و مذاکره علمی باشد.

۱۷.

ناسازگاری زبان اخلاقی جدید با زبان اخلاقی سنتی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: مرضیه صادقی

منبع: پژوهش های اخلاقی سال پنجم تابستان ۱۳۹۴ شماره ۴ (پیاپی ۲۰)

کلیدواژه‌ها: تسامح فضیلت عدالت خیر خود مختاری زبان اخلاقی جدید و واژه نامه ی اخلاقی آن

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی

تعداد بازدید : ۴۸۱ تعداد دانلود : ۲۹۳

مقاله ی حاضر در صدد بررسی زبان اخلاقی جدید از منظر ارزش ها و فضایلی که مورد نظر آنهاست و مقایسه ی آن با زبان اخلاقی سنتی میباشد. هر یک از این دو، واژه نامه ای مختص به خود دارند که کاملا با دیگری متفاوت ویا حتی ناسازگار می باشد. در زبان اخلاقی جدید، به فضایل خارجی از جمله عدالت، آزادی، تسامح، عقلانیت و خود مختاری فردی توجه شده است که طبیعتا این انتخاب، لوازم و آثاری از جمله عدم التفات به فضایل نفسانی و کمالات نفس، داشتن یک زبان خنثی و مشتمل بر بی طرفی و عدم توجه به ضعف عقل آدمی و لحاظ آن به عنوان معیار نهایی در انتخاب صور مختلف زندگی، در مقابل اخلاق ارسطویی ابتدا به بحث از نفس و کمالات آن و فضایل نفسانی پرداخته و سپس آن ها را پلی برای کسب خیرات خارجی قرار میدهد علاوه بر اینکه ملاک راعقل عملی می داند که در سایه ی تلبّس به حکمت، صاحب آن قادر به تشخیص صحت و سقم افعال میباشد.

۱۸.

بررسی و نقد صلح کل در ادبیات عرفانی با مطالعه تطبیقی در سیره و اندیشه امیرمؤمنان علی(ع)

نویسنده: روح الله آهنگران

منبع: پژوهش در هنر و علوم انسانی سال چهارم بهمن ۱۳۹۸ شماره ۸ (پیاپی ۲۲)

تعداد بازدید : ۸۱۰ تعداد دانلود : ۵۵۲

در این مقاله بر آن هستیم که به بررسی و نقد صلح کل در ادبیات عرفانی با مطالعه تطبیقی در سیره و اندیشه امیرالمومنین علی(ع) بپردازیم. ناگفته پیداست که امیرالمومنین(ع) در نهجالبلاغه با توجه به جایگاه والای انسانها اصالت را به صلح داده است، و جنگ را امری عرضی و فرعی دانسته است که با پایبندی به چارچوب اخلاقی و انسانی صدمات ناشی از جنگ به حداقل میرسد. در اسلام تاکید بر این اصل است که هرآنچه را برای خود میپسندید برای دیگران نیز بپسندید. طبق بررسیهای به عمل آمده در هیچ نبردی نیز امیرالمومنین(ع) خواستار اولیهای نبرد نبوده است، در واقع ایشان بیش از هرکسی از صلح کل و مصالحه استقبال کردهاند. اما صلح و دوستی از اصول اولیه تصوف وعرفان نیز است و از پایههای مهم ادبیات عرفانی محسوب میشود. در دورههای ابتدایی عرفان و در میان فرقههای ابتدایی این اصل کمتر وجود دارد اما در سدههای بعدی در تصوف عاشقانه این اندیشه بیشتر آشکار است. بنابراین طبق گزارش ارائه شده، بر آن هستیم که به روش کتابخانهای و کیفی به بررسی صلح کل در ادبیات عرفانی و آراء امیرالمومنین(ع) بپردازیم.

۱۹.

تاثیر تمدن اسلامی در تحولات فکری اروپا در سده های میانه

نویسنده: ابراهیم باوفای دلیوند

منبع: پژوهشنامه تاریخ سال یازدهم پاییز ۱۳۹۵ شماره ۴۴

کلیدواژه‌ها: تمدن اسلامی تسامح ابن سینا ابن رشد رنسانس سده های میانه جنگ های صلیبی نهضت ترجمه اروپا

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی تاریخ

تعداد بازدید : ۸۹۵ تعداد دانلود : ۵۰۳

مسلمانان به یمن دین اسلام در طول تاریخ ، تمدنی را در ممالک اسلامی به وجود آوردند که به تمدن اسلامی نام بردار شده است. این تمدن در برهه ای از تاریخ،و در طول مدتی کوتاه،ضمن تسلط بر پهنه ی وسیعی از ممالک جهان آن روز، مرزهای علم و فرهنگ را چنان توسعه داد که، تحولی شگرف در جهان بوجود آوردکه نمی توان عظمت وتاثیر آن را در تمدن های دیگر نادیده گرفت. این مقاله به دنبال آن است که اسباب و علل نقش آفرینی تمدن اسلامی در بیداری اروپا چه بود ؟ فلسفه اسلامی چه تاثیری بر فلسفه اروپا طی قرون وسطی گذارد و چگونه زمینه را برای رنسانس عقلی اروپا و گذار آن از سده های میانه به سوی عصر جدید فراهم کرد؟ سوال های فرعی تحقیق از این قرارند: - چه عواملی باعث رشد و شکوفایی تمدن اسلامی در آن دوران شد؟ - وضعیت علمی اروپا در سده های میانه چگونه بوده است ؟ - چگونه نهضت ترجمه در اروپا توانست آنان را با آثار و دستاوردهای متفکران اسلامی آشنا کند؟ به نظر می رسد و فرض بر این است که طی جنگ های صلیبی و سفرهای تجاری و علمی مسلمانان و اروپاییان زمینه تبادل فرهنگی و عرضه اطلاعات و دستاوردهای علمی میان این دو تمدن فراهم آمد. روش این تحقیق به اعتبار جمع آوری اطلاعات ، کتاب خانه ای و به اعتبار نوع هدف بنیادی و به اعتبار ماهیت و روش ، علی – تاریخی و نیز تحلیلی است.

۲۰.

اعتدال سیاسی در اسلام

نویسنده: جمال فرزندوحی مجید زیدی سلام احمدی

منبع: پژوهش های سیاسی سال پنجم بهار ۱۳۹۴ شماره ۱۲ 70 - 86

کلیدواژه‌ها: سیاست شوری تسامح حقوق

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی

تعداد بازدید : ۲۶۳ تعداد دانلود : ۲۷۳

کلمه سیاست در اسلام عبارت است از: مدیریت حیات انسان ها چه در حالت فردی و چه در حالت اجتماعی برای وصول به عالی ترین هدف های مادی و معنوی. در منش اعتدال سیاسی اسلام، چتری گسترده همه را پوشش می دهد؛ که حتی در صورت اختلاف نظر و عقیده، راهی برای هم قدم شدن در جهت منافع مشترک، آرمانها، راهبردها و واقعیتها باشد.ایجاد گفتمان و منش اعتدالگرایی در فضای سیاسی می تواند همان جوهره و اصل سیاست اخلاقی مورد نظر آموزه های دینی باشد .اعتدال سیاسی همیشه به مبانی اخلاقی و انسانی تاکید دارد تا تمامی رویکردها بر جاده اعتدال جاری شود. اعتدال سیاسی در اسلام دارای شاخصه هایی مانند شوری، تسامح، احترام به حقوق افراد و بکارگیری تجهیزات و...می باشد. ما در این مقاله درصدد برآمده ایم؛ منش اسلام را در سیاست که همان مشی اعتدال می باشد؛ با استفاده از آیات واحادیث بیان نماییم. روش تحقیق مورد استفاده اسنادی وکتابخانه ای است.