مطالب مرتبط با کلیدواژه
۲۰۱.
۲۰۲.
۲۰۳.
۲۰۴.
۲۰۵.
۲۰۶.
۲۰۷.
۲۰۸.
۲۰۹.
۲۱۰.
۲۱۱.
۲۱۲.
۲۱۳.
۲۱۴.
۲۱۵.
۲۱۶.
۲۱۷.
۲۱۸.
۲۱۹.
۲۲۰.
نشانه شناسی
حوزه های تخصصی:
این پژوهش در صدد بررسی نشانه شناسی عکس های تبلیغاتی مطبوعات در دوازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری است. این پژوهش در پی آن است تا به این سوال پاسخ گوید که نشانه ها و ایدئولوژی مد نظر دو جناح در اگهی تبلیغات دوازدهمین انتخابات ریاست جمهوری چیست؟ و چه مفاهیمی در تبلیغات انتخاباتی دو جناح برجسته شده است؟ برای پاسخ به این سوالات، این تحقیق به بررسی عکس های تبلیغات انتخاباتی در روزنامه های سراسری ایران، اعتماد، آرمان امروز، مردم سالاری، وطن امروز، رسالت، سیاست روز می پردازد. این کار با استفاده از روش نشانه شناسی منتج از آرای جان فیسک و نظریات بارت درباره ترکیب نشانه شناسی عکس و نوشتار انجام شد. نتایج این تحقیق نشان داد که از مجموع هفت آگهی، شش عدد از آنها مربوط به جناح اصلاح طلب و دکتر روحانی است. از بررسی آگهی های مربوط به دکتر حسن روحانی اینگونه می توان نتیجه گیری کرد که دکتر روحانی بیشتر رویکرد مدرن سازی داشته، او با گرایش به صنعت و اهمیت به تولید و حمایت از قشر صنعت گر برنامه آینده دولت خود را نشان می دهد. مفاهیمی که در تبلیغات انتخاباتی دکتر روحانی برجسته هستند عبارتند از: آزادی، عدالت، حقوق شهروندی، چرخه اقتصادی. ابراهیم رئیسی نیز با رویکردی مردم گرایانه و بر پایه ارزش های دینی در تنها آگهی تبلیغاتی خود ظاهر شده است.
یهود و سنیمای کودک؛ ترویج ایده ها و افکار(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
سیاست دوره ۴۹ زمستان ۱۳۹۸ شماره ۴
1021 - 1041
حوزه های تخصصی:
ترویج افکار، فرهنگ سازی و... مفاهیمی هستند که امروز نزد پژوهشگران حوزه مطالعات فرهنگی، به ویژه در دنیای رسانه ها از اهمیت زیادی برخوردارند. امروزه به واسطه پیشرفت های شگرف در زمینه فناوری های ارتباطی و اطلاعات و تأثیرات گسترده آن در انتقال و القای اندیشه ها و آرمان ها، آشنایی با رسانه های فرهنگ ساز، صاحبان و گردانندگان آنها و اندیشه ها و ایده هایی که آنها ترویج می کنند، اهمیت مضاعف یافته است. یکی از مؤثرترین ابزارهای فرهنگی که یهودیان در جهت ترویج اندیشه های خود و "مظلوم نمایی" نزد افکار عمومی جهان و به خصوص در آمریکا، استفاده می کنند، صنعت سینما است. در این پژوهش، با بررسی تحلیل محتوای اجمالی سه اثر برتر سینمای انیمیشن، پاندای کونگ فوکار 2، فرار مرغی و چگونه اژدهای خود را تربیت کنید 2، به عنوان نمونه و به روش نشانه شناسی، نشان خواهیم داد که یهودیان چگونه از این سه اثر برای مظلوم نمایی و ترویج آرمان ها و ایده های خود استفاده کرده اند.
یلمزلف در گرو تاریخ در مصاحبه با کریستین پوئش و سمیر بدیر(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
لویی یلمزلف چهره ای برجسته در تاریخ زبان شناسی است. یلمزلف در مقام یک زبان شناس با آثار و نظریه اش (که معمولاً با عنوان «گلوسم شناسی» از آن یاد می شود) به طور چشم گیری به ضرورت ایجاد یک «نظریه زبانی» پاسخ داده است. با این حال، پژوهش های او به فراسوی مرزهای زبان شناسی رایج گسترده شده است: وی با تکیه بر زبان، یک معرفت شناسی نشانه شناختی درون ماندگار را ابداع کرد که از طرفی، یک علم صوری کل گرا و عمومی را نوید می داد و از طرف دیگر، می توانست دانش شناسی ای را به منزله نسخه ای بدیل در برابر دیگر دیدگاه های فلسفی در اختیار ما بگذارد. در زبان شناسی، دکترین او نتوانست ورای حلقه کپنهاگ به موفقیتی مناسب دست یابد و بیشتر زبان شناسان نظریه وی را به دلیل پیچیده بودن و شکل و شمایل ریاضی وارش نپذیرفتند؛ اما در بیرون از زبان شناسی، ایده های او تا حدی در شاخه علمی جدیدی با عنوان «نشانه شناسی» (بالاخص در فرانسه) پیگیری شد. به طور کلی، یلمزلف جایگاه متناقض نمایی در تاریخ نظریه های زبانی دارد: او بنیان گذاری رهاشده است. چگونه می توانیم این وضعیت را توضیح دهیم؟ منشأ و منابع رویکرد یلمزلف کجاست؟ چگونه می توان خصیصه های ویژه رویکرد او را در قیاس با سایر رویکردهای زبان شناختی توصیف کرد؟ میراث او چیست؟ امروز تا چه میزان می توان در دکترین او مشارکت داشته باشیم؟ جدیدترین کارها در زمینه یلمزلف پژوهی چیست؟ ما تلاش کردیم تا در گفت وگو با سمیر بدیر و کریستین پوئش به این پرسش ها پاسخ دهیم.
ارائه نگرشی نوین در طراحی معماری با رویکرد معناشناسی اُمبرتو اکو(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
ﺗﻤﺎﯾﻞ ﺑﻪ ﺣﻔﻆ ﻫﻮﯾﺖ، ﺳﻨﺖ ﻫﺎ و ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻫﺎی ﺑﻮﻣﯽ ﻫﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪ ای از ﯾﮏ ﺳﻮ و ﺗﻤﺎﯾﻞ ﺑﻪ اﻣﺮوزی ﺷﺪن از ﺳﻮی دﯾﮕﺮ از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻬﻢ ﺟﻮاﻣﻊ ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ آن در ﻣﻌﻤﺎری ﻣﻌﺎﺻﺮ آﻧﻬﺎ ﻗﺎﺑﻞ ﻟﻤﺲ، ﻣﺸﺎﻫﺪه و ﺑﺮرﺳﯽ است. در این پژوهش مسئله این است ﮐﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﯽ ﺗﻮان ﺳﻨﺖ، ارزش ﻫﺎ و معانی عناصر پیشین را ﺣﻔﻆ و در ﻋﯿﻦ ﺣﺎل ﻓﺮدی اﻣﺮوزی ﻧﯿﺰ ﺑﻮد، اما در زﻣﯿﻨﻪ ی ﻣﻌﻤﺎری ﺻﺮﻓﺎً ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﻪ ﺻﻮرت ﮐﯿﻔﯽ اﯾﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ را ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻗﺮار داد و در این پژوهش از رویکرد تطبیقی نشانه شناسی در معماری کمک گرفته شده است. امبرتو اکو به عنوان یک نشانه شناس ساختارگرا می کوشد با الهام از الگوی یلمسلف به تببین این نکته بپردازد که تأویل اصیل در برابر تأویل نابه هنجار، ناشی از نوعی آزادی در عین محدودیت است، به بیانی دیگر، بسط دامنه ی معانی اصیل در نشانه های گفتمان غالب بر متن، موجب پدید آمدن نوعی انسجام در آن می شود، این انسجام به خودی خود دامنه تأویل هایی که با زمینه های فرهنگی و اجتماعی متن بیگانه اند تقلیل می دهد و خواننده را در مسیرهای مشخصی از جریان تفسیری پیش می برد، مسیر هایی که می توان با مطالعه ی نشانه شناختی اثر آنها را پیش بینی و تبیین کرد. بر این اساس پژوهش حاضر می کوشد با نگاه توصیفی تحلیلی، ضمن بررسی خواستگاه های اندیشه اکو، تاثیر این نگرش را در معماری که موجب ایجاد معماری اصیل خواهد شد را بررسی کند.
نشانه شناسی داستان مصور جنسی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
pure life, Volume ۶, Issue ۲۰, Winter ۲۰۲۰
155 - 167
حوزه های تخصصی:
فضای مجازی همواره به عنوان یکی از زمینه های اصلی بروز مشکلات خانوادگی و تغییر ذائقه زوجین در زندگی مشترک بوده که تولیدات آن سبب تحریف ارزش های عرفی زندگی مشترک و اشاعه و ترویج فحشا- به ویژه در میان نسل جوان جامعه اسلامی- شده است. پژوهش حاضر در پی آن بود که با بررسی فضای روایی یک داستان مصور، زمینه شکل گیری این فضا را در مخاطبان و تأثیرات عینی و ذهنی آن بر کنش کاربران تارنماهای پورنوگرافیک مورد بررسی قرار دهد. در این پژوهش با استفاده از تحلیل نشانه شناسی، پیام های رمزگذاری شده و روابط خیالی که در داستان های مصور جنسی برای خانواده- به ویژه زوجین- متصور می شود، واکاوی و تفسیر شده است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که پدیده بی غیرتی ناموسی که در دیدگاه فقهی و اسلامی و نیز عرف جامعه ایرانی مورد نکوهش است، متأثر از چنین پیام هایی- به ویژه در عرصه فضای مجازی- در حال ظهور است.
تحلیل نشانه شناختی رابطه انسان و خدا در روح الارواح سمعانی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی سال شانزدهم بهار ۱۳۹۹ شماره ۵۸
127 - 158
حوزه های تخصصی:
روح الارواح از آثار مهم قرن ششم هجری است که به شرح اسماء الله اختصاص دارد. ارتباط انسان و خدا از موضوعات محوری کتاب است. در این مقاله بر اساس روش تحلیلی توصیفی نشانه شناسی ساختارگرا، به بررسی رابطه انسان و خدا در متن روح الارواح سمعانی پرداخته شده است. در بررسی متن، به دنبال یافتن آن دسته از عناصر ژرف ساختی بودیم که در موضوع ارتباط انسان و خدا، نظام های نشانه ای متن را پدید آورده است. این عناصر کلیدی در ساختار تقابل های متن، به عنوان عوامل اصلی نظام ساز شناخته می شوند. برای رسیدن به این هدف، از روش لوی استروس بهره بردیم که بر اساس تحلیل تقابل های دوگانه به بررسی روابط نشانه ها می پردازد. با بررسی روابط نشانه های متن، نشان دادیم که در دایره نشانه های قطب خدا، تقابل جلال و جمال؛ قهر و لطف، شبکه ای از تقابل ها را به وجود آورده است که با تقابل مثبت و منفی شأن و قدر و مرتبه آدمی در نشانه های قطب انسان، مرتبط است. متن از راه ترکیب عناصر متضاد و تلفیق ویژه خود به حل تضادها و تقابل ها می پردازد. در نهایت راهی که متن برای حلّ تضادّ های رابطه انسان و خدا ارائه می دهد، نفی یک طرف رابطه (قطب انسان) است که با شبکه شانه های جلالی و نظام کلامی متن روح الارواح ارتباط پیدا می کند.
مطالعه نشانه شناسانه اشعار وطنی شوقیات(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
چشم انداز گسترده و گوناگون شعر احمد شوقی، نشان از قدرت تخیّل و میزان پویایی آن دارد. نشانه های خودنما، آرزوهای قلبی شاعر را به نمایش می گذارد و عاطفه ی خواننده را بر می انگیزد. این نشانه ها همراه با تصویرهایی آکنده از دل تنگی، برای القای پیام وطن دوستی و ملی گرایی و در بیان تأثرات ذهنی شوقی به مخاطبان پویانمایی می کنند. پژوهش حاضر می کوشد با روش توصیفی- تحلیلی، جلوه هایی از حس ملی گرایی شاعر را در چهار محور نشانه های زیبایی شناختی کلام، نشانه های زمانی و مکانی، نشانه های مربوط به هنجار گریزی نحوی و تحلیل متن به اعتبار محور افقی و عمودی بررسی کند. این نشانه ها نه تنها به قصد هنرنمایی ادبی و آفرینش تصاویر شعری، بلکه در جهت تولید معنا، برجسته سازی افکار و تجارب روحی و عاطفی شاعر به کار گرفته شده اند. این نشانه های معنایی باعث افزایش عاطفه در کلام، تصویر آفرینی، جلوه گری کلام و برانگیختن حس نوستالژی، و درنتیجه باعث ایجاد خوانش های متعدد در ذهن مخاطب خواهد شد.
تحلیل و مقایسه نشانه شناختی ساختار خانواده در سینمای دهه 70 و 90 ایران با مطالعه موردی فیلم لیلا و عصر یخبندان(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
پژوهش های مشاوره جلد ۱۸ زمستان ۱۳۹۸ شماره ۷۲
161-183
حوزه های تخصصی:
مقدمه: بازنمایی خانواده در رسانه ها بیان کننده گفتمان های غالب درباره ساختار و الگوهای تشکیل دهنده آن بوده و رسانه ها قابلیت ایجاد یا تأیید یا تغییر این گفتمان ها را دارند. و این مقاله در پی بررسی این مساله است که چگونه قواعد، ساختار و الگوهای خانواده در چند دهه اخیر دچار تحول و دگرگونی شده است و نقش سینما در این تغییر و تحول و گفتمان سازی چگونه بوده است و با چه شیوه، ابزار و همچنین رمزگانی این تغییرات در ساختار فعلی و فرهنگی خانواده ایجاد شده است. روش پژوهش: از آنجا که با تصاویر متحرک، موسیقی و کلام به عنوان متن رسانه ای سروکار داریم، از روش کیفی با رویکرد نشانه شناسی برای بررسی نشانه های تصویری موجود در فیلم های منتخب سینمایی استفاده می کنیم. هدف پژوهش: این هدف مقایسه ای بین دو دهه ۷۰ و ۹۰ سینمای ایران با تمرکز بر فیلم لیلا (داریوش مهرجویی، ۱۳۷۵) و عصر یخبندان (مصطفی کیایی، ۱۳۹۳) صورت گرفت یافته ها موید این مطلب بود که از رمزگان فنی گرفته تا اجتماعی و ایدئولوژیک فیلم های سینمایی در مسیری که در دو دهه ی اخیر از سال ۷۰ به سال ۹۶ طی کرده است، زمینه ایجاد تغییر و تحولات اساسی در ساختار خانواده و مولفه های تشکیل دهنده آن مانند قواعد، مرزها، نقش ها و الگوهای ارتباطی شده است. نتیجه گیری: یافته ها موید این مطلب بود که از رمزگان فنی گرفته تا اجتماعی و ایدئولوژیک تغییرات جدی کرده است . و عوامل یاد شده موجب فروپاشی ساختار خانواده شده است. .
تحلیل مقایسه ای بازنمایی مهارت های ارتباطی در پویانمایی های ایرانی و غیرایرانی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
فیلم های پویانمایی (انیمیشن) در همه جای دنیا و از جمله جامعه ایران بسیار دیده می شوند و مخاطبان زیادی دارد. کودکان، مهارت های زندگی و ارتباطی را از مجراهای مختلف فراوانی فرا می گیرند. باتوجه به اهمیت مهارت های زندگی کسب شده از محیط که انیمیشن ها نقش موثرتری دارند، سوال اینست که نحوه نمایش مهارت های ارتباطی در پویانمایی چگونه است و شخصیت اصلی داستان در برخورد با اتفاقات چه واکنشی دارند؟ برای پاسخ به این سوال، به سراغ پویانمایی رفته و از روش نشانه شناسی جان فیسک استفاده شده و رمزگان محتوا در سه سطح؛ ظاهری، فنی و اجتماعی بررسی شده اند. از میان چهار نمونه مورد بررسی، نتایج یافته های یک نمونه از پویانمایی های ایرانی (رستم و سهراب) و یک نمونه از پویانمایی های غیرایرانی (کوکو) آورده شده است. واحد تحلیل، سکانس های انیمیشن است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که در نمونه ایرانی و غیرایرانی مورد بررسی، به غیر از مسائل تکنیکی و فنی، از لحاظ محتوا باهم فرقی ندارند و مهارت های ارتباطی بخوبی در آنها نمایش داده شده است. مجموعه ای از دلالت های فرهنگی-اجتماعی بر روابط سرشار از صمیمت، حمایت و نزدیکی اعضای خانواده دلالت دارند. شخصیت اصلی داستان، خودسرانه راه خویش را می رود تا به خواسته ها و نیازهایش برسد. در نمونه غیرایرانی، شخصیت اول داستان با ساختارشکنی موضوع ممنوعه داستان را پیش می برد ولی در نهایت به حفظ نهاد خانواده، اولویت دادن به نهاد خانواده همراه است. در این بازنمایی ها، کودک در جایگاه سنی طبیعی خود بازنمایی نشده و بزرگ تر از سن شان نمایش داده می شود. افتخار و تاکید بر آداب و رسوم، نمادهای ملی، حفظ نهاد خانواده، نقش دادن و توجه کردن به کودک، از جمله محتواهای خوب و مناسب پویانمایی است.
تحلیل تطبیقی عناصر هنری داستان طوفان نوح(ع) در سوره هود و سِفر پیدایش(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
الهیات تطبیقی سال دهم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲۲
63 - 80
حوزه های تخصصی:
شیواترین ابزار بیان و انتقال مفاهیم و انگاره های مدنظر، روایت و به تصویر کشیدن وقایع در قالب «قصه» است که اهداف متعددی را با خود به همراه دارد. داستان طوفان نوح(ع) یکی از داستان های مشترک در میان دو کتاب مقدس تورات و قرآن است. این پژوهش در راستای تحلیل عناصر داستان طوفان نوح(ع)، با روش تحلیل تطبیقی خرد، سامان یافته و با استفاده از روش های جزئی دانش نشانه شناختی، واکاوی شده است. تاکنون پژوهش مشابهی صورت نگرفته است. نتیجه به دست آمده نشان می دهد هرچند اشتراک هایی بین دو روایت در عناصری همچون بیان نزول عذاب به سبب نافرمانی، تبیین شخصیت نقش اصلی داستان، کوهستانی بودن مکان داستان، محوریت زمانی خطی و منسجم وجود دارد، درباره پیرنگ داستان، زاویه دید، شخصیت ها، کشمکش، گفت و گو و صحنه پردازی تفاوت های چشمگیری به چشم می خورد. نکته مهم دیگر اینکه روایت تورات از طوفان نوح(ع) با پرداختن بیش از حد به جزئیات زمانی و مکانی، بیشتر شبیه روایتی تاریخی است؛ اما روایت قرآن از ماجرای طوفان در ورای بیان داستان، بیشتر اهداف هدایتی و انذاری و عبرت انگیز را دنبال می کند که این موضوع سبب جذابیت و اثرگذاری بیشتر روایت قرآنی شده است
پژوهشی در تفسیر آیت الله معرفت از مسئله «امکان رؤیت خدا» با تکیه بر رویکرد نشانه معناشناسی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مطالعات تفسیری سال دهم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۴۰
۱۰۷-۱۱۶
حوزه های تخصصی:
مسئله امکان رؤیت خدا در قیامت، مورد اختلاف علمای امامیه، معتزله و اشاعره است. این امر به اختلاف در پذیرش وجوه معنایی مختلف «رؤیت خدا» باز می گردد. آیت الله معرفت با توجه به ضرورت بررسی این اختلاف ها، در کتاب های «التفسیر الأثری الجامع» و «التمهید» به بحث در این باره پرداخته و ضمن تحلیل متنی و سندی روایات مربوط، ادله اشاعره را پاسخ داده است. نوشتار حاضر، به جستجوی مولفه های رویکرد نشانه معناشناسی در تبیین مفهوم «رؤیت» در مناقشات آیت الله معرفت و پاسخ های ایشان به اشاعره پرداخته است. از مولفه هایی که ایشان در کاربست آن موفق بوده است، می توان به فعلیت بخشی به نص، دستیابی به مراد جدی واژگان، تشخیص صحیح مجاز از حقیقت، توجه به شأن متکلم، خروج از محسوسات که از شاخصه های معناشناسی هستند اشاره نمود. در این اثناء لغزشگاه های اشاعره در تفسیر و توجیهات آنان از «رؤیت خدا» نیز نمایان می شود.
بررسی نشانه شناسی سحر در قرآن کریم
منبع:
مطالعات ادبی متون اسلامی سال چهارم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۳ (پیاپی ۱۵)
127 - 151
حوزه های تخصصی:
امروزه به دلیل گسترش علوم مختلف و رواج مباحث زبانشناسی جدید، پدیده ی تعدد معانی متون مختلف، از جمله قرآن کریم از جذابترین زمینه های تحقیقاتی است که می تواند بابی جدید روی عالمان دین و دریچه ای تازه برای فهم متون دینی بگشاید. دانش نشانه شناسی از جمله دانش های نوینی می باشد که موجب افزایش آگاهی انسان، و توجه به اموری است که تاکنون از دیدگان او پنهان مانده اند و تفسیر و تاویل قرآن قرنها مورد توجه دانشمندان اسلامی می باشد. موضوع مورد بحث در این مقاله جادو یا سحر و جادوگری است که از کهن ترین پدیده های عوامانه هستند که آثار آنها در بسیاری از فرهنگ ها در سراسر جهان دیده می شود. از این رو هدف از این مقاله بررسی نشانه شناسی کلمه پر تکرار جادو و سحر و ابعاد آن در قرآن کریم می باشد. بنابراین ما در این مقاله به نشانه شناسی و بررسی ابعاد آن، جادو و معنای لغوی جادو و اقسام آن از دیدگاه قرآن، می پردازیم. اطلاعات این مقاله به صورت توصیفی-تحلیلی و اسنادی گردآوری شده است. جستجو از سایت پارس قرآن در مجموع 58 آیه در مورد سحر پیدا شده است. از 114 سوره قرآن این کلمه در 22 سوره آمده است که همگی این آیات مورد بررسی قرار گرفته اند. از نشانه هایی که در آیات بررسی شده می توان دریافت کرد اینست که سحر، از رایج ترین نسبت هایى بود که مشرکان به پیامبر مى دادند. خداوند برای دعوت پیامبران به خداوند یکتا دروغ نمی گوید و برای نبوت از سحر استفاده نمی کند بلکه با صداقت و دلایل عقلی مردم را دعوت می کند و انسانها را به معاد آگاه می کند.
زیبایی شناسی شگرد ادبی التفات و نقش تفسیری آن در مثنوی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
جستارهای نوین ادبی پاییز ۱۳۹۸ شماره ۲۰۶
95-126
حوزه های تخصصی:
تفسیر هر متن، بسته به عناصر متن سازی چون زبان، بلاغت، ساختار ادبی، درون مایه و گونه شناسی، با دیگری متفاوت است و روش تفسیری منحصربه فردی می طلبد. موضع تفسیری هر متن در جایگاهی اتفاق می افتد که گره های تفسیری آن متن ظاهر می شود. گاه گره های تفسیری یک متن در نتیجه ابهام ساختاری آن واقع می شود. یکی از عواملی که موجب ابهام و گره افکنی در ساختار ادبی متن می شود، شگرد ادبی التفات است؛ ویژگی ابهام آفرینی التفات ناظر به رویکرد و نگاهی جدید به این شگرد ادبی است که با توسع بخشیدن به این مفهوم، از نگاه سنتی در باب التفات فراتر می رود. اصلی ترین پرسش این پژوهش این است که چگونه التفات که در نگاه جدید شامل هر نوع تغییری در متن می شود، می تواند هم موجب ابهام ساختاری معنایی در متن شود و هم در راستای رفع این ابهام و تفسیر آن عمل کند؟ این پژوهش با روشی توصیفی تحلیلی به بیان انواع و کارکردهای شگرد ادبی التفات در مثنوی معنوی می پردازد و نشان می دهد که مثنوی یکی از متونی است که بارزترین گره تفسیری آن، متعلق به وجوه التفاتی آن است، به گونه ای که با شناخت نقش زیبایی شناختی این شگرد و تبیین نقش نشانه معناشناختی آن در ساختار این متن، می توان به تفسیر بهتر و علمی تری از آن رسید. با مطالعه و بررسی بسیاری از داستان های مثنوی در دفترهای مختلف، روشن شد که یکی از مهم ترین کارکرد التفات در مثنوی در کنار نقش زیبایی شناختی آن، کارکرد تفسیری و معرفت شناختی آن است که در خدمت تبیین نظام اندیشه مولوی قرار دارد و نشان دارترین ویژگی ساختاری و معنایی مکتب فکری اوست. از دیگر یافته های این پژوهش، معرفی و تبیین دیگر انواع التفات از قبیل التفات زبان شناختی، تفسیری، روایت شناختی، پدیدارشناختی، روش شناختی و گفتمانی است که در تفسیر و شرح مثنوی به این وجوه التفاتی و نقش آن ها در تفسیر چندان توجه نشده است.
نشانه شناسی اجتماعی رمان «الحرب فی برّ مصر»(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
چکیده یوسف القعید، از نویسندگان نام آشنا و نام آور دوره معاصر مصر و یکی از برجسته ترین رمان نویسان معاصر عربی است. آثار او در سطح دنیا به زبان های گوناگونی چون انگلیسی، فرانسه و آلمانی برگردانده شده است. او در آثارش با چیره دستی و مهارت کم نظیر، مسائل ناهمسان اجتماعی، فرهنگی و چالش های سایه گستر بر جامعه خود را نمایان ساخته است . رمان «الحرب فی برّ مصر» از رمان های پرمغز اوست که در آن به شرایط ناگوار و نامناسب جامعه ای پرداخته است که سایه ظلم و ستم بر آن سنگینی می کند . این پ ژوهش ب ر آن اس ت تا با روش تحلیلی - توصیفی نشانه های اجتماعی به کاررفته در این رمان را در کانون واکاوی قرار دهد و از رهگذر آن به عیان سازی درون مایه پیام نویسنده اشاره کند. یافته این جستار نشان می دهد که نشانه های به کاررفته در متن گواه بر وضع اجتماعی نابسامان سایه افکنده بر جامعه آن روز مصر است که در ورطه ناهمسانی و وضع نابسامان طبقاتی، نابرابری، ستم و ستمکاری گرفتار آمده است، به گونه ای که عدالت و ظلم، راستی و ناراستی، خرد و جهل ، و عشق و خیانت به میهن در کنش تقابلی با یکدیگر قرار گرفته اند.
نشانه شناسی ساختارگرا و سیاستگذاری فرهنگی(مقاله پژوهشی حوزه)
منبع:
دین و سیاست فرهنگی سال اول پاییز ۱۳۹۳ شماره ۲
105 - 120
نشانه شناسی ساختارگرا از نشانه شناسی به عنوان ابزاری تحلیلی برای بررسی حضور فرهنگ و ایدئولوژی در نمودها و مؤلفه های فرهنگی بهره می برد. این را می توان نقطه تلاقی نشانه شناسی ساختارگرا به عنوان یک نظریه فرهنگی با سیاست گذاری فرهنگی دانست. نشانه شناسی ساختارگرا در زمینه سیاست گذاری فرهنگی از امکانات و مزیت های نسبی و نیز محدودیت ها و نقص هایی برخوردار است. تمرکز بر حوزه ی فرهنگ به عنوان یک مزیت این نظریه و در مقابل عدم توجه به تعامل دو سویه ی فرهنگ با دیگر ساحت های حیات اجتماعی، بررسی مسائل و مشکلات فرهنگی در سطح ساختارهای کلان فرهنگی و در مقابل ناتوانی در بررسی سطح خرد، توجه به توصیف و تبیین مقولات فرهنگی و در مقابل عدم رویکرد تجویزی و معطوف به تغییر برخی از این امتیازها و محدودیت هاست. همچنین می توان نسبت بین نشانه شناسی ساختارگرا با «گفتمان ها» ، «مکاتب» و «مدل های» سیاست گذاری فرهنگی را مطرح کرد و همسازی و هماهنگی و احیانا ناسازگاری بین آنها را بررسی نمود.
بازنمایی گفتمان انقلاب اسلامی در سریال های تلویزیونی؛ (مطالعه موردی: انقلاب زیبا)(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
رسانه سال ۳۱ بهار ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۱۱۸)
5 - 26
حوزه های تخصصی:
متون تلویزیونی با به کارگیری واژگان، تصاویر و صدا معناهایی را می سازند که به رویدادها و پدیده ها از زوایه ای خاص نگاه می کند. در واقع این متون، حوادث و وقایع اجتماعی و سیاسی را بر مبنای اهدافی خاص تفسیر و بازآفرینی می کنند. مطالعه نحوه بازنمایی این حوادث در متون تلویزیونی که مجموعه های نمایشی را نیز در بر می گیرد، چگونگی برجسته سازی یک گفتمان و طرد گفتمان یا گفتمان های دیگر را نشان می دهد. با این نگاه مقاله حاضر بر آن است، با مطالعه سریال انقلاب زیباکه در سال 1393 از سیمای ج.ا.ا پخش شد، شیوه روایت انقلاب اسلامی را در آن مشخص کند. برای این منظور، مجموعه نام برده با استفاده از روش نشانه شناسی فیسک مطالعه شد. یافته های این مطالعه نشان داد که رمزگان های فنی و اجتماعی، در آن به شیوه ای قطب بندی شده، به دنبال تبیین گفتمان انقلاب بوده اند. گفتمان انقلاب اسلامی بر مبنای این بازنمایی، در تقابل و تعارض با گفتمان استبدادی است. دال های برسازنده گفتمان انقلاب اسلامی با ارجاع به هویت خویشتن، پیوند با گذشته و رایزنی با پیشگامان معرفی می شود و با دانش، ارزش های انسانی، آگاهی و حضور اجتماعی می آمیزد. در مقابل گفتمان ضد انقلاب، گفتمانی شرور، بی ریشه، مستبدانه و مردسالار در پی نفوذ و ایجاد ناامنی است.
نشانه شناسی عکس خبری(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
رسانه سال ۳۱ بهار ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۱۱۸)
73 - 98
حوزه های تخصصی:
نشانه شناسی دانشی است که به مطالعه نظام های نشانه ای و کشف رمزگان اثر می پردازد. اگرچه بنا به تعاریف ارائه شده، هر عکس، خود صحنه، یا همان واقعیت برابر با اصل را انتقال می دهد؛ اما بی شک در گذر از شیء به تصویر آن، تقلیلی صورت می گیرد؛ تقلیلی در ابعاد، اندازه ها و زاویه دید. پس تصویر، به یقین خود واقعیت نیست و عکاس یا گزینشگر عکس (در رسانه)، در مراحل مختلف انتشار عکس، با گزینشی که خودآگاه یا ناخودآگاه اتفاق می افتد، در چگونگی ارائه معنا تاثیر خواهد داشت. زمانی که صحبت از رمزگشایی و ساز و کار تولید معنا در عکس به میان می آید، موضوع ابعاد پیچیده تری به خود می گیرد؛ چراکه «عکاسی، رسانه ای رمزگذاری شده است و به شکل همان گویانه واقعیتی را که به آن ارجاع می یابد، بازتولید نمی کند» (سونسون، 1391: 50). در همین نقطه است که اهمیت نشانه شناسی عکس نمایان می شود. عکس علاوه بر خصلت ارجاع دهنده و بازنمایی، از قابلیت بیان گرایانه نیز برخوردار است. از آنجا که هرچیزی، غیر از آنچه هست عمل کند، می تواند نشانه باشد، پس می توان عکس را هم به مثابه متنی نشانه ای دانست که دلالت های متعددی را در معرض تفسیر و تأویل و فهم مخاطب قرار می دهد. از این رو، هدف این مقاله، ارائه روشی برای نشانه شناسی عکس های خبری است.
تحلیل نشانه شناختی هویت دینی در پویانمایی های ایرانی (مطالعه موردی: مجموعه پویانمایی «پیامبران»)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
این پژوهش در پی آن است که بررسی نماید هویت دینی در پویانمایی های ایرانی چگونه نشان داده می شود و برای بازنمایی هر یک از ابعاد هویت دینی از چه رمزگان نشانه شناسی استفاده شده است. به عبارت دیگر، هدف اصلی این تحقیق، تحلیل نشانه شناختی هویت دینی در پویانمایی های ایرانی(مورد مطالعه: مجموعه پویانمایی پیامبران) است. این تحقیق در رهیافت مطالعات فرهنگی و با تأکید بر نظریه بازنمایی استوارت هال[1] و بهره گیری از نظریه های مرتبط با حوزه دین به ویژه نظریه گلاک و استارک[2] صورت گرفته است. جامعه آماری شامل پویانمایی های ایرانی است که در طول سال های گذشته با محوریت دین و مسائل دینی در صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران تولید و پخش شده است. نمونه گیری در این پژوهش به روش نمونه گیری هدفمند غیر تصادفی انجام شد و 3 قسمت از پویانمایی پیامبران(کشتی نوح، آتش سرد و صابران) به عنوان نمونه انتخاب شده است. برای تحلیل نشانه شناسی پویانمایی ها از الگوی روایی بارت[3] و همچنین از تحلیل سه گانه فیسک و هارتلی[4] استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان داد بازنمایی هویت دینی در پویانمایی پیامبران با جهت گیری، چارچوب بندی رسانه ای و کارکردهای ایدئولوژیک همراه است. در این پویانمایی ها ابعاد مختلف هویت دینی - بعد اعتقادی، مناسکی، تجربه ای و پیامدی- بازنمایی می شود. [1]. Stuart Hall [2] .Glock & Stark [3]
بررسی متن نمایش صحنه ای و نمایش رادیویی
منبع:
رادیو تلویزیون سال ششم پاییز ۱۳۸۹ شماره ۱۳
90 - 116
حوزه های تخصصی:
یکی از راه های درک ماهیت زبانی هر متن و نوشته ای بر اساس ویژگی های زبان شناسی آن صورت می پذیرد.در میان نظریه های زبان شناسی، یکی از مهمترین نظراتی است که از آن برای درک و معنای متن استفاده می شود، نظریه ساختگرایی است. در این مقاله نم ایش صحنه ای به عنوان یک متن ادبی در نظر گرفته شده است و به بررسی آن در مقایسه با نمایش رادیویی پرداخته شده است. در مقایسه این دو نمایش از نظریه های زبان شناسانی مانند سوسور، باختین، گرماس استف اده شده است و ب ا تکیه بر این نظریات تشابه ها و تفاوت های موجود میان متن نمایش صحنه ای و متن نمایش رادیویی مورد توجه قرار گرفته است.
بازنمایی زندگی طبقه متوسط در سینمای ایران (نشانه شناسی فیلم جدایی نادر از سیمین)
منبع:
رادیو تلویزیون سال نهم زمستان ۱۳۹۲ شماره ۲۱
127 - 150
حوزه های تخصصی:
در مقاله پیش رو هدف، شناخت چگونگی بازنمایی طبقه متوسط در فیلم سینمایی جدایی نادر از سیمین می باشد. این مقاله در رهیافت مطالعات فرهنگی و با تأکید برمقوله بازنمایی صورت گرفته است. در این مقاله از روش نشانه شناسی استفاده شده است و نظریه بازنمایی با تأکید بر آراء استوارت هال و تحلیل تقابل های دوگانه استروس چارچوب نظری این تحقیق را شکل داده اند.
نتایج تحقیق نشان داد که در فیلم جدایی نادر از سیمین، بازنمایی صورت گرفته از این طبقه بیشتر بر زندگی روزمره ای که این طبقه درگیر آن است تأکید می کند. به علاوه، طبقه متوسط به عنوان طبقه ای که به اوضاع و شرایط، بدبین است و طبقه ای که با تضاد و دوگانگی در زندگی اش مواجه است در فیلم بازنمایی می شود. همچنین بازنمایی طبقه متوسط از طریق قطب بندی میان فرودست/ فرادست تبیین می شود و بافت سازی به مدد این تقابل با تکیه بر سرمایه های فرهنگی و اعتقادی، خود را نمایان می سازد. از دیدگاه تماتیک، دروغ، خیانت، پنهان کاری، پیش داوری، داوری و قضاوت، موضوع های نمایشی شده (دراماتیزه شده) در میان خط روایی های فیلم جدایی نادر از سیمین بوده است.