مطالب مرتبط با کلیدواژه

نشانه شناسی


۱۴۱.

بازی های رایانه ای و بازنمایی زنان؛ تحلیل نشانه شناختی مجموعه بازی السا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات رسانه های نوین سال چهارم تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱۴ 221-253

کلیدواژه‌ها: بازنمایی زنان کلیشه های جنسیتی نشانه شناسی بازی رایانه ای

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی مطالعات زنان زن در حوزه های علم، فرهنگ، هنر و سیاست زن در حوزه رسانه ها
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی ارتباطات گروه های ویژه بازنمایی رسانه ای
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی ارتباطات مطالعات فضای مجازی، جهانی شدن و تکنولوژی های نوین ارتباطاتی تکنولوژی های نوین ارتباطاتی بازی های رایانه ای
تعداد بازدید : ۳۵۱۵ تعداد دانلود : ۲۴۶۱
امروزه، بازی های رایانه ای صنعت جهانی بزرگی است که با صنعت های انتشار کتاب، موسیقی و فیلم در حال رقابت است و محصولات این صنعت به صورت گسترده ای از سوی کودکان و نوجوانان برای پر کردن اوقات فراغت استفاده می شود. بازی های رایانه ای همراه با سرگرمی و لذت، ایماژها و دیدگاه های بسته بندی شده ای را در قالب کلیشه ها ارائه می دهند. پژوهش حاضر با مطالعه بر روی مجموعه بازی رایانه ای السا در پی واسازی کلیشه های جنسیتی زنانه است. این مطالعه ضمن بررسی بازنمایی جنسیت در این مجموعه بازی، نشان می دهد چه دلالت ها و مضامین پنهانی در پس برساخت نمونه آرمانی زنانه نهفته است. به طورکلی این پژوهش برای رمزگشایی از مضامین و کلیشه های جنسیتی پنهان شده در این مجموعه بازی از رویکرد کیفی و روش نشانه شناسی استفاده می کند. یافته ها نشان داد حضور شخصیت زن در اغلب صحنه ها تروماتیک و مسئله دار است؛ از جمله مقوله های کلیشه ای برسازنده این هویت تروماتیک عبارت اند از: قرار گرفتن در نقش های تعیین شده، بدن تربیت پذیر، نمایش توأم با رضایت و حضور پنهان سوژه حامی. کلیشه های جنسیتی نهفته در پس این بازی، زنان را متعلق به خانه و محیط آن می داند و از طریق طبیعی سازی نقش های جنسیتی در پی تشدید روابط موجود است.
۱۴۲.

تحلیل نشانه شناسی نظام آموزش و پرورش ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم تربیتی از دیدگاه اسلام سال پنجم پاییز و زمستان ۱۳۹۶ شماره ۹ 65-84

کلیدواژه‌ها: نشانه شناسی آموزش و پرورش محتوای آموزشی روش تدریس شیوه های ارزشیابی فضای کالبدی فضای فرهنگی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۸۲ تعداد دانلود : ۱۴۰۳
هدف پژوهش حاضر، تحلیل نشانه شناختی نظام آموزش و پرورش ایران است که بر اساس مطالعه تحلیلی مروری و با رویکرد «سوسور» تهیه شده است. اگر چه مطالعه و تحلیل نشانه شناسی آموزش و پرورش کمتر مورد توجه محققان مسائل آموزشی و تربیتی قرار گرفته، اما این موضوع می تواند دریچه های تأمل و بازاندیشی را در سیاست ها، اهداف و نظام آموزشی، برنامه های آموزشی و درسی و نیز شیوه های تدریس در کلاس های درس بگشاید. این مقاله با اتخاذ چنین نگاه و رویکردی کوشیده است تا به بررسی و تحلیل نشانه شناسی پنج نشانه یا عنصر محوری نظام های آموزشی بپردازد. نتایج مؤید آن است که نظام آموزشی از حیث محتوای آموزشی (فاقد تأثیر سازنده در رشد و پرورش ابعاد مختلف دانش آموز و تحقق اهداف آموزش و پرورش)، فضای کالبدی و فیزیکی (فاقد جلوه های تصویری و زیبایی شناختی)، روش های تدریس معلمان (دارای رکود به دلیل یادگیری یک طرفه معلم محور)، شیوه های ارزشیابی (یادگیری سطحی و زودگذر) و فضای فرهنگی و ارتباطی حاکم بر مدارس و نهادهای آموزشی (دارای انفعال، فاقد مشارکت، پاسخگویی و ریسک پذیری) است و همخوانی چندانی با اهداف و جهت گیری اصلی آموزش و پرورش ندارند. در واقع این تحلیل بیانگر آن است که متأسفانه در حال حاضر نظام آموزشی کشور در عمل به ایجاد و بازتولید مجموعه ای از پیام ها، معانی و آثاری اقدام می کند که با وظایف و کارکردهای ذاتی آن در تعارض است.
۱۴۳.

نشانه شناسی حدیث شریف سلسلة الذهب(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ رضوی سال دوم پاییز ۱۳۹۳ شماره ۷ 33-52

کلیدواژه‌ها: نشانه شناسی امام رضا (ع) حدیث سلسلة الذهب روش تحلیل زبان شناسی متن هلیدی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۶۱ تعداد دانلود : ۳۵۶
احادیث مربوط به امام رضا (ع) با توجه به موقعیت تاریخی ویژه ای که در آن قرار داشتند بسیار حائز اهمیت است که در آن میان حدیث شریف سلسلة الذهب از حلاوت و بلاغت خاصی برخوردار است.لزوم مطالعه در عمق فرمایش های امام رضا (ع) مسئله ای مهم است که طی قرون گذشته اغلب با شهود عرفانی انجام می پذیرفت، با پیشرفت چشمگیر زبان شناسی غربی لزوم بررسی مجدد این احادیث با استفاده از مفاهیم دانش نشانه شناسی و زبان شناسی متن مورد توجه جدی قرار گرفت، به همین علت مقالة حاضر با بهره گیری از ظرفیت های دانش نشانه شناسی به بررسی این حدیث می پردازد. سؤال اصلی این است که ویژگی های ساختاری و انسجام متنی حدیث شریف سلسلة الذهب از لحاظ شکل گیری بافتار متنی و عوامل دخیل در آن چیست؟نوشتار پیش رو با استفاده از مفاهیمدانش نشانه شناسی در قالب مفاهیم عملیاتی شدة روش تحلیلزبان شناسانة هلیدی به بررسی ویژگی هایساختاری و انسجام متنیاین حدیث شریف می پردازد.از نتایج مطالعة حاضر این است که متن این حدیث شریف از لحاظ تمامی عناصر انسجام بخشی متن از دیدگاهتحلیلی هلیدی در بالاترین سطح ممکن قرار دارد.
۱۴۴.

نظریه معنا، مطالعه تطبیقی پرس و علّامه طباطبایی (ره)(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: اسلام و علوم اجتماعی سال نهم پاییز و زمستان ۱۳۹۶ شماره ۱۸ 29-52

کلیدواژه‌ها: معنا نشانه شناسی علامه طباطبایی پرس مکتب اصالت عمل اعتباریات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۴۸ تعداد دانلود : ۵۹۶
«معنا» از پردامنه ترین موضوعات علوم اجتماعی مدرن و پست مدرن است. یکی از بدیع ترین و جامع ترین تفسیر ها درباره معنا را چارلز ساندرز پرس در زمان حیات خود ارائه نموده است. این مقاله می کوشد به بررسی ویژگی های نشانه شناسی پرس، ازجمله فرایند نشانگی، تولید معنا، کاربرد نشانه ها، دلالت و نگاه عملی به نشانه و ساخت معنا بپردازد. از آنجایی که، نظریه نشانه شناختی پرس در بعد معرفت شناختی و وجودشناختی، بر تحلیل تفکّر و ساخت معنا استوار شده است، به نظر وی، جهان و هر آنچه در آن است، از منظر نشانه و معنا شناخته می شود، و برداشت وی از نشانه، در نگرش او به جهان، تعیین کننده است. زیربنای نشانه ای پرس تمایز پیچیده از مقوله هاست. پرس نشانه را در ارتباط با این سه مقوله تعریف کرده و آن را در فرایندی سه گانه به نام دلالت نشانه ای قرار می دهد. به نظر پرس، دلالت بر سه رکنِ نشانه، تعبیر (تفسیر) و شئ تکیه می کند و بر پایه سه طرف استوار شده است و نظریه معنایش از فرایند این سه رکن ایجاد می شود. پرس از جمله منتقدان و فیلسوفان مغرب زمین است که به نظریه معنا اهتمام نشان داده است و این نظریه را در فرایند نشانه شناختی خود مطرح کرده است. در میان فیلسوفان مسلمان، علامه طباطباییe نیز در این باب مطالبی ارائه کرده است. در این مقاله تلاش می شود با طرح نظریه معنا از منظر ایشان، امکان مقایسه نظریه معنای پرس با نظریه معنای علامه طباطباییe، فراهم گردد. نظریه معنا نزد علامه در معرفت حضوری و حصولی و در امتداد مباحث اعتباریات ایشان طرح می گردد. در نظر ایشان، نظام اعتباری انسانی و معنا قائم به یک نظام طبیعی و حقیقی است؛ که به حسب باطن و در حقیقت با نظام طبیعی و حقیقی به سر می برد؛ زیرا در نظر وی هر اعتباری ناگزیر یک تکیه گاه حقیقی دارد و نظام اعتباری انسانی تنها در ظرف اجتماع و تمدن موجود می شود.
۱۴۵.

بازنمایی روابط خانوادگی در فصل های چهارگانه مجموعه تلویزیونی «پایتخت»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: خانواده پژوهی سال چهاردهم بهار ۱۳۹۷ شماره ۵۳ 7-22

کلیدواژه‌ها: بازنمایی نشانه شناسی سریال پایتخت روابط خانوادگی خانواده ایرانی- اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۹۵ تعداد دانلود : ۵۶۳
هدف پژوهش حاضر مطالعه بازنمایی روابط خانوادگی در فصل های چهارگانه مجموعه تلویزیونی «پایتخت» است. به این منظور از روش نشانه شناسی جان فیسک بهره برده شد. واحد تحلیل در پژوهش حاضر سکانس است و سکانس های منتخب از 20 قسمت مختلف این سریال به صورت هدفمند انتخاب و تحلیل شدند. نتایج پژوهش نشان می دهد که مجموعه ای از دلالت های فرهنگی بر روابط سرشار از صمیمیت و نزدیکی اعضای خانواده دلالت دارند. مطابق با بازنمایی های صورت گرفته، خانواده در این سریال سازه ای صمیمانه با روابط نزدیک بین زن و شوهر و والدین و فرزندان است. به طور کلی، مجموعه رمزگان های استفاده شده در سریال «پایتخت» ایدئولوژی خانواده صمیمی را بازنمایی و به برساخته های این نظام خصلتی طبیعی می بخشند.
۱۴۶.

فردگرایی در بازی های تلفن همراه؛ یک تحلیل نشانه شناختی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات فرهنگی ایران سال یازدهم بهار ۱۳۹۷ شماره ۱ (پیاپی ۴۱) 85-119

کلیدواژه‌ها: نشانه شناسی بازی های تلفن همراه فردگرایی دلالت رمزگان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۹۸ تعداد دانلود : ۴۸۲
به دنبال گسترش فناوری های ارتباطی جدید، معماری متنوع تری از فرآیند انتقال معنا در جهان رسانه ها در حال شکل گیری است. یکی از این روش ها، انتقال مفاهیم متعدد در کالبد بازی های مجازی است. بازی های مجازی به عنوان یک متن، مفاهیم زیادی را به کاربر خود انتقال می دهند. یکی از مفاهیمی که در حوزه رسانه کار بر روی آن کمتر انجام شده است، فردگرایی است. این مفهوم که از لحاظ جامعه شناختی نیز دارای اهمیت زیادی است، با توجه به روش نشانه شناختی بارت، در 16 بازی تلفن همراه مورد بررسی قرارگرفته است. بر اساس رمزگان پنج گانه بارت، چهار رمزگان فرهنگی حوزه مفهوم فردگرایی به عنوان جمع بندی یافته ها ارائه شده است؛ فضای شهری، حرکت به تنهایی، تکیه بر توانایی های فردی، چالش انسان با انسان.
۱۴۷.

عوامل نشانه شناختی مؤثر بر کیفیت فن بیان در زبان فارسی: تحلیلی شنونده محور(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جستارهای زبانی دوره هشتم مهر و آبان ۱۳۹۶ شماره ۴ (پیاپی ۳۹)

کلیدواژه‌ها: فن بیان نشانه شناسی عوامل زبانی عوامل فرازبانی عوامل پیرازبانی عوامل پادگفتمانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۲۲ تعداد دانلود : ۵۹۶
فن بیان مهارتی چندوجهی است که با برخی عوامل زبانی و غیرزبانی مرتبط است و از زبان عادی و روزمرة گویشوران که تنها برای ایجاد ارتباط به کار می رود، پیچیده تر است. در این مقاله، نگارندگان کوشیده اند با رویکردی شنونده محور، با دخیل دانستن 21 شاخص از عوامل زبانی، پیرازبانی، فرازبانی و پادگفتمانی، کیفیت گفتار و فن بیان ده سخنگوی فارسی زبان را ازدیدگاه صد شنوندة فارسی زبان ارزیابی کنند تا روشن شود که به نظر آن ها، کدام یک از عوامل نشانه شناختی مذکور بر کیفیت فن بیان سخنوران تأثیر بیشتری دارد. انتخاب این مؤلفه ها و شاخص های مؤثر بر فن بیان، از اصول و نظریه های گرایس (1975)، یول و برون (1989) و ادلوند و گاستافسون (2013) در چارچوب نشانه شناسی اِکو (1979) برگرفته شده است. پس از گردآوری 21 هزار پاسخ از نظرسنجی جامعة آماری، نتایج حاصل از آمار توصیفی و استنباطی نشان می دهد که پرسش نامه از سطح پایایی 89 درصد و اعتبار درونی 872/0 برخوردار است و به نظر شنوندگان فارسی زبان، ازبین چهار عامل بررسی شده، به ترتیب عامل های نشانه شناختی پیرازبانی و فرازبانی امتیاز بیشتری از دو عامل دیگر در نظرسنجی فن بیان ده سخنور فارسی زبان داشته اند. به سخن دیگر، شنوندگان تأثیر عوامل پیرازبانی و فرازبانی را در کیفیت فن بیان فرد سخنگو مؤثرتر از عوامل زبانی و پادگفتمانی می دانند. با توجه به معرفی و تعیین میزان و درصد مشخصه های مربوطه، امکان تعیین راهکارهای بهبود و تقویت عناصر تأثیرگذار در کیفیت فن بیان برای زبان فارسی وجود دارد.
۱۴۸.

بررسی نشانه شناسی تبلیغات بازرگانی بانک تجارت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جستارهای زبانی دوره هشتم ویژه نامه زمستان ۱۳۹۶ شماره ۷ (پیاپی ۴۲)

کلیدواژه‌ها: نشانه شناسی نشانه معانی صریح و ضمنی تبلیغات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۵۶ تعداد دانلود : ۵۵۱
امروزه با افزایش رقابت بین بنگاه های اقتصادی، نقش تبلیغات بسیار تعیین کننده است. هدف این پژوهش تحلیل تبلیغات بازرگانی بانک تجارت در چهارچوب نشانه شناسی است. روش تحقیق کیفی و توصیفی- تحلیلی است. داده ها شامل 16 تصویر و فیلم گردآوری شده از آرشیو بانک تجارت است. تحلیل داده ها نشان می دهد که در تبلیغات این بانک، به دلالت ضمنی و عناصر فرهنگی، اجتماعی و زیستی، مانند احترام به مشتریان، ارج نهادن به گذشته و گذشتگان، نوگرایی، توجه به محیط زیست، آینده نگری و نیز تکنولوژی جدید توجه شده است. البته لوگوی این بانک مربوط به چند دهه گذشته است و به اصلاح و نوآوری نیاز دارد. همچنین نظر سنجی ها نشان می دهد تبلیغات این بانک کارا نبوده و نیازمند تبلیغات مؤثرتر و نوین تری است.
۱۴۹.

بررسی دگرگونی معنا در صنعت بدیعیِ ایهام از منظر زبان شناختی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات زبان و ترجمه سال پنجاهم زمستان ۱۳۹۶ شماره ۴

کلیدواژه‌ها: بدیع ایهام نشانه شناسی هنجارفرازی زیبایی شناختی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۷۴ تعداد دانلود : ۵۵۹
نظام نشانه ای زبان، یک ی از نظ ام ه ای نش انه ای ارتب اطی است و در هر واقعة ارتباطی، مجموعه ای از ن ظام ه ای نشانه ای، از رمزگ ان ه ای م ختل ف م نطق ی، اجتماعی و زیبایی شناختی، با میزان برجستگی متفاوت با هم در تعامل هستند. واحدهای زب انی نیز ممکن است یکی از عناصر نشانه ای دخیل در ارتباط باشد و بسته به رمزگان فراخ وانی ش ده و هدف واقعة ارتباطی، در یک ی از س طوح لفظی، مورد استفاده قرار گی رد. یکی از این واحدهای رمزگانیِ زبان در قالب صنعت بدیعی به نام ایهام ظاهر می شود. ایهام از دیرباز محل اختلاف صاحب نظران حوزة زبان شناسی و بلاغت ادبی بوده است و نظریه های گوناگونی در این باره وجود دارد؛ با وجود این، آن گونه که شایسته و بایسته است، گامی درخور جهت آشکارگریِ شیوة دلالت در این مقولة بدیعی و بازنماییِ شیوه های به کارگیریِ آن براساس ناخودآگاه بشری، برداشته نشده است و بیشتر به یادکرد تعریفی یگانه و سطحی، به همراه ذکر شاهدمثال هایی، بسنده کرده اند. در این مقاله جایگاه صنعت ایهام به عنوان یکی از نظام های نشانه ای با رمزگان زیبایی شناختی بررسی می گردد و در ادامه به چیستیِ شیوة برقراری ارتباط و نیز چگونگیِ دلالت لفظ بر معنا، در حوزة علم نشانه شناسی، پرداخته می شود.
۱۵۰.

رویکرد اسلامورومیایی هالیوود نسبت به مسلمانان و اسلام: تحلیل نشانه شناختی فصل سوم سریال هوم لند(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات میان رشته ای در رسانه و فرهنگ سال هشتم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱ (پیاپی ۱۵) 121 - 151

کلیدواژه‌ها: اسلامورومیا عاملی سریال تلویزیونی نشانه شناسی هوم لند

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۷۸ تعداد دانلود : ۳۶۰
در دنیای امروز، هرچه وسعت و پیچیدگی سینما و تلویزیونِ مدرن افزایش پیدا می کند، شاهد رویکردهای متفاوتی به مذاهب و ادیان گوناگون هستیم. با توجه به آنکه صنعت تلویزیون ایالات متحده آمریکا یکی از معروف ترین، حرفه ای ترین و بحث برانگیزترین صنایع رسانه ای در کل جهان است و همواره رویکردهایی خاص و جهت داری نسبت به اسلامو مسلمانان داشته، مقاله حاضر یکسؤال کلی را دنبال می کند که آیا در سریال های هالیوودی تولید شده پس از حوادث یازده سپتامبر، مفهوم اسلامورومیا به کاربرده شده است؟ مقاله حاضر از تئوری دکتر عاملی که به طور جامع در کتاب «کتاب شناسی تحلیل گفتمانی، دیدگاه آکادمیک غرب درباره ی اسلام، مسلمانان و کشورهای اسلامی» (۲۰۱۲)مطرح شده، استفاده نموده است. با اتخاذ روش نشانه شناسی و به کارگیری پنج کانال کریستین متز و بررسی فصل سوم سریال هالیوودی هوم لند-به عنوان مطالعه موردی-،این مقاله دلایل و تحلیل هایی درباره ی مسئله ی استفاده ی گسترده ی غربی ها از مفهوم اسلامورومیا در سریال های تولید شده بعد از حادثه ی یازده سپتامبر ارائه می دهد.
۱۵۱.

جهانی شدن و بازنمایی نمودهای محلی- فرامحلی تبلیغات تجاری در مجلات عامه پسند ایرانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات میان رشته ای در رسانه و فرهنگ سال هشتم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱ (پیاپی ۱۵) 153 - 172

کلیدواژه‌ها: جهانی شدن جهان محلی شدن مطالعات فرهنگی نشانه شناسی بازنمایی نشریات عامه پسند.

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۱ تعداد دانلود : ۴۸۱
پژوهش حاضر در پارادایم جهانی شدن و بر مبنای نظری جهانی- محلی شدن رونالد رابرتسون به بررسی نشانه های محلی و فرامحلی تبلیغات تجاری مجله ی عامه پسند «خانواده سبز» می پردازد. این پژوهش برخلاف تحقیقات اقتصاد محور تبلیغات با رویکرد مطا لعات فرهنگی به کارکرد فرهنگی تبلیغات تجاری می پردازد و معانی فرهنگی مستتر و آشکار تبلیغاتی را تحلیل می کند. پژوهش از روش تحلیل محتوای کمی و روش کیفی نشانه شناسی استفاده می کند تا خلاء های روشی هر یک توسط دیگری پوشش داده شود. مطالعات کمی و کیفی صورت گرفته بر روی تبلیغات تجاری مجلات «خانواده سبز» به هدف بازنمایی انگاره های محلی و فرامحلی در این متون تبلیغاتی بیانگر مشارکتی بودن و یک سویه نبودن نشانه ها و کدهای فرهنگ محلی و فرهنگ های فرامحلی است؛ هویت جدیدی که نه کاملا منطبق با فرهنگ بومی بلکه محصول فرهنگ «بومی- جهانی» است. 
۱۵۲.

واکاوی مفهوم خاطره جمعی و بازیابی آن در فضاهای شهری با رویکرد نشانه شناسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: باغ نظر سال چهاردهم بهمن ۱۳۹۶ شماره ۵۶ 17 - 32

کلیدواژه‌ها: خاطره جمعی نشانه شناسی رمزگان های ادراکی و رمزگان های اجتماعی تحلیل عاملی تأییدی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۱۲ تعداد دانلود : ۵۲۸
بیان مسئله : فضاهای شهری را می توان عنصری مهم در ساختار شهرها در نظر گرفت که توانایی افزایش تعاملات اجتماعی، هویت و معنا مندی ، شکل گیری تصویرهای ذهنی و حس خاطره جمعی را در اختیار دارند. از آنجایی که، شکل گیری حس خاطره جمعی همواره از اساسی ترین اصول و مفاهیم کیفی در فضاهای شهری بوده است، پیدا کردن رویکردی جدید که به واسطه آن بتوان لایه های شکل دهنده فضاهای شهری را با دقت کندوکاو کرد را باید مورد توجه قرار داد تا بتوانند در یافتن راه حل های مفید برای خاطره انگیزی فضاها و ارتقا کیفی مفید باشند. رولان بارت معتقد است : بیش از هر حرفی درباره شهر باید از تکنیک نمادها استفاده کرد. به نظر می رسد با این دید جدید نه تنها می توان فضاهای شهری را بررسی کرد، بلکه  می توان در راستای معنامندی فضا و افزایش حس خاطره جمعی نیز به راهکارهای جدیدی دست پیدا کرد. هدف : در این راستا پژوهش حاضر در پی کشف مؤلفه های تأثیرگذار بر شکل گیری حس خاطره جمعی شهری از یکسو و ارایه الگوی مفهومی نشانه شناختی مستتر در فضاهای شهری در راستای بازیابی خاطره انگیزی فضاهای شهری است. الگوهای نشانه شناختی مذکور حاوی اطلاعات مربوط به شاخص های عملیاتی رمزگان هایی است که به منظور بازیابی حس خاطره جمعی تشخیص داده شده اند. در نهایت بازشناسی نظام های نشانه ای، سامانه ای از نشانه ها ارایه می شود که بر مبنای آنها بتوان میزان خاطره انگیزی میدان حسن آباد را مورد بررسی قرار داد. روش تحقیق : پژوهش از نوع  اکتشافی-تبیینی بوده و در فرآیند تصمیم سازی آن، از مقایسه تحلیلی استفاده شده است. تحلیل محتوا و استدلال قیاسی روش اصلی در ایجاد پایه های فکری تحقیق است، به منظور تحلیل های آماری از روش تحلیل عاملی تأییدی در نرم افزار لیزرل بهره گرفته شده است. نتایج :  نتایج تحقیق بیانگر آن است که میزان خاطره انگیزی فضای شهری میدان حسن آباد براساس الگوی مفهومی ارایه شده ، در سال های اخیر و به واسطه  تصمیمات اخیر مدیریت شهری کمرنگ شده است. اگرچه در حال حاضر رمزگان های ادراکی و اجتماعی (مؤلفه های ادراکی-ذهنی و اجتماعی) حس خاطره جمعی، در فضای شهری میدان حسن آباد قابل قبول و پذیرفته شده اند جهت بازیابی خاطره انگیزی شاخص های عملیاتی الگوهای نشانه شناختی پیشنهاد شده، در قالب رمزگان های معنایی و منطقی می تواند سبب احیای خاطره انگیزی میدان شود. 
۱۵۳.

مطالعه کیفی دلالت های معنایی معماری هورامان تخت از منظر نشانه شناسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: باغ نظر سال چهاردهم اسفند ۱۳۹۶ شماره ۵۷ 45 - 62

کلیدواژه‌ها: معنا معماری نشانه شناسی نظریه زمینه ای هورامان تخت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۸۱ تعداد دانلود : ۵۴۰
معنا نیاز بنیادی انسان است و معماری به عنوان یک فرآیند دلالتی، در تلاش است تا با تأکید بر ویژگی های ذهنیِ انسان علاوه بر کالبد و فرم ظاهری محیط، به تحقّق این بُعد از نیازهای بنیادی انسان یاری رساند؛ و در این میان، نشانه شناسی رهیافتی است که نگاهش به فراگَرد معناست و به دنبال دلالت های ضمنی و کشف لایه های معنایی پدیده هاست. هورامان مجموعه ای غنی از سکونت گاه های انسانی است که سهم مهمی از ارزش های فرهنگی کشور، از جمله در زمینه معماری را به خود اختصاص می دهد. عدم توجه به ابعاد معنایی در توسعه کالبدی سکونت گاه ها می تواند پیامدهای منفی بسیاری بر جاذبه های معماری این مناطق در جهت جذب گردشگر و نهایتاً اجتماع پذیری و حتی سکونت در آنها داشته باشد. از این رو پاسخ به این پرسش که "معانی خاص و دلالت های معنایی شکل گیری معماری هورامان تخت کردستان ایران با توجه به نشانه های متنی و از منظر نشانه شناسی چیست؟"، ضروری به نظر می رسد. هدفِ عمده این بررسی، کشف و تدوین معانی معماری هورامان و نظام معنایی حاصل از نشانه/بازنمون های آن، جهت استفاده در برنامه های آتی بهسازی و نوسازی است. نظام تفسیر و رویکرد پژوهش حاضر نشانه شناسی، و نظام تحلیل آن روش شناسی کیفی است و از روش نظریه زمینه ای برای تجزیه و تحلیل اطلاعات و ارایه نظریه نهایی استفاده شده است. در این راستا، معماری هورامان به مثابه یک متن، در ذیل پنج نظامِ استقرار، ساخت، فضا و عملکرد، حرکت و دسترسی، و منظر به صورت جزء به جزء مورد بررسی قرار گرفت؛ در این مرحله محقق با حضور در منطقه مورد پژوهش و انجام مصاحبه های باز و عمیق نسبت به گردآوری اطلاعات اقدام کرده و عناصر و اجزای بازنمونی این نظام ها، تحت 43 مفهوم اولیه شناسایی و کدگذاری باز گردید؛ در مرحله بعد هر کدام از نشانه/بازنمون ها، در ذیلِ هر یک از رمزگان های سه گانه اجتماعی، علمی و زیبایی شناسی، در چند سطح معنایی و با استفاده از کدگذاری های محوری و گزینشی، مورد تفسیر و تعیین موضوع قرار گرفت. نهایتاً 11 مقوله عمده نظیر: انسجام فضایی، خوانایی، حضورپذیری فضا که نشانگر اجتماع پذیریِ این معماری است شناسایی و تدوین شد. سپس در مرحله پایانی، با یکپارچه کردن، مقایسه، و تعمق پیرامون مقولات به دست آمده در مراحل قبلی، یک مقوله هسته تحت عنوانِ "معماری هورامان پدیده ای اجتماع پذیر در جهت ارتقای کیفیت حیات جمعی" به عنوان معنای نمادین معماری هورامان تخت کردستان ایران انتخاب شد.
۱۵۴.

نشانه شناسی مراسم آیینی پیرِ شالیار در منظر فرهنگی هورامان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: باغ نظر سال پانزدهم دی ۱۳۹۷ شماره ۶۷ 17 - 30

کلیدواژه‌ها: نشانه شناسی معنا روابط همنشینی و جانشینی مراسم پیر شالیار منظر فرهنگی هورامان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۳۸ تعداد دانلود : ۵۵۵
مقدمه : مقاله حاضر، پژوهشی میدانی و کتابخانه ای است که به معرفی و بازسازی معنایی مراسم آیینی پیرِ شالیار در منظر فرهنگی هورامان از توابع شهرستان سروآباد واقع در استان کردستان، از منظر نشانه شناسی می پردازد. موضوع مهم در نشانه شناسی، بحث تولید معنا و چگونگی معنادارشدن جهان توسط نظام نشانه هاست. معنا، مفهومی است که یک نشانه بیانگر آن است. بیان مسئله : در این میان، رسوم، سنت ها و آیین های کهن، به عنوان نشانه/ بازنمودی فرهنگی از اندیشه و تفکر انسانی، با منشی نمادین، تفسیری از جهان و جهان بینیِ انسان ارایه می دهند که در جهان معاصر، به واسطه سیطره ارتباطات مجازی، درحال فراموشی هستند و امکان بهره برداری از آن ها در ابعاد گوناگون توسعه درحال نابودی است. هدف : بر این اساس، هدفِ عمده این بررسی، کشف و تدوین دلالت های معنایی مراسم آیینی پیر شالیار و نظام معنایی حاصل از نشانه/ بازنمون هایِ نمادین آن است تا به واسطه آن بتوان گام هایی در جهتِ تسهیل تبادلات فرهنگی و فراهم کردن زمینه های توسعه در این منطقه برداشت. روش تحقیق : بدین منظور، پژوهش حاضر، در قالب یک روش کیفی، برای گردآوری اطلاعات از روش مردم نگاری و اسنادی و برای تجزیه و تحلیل داده های کیفیِ گردآوری شده، از روش نشانه شناسی بهره می برد. نتیجه گیری : بخش پایانی این مقاله نشان می دهد که مراسم پیر شالیار، نشانه ای نمادین از باور قومی و جمعی مردم در منظر فرهنگی هورامان است که سطح جدیدی از معانی ضمنی را در برابر مخاطب نشان می دهد. همچنین، این مراسم از منظر نشانه شناختی، طرح قابل تأویلی از یک آیین عرفانی را روایت می کند که خداپرستی مردم این دیار را در یک انسجام و پیوستگی اجتماعی در منظر فرهنگی هورامان به عینیت می رساند.
۱۵۵.

تحلیل نشانه شناختی بازنمایی تروریسم در سینمای هالیوود، قبل و بعد از 11 سپتامبر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران دوره هفتم بهار ۱۳۹۷ شماره ۱ (پیاپی ۲۵) 83-105

کلیدواژه‌ها: بازنمایی تروریست تروریسم شرق شناسی نشانه شناسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۲۱ تعداد دانلود : ۷۸۷
در این پژوهش سعی شده است به تحلیل تصویر تروریست های عرب قبل و بعد از 11 سپتامبر در سینمای هالیوود پرداخته شود. از آنجا که از دهه 90 به بعد مسلمانان سوژه اصلی فیلم هایی با موضوعیت تروریسم بوده اند، با درنظرگرفتن 11 سپتامبر به عنوان تاریخی مهم در حملات تروریستی، یک فیلم از دهه 90 (قبل از 11 سپتامبر) و یک فیلم از سال 2001 به بعد که موضوع اصلی آن ها حملات تروریستی اسلام گراها بوده، انتخاب و تحلیل شده است. نظریه استفاده شده در این تحقیق، بازنمایی و به طور خاص نظریه بازنمایی برساخت گراست، همچنین به دیدگاه استوارت هال در این زمینه اشاره خواهد شد. در بحث روش نیز از نشانه شناسی با اتکا بر تحلیل سه گانه جان فیسک استفاده شده است. درنهایت نتیجه می گیریم در حالی که پیش از 11 سپتامبر، تصویر تروریست ها ضعیف، ناآگاه و فریب خورده از مذهب بود، پس از این تاریخ آن ها افرادی رادیکال هستند که اعمال تروریستی را آگاهانه انتخاب می کنند و کاملاً به پیامد کارهایشان واقف اند.
۱۵۶.

تحلیل تقابل واژگانی شعر رضوی شاعران دفاع مقدس(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: ادبیات پایداری سال دهم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱۸ 53-72

کلیدواژه‌ها: ادبیات پایداری نشانه شناسی تقابل واژگانی شعر رضوی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲۵ تعداد دانلود : ۳۶۱
چکیده نشانه شناسی ساختارگرا چگونگی شکل گیری معنا و بازنمود واقعیت را بررسی می کند و معتقد است که دال و مدلول به شدت با یکدیگر پیوند دارند و ارتباطی پی آیند میان آن ها برقرار است، به گونه ای که هر دالی یادآور مدلولی خاص در ذهن است. این نوع نشانه شناسی تقابل های دوگانه را عناصری بنیادین در بررسی ساختاری و معنایی آثار ادبی و از اصلی ترین روش های دستیابی به ساختار متن می داند. این پژوهش با هدف تحلیل و تبیین گفتمان مؤثر بر ساختار زبان و اندیشه در سروده های رضوی شاعران دفاع مقدس بر اساس انواع زوج های متقابل در سطح واژگانی و معنایی با رویکردی توصیفی- تحلیلی انجام شده و زوج های متضاد و تقابل معنایی واژگان را معطوف به مفاهیم و جلوه های ازلی- ابدی پایداری بررسی کرده است، چنان که جهان دوگانه هایی را که در ساختار این اشعار پنهان است، آشکار گردانیده و انواع تقابل های واژگانی مدرج، مکمل، دوسویه، ضمنی و صوری، جهتی، خطی و متقاطر و هم سنگ و تقابل معنایی مفاهیم و موضوعاتی نظیر: لطف/ قهر، فقر/ غنا، پاکی/ پلیدی، عشق/ عقل، ظلمت/ نور، کفر/ دین، بیماری/ شفابخشی، ظلم ستیزی/ ستمگری، شجاعت/ زبونی، غربت/ آشنایی و نیز تقابل دو رنگ سبز و سرخ را در شعر رضوی شاعران دفاع مقدس تحلیل کرده است تا شگردهای بهره گیری شاعران را از جفت های متقابل برای تبیین شخصیت متعالی امام رضا (ع) در یکسان نگری انسانی نشان دهد.
۱۵۷.

خوانشی تطبیقی ریشه های برخی الگوهای تزئیناتی در معماری سنتی مراکش

نویسنده:
منبع: هنر و تمدن شرق سال پنجم بهار ۱۳۹۶ شماره ۱۵ 55 - 62

کلیدواژه‌ها: تزئینات معماری روم بربر هنر اسلامی مراکش نشانه شناسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۹۱ تعداد دانلود : ۵۱۲
تزئینات یکی از شاخص ترین مؤلفه هایی است که معماری سنتی مراکش با آن شناخته می شود و با توجه به اینکه نشانه شناسی جریانات تأثیرگذار در حوزه تزئینات با روایی بیشتری نیز انجام می پذیرد، پرداختن به ریشه شناسی الگوهای تزئیناتی می تواند بازنمایی صحیح تری از ریشه های کلیت معماری مراکش را رقم بزند. مبتنی بر بررسی های میدانی صورت گرفته، سه حوزه تأثیرگذاری زیبایی شناسی رومی، بربر و اسلامی به الگوهایی تزیینی دیواری در معماری مراکش شکل داده است. برهم نهی الگوهای رنگین بربری و هندسه نقوش اسلامی و نشانه ریسمانی بربری که بعدتر جایگزین نقش کلید قوس رومی در این گونه تزیینات می شود، بهره گیری از طرحواره های صدفی در مقیاس های مختلف و افزونه های رنگین نقوش هندسه اسلامی از این جمله اند. در این مقاله با معرفی ریشه های خالص این نقوش در نمونه های خالص تر مراکشی و سپس توضیح و تحلیل موارد اولیه تلفیقی و پس از آن نمونه های مرکب پیش رفته، سیر تحول این نقوش تبیین می شود. یافته ها دلالت بر ترکیب های دوتایی و سه تایی از این ریشه ها دارد.
۱۵۸.

کاربرد تصویر در تبلیغات ورزشی از دیدگاه نشانه معنا شناسی: مطالعه موردی فدراسیون کشتی جمهوری اسلامی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های کاربردی در مدیریت ورزشی دوره هفتم تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱ (پیاپی ۲۵) 89 - 103

کلیدواژه‌ها: نشانه شناسی دلالت تبلیغات ورزشی فدراسیون کشتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۱۴ تعداد دانلود : ۵۲۵
در این تحقیق به تحلیل نشانه شناختی تبلیغات فدراسیون کشتی و کاربرد تصاویر در تبلیغات پرداخته شده است. هدف این پژوهش، تحلیل فرآیندهای معناسازی و روشن ساختن این نکته است که چگونه تصاویر تبلیغی ورزش در فرآیند تولید معنا ایفای نقش نموده اند و مشخص نمودن این که آیا این تصاویر در سطح یک نمایه باقی مانده اند یا به سطح گفتمانی نیز می رسند. روش تحقیق به صورت کیفی و از نوع تحلیل محتوا است و از مجموع 522 تیتر و متن خبری، اطلاعیه و تصاویر مربوط به عنوان جامعه آماری پژوهش، 8 مورد به شیوه نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. یافته های این تحقیق حاکی از آن است که تبلیغات ورزشی از کمبود ایده های تازه، بدیع و ابتکاری رنج می برند؛ هر چند جرقه هایی از ایده های خوب مشاهده می شود. نشانه های به کار رفته در تبلیغات فدراسیون کشتی غالباً به صورت مستقیم می باشد؛ به طوری که مخاطب با در نظر گرفتن معانی صریح نشانه ها، به مفهوم آنها دست می یابد و معانی ضمنی و چندپهلو از نشانه ها قابل دریافت نیست. ورود به فضای گفتمانی، حضور زنده و پویای نشانه معناها و ابهام آفرینی و بازی با نشانه ها که از خصوصیات بارز یک تبلیغ موفق می باشد، در تبلیغات این فدراسیون کمتر مشاهده می شود.      
۱۵۹.

خوانش رمزگان های اجتماعی در دو قطعه «سگ ها و گرگ ها» و «الطیور» (با رویکرد نشانه شناسی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: کاوش نامه ادبیات تطبیقی سال هشتم تابستان ۱۳۹۷ شماره ۳۰ 155-180

کلیدواژه‌ها: ادبیات تطبیقی نشانه شناسی شعر معاصر سگ ها و گرگ ها الطیور

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۷۹ تعداد دانلود : ۱۲۸۰
دو منظومه روایی «سگ ها و گرگ ها» اخوان ثالث و «الطیور» امل دنقل منظومه هایی تمثیلی هستند؛ تمثیلی از جامعه ای که برخی علی رغم نابسامانی های موجود، سکوت پیشه کرده و برای تکه استخوانی، دم می جنبانند و در عوض آزادگانی هستند که سرما و گرسنگی و آوارگی را تحمل می کنند؛ زیرا به آزادگی ایمان دارند و نمی خواهند زیر یوغ اربابان بروند. اگر در دو قطعه شعری- روایی نامبرده دقیق شویم، می توانیم به کنه این معنی راه یابیم که «اخوان» و «دنقل» در روایت قصه گونه خود، مقصودی فراتر از روایت ساده یک قصه داشته اند. آنها کوشیده اند تا با عناصر قصه و روایت، دریافت خود را از مسایل اجتماعی و سیاسی به صورت نمادین نشان دهند. از دید نشانه شناسی، متن روایی چیزی جز یک نشانه نیست. از این رو، اگر بخواهیم از دید نشانه شناسی نگاه کنیم، می بینیم که روایت های دو شاعر از قصه، مانند زنجیری به هم بافته شده و از طریق راوی به ذهن خواننده منتقل می شود و خواننده بر اساس افق انتظار خاص خویش به تأویل یا تفسیر این رمز ها می پردازد و بدین ترتیب رابطه ای بین شاعر راوی و خواننده روایت شکل می گیرد. عکس العمل خواننده از روایت، زمانی به خوبی شکل می گیرد که به راستی به معناهای رمزی راوی در روایت قصه ها پی برده باشد. لذا نگارندگان مقاله حاضر، با تکیه بر تاریخ سیاسی ایران و مصر در عصر دو شاعر و با رویکردی «نشانه شناسی» به کشف رمزگان های دو قطعه شعری مذکور پرداخته اند. ».
۱۶۰.

بررسی نشانه شناختی قصیده مازال یکبر أوراس بذاکرتی سروده عبدالله حمادی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه نقد ادب عربی دوره پنجم بهار و تالستان ۱۳۹۴ شماره ۱۰ (پیاپی ۶۸) 77-107 صفحه

کلیدواژه‌ها: نشانه شناسی شعر معاصر الجزایر عبدالله حمادی ما زال یکبر أوراس بذاکرتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۲ تعداد دانلود : ۳۴۹
بر اساس اصول نشانه شناسی می توان خوانش ها و تأویل های متعددی را برای فهم و درک بهتر یک اثر ادبی ارایه داد. بسیاری از شاعران الجزایری در قصاید خویش از واژه «أوراس» به عنوان نمادی از هویت وطن استفاده می کنند. عبدالله حمادی (1947)، شاعر بزرگ معاصر الجزایر در قصیده خویش، مازال یکبر أوراس بذاکرتی از رمز بهره برده است. دلالت های أوراس در این قصیده و جایگاه و اهمیت آن و رمزگان و نشانه ها و ارتباط آنها با أوراس موضوعی است که نیاز به بررسی دارد و جستار حاضر با استفاده از مبانی نشانه شناسی به کشف رمزگان موجود در این قصیده پرداخته و کوشیده است با مراجعه به ابیات قصیده با روش توصیفی- تحلیلی رمزگان مربوط به عنوان، خالق اثر، زیبایی های کلام، زمان و مکان، فرم و موسیقی و هنجارگریزی نحوی آن را تحقیق و بررسی کند. بررسی نشان داد که این قصیده نشان دهنده فضایی انقلابی، خشن و همچنین بازتاب حزن و اندوه شاعر است و آهنگ متعادل آن بر گیرایی متن افزوده است، همان طورکه حروف، صامت ها، مصوت ها و تکرار آنها بر فضای متلاطم انقلابی و خشم شاعر از وضع موجود دلالت می کند و هنجارگریزی نحوی نیز با محتوا و مضمون قصیده همخوانی دارد.