مطالب مرتبط با کلیدواژه

ترکیه


۲۸۱.

تبیین روابط روسیه و ترکیه در بحران سوریه از چشم انداز رئالیسم مشروط(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سیاست جهانی دوره نهم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۴ (پیاپی ۳۴) 189 - 218
تعداد بازدید : ۱۲۱ تعداد دانلود : ۱۲۱
تحولاتی که در سال 2011 میلادی درخاورمیانه آغاز گردید پیامدهایی را برجای گذاشت. اعتراضات علیه اسد موجب ایجاد بحران ها و پیدایش خشن ترین گروه های تروریستی گردید و ابعاد بین المللی به خود گرفت. بحرانی که پای قدرت های منطقه ای و فرامنطقه ای چون ترکیه و روسیه را به میان کشید. ترکیه به دلیل هم مرز بودن و تهدیدات ناشی از گروه های تروریستی و روسیه به دلیل حفظ پیوندهای اقتصادی و نظامی خود با سوریه، و جلوگیری از کاهش نفوذ خود درخاورمیانه وارد میدان شدند. روسیه و ترکیه پیش از این همکاری های وسیعی داشتند که با وقوع بحران سوریه و مواضع دو کشور، در تقابل با یکدیگر قرارگرفتند و زمانی به اوج رسید که ترکیه جنگنده روسیه را در مرز سوریه سرنگون کرد و روسیه نیز تمامی روابط خود با ترکیه را قطع کرد اما، بار دیگر دو کشور به سمت همکاری گرویدند. هدف این پژوهش تبیین روابط روسیه و ترکیه در بحران سوریه از منظر رئالیسم مشروط می باشد. سوال اصلی نیز به این صورت است که روابط روسیه و ترکیه دربحران سوریه بر اساس چه الگوی نظری قابل تبیین است؟ که در پاسخ به سوال اصلی، فرضیه پژوهش بر این اساس است که روابط روسیه و ترکیه با توجه به تحول از فاز تنش و قطع روابط به همکاری و نزدیکی روابط بر اساس رئالیسم مشروط مبتنی بر اولویت دادن به همکاری به جای رقابت در روابط قدرت های رقیب برای کسب منافع، قابل تبیین است. روش تحقیق دراین مقاله کیفی با رویکرد تبیینی-توصیفی است.
۲۸۲.

پایایی و پویایی کمالیسم در سیاست خارجی معاصر ترکیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سیاست جهانی دوره دهم بهار ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۳۵) 7 - 40
تعداد بازدید : ۱۷۰ تعداد دانلود : ۱۲۶
افزایش نفوذ احزاب اسلام گرا از اواخر دهه ی 1980 میلادی و به ویژه به قدرت رسیدن حزب اسلام گرای عدالت و توسعه در جمهوری ترکیه از اوایل هزاره ی کنونی، پرسش های گوناگونی را راجع به سرنوشت ایدئولوژی مورد ترویج نخستین رهبران این کشور، که به نام بنیان گذار آن، مصطفی کمال آتاترک، کمالیسم خوانده می شود، برانگیخت؛ زیرا این ایدئولوژی بر نوعی سکولاریسم بنا شده بود و مدرن سازی ترکیه به شیوه ی غربی را در دستور کار داشت. استمرار حضور حزب یادشده در رأس هرم قدرت در سال های متمادی نیز پرداختن به این مسئله را ضروری تر کرده است. این پژوهش در تلاش برای پاسخ به این پرسش است که «کمالیسم در عرصه ی سیاست خارجی معاصر ترکیه از چه جایگاهی برخوردار بوده است؟» و در این راه با جست و جوی داده های مختلف در مورد مهم ترین عرصه های سیاست خارجی این کشور، به ارزیابی این فرضیه پرداخته است که «اگر چه کمالیسم هنوز ایدئولوژی قدرتمندی در سیاست خارجی ترکیه بوده اما تعدیل هایی را نیز شاهد بوده و از برخی جهات با افول مواجه شده است». بازه ی زمانی پژوهش حاضر، از تأسیس حزب رفاه، مهم ترین سلف حزب عدالت و توسعه، توسط نجم الدین اربکان در سال 1987 آغاز شده است. این پژوهش به روش توصیفی-تحلیلی انجام گرفته است و جمع آوری داده های مورد نیاز، به طریق اسنادی و کتابخانه ای بوده است. یافته های این پژوهش نشان دادند که شش اصل تشکیل دهنده ی کمالیسم، یعنی مردم گرایی، ملی گرایی، دولت گرایی، جمهوری خواهی، لائیسیته و انقلابی گری از پایایی یکسانی در سیاست خارجی معاصر ترکیه برخوردار نبوده و برای سیاست ورزان این کشور میزان متفاوتی از اهمیت را دارا بوده اند.
۲۸۳.

سیاست خارجی ترکیه در بحران قره باغ از منظر قدرت هوشمند(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های روابط بین الملل دوره ۱۲ زمستان ۱۴۰۱ شماره ۴ (پیاپی ۴۷) 245 - 271
تعداد بازدید : ۱۸۳ تعداد دانلود : ۱۵۶
  کشورهای قفقاز جنوبی پس از فروپاشی شوروی به استقلال رسیدند. در این میان تشدید اختلافات ارضی بین آذربایجان و ارمنستان باعث به وجود آمدن نزاع های سخت بر سر قره باغ شده است. هم زمان ترکیه نیز باسیاست های منطقه ای خود درصدد است تا به عنوان برادر بزرگ ترک با ترکیب قدرت نرم و سخت یا به عبارتی قدرت هوشمند، در حمایت از آذربایجان نقش برجسته ای را ایفا کند. مقاله حاضر به روش توصیفی و تحلیلی به دنبال پاسخ به این پرسش است که در راهبردهای عمده ترکیه بحران قره باغ ، از منظر قدرت هوشمند چیست؟ در پاسخ به این سؤال، فرضیه مقاله بیانگر آن است که ترکیه با درک اینکه بحران قره باغ فرصت مناسبی را برای نفوذ این کشور بعد از یک صد سال دوری از این منطقه فراهم می سازد تلاش کرد تا با ترکیبی از سیاست های سخت شامل تقویت قدرت نظامی آذربایجان از یک سو و سیاست های نرم شامل تأکید بر هویت قومیتی و نژادی به نفوذ خود در منطقه قفقاز دست یابد. در این راستا، قدرت هوشمند ترکیه سعی داشته تا با کمترین هزینه بیشترین سود را از شرایط بحرانی قره باغ به دست آورد ولی درنهایت با در نظر گرفتن تأثیر روسیه در حل بحران و منابع نفوذ، ترکیه نتوانسته است در منطقه قفقاز جنوبی با موفقیت کامل به اهداف سیاست خارجی دست یابد.
۲۸۴.

تحلیل روابط انرژی میان ایران، ترکمنستان و ترکیه از دیدگاه منطقه گرایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات اوراسیای مرکزی سال پانزدهم پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۳۱) 241 - 263
تعداد بازدید : ۱۷۰ تعداد دانلود : ۱۳۰
در دهه های گذشته، ایران و ترکمنستان همسایگان قابل اعتمادی بوده اند، اما برای گسترش روابط و صادرات گاز به اروپا از راه ترکیه موانع و مشکلاتی داشته اند که در پژوهش های اخیر از دیدگاه منطقه گرایی کمتر بدان پرداخته شده است. این پرسش مطرح است که فرصت ها و چالش های حمل ونقل گاز ترکمنستان از مسیر ایران و ترکیه به اروپا چیست؟ در پاسخ این فرضیه مطرح می شود که روابط مثبت ترکیه، ایران و ترکمنستان و موقعیت ژئوپلیتیک ایران، سبب فرصت ها و تحریم صنعت انرژی ایران از سوی آمریکا و انحصار روسیه بر خطوط انتقال انرژی سبب چالش های انتقال گاز ترکمنستان به اروپا می شود. از چارچوب نظریه منطقه گرایی لوئیس کانتوری و استیون اشپیگل برای بررسی همکاری و رقابت دولت ها و ترکیب این الگو با کارکردگرایی برای تحلیل عوامل همگرایی و واگرایی در روابط این کشورها استفاده می کنیم. ابزار گردآوری اطلاعات من ابع کتابخان ه ای و اینترنت ی و روش پژوهش کیفی بر اساس بررسی دلایل کارکردی پیتر مک لافلین است. نتایج نشان می دهد سازمان اکو و اتحادیه اوراسیایی گام های اولیه منطقه گرایی در منطقه اوراسیا است و انتقال گاز یک گام عملی شدن منطقه گرایی برای سه کشور ترکمنستان ایران و ترکیه است. مرزهای طولانی و ظرفیت های اقتصادی ترکمنستان دروازه ورود ایران به این کشور است. بهبود رابطه ایران و ترکیه و انتقال گاز به اروپا سبب درآمد و رشد اقتصادی و همگرایی این کشورها می شود، اما تحریم های آمریکا علیه ایران در زمینه صادرات گاز مانع شده، سود سرشاری نصیب ایران شود.
۲۸۵.

چالش های دیپلماسی فرهنگی ایران و ترکیه در آسیای مرکزی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات اوراسیای مرکزی سال پانزدهم پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۳۱) 289 - 313
تعداد بازدید : ۱۶۶ تعداد دانلود : ۱۳۱
با فروپاشی اتحاد شوروی، آسیای مرکزی به عنوان پاره ای مهم از این نظام سیاسی، در معرض تغییر و تحولات جدی قرار گرفت. اقتصادهای ورشکسته، تداوم الگوها و سنت های فرسوده، کنش سیاسی و بنیان های هویتی ازهم گسیخته، جمهوری های آسیای مرکزی را در همان ابتدای دهه 1990 دچار آشفتگی ساخت. جمع بندی نخبگان سیاسی این کشورها، استقبال از الگوهای پیشنهادی بازیگران خارجی برای برون رفت از این بن بست بود. جمهوری اسلامی ایران و ترکیه دو همسایه ای بودند که بیشتر از دیگران به ذهن رهبران این جمهوری ها می آمدند. با توجه به پاره ای از میراث مشترک فرهنگی- هویتی این دو کشور با این جمهوری ها، هر دو قدرت با بهره گیری از چاشنی فرهنگ برای نفوذ بر این منطقه می کوشیدند. اما سیاست های فرهنگی تهران و آنکارا به تدریج با موانعی جدی روبه رو شد. در این پژوهش به دنبال پاسخ به این پرسش هستیم که چالش مهم پیش روی دیپلماسی فرهنگی ایران و ترکیه در آسیای مرکزی چیست؟ در پاسخ این فرضیه مطرح می شود که برای ایران امنیتی شدن دستور کارهای فرهنگی این کشور و برای ترکیه زمزمه نوعثمانی گری و هراس از تسلط منطقه ای ترکیه، چالش اساسی فراروی دیپلماسی فرهنگی آن در آسیای مرکزی است. به نظر می رسد در این دوره سی ساله در عرصه کنشگری فرهنگی دو کشور در آسیای مرکزی، سرانجام نتیجه آن، ناکامی نسبی بوده است. روش این نوشتار کیفی با رویکرد توصیفی- تحلیلی از نوع پس رویدادی و شیوه گردآوری داده ها بر اساس داده های استنادی و مجازی است.
۲۸۶.

تدوین سناریوهای آینده روابط امنیتی ایران و ترکیه با روش سناریو ویزارد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آینده پژوهی انقلاب اسلامی سال سوم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۳ (پیاپی ۱۰) 83 - 113
تعداد بازدید : ۱۶۸ تعداد دانلود : ۱۲۱
پژوهش حاضر، به تدوین سناریوهای آینده روابط امنیتی ایران و ترکیه با استفاده از سناریو ویزارد می پردازد. تا با نیازسنجی و انجام این نوع از پژوش های راهبردی، سیاست گذاران و تصمیم گیران در روابط ایران و ترکیه بتوانند به گزینه های بدیل برای تصمیم گیری بیاندیشند. نوع تحقیق حاضر، کاربردی و روش بررسی آن با استفاده از روش های جدید آینده پژوهی، اکتشافی است. در این تحقیق براساس ماهیت آن، اطلاعات لازم به دو شیوه گردآوری می شود: روش کتابخانه ای و پرسشنامه ای. با توجه به اینکه از نرم افزار میک مک و سناریو ویزارد برای تجزیه و تحلیل داده ها استفاده می شود، نوع پرسشنامه بسته و به صورت ماتریس آثار متقابل و به پیمایش نظرات کارشناسان و متخصصان است. در نهایت 7 عامل کلیدی به عنوان عوامل پایه در سناریو ویزارد استفاده شده است. و با توجه به تجزیه و تحلیل های متعدد و با بهره گیری از پانل خبرگان، تعداد 4 سناریوی محتمل به عنوان سناریوهای خروجی سناریو ویزارد به شرح ذیل می باشد؛ سناریو اول: با خرس-ها می رقصد، سناریو دوم: هرکسی کو دور ماند از اصل خویش/ بازجوید روزگار وصل خویش، سناریو سوم: یکی به نعل... یکی به میخ، سناریو چهارم: این ره که تو میروی به ترکستان است. درنهایت چنین نتیجه گیری می شود که از میان 4 سناریوی محتمل، سناریو اول: «با خرس ها می رقصد» از مطلوبیت بیشتری برخوردار است، زیرا موجب همگرایی بیشتر ترکیه با روسیه و ورود ترکیه به جبهه کشور های تجدید نظر طلب در نظام بین الملل، که منجر به کاهش روابط با آمریکا و ایجاد تقابل می شود. و به نفع جمهوری اسلامی ایران خواهد بود. شایان ذکراست سیاست های راهبردی و کلان ج.ا.ایران در قبال تمام همسایگان زمینی اش، همواره سیاست تعامل، دوستی و برادری است.
۲۸۷.

پهپاد به عنوان ابزاری نوین در سیاست خارجی، مطالعه موردی سیاست پهپادی ترکیه (2017-2022)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سیاست خارجی سال ۳۶ زمستان ۱۴۰۱ شماره ۴ (پیاپی ۱۴۴) 201 - 226

کلیدواژه‌ها: پهپاد ترکیه سیاست خارجی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۸ تعداد دانلود : ۱۷۱
امروزه با گسترش ابزاری تحت عنوان «پهپاد» و استفاده نظامی از آن، این فن آوری جدید به شکلی از قدرت ملی بدیل گشته است و به عنوان عنصری تأثیرگذار در منازعات و تعاملات بین المللی، ایفای نقش می کند. پهپادها به عنوان سلاحی نوین، توانایی آن را دارند تا به صورت از راه دور، در مدت زمان بالا و با انعطاف عملیاتی گسترده به مأموریت بپردازد و هزینه ای کمتری نسبت به جایگزین های عملیاتی دیگر دارند، لذا دسترسی به ابزاری جدید توسط دولت ها، می تواند به عنوان اهرمی در سیاست خارجی برای انتفاع ملی آن ها بدیل شود. این پژوهش در پی پاسخ به این پرسش که چگونه می توان از ابزارهای نوین حوزه نظامی به صورت عام و پهپاد به صورت خاص را در سیاست خارجی به کار گرفت، با استفاده از چارچوب نظری واقع گرایی نوکلاسیک به آزمایش این فرضیه می پردازد که «پهپادها و ابزارهای نوین نظامی با ایجاد ظرفیت جدید در سه حوزه قدرت نرم، مبادلات اقتصادی و سیاسی به شکل تأثیر بر موازنه قدرت می تواند موجب پیگیری منافع کشورها شود» که در این راستا به مطالعه موردی سیاست پهپادی ترکیه از سال 2017  تا سال 2022 می پردازد.  
۲۸۸.

بررسی تطبیقی حبسیات ملک الشّعرای بهار و ناظم حکمت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ادبیات تطبیقی سال پنجم تابستان ۱۳۹۰ شماره ۱۸ 111 - 133

کلیدواژه‌ها: ملک الشعراى بهار ناظم حکمت حبسیه زندان ایران ترکیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۹ تعداد دانلود : ۹۳
حبسیات، اشعاری هستند که تأثّرات و آلام درونی شاعر را در محیط زندان بازگو می کنند و پرده از چهره حاکمان استبداد برمی دارند. ملک الشعرای بهار و ناظم حکمت از شاعران معاصر ایران و ترکیه ، در راه مبارزه خود با استبداد، سال های سال زندان و تبعید را تجربه کرده اند و هر کدام به نحوی تأثّرات درونی خود را در شعر خویش متبلور ساخته اند. مقاله حاضر با نگاهی اجمالی به نقاط مشترک و مورد اختلاف این شاعران، به مقایسه تعدادی از حبس سروده های آنان پرداخته است. 
۲۸۹.

جایگاه ترکیه در مناقشات متعارضین در بحران سوریه

نویسنده:
منبع: سیاست پژوهی جهان اسلام دوره چهارم پاییز ۱۳۹۶ شماره ۷ 79 - 100

کلیدواژه‌ها: بحران سوریه ترکیه گروه های معارض ایران داعش

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۶ تعداد دانلود : ۹۴
شرایط جغرافیای سیاسی سوریه به گونه ای است که منافع کشورهای قدرتمند جهانی و منطقه ایهمچون ترکیه و غرب و اسرائیل از یک سو و حامیان سوریه همچون چین، روسیه و ایران از سوی دیگر در آن گره خورده است و این موضوع بحران سوریه را بویژه در دوران پساداعش با پیچیدگی هایی روبرو کرده است. بنابراین سوال اصلی پژوهش این است که رویکرد امنیتی و سیاسی و اقتصادی دولت ترکیه در ورود به بحران سوریه و دستاوردهای آن برای منافع ملی دولت ترکیه چه بوده است؟   فرضیه مقاله این است که ترکیه با تقویت جبهه داعش در مناقشه سوریه در ابتدای امر به دنبال افزایش نفوذ سیاسی – اقتصادی-امنیتی خود در سوریه بوده   است. این مسئله توازن معادلات قدرت در منطقه را دچار دگرگونی های اساسی کرده است. دراین فرایند قدرت، ترکیه به دلیل ویژگی هایساخت قدرت خود و جایگاهی که در نظام بین الملل دارد، خواهان حضور و ایفای نقش فعال تری در مسایل منطقه خاورمیانه و کشور های اسلامی است.
۲۹۰.

مطالعه تطبیقی الگوی حکمرانی صوت وتصویر فراگیر در روسیه، ترکیه و کره جنوبی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مدیریت دولتی دوره ۱۵ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۲ 258 - 292

کلیدواژه‌ها: حکمرانی رسانه مطالعه تطبیقی روسیه ترکیه کره جنوبی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۷ تعداد دانلود : ۱۴۶
هدف: هم گرایی فناوری، اکوسیستم صوت وتصویر فراگیر را تغییر داده است. اکنون، شاهد عرصه متفاوتی از صوت وتصویر فراگیر متشکل از دولت ها و بخش خصوصیِ داخلی و بین المللی هستیم؛ از این رو  به چارچوبی مختص حکمرانی صوت وتصویر فراگیر در ادبیات نیاز داریم تا از طریق آن، بتوانیم الگوی صوت وتصویر فراگیری را برای کشورمان طراحی کنیم. توجه به حکمرانی کشورهای متفاوت در این عرصه و تجربه آن ها، به طراحی الگوی مناسب برای کشورمان کمک می کند. روش: این پژوهش با مطالعات تطبیقی انجام شده است. جمع آوری داده به صورت اسنادی بوده است که بر اساس یکی از چارچوب های حکمرانی رسانه، الگوی حکمرانی صوت وتصویر فراگیر، در سه کشور از سه منطقه متفاوت، یعنی روسیه در اوراسیا، ترکیه از خاورمیانه و کره جنوبی از شرق آسیا بررسی شده است. یافته ها: بررسی های انجام شده نشان می دهد که هر سه کشور الگوی حکمرانی رسانه هم گرا را پذیرفته اند و در صوت وتصویر فراگیر، بیشتر به حکمرانی از بالا به پایین گرایش دارند و رسانه ها در محدوده توقعات دولت و بازار رفتار می کنند. نتیجه گیری: مطالعه تطبیقی نشان داد که در تفاوت بین حکمرانی رسانه و حکمرانی صوت وتصویر فراگیر، پیشنهاد می شود که در چارچوب حکمرانی صوت وتصویر فراگیر نظام تنظیمگری متمرکز، حکمرانی در سطح منطقه ای در نظر گرفته شود. همچنین بازار، کاربران و نظام اجتماعی فرهنگی، به ذی نفعان چارچوب حکمرانی اضافه شود. با توجه به تجربه سایر کشورها، هم گرایی در تنظیمگری برای ایران مفید است و همچنین باید در تنظیمگری، به سمت مشارکت و خودتنظیمی حرکت کرد.
۲۹۱.

اهداف ترکیه از پروژه گاپ و تأثیرات آن بر اقتصاد عراق

نویسنده:
منبع: مطالعات سیاسی بین النهرین دوره ۲ بهار ۱۴۰۲ شماره ۱ 1 - 25

کلیدواژه‌ها: گاپ ترکیه عراق اقتصاد بحران آب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۱ تعداد دانلود : ۷۹
در سال های اخیر مسئله کمبود آب در خاورمیانه پررنگ تر شده است و همین امر اهمیت رودخانه هایی مانند دجله و فرات را که از چندین کشور می گذرد بیشتر کرده است؛ به خصوص که کشورهای اطراف این رودخانه ها یعنی ترکیه، عراق و سوریه در چگونگی تقسیم آب هنوز به تفاهم نرسیده اند. ترکیه هر دو حوضه دجله و فرات را به عنوان حوضه رودخانه های فرامرزی واحد در نظر گرفت و شروع به احداث سدهایی تحت پروژه ای به نام «گاپ» کرد. امتناع ترکیه از پیروی از معاهدات جامعه ملل و سازمان ملل متحد از سال 1923 شروع شد و این کشور در حال برنامه ریزی برای مسدود کردن بیشتر آبی است که در طول تاریخ به سوریه و عراق سرازیر می شد. سدسازی های ترکیه در چند سال اخیر با شتاب بیشتری در حال اجراست. این امر کمبود آب دریافتی در کشورهای پایین دست مانند عراق را تشدید می کند. این موضوع برای کشوری مانند عراق که در حال بازسازی است و استقلال خود را دنبال می کند مشکلات داخلی و منطقه ای را می تواند سبب شود؛ به خصوص که بیشتر جمعیت عراق روستانشین است و زندگی روستایی نیز مستقیماً به وجود آب برای تولید کشاورزی وابسته است. بنابراین، لزوم شناخت ابعاد این پروژه ضروری جلوه می کند. همچنین با توجه به اهمیت مسئله کمبود آب و اینکه مسئله سدسازی می تواند بسیاری از موضوعات را در منطقه به هم پیوند بزند، این مقاله به روش توصیفی-تحلیلی و با استفاده از اسناد کتابخانه ای در نظر دارد تا به این سؤال پاسخ دهد که ترکیه در احداث سدهای پروژه گاپ چه اهدافی را دنبال کرده است؟ همچنین احداث این سدها از جنبه اقتصادی چه تأثیری بر عراق داشته است؟ در نتیجه این مقاله با استفاده از چارچوب نظریه «وابستگی متقابل» به اهداف اقتصادی و توسعه صنعتی، هژمونی خواهی و مسئله کردها در ترکیه می پردازد و اثرات منفی احداث سدها در امنیت غذایی و مهاجرت و کشاورزی در عراق را بررسی می کند.
۲۹۲.

بررسی تأثیر مؤلفه های اقتصادی جهانی شدن بر توسعه اقتصادی در ترکیه (2021- 2001)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات بین المللی سال ۱۹ زمستان ۱۴۰۱ شماره ۳ (پیاپی ۷۵) 103 - 125

کلیدواژه‌ها: جهانی شدن اقتصاد توسعه اقتصادی اقتصاد باز جذب سرمایه گذاری خارجی تعاملات اقتصادی ترکیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۵ تعداد دانلود : ۱۰۸
پایان جنگ سرد و اضمحلال نظام کمونیسم هم زمان با ظهور جهانی شدن و پیشرفت علم و فناوری، نظامم بینن الملل را دستخوش تحولات جدی نمود بنابراین سیاست سفلی و موضوعات مرتبط با اقتصاد، تجارت و فرهنگ بیش از پیش مورد اهتمام بازیگران دولتی و غیردولتی قرار گرفت. مقوله توسعه اقتصادی که از بعد از جنگ جهانی دوم همواره از دغدغه های جدی دولت ها بوده با مطرح شدن جهانی شدن اقتصاد بیش از پیش مورد توجه قرار گرفت. از این روی دولت ها در بستر جهانی شدن، با اتخاذ سیاست ها و خط مشی های نوینی در چارچوب همکاری های منطقه ایی و بین المللی، توسعه اقتصادی جوامع خود را در دستور کار قرار داده اند. در پژوهش حاضر کوشش شده تا مولفه های جهانی شدن اقتصاد در ترکیه مورد بررسی قرار گیرد و هم چنین تاثیر جهانی شدن اقتصاد بر توسعه اقتصادی واکاوی شود. در این راستا پژوهش حاضر تلاشی است تا به این پرسش اساسی بپردازد که جهانی شدن اقتصاد چه تاثیری بر توسعه اقتصادی ترکیه بین سال های 2021-2001 داشته است؟ یافته پژوهش حاکی از آن است که ترکیه علی رغم تلاطم در رشد اقتصادی در سال های اخیر، با اتخاذ برنامه های گوناگون به دنبال ارتقای شاخص های جهانی شدن اقتصادی، موفق به ارتقای سطح توسعه اقتصادی شده است. در این پژوهش از روش کیفی با رویکرد تبیینی بهره برده شده تا رابطه علی و معلولی دو متغیر مستقل (جهانی شدن اقتصاد) و وابسته (توسعه اقتصادی ترکیه) مورد بررسی و کندوکاو قرار گیرد.
۲۹۳.

مطالعه تطبیقی فرصت ها و تهدیدات طرح های اقتصادی ترکیه و چین در آسیای مرکزی برای ایران

نویسنده:
منبع: راهبرد سیاسی سال پنجم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۱۸ 51 - 76

کلیدواژه‌ها: طرح های اقتصادی آسیای مرکزی ترکیه چین ایران ماتریس مضمون

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۵ تعداد دانلود : ۹۲
پژوهش حاضر درصدد مطالعه تطبیقی فرصت ها و تهدیدات طرح های اقتصادی ترکیه و چین در آسیای-مرکزی برای ایران است. با استفاده از روش تحلیل مضمون و از نوع ماتریس مضمون به واسطه انجام مشاهده غیر مستقیم (واکاوی متون)، داده های پژوهش به صورت روش نمونه گیری هدفمند از روی متون موجود گردآوری و از طریق کدگذاری موضوعی، مضامین فرصت ها و تهدیدات طرح های اقتصادی چین و ترکیه در آسیای مرکزی برای ایران شناسایی و در نهایت برحسب وجوه اشتراک و افتراق با یکدیگر مورد مقایسه و تحلیل قرار گرفت. یافته های پژوهش نشان داد که وجه اشتراک طرح های اقتصادی ترکیه و چین در آسیای مرکزی برای ایران از حیث فرصت، افزایش اهمیت ژئوپلیتیکی ایران و گسترش روابط ایران با کشورهای درگیر طرح های اقتصادی مذکور است. همچنین، وجه افتراق طرح های اقتصادی چین و ترکیه در آسیای مرکزی برای ایران، بوجود آمدن تنش و برهم خوردن توازن منافع میان کشورهای درگیر طرح اقتصادی چین از یک سو و ناهمخوانی سیاست های توسعه ای ایران و ترکیه در آسیای مرکزی و تضعیف شدن موقعیت ایران به واسطه دنبال نمودن سیاست های غربگرایانه در منطقه از سوی ترکیه میباشد. جهت اعتبارسنجی یافته های کیفی از روش ممیزی و تشکیل گروه کانونی و برای پایایی سنجی آن از قابلیت تکرارپذیری و نیز قابلیت انتقال یا تعمیم پذیری استفاده شده است.
۲۹۴.

مقایسه تطبیقی سازمان اطلاعات پلیس ایران و کشور ترکیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات راهبردی سال ۲۶ بهار ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۹۹) 151 - 167

کلیدواژه‌ها: مقایسه تطبیقی تحلیل محتوا سازمان اطلاعات جمهوری اسلامی ایران ترکیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۴ تعداد دانلود : ۱۳۴
این تحقیق به مقایسه تطبیقی سازمان اطلاعات پلیس ایران و ترکیه پرداخته است. تحقیق حاضر، پژوهشی کاربردی است که در چارچوب رویکرد کیفی و با به کارگیری روش تحلیل محتوا صورت گرفته است. جامعه آماری در بخش کتابخانه ای، اسناد ده سال اخیر سازمان های اطلاعات پلیس دو کشور و مشارکت کنندگان در بخش میدانی، معاونین و رؤسای ادارات آگاه به موضوع در سازمان اطلاعات فراجا، پلیس بین الملل فراجا، پلیس مبارزه با مواد مخدر فراجا و افسران رابط جمهوری اسلامی ایران در کشور ترکیه بوده اند. تطبیق اسناد دو سازمان موردمطالعه به صورت کاملاً هدفمند و بر اساس سه مؤلفه ساختار، محتوا و زمینه با بهره گیری از مدل سه شاخگی صورت پذیرفت. روش تجزیه و تحلیل داده ها تحلیل محتوای جهت دار اسناد و مصاحبه ها بود. یافته ها نشان داد وجوه اشتراک دو سازمان اطلاعاتی پلیس کشورهای موردمطالعه، در شاخص های سلسله مراتب اختیارات، نوع اقدامات و اهداف مشترک و وجوه افتراق در رسمیت، تخصصی بودن، تقسیم کار، پیچیدگی، تمرکز، حرفه ای بودن، اندازه تکنولوژی، محیط، استراتژی، فرهنگ سازمانی و رشد و بلوغ است. نتایج نشان می دهد سازمان اطلاعاتی پلیس ایران می تواند با شناخت نقاط ضعف و تقویت آنها که بیشترحول محور کمبود نیروی انسانی و کم رنگ بودن استفاده از فناوری است و تقویت روحیه اعتقادی که همان نقطه قوت این سازمان است، موفقیت های به سزایی را کسب کند.
۲۹۵.

تحلیل تطبیقی اسلام انقلابی ایران و اسلام سکولار ترکیه

نویسنده:
منبع: اندیشه سیاسی در اسلام زمستان ۱۴۰۰ شماره ۳۰ 33 - 56

کلیدواژه‌ها: اسلام سکولار ترکیه ایران انقلاب اسلامی تفسیر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۶ تعداد دانلود : ۱۳۹
هدف پژوهش حاضر بررسی تطبیقی گونه ای از تفاسیر اسلام، تحت عنوان «اسلام انقلابی ایران و اسلام سکولار ترکیه» است. روش پژوهش، مقایسه ای و شیوه گردآوری داده ها، کتابخانه ای و اینترنتی است. فرض ما بر این است که تفاوت ها و تمایزهایی در خصوص تفسیر و برداشت از اسلام در میان کشورهای مسلمان وجود دارد که می توان به اسلام سکولار ترکیه و اسلام انقلابی ایران اشاره کرد. یافته های مقاله نشان می دهد که نوع برداشت و تفسیر از اسلام باعث اتخاذ سیاست های دو کشور شده است. پیروزی انقلاب اسلامی سال 1357 در ایران، الگوی جدیدی از اسلام را به جهانیان معرفی کرده است. جمهوری اسلامی ایران با پشتوانه استقلال سیاسی، مبارزه با استکبار و استعمار جهانی و مرکزیت محور مقاومت درصدد نقش آفرینی در منطقه و جهان اسلام است. از سوی دیگر ترکیه نیز با موقعیت سوق الجیشی که نقطه تلاقی دو قاره مهم آسیا و اروپا، پیشینه امپراتوری اسلامی عثمانی و قرائتی نرم و سکولار از اسلام که در تطابق حداکثری با مدرنیته است، مدعی رهبری جهان اسلام است.
۲۹۶.

آیین وطن آبی ترکیه و پیامدهای آن برای ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات اوراسیای مرکزی سال ۱۶ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۳۲) 125 - 147

کلیدواژه‌ها: ایران ترکیه خاورمیانه مدیترانه شرقی وطن آبی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۳ تعداد دانلود : ۱۵۰
آیین وطن آبی را نخستین بار در سال ۲۰۰۶ جم گوردنیز، نظامی بازنشسته نیروی دریایی ترکیه مطرح کرد، اما توجه چندانی را به خود جلب نکرد. اما در سال های اخیر با توجه به نیازهای جدید و تغییرهای ایجادشده در سیاست خارجی ترکیه، وطن آبی توانسته جنبه عملی تری به خود بگیرد. در این نوشتار به دنبال پاسخ این پرسش هستیم که: وطن آبی با توجه به پیشینه و هدف هایش چه پیامدهایی برای ایران می تواند داشته باشد؟ پس از بررسی پیشینه پژوهش و با استفاده از روش روندپژوهی و همچنین خوانشی نوین از ژئوپلیتیک، می کوشیم به این پرسش پاسخ دهیم. گسترش حضور در شرق مدیترانه به همراه استفاده از همه امکانات موجود در این منطقه، بهره برداری از منابع انرژی حوزه لوانت و تبدیل شدن ترکیه به هاب انرژی و مسیر حمل ونقل از هدف های اصلی وطن آبی است. با توجه به این هدف ها پیامدهای این آیین برای ایران را می توان در دو حوزه در نظر گرفت. در حوزه سیاسی و نظامی افزایش حضور ترکیه در شرق مدیترانه به ویژه در لبنان می تواند تنش ها میان دو کشور را افزایش دهد که با توجه به تعدد و پیوستگی نقاط تقابل ترکیه و ایران در منطقه، درگیری ها به راحتی می تواند به نقاط دیگر سرریز کند یا از آن ها تأثیر پذیرد. در حوزه انرژی نیز تبدیل ترکیه به هاب انرژی، هم می تواند فرصتی برای صادرات گاز ایران به اروپا باشد و هم می تواند سبب حذف این کشور از راه گذرهای بین المللی آینده شود.
۲۹۷.

بررسی عوامل واگرایی در روابط سیاسی جمهوری اسلامی ایران وترکیه از سال 2011 تا 2020(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات سیاسی و بین المللی دوره ۱۶ بهار ۱۴۰۲ شماره ۵۴ 14 - 28

کلیدواژه‌ها: عوامل واگرایی روابط سیاسی ژئوپلیتیک ژئوکالچر ژئواکونومیک جمهوری اسلامی ایران ترکیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۸ تعداد دانلود : ۹۲
یکی از کشورهای همسایه ایران که از نظر ژئوپلیتیکی دارای امتیازهای فراوانی بوده و شاید بتوان آن را از معدود کشورهای دارای تأثیرات منطقه ای پیرامونی ایران یاد کرد کشور ترکیه می باشد. لذا پژوهش حاضر به دنبال پاسخ به این سوال است که عوامل واگرایی در روابط سیاسی جمهوری اسلامی ایران وترکیه کدامند؟ بررسی عوامل واگرایی درروابط سیاسی جمهوری اسلامی ایران وترکیه براساس سه دسته عوامل ژئوپولیتیک، عوامل ژئواکونومیک و عوامل ژئوکالچر به عنوان اهداف این پژوهش محسوب می شوند. این پژوهش که از نوع کاربردی – توسعه ای بوده و به روش توصیفی- تحلیلی و پیمایشی است. نتیجه حاصل از این واکاوی و تجزیه و تحلیل نشان می دهد در هر سه مولفه ژئوپلیتیک، ژئوکالچر و ژئواکونومیک به ترتیب اولویت ذکر شده باعث ایجاد واگرایی شده و در مجموع 15 عامل مورد تأیید قرار گرفت. در ادامه و در پاسخ به سوالات فرعی مهمترین عوامل ژئوپلیتیکی، مسأله کردها در سوریه و حضور نظامی ترکیه به بهانه مبارزه با آنها در سوریه و مهمترین عوامل ژئوکالچری، پرچمداری نظام اسلامی در منطقه توسط ایران و مهمترین عوامل ژئو اکونومیکی، رقابت دو کشور جهت نفوذ در بازارهای منطقه قفقاز و آسیای مرکزی مشخص گردید.
۲۹۸.

روند همگرایی ترکیه و بلوک غرب(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سیاست خارجی سال ۲۴ پاییز ۱۳۸۹ شماره ۳ (پیاپی ۹۵) 847 - 874

کلیدواژه‌ها: آمریکا ترکیه اتحادیه اروپا اهمیت ژئوپلتیک موانع و چالش های عضویت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۹ تعداد دانلود : ۷۱
این مقاله با رویکردی توصیفی تحلیلی، به عوامل و فاکتورهای مؤثر در روند همگرایی و مشارکت استراتژیک ترکیه و بلوک غرب می پردازد. آمریکا انتظار دارد که با عملی شدن این مشارکت استراتژیک، قدرت مانور خود را در مناطق پیرامونی ترکیه افزایش دهد. تبدیل شدن پایگاه اینجرلیک به عنوان مهم ترین پایگاه نظامی آمریکا در سه منطقه مهم خاورمیانه، قفقاز و بالکان یکی از این اهداف استراتژیک می باشد که در صورت تحقق چنین امری حضور آمریکا در خاورمیانه و مناطق پیرامون ترکیه به شدت تقویت می شود و قدرت مانور کشورهایی مثل ایران، سوریه و روسیه که با آمریکا مشکلاتی دارند کاهش خواهد یافت. اهمیت ترکیه برای اتحادیه اروپا در مقطع کنونی و موانع عضویت ترکیه در این اتحادیه یکی از مباحث این مقاله است. اتحادیه اروپا به خوبی متوجه است که به دلیل همسایگی با ترکیه نیاز به تنظیم سیاست های خاص برای تعامل با آن کشور دارد. بنابراین اروپا به ثبات در ترکیه اهمیت بیشتری می دهد زیرا به اعتقاد اروپاییان، بی ثباتی و منازعات این کشور می تواند زمینه های گسترش این بی ثباتی را به درون اروپا فراهم کند. ضمن آنکه شرایط حاکم بر دولت های منطقه زمینه ساز رشد فزاینده مهاجرت به اروپا شده و تغییر توازن جمعیتی و فرهنگی را در این اتحادیه باعث می شود. لذا اتحادیه اروپا خود را آماده همکاری دو و یا چندجانبه با ترکیه در منطقه کرده است. یکی دیگر از مباحث این مقاله موانع پیش روی طرح استراتژیک ترکیه و مجموعه غرب می باشد که عملی شدن این طرح را با چالش هایی مواجه ساخته است. مقاله حاضر ابعاد و چالش های این همگرایی را بررسی می کند.
۲۹۹.

سیر تحول سیاست خارجی ترکیه در پرتو بیداری اسلامی: تحول یا تکامل(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سیاست خارجی سال ۲۶ پاییز ۱۳۹۱ شماره ۳ (پیاپی ۱۰۳) 663 - 686

کلیدواژه‌ها: نظریه همگرایی کمالیسم حزب عدالت وتوسعه بیداری اسلامی ترکیه سکولاریسم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۲ تعداد دانلود : ۶۳
حزب حاکم اسلام گرای کنونی ترکیه در سال 2002 از بطن حکومتی سکولار سر بر آورد که در حال حاضر تمام تلاشش را در راستای اتخاذ دیپلماسی مؤثر و ایفای نقشی پررنگ در تحولات اخیر منطقه متمرکز کرده است. حزب عدالت و توسعه هم در بُعد سیاست خارجی و هم در حوزه سیاست داخلی اقدامات قابل توجهی را انجام داده است که از جمله می توان به بهبود اوضاع اقتصاد، حذف منازعات و رقابت های مخرب درون حزبی، تلاش مستمر برای از سرگیری مذاکرات پیرامون عضویت در اتحادیه اروپا، جلب اعتماد لائیک ها و نظامیان ترکیه و جلب توجه افکار عمومی و نخبگان عرب اشاره کرد. مقاله حاضر درصدد بررسی تطبیقی سیر تحول سیاست خارجی ترکیه در دوران آتاتورک، اربکان و حزب عدالت وتوسعه و موضع گیری های اخیر این کشور در رابطه با تحولات جهان عرب است تا به این سئوال اصلی پاسخ دهد که آیا اولویت سیاست خارجی ترکیه با رهبری حزب حاکم عدالت و توسعه نسبت به دوره های پیشین درخصوص تحولات اخیر منطقه روند تحولی را طی نموده است یا به فرآیند تکاملی قائل است؟ برای دستیابی به پاسخ این سئوال، ضمن توجه به مفروضات پژوهش، این فرضیه را مطرح نموده ایم که تلاش ترک ها و اولویت اصلی سیاست خارجی آن ها در کابینه اردوغان عضویت در اتحادیه اروپاست و از این لحاظ به سنت سیاسی تاریخی ترکیه و اهداف آتاتورک وفادار مانده و در سیاست خارجی خود درخصوص  بیداری اسلامی سعی در تلفیق مجموعه سیاست های بعضاً متعارض کابینه های پیشین و نگاه چندوجهی به جای تک سونگری داشته اند. مقاله حاضر، بررسی این مهم را در پرتو همگرایی منطقه ای و سیاست های اعلامی و اعمالی ترکیه درنظر دارد.
۳۰۰.

رویکرد بازیگران مؤثر در افغانستان؛ چالشی در برابر مذاکرات صلح با طالبان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سیاست خارجی سال ۲۶ پاییز ۱۳۹۱ شماره ۳ (پیاپی ۱۰۳) 711 - 742

کلیدواژه‌ها: مذاکرات صلح افغانستان طالبان ایالات متحده پاکستان ایران روسیه چین هند ترکیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۴ تعداد دانلود : ۶۲
با ورود به دهه دوم جنگ و حضور نیروهای خارجی در افغانستان پس از اکتبر 2001، دو طیف منازعه در افغانستان به این برداشت رسیده اند که تداوم روند نظامی در این کشور بی فایده خواهد بود و جنگ افغانستان نمی تواند یک پیروز نهایی داشته باشد. لذا نیروهای خارجی به انحای مختلف علاقه خود به انتقال روندها از فاز نظامی به فاز سیاسی و مذاکره را  ابراز داشته اند. اما در حقیقت، نتایج روند سیاسی نه تنها توسط نیروهای افراط از یک سو و دولت کابل در کنار نیروهای خارجی از سوی دیگر، تعیین نخواهد شد بلکه رویکرد دیگر بازیگران منطقه ای به خصوص ایران، پاکستان، هند، روسیه و چین تعیین کننده خواهد بود. افزایش تعداد بازیگران فرامنطقه ای و پیگیری رویکردهای مختلف، مانعی جدی در روند مذاکرات صلح افغانستان تلقی می گردد. در این مقاله تلاش می شود ضمن توجه به پیشینه مذاکرات صلح در افغانستان، رویکرد بازیگران مختلف در مذاکرات صلح، همچنین تضاد و تضارب آرای مختلف در این عرصه تبیین گردد. فرضیه این مقاله آن است که به رغم برجسته شدن نیاز به مذاکره در بین بازیگران اصلی درگیر در افغانستان، رویکردهای متفاوت و غیرسازنده بازیگران مختلف داخلی و خارجی در این کشور مانعی جدی برای مذاکرات صلح افغانستان محسوب می گردد.