عکس خبری

هدف این مقاله مقایسه تطابق محتوایی عکس و متن اخبار در وبگاه شبکه های خبر، العالم و پرس تی وی است. در راستای این هدف، برای تحلیل نشانه شناسانه تصاویر از الگوی نشانه پیرس (نماد، نمایه و شمایل)، برای تحلیل گفتمان تصاویر از الگوی کرس و ون لیوون (فاصله اجتماعی، زاویه اجتماعی و تعامل اجتماعی)، برای تحلیل متن خبر از الگوی نشانه شناسی متنِ رولان بارت (دلالت صریح، دلالت ضمنی و اسطوره) و برای بررسی ارتباط تصاویر و متن نیز از الگوی بارت (لنگرگاه و بازپخش) بهره گرفته شد. جامعه این پژوهش اخبار وبگاه شبکه های خبر، العالم و پرس تی وی طی دو ماه آذر و دی 1394 بود. پس از دو مرحله گزینش و از بین 664 خبر، به صورت نمونه گیری هدفمند تعداد 30 خبر (10 خبر از هر سایت) انتخاب و تحلیل شد. یافته های پژوهش نشان می دهد که در نمونه های بررسی شده، وبگاه شبکه پرس تی وی عملکرد بهتری در زمینه کاربرد عکس دارد. وبگاه شبکه العالم که نسبت به وبگاه شبکه پرس تی وی در کاربرد عکس کمی ضعیف تر عمل کرده است، با اختلافی اندک در رتبه دوم قرار دارد و در انتها وبگاه شبکه خبر قرار دارد که عملکردی بسیار ضعیف در کاربرد عکس در اخبار از خود نشان داد. همچنین بر اساس یافته های پژوهش مشخص شد که 16 خبر از 30 خبری که مورد تحلیل قرار گرفتند (تقریباً نیمی از اخبار) دارای تطابق عکس و متن خبر هستند، در 8 خبر به طور کامل عدم تطابق عکس و متن خبر مشاهده شد.

نشانه شناسی دانشی است که به مطالعه نظام های نشانه ای و کشف رمزگان اثر می پردازد. اگرچه بنا به تعاریف ارائه شده، هر عکس، خود صحنه، یا همان واقعیت برابر با اصل را انتقال می دهد؛ اما بی شک در گذر از شیء به تصویر آن، تقلیلی صورت می گیرد؛ تقلیلی در ابعاد، اندازه ها و زاویه دید. پس تصویر، به یقین خود واقعیت نیست و عکاس یا گزینشگر عکس (در رسانه)، در مراحل مختلف  انتشار عکس، با گزینشی که خودآگاه یا ناخودآگاه اتفاق می افتد، در چگونگی ارائه معنا تاثیر خواهد داشت. زمانی که صحبت از رمزگشایی و ساز و کار تولید معنا در عکس به میان می آید، موضوع ابعاد پیچیده تری به خود می گیرد؛ چراکه «عکاسی، رسانه ای رمزگذاری شده است و به شکل همان گویانه واقعیتی را که به آن ارجاع می یابد، بازتولید نمی کند» (سونسون، 1391: 50). در همین نقطه است که اهمیت نشانه شناسی عکس نمایان می شود. عکس علاوه بر خصلت ارجاع دهنده و بازنمایی، از قابلیت بیان گرایانه نیز برخوردار است. از آنجا که هرچیزی، غیر از آنچه هست عمل کند، می تواند نشانه باشد، پس می توان عکس را هم به مثابه متنی نشانه ای دانست که دلالت های متعددی را در معرض تفسیر و تأویل و فهم مخاطب قرار می دهد. از این رو، هدف این مقاله، ارائه روشی برای نشانه شناسی عکس های خبری است.

  گسترش تکنولوژی، علاوه بر تسهیل ثبت وقایع، امکان اشتراک گذاری را فراهم و تعامل پیرامون آنها را نیز بیشتر و شدیدتر کرده است. شرایطی که می تواند منجر به آغاز جنبش های بزرگ اجتماعی، آگاهی عمومی و تحولاتی شگرف شود؛ ازاین رو، شناخت و بررسی خوانش های مختلف از یک عکس می تواند عکاسان، رسانه ها و تولیدکنندگان محتوا را در انتقال هرچه بهتر پیام مدنظر و محدودکردن سایر خوانش ها یاری دهد. در این پژوهش، اصلی ترین و اساسی ترین پرسش پیرامون چگونگی، تنوع و عوامل تأثیرگذار بر خوانش مخاطب از عکس های خبری است. در راستای این مهم ابتدا باید دانست که آیا یک عکس خبری، عکسی هنرمندانه است و این عکس ها تا چه اندازه می توانند روی مخاطب تأثیر بگذارند و شروع کننده جنبش های اجتماعی باشند، آیا این تصاویر می توانند خوانشی متفاوت با پیام مدنظر عکاس و رسانه منتشرکننده آن داشته باشند؟ ازاین رو، این پژوهش با روش تحلیلی و توصیفی و با بررسی پنج عکس منتخب از میان بحث برانگیزترین عکس های خبری یک دهه اخیر (۲۰۱9 - ۲۰۱0)، خوانش مخاطبان را با بهره گیری از نظریه دریافت استوارت هال، تحلیل کرده است. همچنین به جهت تحلیل محتوایی، نشانه شناختی و ترکیب بندی نیز از نظریات پیرس استفاده شده است تا عوامل مؤثر در تنوع و تکثر خوانش ها بررسی شود. نتایج به دست آمده از پژوهش شامل واکاوی اهمیت و تأثیر ترکیب بندی و مهارت عکاس در انتخاب عمق میدان و نقطه فوکوس، انتخاب برش مناسب در ویرایش تصاویر و عواملی مانند لحظه مناسب ثبت تصویر در جهت دهی به خوانش مخاطبان است.    

در پژوهش حاضر، نحوه چارچوب سازی رسانه ای زنان و نژاد در عکس های خبری ورزشی در رسانه های آنلاین ورزشی بررسی شده است. تا به این پرسش پاسخ داده شود که آیا عکس های زنان در سایت های مختلف ورزشی، گفتمان و نشانه ای خاص را مبتنی بر ایدئولوژی مردسالار و نژادی، بازتولید و چارچوب سازی می کنند یا دیدگاه های مختلف، به بازنمایی زنان با محوریت نژاد در عکس های ورزشی خود می پردازند. برای این منظور با استفاده از روش نمونه گیری غیر احتمالی هدفمند عکس های زنان ورزشکار در المپیک سال 2020 در سایت های یورو اسپرت، ورزش سه، اسپرتینگ نیوز، گلف نیوز و تیتان اسپرت، بررسی و در مجموع 646 عکس به روش تحلیل محتوا کدگذاری شده اند تا با استفاده از نرم افزار SPSS مورد تجزیه وتحلیل قرار گیرند. یافته های پژوهش نشان می دهد که بین وب سایت های ورزشی و موضوع عکس، نقش زنان، نژاد و نوع ورزش رابطه معنادار وجود دارد همچنین بین موضوع عکس و نقش زنان، نژاد و نقش زنان و نژاد و موضوع عکس با اطمینان 99 درصد رابطه معنادار دیده می شود. عکس های منتشر شده حاکی از آنند که چارچوب خبری زنان در رسانه های ورزشی به صورتی ساخته می شود که با نقش های کلیشه ای فرهنگی که به منظور باز شکل گیری نقش های جنسی سنتی به کار می رود، هماهنگی دارد ضمن اینکه «ناچیزانگاری» زنان نیز در خط مشی رسانه های ورزشی در سرتاسر جهان دیده می شود.