مطالب مرتبط با کلیدواژه

رنگ


۱۲۱.

لباس به مثابه هویت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ملی سال ۱۱ تابستان ۱۳۸۹ شماره ۲ (پیاپی ۴۲) 3 - 30
تعداد بازدید : ۵۷۹ تعداد دانلود : ۲۹۱
پوشاک مردم جامعه با استفاده از مجموعه علائم مادی، نظام ارتباطی فرهنگی ویژه ای را در میان آنان برقرار می کند. گاهی ارزش های نمادین موجود در جامعه های گوناگون در قالب لباس افراد، نمایان می گردد و نقش مهم و برجسته ای در پاسداری از هویت اجتماعی و فرهنگی آنها و دوام بخشیدن بدان در طول زندگی تاریخی نسل ها ایفا می کند. شاید در آغاز شکل گیری اجتماع های بشری، پوشاک صرفاً جنبه حفاظتی داشته و برای مصون نگهداشتن بدن در برابر عوامل طبیعی و اقلیمی به کار می رفته است؛ ولی بعدها با گسترش باورهای دینی و فعالیت های اجتماعی و فرهنگی، کارکرد اجتماعی و فرهنگی، و عقاید دینی، کارکرد اجتماعی و فرهنگی و نمادین پوشاک، برجسته تر شد و لباس، بیش از هر چیزی نشان دهنده هویت انسانی، اجتماعی و قومی انسان ها گشت.اعضای هر جامعه از راه نشانه های نمادین جامه هایی که بر تن دارند، میان خود، نظام ارتباطی فرهنگی ویژه ای برقرار می نمایند. برای درک عملکرد اجتماعی و فرهنگی پوشاک در هویت بخشی به اعضای جامعه باید با توجیه و تبیین چگونگی ارزش پوشاک در هویت اجتماعی و فرهنگی فرد و جمع در جامعه های گوناگون آشنا باشیم.در این مقاله در صدد بررسی ارزش های ملی و فردی پوشاک هستیم و می کوشیم مصداق های آگاهی ایرانیان از این مقوله را در گستره تاریخ، کند و کاو نماییم؛ هم چنین میزان اهمیت پوشاک در بحث هویت را تحلیل می کنیم و بدین پرسش، پاسخ می گوییم که آیا عوامل تأثیرگذار بر شکل گیری لباس، همان عناصری هستند که به صورت مستقیم در شکل گیری هویت، مؤثر واقع می گردند و آنچه شکل دهنده هویت فردی، قومی و ملی جامعه می باشد در شکل گیری پوشاک نیز نقش مستقیم دارد یا خیر.
۱۲۲.

تاویل رنگ در قالی های محرابی دوره قاجار از منظر علاءالدوله سمنانی و شیخ محمد کریم خان کرمانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جلوه هنر سال سیزدهم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۳ (پیاپی ۳۲) 87 - 99

کلیدواژه‌ها: رنگ نور علاءالدوله سمنانی شیخ محمد کریم خان کرمانی قالی محرابی دوره قاجار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۲ تعداد دانلود : ۱۴۰
ارزش محتوایی رنگ در هنرهای سنتی چون قالی بافی، همواره از ارزش بصری آن بیش تر بوده است؛ تا جایی که حضور رنگ در این هنر به ویژه قالی های محرابی همچون هر پدیده دیگر در نظام فکری عرفای اسلامی و سنت گرایان، می تواند از حقیقتی نامتناهی در ورای خود حکایت کند. در این میان علاءالدوله سمنانی و شیخ محمد کریم خان کرمانی به رنگ ها توجه ویژه ای داشته اند که با در نظر گرفتن تصوف و تشیع از یک نحله ی مشترک و نبود نگاه ویژه به رنگ شناسی قالی های محرابی دوره قاجار در نسبت با عرفان، می توان ارتباط ضمنی موجود در دیدگاه آن دو را نسبت به مقوله مذکور به کار بست. لذا پژوهش حاضر با هدف تاویل رنگ در قالی های محرابی دوره قاجار بر اساس دیدگاه علاءالدوله سمنانی و شیخ محمد کریم خان کرمانی، این سؤال اصلی که چگونه می توان ماهیت رنگ ها در قالی های محرابی دوره قاجار را با توجه به دیدگاه علاءالدوله سمنانی و شیخ محمد کریم خان کرمانی بازشناخت، پیش روی خود دارد تا یکی از بنیان های عمیقی که این هنر بر آن استوار است، نمایان گشته و همزمان در فهم مکاشفات عرفانی راهگشا افتد. روش تحقیق توصیفی-تحلیلی و با تکیه بر منابع کتابخانه ای بوده است. حاصل آنکه به اعتبار آرای دو عارف مزبور، نظام رنگ ها در قالی های محرابی دوره قاجار، به طور تمثیلی رسیدن به خداوند و سفر روحانی انسان را متجلی می سازند و همچون پیامبر یا امام درونی به عابد جهت داده و او را به سمت مرکز می کشانند؛ یعنی هنرمند سعی در نمایاندن معنا در صورت داشته است.    
۱۲۳.

روش های عددی برای توضیح الگوی کاربرد رنگ در پوسته گنبدهای دوره صفوی

نویسنده:
منبع: رف سال اول پاییز ۱۴۰۰ شماره ۲ 66 - 79

کلیدواژه‌ها: معماری ایرانی گنبد رنگ آرایه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۶ تعداد دانلود : ۱۲۰
سیر تکوین معماری سنتی ایران با ظهور عناصری هویت ساز چون گنبد در جهت نوعی کمال گرایی حرکت می کند. گنبد ایرانی به لحاظ وجهه اصیل تاریخی، مبانی نظری قوی، ویژگی های منحصر به فرد نیارشی و خنک نگه داشتن فضای تحت پوشش خود به عنوان یک المان مهم در معماری مطرح می شود که در انواع بناها به کار گرفته شده است. گنبد در واقع ارائه یک معماری کامل است، چه آن جا که کاربرد سازه ای داشته و چه آن جا که  نمادی از حقایق ماورائی باشد. در واقع گنبد به عنوان یک نشانه شهری با شکستن خط آسمان و هدایت دید به سمت دنیای پرنقش و نگار خود، به خوانایی فضا کمک می کند. در فرایند شکل دادن به فضا در معماری ایرانی، شاهد انتزاع رنگ ها و تصاویر در ساختمان ها هستیم. معمار ایرانی با استفاده از آرایه های متنوع دست به آفرینش می زند. اوج تجلی و نمایش صفات آرایه ها در گنبد نمایان می شود و رنگ که به عنوان یک عنصر بصری کارآمد در منظر شهری مطرح است، این شکوه و جذابیت را دو چندان می نماید. در واقع رنگ، ابزاری است که معمار می تواند به وسیله آن فرم را هویت بخشد و منطق بصری فضا را تحت تاثیر قرار دهد. رنگ ها در گنبد راوی معنایی عمیق و عرفانی هستند که ذهن بیننده را در راستای کشف و شهود سوق می دهند. نقش ها، اشکال و الگوهای اسلیمی و هندسی، همراه با استفاده آگاهانه از رنگ و توجه به هارمونی و تضاد، در سایه نظمی بدیع، گنبد را به عنوان یک عنصر شاخص معنایی مطرح کرده و حس هماهنگی و پیوستگی را به ذهن بیننده متبادر می سازد.هر رنگ روی گنبد بخشی از کلیت بزرگتری است که بازتابی از مفهوم بنیادینی دارد، تا حقیقتی ماورائی را تصویر کند. اوج این هنرنمایی و رمزپردازی را در دوره صفویه شاهد هستیم. این پژوهش می کوشد تا با بررسی چگونگی همنشینی رنگی در پوسته بیرونی گنبدخانه ها در دوره صفوی، الگوی رنگی را ارائه دهد تا برای فضاسازی با هویت در معماری امروز ایران قابل استفاده باشد. در این پژوهش از روش مدل سازی رایانه ای و ازمودن نتایج به شیوه استدلال منطقی و مشاهده و تجربه استفاده شده است.
۱۲۴.

تأثیر معماری بر درمان کودکان با اختلال نارسایی توجه/ بیش فعالی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: هویت شهر سال نهم زمستان ۱۳۹۴ شماره ۲۴ 23 - 35

کلیدواژه‌ها: بیش فعالی معماری رنگ فرم روانشناسی محیطی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۳ تعداد دانلود : ۱۸۰
اختلال نارسایی توجه/بیش فعالی اختلال رفتاری شایع در دوران کودکی است. دارای علائم بی توجهی، بیش فعالی و تکانشگری در بیمار می باشد. این اختلالات منجر به بروز مشکلات فردی و اجتماعی می شود. درمان استاندارد این اختلال بیشتر با تکیه بر داروها، آموزش و مشاوره بوده است. هدف از این مطالعه بررسی اثرات فضای معماری بر رفتار این گروه از افراد جامعه می باشد. به عبارت دیگر این مقاله به بررسی بهبود زندگی کودکان مبتلا به اختلال نارسایی توجه/بیش فعالی از طریق معماری می پردازد. به این منظور پس از معرفی خصوصیات این بیماران، روش کار با تکیه بر مصاحبه با افراد متخصص، مشاهده مکان های درمانی آنها، بررسی مقالات و کتب مرتبط بوده است. نتایج این پژوهش تأثیر جنبه های مختلف معماری را بر رفتار این کودکان نشان می دهد. باتوجه به یافته های این مطالعه برخی از عناصر معماری می تواند درکنترل عوارض این بیماری در کودکان اثربخش باشند.
۱۲۵.

رنگ به مثابه امر سیاسی: تأملی زیبایی شناختی - زبانشناختی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات فرهنگی ایران سال چهاردهم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۳ (پیاپی ۵۵) 57 - 83

کلیدواژه‌ها: رنگ امر سیاسی قدرت گفتمان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۱ تعداد دانلود : ۲۹۴
رنگ، تنها رنگ نیست؛ نماد، زبان، پیام، دلالت، هنر، قدرت، مقاومت، و سیاست است. رنگ، عنصری دیداری، ارتباطی، و ادراکی است که می تواند احساسات آدمیان را تحریک یا تسکین بخشد و کنش گفتاری و رفتاری آنان را تغییر و جهت دهد. در آموزه های ادیان و نحله های فکری و سیاسی، از رنگ به عنوان یک نماد یا عامل تمایز از دیگران بهره گرفته شده و بازنمایی ها و قرائت های متفاوت و متخالفی از رنگ و دلالت های زبان شناختی و ماورای زبان شناختی آن ارائه شده است. در میان این فراوانی دلالت ها، این نوشتار به روشی تحلیلی با بهره گیری از منابع کتابخانه ای، تمرکز خود را بر دلالت سیاسی رنگ قرار داده و با مفروض گرفتن رابطه رنگ و سیاست، تلاش کرده است دفتر خود را با اثبات یا ابطال این فرضیه به پایان برد که: «هر بی رنگی، آن گاه که اسیر رنگِ امر نمادین یا امر واقع می شود، تبدیل به امر سیاسی (با جوهره ستیهندگی یا آنتاگونیستی) می شود. این نوشتار، دو هدف را در خود نهان دارد: نخست، عبور از حصار تعریف های سنتی از سیاست و امر سیاسی، و طرح سیاست به مثابه امر هنری و برعکس (هدف نظری)، و دوم، آشنا کردن کنش ورزان سیاسی با زبانِ متفاوت از سیاست، که می تواند هم به مثابه زبان قدرت، و هم زبان مقاومت در جامعه امروز ما نقش آفرینی کند (هدف عملی).
۱۲۶.

مقایسه عنصر رنگ در اشعار حمید مصدق و احمد شاملو بر اساس نظریه ماکس لوشر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: ادبیات تطبیقی سال سیزدهم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲۵ 145 - 177

کلیدواژه‌ها: رنگ روانشناسی رنگ لوشر حمید مصدق احمد شاملو

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۱ تعداد دانلود : ۱۷۱
با توجه به پیشرفت روزافزون علوم، در قرن بیستم میلادی، برای اولین بار اعضای شورای پژوهشی در علوم اجتماعی اصطلاح میان-رشته ای را به کار بردند. این رویکرد بین رشته های مختلف که در حال گسستگی بود، تلفیق ایجاد کرد و خودمداری های علمی را به همکاری های علمی بدل نمود. از آنجا که ادبیات از ذهن و روان آدمی نشأت می گیرد و شامل قلمرو وسیعی است، در علوم مختلف از جمله روانشناسی ریشه دارد. این علم به شناخت روان می پردازد و چون امکان مطالعه مستقیم روان وجود ندارد، نمود خارجی آن یعنی رفتار را بررسی می کند. یکی از رفتار - هایی که ما را به شناخت بیشتر ذهن بشر سوق می دهد، نوشتن است که با ادبیات پیوند مستقیم دارد. در روانشناسی رنگها (که شاخه ای از علم روانشناسی است) انتخاب رنگ، تمایل و تنفر نسبت به آن، به شخصیت فرد مرتبط می شود و ما را به درکی از وضعیت روحی فرد رهنمون می سازد. این پژوهش به بررسی اشعار حمید مصدق واحمدشاملو از منظر «روانشناسی رنگ» می پردازد و نه تنها اسامی رنگها، بلکه واژه های القاگر رنگ را بررسی می کند تا از زاویه ی رنگها نیز شناختی دیگر از اشعار و جهان بینی شاعر و ویژگی های شخصیتی آن ها حاصل آید. با توجه به این که عنصر رنگ در شعرهر دو شاعر کارکرد نمادین دارد و با نظر به اشتراک دیدگاه دو شاعر در موارد متعدد، در این مقاله با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی، اشعار دو شاعر از منظر کارکرد رنگ ها مورد بررسی قرار گرفته است. بر اساس یافته های این پژوهش رنگ در شعر حمید مصدق واحمد شاملو،کارکرد خاصی دارد و حکایتگر تناسب اندیشه و احساسات و عواطف خاص شاعران با حیات اجتماعی و سیاسی و مقتضیات روزگار آن دوست و در میان رنگها، رنگ سیاه وسپید بسامد بالایی دارند واین رنگها تناسبی دقیق با احوال زمانه وتأثیر آن برعالم درون هر دو شاعر دارد.
۱۲۷.

تحلیل بصری شعر ابن خفاجه اندلسی با رویکرد امپرسیونیسمی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه نقد ادب عربی دوره یازدهم بهار و تالستان ۱۴۰۰ شماره ۲۲ (پیاپی ۸۰) 332 - 362

کلیدواژه‌ها: امپرسیونیسم نور رنگ شعر ابن خفاجه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۴ تعداد دانلود : ۹۸
امپرسیونیسم در واقع نخستین جنبش مدرن در هنر اروپایی، و وارث به حق رئالیسم است که در نیمه دوم قرن نوزدهم نخست در هنر نقاشی ظهور کرد و سپس به هنر ادبیات راه یافت. رابطه نقاشی با ادبیات، رابطه ای است دیرپای که منتقدان ادبیات از گذشته تا به امروز بدان اذعان داشته اند و بی جهت نیست که نقاشی را شعر صامت و شعر را نقاشی گویا نام نهاده اند. در جریان فکری امپرسیونیسم، نگاه و برداشت لحظه ای هنرمند از  پدیده های طبیعت و شواهد اطرافش، تحت تأثیر میزان نور و تفاوت و نوع تابش نور در حالت های مختلف روز جایگاه ویژه ای دارد، مضافاً بر اینکه هنرمندان امپرسیونیستی به بازی رنگ و نور علاقه فراوان داشتند و این ویژگی در آثارشان به خوبی نمایان شده است. ابن خفاجه (451-533ق )، شاعر بنام اندلسی، که به شاعر طبیعت نیز شهره شده، با الهام از چشم اندازهای زیبای طبیعت اندلس، تصویرهایی پویا، سیال و در نوع خود منحصر به فرد خلق کرده است. وی هر چند در قرون معاصر نزیسته، اما شاید بتوان گفت که در آثارش ویژگی هایی مشهود است که چندان با آثار هنری امپرسیونیسم در قرون معاصر بیگانه نیست. این نوشتار حاصل پژوهشی است با روش توصیفی - تحلیلی که اشعار ابن خفاجه را با هدف بررسی و تحلیل ویژگی های بصری آن طبق نگاه امپرسیونیسمی مورد کنکاش قرار داده است. از مهم ترین نتایج حاصل آمده از این پژوهش می توان به تأثیر شدید و انکارناپذیر نور در خلق تصاویر شعری ابن خفاجه و به تبع آن تداعی شکل ها و رنگ هایی متنوع و متفاوت در ذهن شاعر و گاهی دور از واقعیت اشاره داشت که حاکی از برداشت های لحظه ای شاعر تحت تأثیر نور و احساسات خود او دارد. همچنین کاربست قابل توجه رنگ های خالص و ناب در خلق این تصاویر نیز از ویژگی های دیگر اشعار ابن خفاجه است که با هنر امپرسیونیست ها مشابهت دارد.
۱۲۸.

نقش رنگ در بیمارستان در تسریع روند بهبود بیماری؛ بررسی موردی: بیمارستان امام خمینی تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نامه معماری و شهرسازی سال نهم پاییز و زمستان ۱۳۹۵ شماره ۱۷ 5 - 19

کلیدواژه‌ها: رنگ بیماری جسم روان بیمارستان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۸ تعداد دانلود : ۱۳۷
نفوذ رنگها و تأثیر آن ها بر ذهن و جسم انسان ها به طرق گوناگون ثابت شده است و استفاده صحیح یا نادرست از آن ها تأثیرات مثبت و منفی زیادی در زندگی ما خواهد داشت. پژوهش های مختلفی در زمینه آثار رنگ ها بر ذهن و جسم آدمی، ایجاد شادی و افسردگی و تعادل فکری و جسمی انجام شده است. متخصصان رنگ درمانی با کمک رنگ ها درمان های منحصربه فردی را در حوزه سلامت و به ویژه سلامت روان ارائه کرده اند. شناخت چگونگی به کارگیری رنگ، به عنوان عامل مؤثر در بهبود بیماری از اهداف اصلی این پژوهش است. طراحی درست رنگ می تواند به افزایش حفظ سلامت در بیمارستان ها منجر شود. روش پژوهش بر اساس مطالعات کتابخانه ای پیرامون مبانی نظری پژوهش موردنظر، مشاهده میدانی و جمع آوری اطلاعات از طریق پرسش نامه از بیماران بستری در بیمارستان امام خمینی(ره) تهران است که با تجزیه و تحلیل آن ها ایده و راهکار مناسب طراحی ارائه شده است. این مقاله برای پاسخ دادن به این پرسش که نقش رنگ در تسریع روند بهبودی بیماری چیست؟ مسیری را که می پیماید عبارت خواهد بود از: مفهوم رنگ، تأثیر رنگ ها روی بیمارهای جسمی و روحی و کاربرد آن ها در فضاهای درمانی و درنهایت بررسی میزان رضایت مندی بیماران بستری بیمارستان امام خمینی(ره) تهران از رنگ فضاهای بیمارستان که در آخر به جدول رنگ های پیشنهادی برای طراحی منجر می گردد. نفوذ رنگ ها و تأثیر آن ها بر ذهن و جسم انسان ها به طرق گوناگون ثابت شده است و استفاده صحیح یا نادرست از آن ها تأثیرات مثبت و منفی زیادی در زندگی ما خواهد داشت. پژوهش های مختلفی در زمینه آثار رنگ ها بر ذهن و جسم آدمی، ایجاد شادی و افسردگی و تعادل فکری و جسمی انجام شده است. متخصصان رنگ درمانی با کمک رنگ ها درمان های منحصربه فردی را در حوزه سلامت و به ویژه سلامت روان ارائه کرده اند. شناخت چگونگی به کارگیری رنگ، به عنوان عامل مؤثر در بهبود بیماری از اهداف اصلی این پژوهش است. طراحی درست رنگ می تواند به افزایش حفظ سلامت در بیمارستان ها منجر شود. روش پژوهش بر اساس مطالعات کتابخانه ای پیرامون مبانی نظری پژوهش موردنظر، مشاهده میدانی و جمع آوری اطلاعات از طریق پرسش نامه از بیماران بستری در بیمارستان امام خمینی(ره) تهران است که با تجزیه و تحلیل آن ها ایده و راهکار مناسب طراحی ارائه شده است. این مقاله برای پاسخ دادن به این پرسش که نقش رنگ در تسریع روند بهبودی بیماری چیست؟ مسیری را که می پیماید عبارت خواهد بود از: مفهوم رنگ، تأثیر رنگ ها روی بیمارهای جسمی و روحی و کاربرد آن ها در فضاهای درمانی و درنهایت بررسی میزان رضایت مندی بیماران بستری بیمارستان امام خمینی(ره) تهران از رنگ فضاهای بیمارستان که در آخر به جدول رنگ های پیشنهادی برای طراحی منجر می گردد.
۱۲۹.

واکاوی تأثیر رنگ بر قضاوت زیبایی شناسانه و شاخص های حرکت چشمی متخصصان معماری و غیرمتخصصان؛ بررسی موردی: نمای ساختمان های مسکونی شهر تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معماری و شهرسازی سال دوازدهم بهار ۱۳۹۹ شماره ۲۶ 97 - 115

کلیدواژه‌ها: زیبایی شناسی نما رنگ ردیاب حرکات چشمی تخصص

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۱ تعداد دانلود : ۱۹۳
تأثیر ویژگی های محیط انسان ساخت و طراحی آن بر انسان همواره مورد توجه بوده است. در این میان، نقش نما می تواند به عنوان جلوه بصری یک ساختمان که در زیباسازی منظر شهری مؤثر است در قالب رفتار چشم مورد بررسی قرار گیرد. در این چهارچوب، پژوهش حاضر با مطالعه ای در حوزه علوم شناختی و معماری، به دنبال بررسی تأثیر فرایندهای «پایین به بالا» (تأثیر عامل رنگ) و «بالا به پایین» (تأثیر عامل تخصص) بر حرکات چشم، در حین قضاوت زیبایی شناسانه نمای ساختمان های مسکونی نوساز شهر تهران است. بدین منظور در طرحی شبه آزمایشی از ابزار ردیاب حرکت چشمی استفاده می شود. روش نمونه گیری از جامعه داوطلبان به صورت احتمالی یا تصادفی ساده است و حجم نمونه در دو گروه متخصصان و غیرمتخصصان را ۳۸ شرکت کننده (۲۱ متخصص) تشکیل می دهند. یافته ها نشان می دهد که متخصصان تصاویر با غلبه شدت طول موج قرمز و دارای کنتراست قرمز/سبز و غیرمتخصصان تصاویر با کنتراست کمتر را ترجیح می دهند. از سویی دیگر، تحلیل شاخص های حرکت چشمی و نقشه حرارتی نشان دهنده تفاوت در الگوی پویش بصری، اولویت توجه به لایه ها و عناصر نما تحت تأثیر عامل «تخصص»، بیش از عامل «رنگ» است.
۱۳۰.

تحلیل کارکرد رنگ در جذب مخاطب برنامه های تلویزیونی در شهر تهران (با رویکرد به نظریه زیباشناسانه آدورنو)

نویسنده:
منبع: دانش هنرهای تجسمی دوره ۳ بهار و تابستان ۱۳۹۴ شماره ۱ (پیاپی ۴)

کلیدواژه‌ها: رنگ تصویر مخاطب برنامه تلویزیون

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۰ تعداد دانلود : ۱۳۷
از آنجایی که اولین انگیزه شکل گیری و ساخت تصویر ، مجذوب ساختن و جلب نظر بیننده و ارائه مفاهیم و احساس دراماتیک با توجه به ویژگی فرم ورنگ در صحنه ی نمایش است، تضاد، ترکیب و همگونی اشکال و رنگ ها در فیلم های رنگی و سیاه وسفید و استفاده از تونالیته های خاص می تواند ویژگی های خاصی به تصاویرمورد استفاده بدهدکه با  شناخت تاثیر روانی رنگ ها به بهترین نحو صورت می گیرد. انتخاب رنگ صحیح برای هویت بخشی به موضوع و فضای نمایش، تاثیرگذاری کامل رنگ را باعث می شود و همچنین انتخاب غلیظ و نا به جا موجب بد نشان دادن یا بی خاصیت ساختن رنگ که اصطلاحاًمرگ رنگ می نامند، می گردد.  آدورنو در نظریه زیبایی شناسانه اش، به وجود یک دوگانگی برای یک اثر هنری معتقد است و این دوگانگی را «مفهوم و کارکرد» می نامد. آدورنو با داشتن دیدگاهی جامعه شناسانه ، هنر را از رویکردهای تجربی و هرمنوتیک به هنر مجزا می سازد.این تحقیق سعی دارد با رویکرد به نظریه زیباشناسانه ی آدورنو به تاثیرگذاری رنگ بر مخاطب در برنامه های تلویزیونی با توجه به دو جنبه ی مفهومی وکارکردی بپردازد. این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر روش توصیفی- تحلیلی است. ابزار گردآوری داده ها به روش کتابخانه ای و میدانی که به صورت تکمیل پرسش نامه می باشد، انجام گرفته است. نمونه برداری از جامعه آماری مورد مطالعه، به صورت حضوری و استفاده از روش تصادفی در انتخاب نمونه هاست. تعداد نمونه های مورد پرسش 200 نفر با درنظر گرفتن احتمال 5 %خطا می باشدکه با استفاده از فرمول کوکران به دست آمده است. حوزه مطالعه این پژوهش و جامعه آماری نیز مخاطبین برنامه های تلویزیونی در تهران می باشند. این تحقیق نشان می دهد که رنگ در تصویر به عنوان عنصری قوی، بیشترین تاثیر را در جذب مخاطب برنامه های تلویزیونی دارد.
۱۳۱.

نقد و بررسی چیستی رنگ با تأکید بر دیدگاه ابن سینا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آموزه های فلسفه اسلامی پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲۹ 181 - 210

کلیدواژه‌ها: رنگ شناخت رنگ نور صفت بالقوه انعکاس ابن سینا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۲ تعداد دانلود : ۲۰۶
اکثر قریب به اتفاق فلاسفه سنتی و اسلامی، قائل به واقع انگاری رنگ هستند و رنگ را موجودی خارجی می دانند و بنا به علوم طبیعی هر دوران و دانش فلسفی خود، به بررسی و تبیین چیستی رنگ همت گمارده اند. نظریه واقع انگاری پیرامون چیستی رنگ، شامل آراء فیلسوفان قبل از ابن سینا و خود وی درباره رنگ می باشد. اما از آنجایی که اقوال فیلسوفان مشایی و اشراقی و متعالیه از ابن سینا تا کنون، تغییرات قابل توجهی نداشته است و با کمی تفاوت، همان عبارات، مطالب و دیدگاه های ابن سینا درباره رنگ، در کتب بعدی نیز منتقل شده است، بنابراین بررسی نظریات ابن سینا درباره چیستی رنگ حائز اهمیت است. در این نوشتار، ضمن اشاره به اقوال فلاسفه سنتی، به نقل و بررسی چیستی رنگ با تأکید بر دیدگاه ابن سینا می پردازیم و ضمن نقد نظریه ابن سینا درباره چیستی رنگ، به ارائه فرضیه جدیدی که چیستی رنگ را ترکیبی از یک فرایند می داند، خواهیم پرداخت.
۱۳۲.

مبانی نمادپردازی رنگ در عرفان شیعه و سنی و الگوی استفاده از آنها در خانقاه- مزارهای شیعی و سنی ایران (با تأکید بر خانقاه-مزارهای شیعی و سنی قرن هشتم و نهم ه.ق در ایران)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نگره زمستان ۱۴۰۰ شماره ۶۰ 173 - 195

کلیدواژه‌ها: رنگ خانقاه-مزار نماد شیعه سنی معماری اسلامی ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۴ تعداد دانلود : ۱۹۰
تزیینات رنگی در معماری اسلامی همواره محمل بیان معانی بوده اند. کاربرد نمادپرداگرایانه از رنگ در خانقاه-مزارها، به دلیل مکانیت عرفانی آن بیش از دیگر آثار معماری اسلامی مشهود است. هدف از این مقاله تفسیر نمادپردازی های رنگی در عرفان شیعه و سنی و بررسی میزان تطابق این مبانی در خانقاه-مزارهای شیعی و سنی در ایران می باشد. سؤال های پژوهش عبارتند از: 1. کدام رنگ ها از منظر شیعه و سنی حائز اهمیت اند؟ 2.آیا نمادپردازی های رنگی خانقاه-مزارها تحت تأثیر احادیث و تعالیم عرفا بوده اند؟ 3. تشابهات و تمایزات نمادپردازی های رنگین خانقاه مزارهای شیعی و سنی چیست؟ روش تحقیق در این پژوهش، بصورت تحلیلی- تفسیری و مورد-پژوهی می باشد. داده ها از منابع دینی و عرفانی استخراج، بررسی و تحلیل شد و سپس با داده های بدست آمده از مطالعات میدانی مقایسه گردید. با توجه به اهمیت تصوف در دوره ایلخانی و تیموری و ایجاد خانقاه های طریقت های مختلف متصوفه در این بازه زمانی، جامعه آماری نیز، خانقاه-مزارهای برجای مانده از همین دوره می باشد. از این میان، چهار نمونه از مطرح ترین آنها، خانقاه مزارهای شاه نعمت الله ولی و شیخ صفی الدین اردبیلی به عنوان نمونه های شیعی و خانقاه-مزارهای بایزید بسطامی و شیخ احمد جامی به عنوان نمونه های سنی انتخاب شد.نتایج نشان می دهد که در نگرش شیعه، حق تعالی، تجلیات نوری رنگین چهارگانه ای بر عرش دارد و این انوار ملون که با توجه به تفاسیر، وجود نوری ائمه اند، در دیگر مراتب هستی تجلی و سریان دارند و در هر مرتبه ای تأویلی برای این رنگ ها می توان قائل شد. این رنگ ها نشان تمایز تجلیات در قوس نزول می باشند و سالک مستعد، تجلیات رنگین را در قوس صعود شهود می کند. در نظریات عرفای سنی نیز رنگها نشانگر منازل سلوک اند و طیفی از انوار رنگیِ متجلی شده، نشان چگونگی تکامل سالک در قوس صعود است. بررسی ها نشان می دهد که تزیینات رنگی چهار خانقاه-مزار در قرابت با این تعالیم بوده اند. در هر چهار نمونه، رنگ غالب استفاده شده در نمای خارجی بناها، آبی می باشد که در مراتب ابتدایی قوس صعود است و در تعالیم اهل سنت نماد رویگردانی از آفاق دارد و در نماد پردازی برخی طریقت های شیعی، نشانه مرتبه اطمینان و ابتدای سیر در صفت "الباطن" است. اما در بخش داخلی، تمایزی بین خانقاه-مزارهای شیعی و سنی وجود دارد. در خانقاه-مزارهای شیعی نمود رنگ های قرمز، زرد، طلایی، سبز، سفید و مشکی بیشتر است که به ریشه ولایی و جایگاه ملکوتی و جبروتی این رنگ ها در نگرش شیعه باز می گردد.
۱۳۳.

جایگاه رنگ و نقش در ارزیابی دست بافته ها(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پیکره دوره دهم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲۶ 67 - 81

کلیدواژه‌ها: معیارهای ارزیابی رنگ طرح و نقش اندازه بافت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۸ تعداد دانلود : ۲۵۵
بیان مسئله: چنین به نظر می رسد که ارزیابی و ارزش یابی دست بافته ها به ویژه قالی از گذشته های دور و با توجه به آموزه های سنتی و سینه به سینه، عمدتاً بر پایه ویژگی های بافت و کیفیت آن متداول و جاری بوده است. ویژگی های ظاهری و زیبایی، همچنین ویژگی های فنی متنوعی که در دست بافته ها وجود دارد، آن ها را به اثری تبدیل کرده است که نیازمند معیارها و ساختارهایی متناسب تر از سنت ها و گذشته های متداول در ارزیابی می نماید. چنین به نظر می رسد که بسیاری از کارشناسان ارزیابی سنت گرا بیشتر بر معیارهایی همچون تراکم بافت و مواد اولیه تأکید بیشتری دارند و این پژوهش در پی یافتن پاسخ این سؤال است که شاخص ها و معیارهای پراهمیت کیفی و کمی ارزیابی دست بافته ها چیست؟ هدف: تبیین ارزش های معیارهای کیفی و کمی دست بافته ها و ارائه ساختاری متناسب جهت اولویت دهی به ارزش های کیفی (تجسمی) و اولویت های کمی که در ارزیابی های اقتصادی و بازرگانی نیز ملاک سنجش قرار خواهند گرفت هدف این پژوهش است. روش پژوهش: این پژوهش کیفی است که با تکیه بر تحلیل ها و استدلال های علمی و کاربردی، ساختاری جدیدتر و متناسب تر جهت آموزش ارزیابی دست بافته ها معرفی می نماید و با تکیه بر مطالعات کتابخانه ای، مصاحبه و تحلیل اطلاعات نوشته شده است. یافته ها: این پژوهش نشان داد که شاخصه ها و معیارهای کیفی چون رنگ و طرح و نقش در ارزیابی دست بافته ها در اولویت هستند؛ همچنین شاخصه ها و معیارهای کمی مانند بافت و اندازه برخلاف روش ها و شیوه های ارزیابی های سنت گرایانه دست بافته ها از اهمیت کمتری برخوردار هستند.
۱۳۴.

عناصر غالب در تزئینات محراب های دوره ایلخانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اثر دوره ۴۰ تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیاپی ۸۵) 18-1

کلیدواژه‌ها: تزیینات محراب عهد ایلخانی رنگ خط نوشته

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۶ تعداد دانلود : ۱۹۴
معماری دوره ایلخانی به لحاظ تزیینات بصری، یکی از دوره های شاخص معماری ایران است. فضاسازی و تزیینات بخش محراب جزو مهم ترین بخش های تزییناتی معماری عهد ایلخانی است. طرح های گرافیکی و استخراج الگوهای به کاررفته در نقوش برای دستیابی به شکل و محتوای کتیبه ها و نقوش، به وضوح باعث بروز خصوصیات تزئینی بناها می شود و امکان قیاس آن را با تزئینات بناهای هم عنصر خود میسر می سازد. از سوی دیگر با زنده سازی نقوش و کتیبه ها می توان با الگو قرار دادن این میراث ارزشمند در یک ایده مدرن، آثاری با ارزش های سنتی- ملی خلق کرد. این یکی از بهترین منابع برای کاربرد معماری و تزئینات امروزی یعنی تعمق در هنر دوران گذشته است . هدف پژوهش آشنایی محققین قلمروهای مرتبط با تزیینات محراب های عهد ایلخانی در ایران است. روش پژوهش حاضر، مبتنی بر شیوه توصیفی- تحلیلی و ابزار مورداستفاده مبتنی بر تحقیقات کتابخانه ای است. یافته های پژوهش تدوین عملیاتی مراحل آشنایی اولیه با مبحث تزیینات محراب های عهد ایلخانی ایران و شیوه های متدولوژیک روش تحقیق مرتبط با بحث است. نتایج نهایی تحقیق با توجه به بررسی غلبه تزیینات از این قرار است، بیشترین غلبه تزیینات به نقوش گیاهی در 8 محراب مسجد و نقوش هندسی در 3 محراب مسجد است و خط نوشته ها به نسبت کمتر از سایر تزیینات مورداستفاده قرارگرفته است. طبق بررسی های صورت گرفته حدود 64% غلبه خط کوفی در کتیبه ها به چشم می خورد و 36% غلبه خطوط مربوط به خط ثلث است. رنگ زمینه با توجه به مصالح مصرفی گچ در این دوره در اکثر محراب ها رنگ، کرم نخودی و اخرایی دارد. رنگ زمینه، تلفیقی از رنگ های کرم، نخودی، اخرایی، لاجوردی و سبز و فیروزه ای و قهوه ای است.
۱۳۵.

مطالعه نماد رنگ در نگاره های دوران اسلامی (مطالعه موردی یک نگاره از ظفرنامه تیموری منسوب به کمال الدین بهزاد) (51-59)

نویسنده:
منبع: جستارنامه فرهنگ و هنر اسلامی دوره اول پاییز ۱۴۰۱ شماره ۱ 51-59

کلیدواژه‌ها: نبرد سپاهیان تیمور با سپاهیان فرج ظفرنامه تیموری رنگ

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۲ تعداد دانلود : ۱۴۰
ظفرنامه تیموری کتابی مدیحه سرایانه در مورد زندگی نامه و نبردهای امیرتیمور گورکانی است. ظفرنامه 935 هجری که در اوایل حکومت شاه تهماسب صفوی اجرا شده با داشتن 24 نگاره منتسب به کمال الدین بهزاد نسخه ای نفیس به شمار می رود. نگاره نبرد سپاهیان تیمور با سپاهیان فرج یکی از نگاره های کتاب مذکور است. هدف پژوهش حاضر بررسی مفهوم و نماد رنگ در این نگاره بوده و در پی پاسخ به این پرسش اساسی که رنگ در نگاره های اسلامی چه ویژگی هایی دارد و جایگاه آن در نگارگری چیست؟ انجام یافته است. روش تحقیق توصیفی-تحلیلی بوده و شیوه گردآوری اطلاعات کتابخانه ای است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که عنصر رنگ جایگاه ویژه ای در هنر نگارگری ایرانی دارد و از آنجا که رنگ مؤثرترین و برجسته ترین وجه تصاویر حسی و توصیفات تجسمی است و نگارگر ایرانی آثار خود را بدون توجه به مفاهیم الهی مصور نمی کرده است. در نگاره نبرد سپاهیان تیمور با سپاهیان فرج که دارای ساختار هندسی بر پایه خطوط مورب بوده، رنگ ها به دو گروه سرد و گرم تقسیم شده که میزان استفاده از هر دو نسبتاً یکسان است. هر طیف رنگی مفهوم خاص خود را دارد که با توجه به این مفاهیم نگارگر از این رنگ ها بهره برده است.
۱۳۶.

تطبیق کاربرد رنگ در داستان های منظوم و منثور فارسی و عربی (مطالعه موردی: اسکندرنامه نظامی و مقامات حریری)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: کاوش نامه ادبیات تطبیقی سال دوازدهم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۴۶ 25 - 44

کلیدواژه‌ها: رنگ روان شناسی نظامی گنجوی حریری اسکندرنامه مقامات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۹ تعداد دانلود : ۲۴۱
از دیرباز تاکنون، شاعران و نویسندگان در آثار خویش، به صورت نمادین یا صریح، عاطفه و احساس خود را با رنگ به تصویر می کشند؛ به گونه ای که با نگاهی روان شناسانه به آثار آنان می توان پیرامون شخصیت ایشان، به نتایج قابل توجّهی دست یافت. در همین راستا، پژوهش مذکور تلاش کرده است با دو رویکرد توصیفی- تحلیلی و آماری، کاربرد رنگ ها را در اسکندرنامه نظامی و مقامات حریری مورد بررسی و تحلیل قرار دهد. نتایج، حکایت از آن دارد که نظامی در اسکندرنامه 380 بار از رنگ بهره برده است، 261 بار به طور مستقیم و 119 بار به شکل غیر مستقیم و با واژه هایی مانند تیره، روشن، قیرگون و... در این اثر، رنگ سیاه و مشتقات آن با 107 بار تکرار، 57 مورد مستقیم و 50 مورد غیر مستقیم، بیشترین بسامد را دارد. کاربرد رنگ، اغلب به صورت تشبیه، استعاره و کنایه برای تعبیر از حالات درونی انسان بوده است که با نظرات روان شناسان معاصر پیرامون رنگ های مختلف، مطابقت بسیار دارد. حریری نیز در مقامات خود، 37 بار به رنگ های گوناگون اشاره کرده است که رنگ زرد با 14 بار تکرار، بالاترین بسامد را دارد. برخلاف اسکندرنامه، کاربرد رنگ در مقامات، بیشتر جنبه نمادین و کنایی دارد که اغلب از طبیعت رنگ ها سرچشمه گرفته است؛ مانند دلالت سپیدی بر امید و سیاهی بر نومیدی و سیه بختی یا رنگ زرد ممکن است در جایی نماد اندوه و بیماری و مرگ باشد و در جایی دیگر نمادی از شادی و سعادت. افزون بر این ها نوشتار پیش رو با ارائه نمودار، بسامد رنگ ها را در این دو اثر، به نمایش گذاشته است.
۱۳۷.

تحلیل بسامدی رنگ ایران در پوسترهای گرافیک با موضوع ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پیکره دوره یازدهم بهار ۱۴۰۱ شماره ۲۷ 48 - 65

کلیدواژه‌ها: ایرانی ملی رنگ گرافیک پوستر بسامد رنگ

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۱ تعداد دانلود : ۱۲۳
بیان مسئله : گرچه برای رنگ به عنوان عنصر مشترک ابناء بشر، تعلق یا محدودیتی نمی توان قائل شد؛ اما به طور نسبی، در جهان هستی عناصر یا پدیده هایی وجود دارد که خاستگاه یا کاربرد و تکرار و بازنمایی آن ها موجب شکل گیری گونه ای از خاطرات جمعی شده و در پرتو آن ها حسی از تعلق یا هویت بدان ها شکل گرفته است. یکی از این عناصر نیز رنگ است که ممکن است در محدود ه ای مشخص یا وسیع به صورت نانوشته، فارغ از درستی یا نادرستی موضوع، طیفی از آن به گروهی یا ملتی نسبت داده شود. از آنجا که گرافیک به عنوان رسانه بصری برآمده از فرم و رنگ، موضوع های مختلفی را پیام رسانی کرده و مسائل فرهنگی و فرهنگ ملی نیز می تواند جزیی از آن باشد، مسئله این پژوهش چیستی رنگ های پربسامد مرتبط با ایران در پوسترهای گرافیک با موضوع ایران یا فرهنگ ایرانی و همچنین چرایی احتمالی کاربرد آن هاست. هدف: شناخت عناصری نمادین ناملموس ایرانی و در نهایت، درک بهتر سویه های متفاوت فرهنگ بصری ایرانی از اهداف اصلی این پژوهش است. روش پژوهش: در این پژوهش با بهره گیری از منابع کتابخانه ای، پایگاه های اطلاعاتی و شواهد بصری گرافیکی، داده ها جمع آوری شده؛ سپس به شیوه تحلیل محتوای بصری با جمع آوری نمونه های رنگی از پوسترهای مرتبط با ایران به صورت شبه آماری، پربسامدترین رنگ ها مشخص و سپس توصیف و تحلیل شده است. یافته ها: این مقاله نشان داد که طراحان گرافیک ایرانی برای بازنمایی رنگ ایرانی، به جز رنگ سازمانی، پرچم رسمی، به رنگ های مرتبط با فرهنگ خود که اغلب برآمده از محصولات و تولیدات فرهنگی و هنری، دست ساخته ها، رنگ اقلیم و زیست بوم، هنر های سنتی، معماری ایرانی اسلامی، خوشنویسی و مانند آن است، رجوع کرده و طیف هایی از این رنگ ها را در اثر خود برای موضوعات مرتبط ایران بازنمایی نموده اند و در این میان، پربسامدترین رنگ های مرتبط با ایران، طیف هایی از رنگ قرمز لاکی، زرد روشن و آجری و نیز آبی فیروزه ای بوده است.
۱۳۸.

تحلیل عناصر ساختاری و زیباشناختی قالی های ساروق مجموعه کِلرمونت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پیکره دوره یازدهم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲۸ 1 - 23

کلیدواژه‌ها: ساروق قالی طرح و نقش رنگ

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۳ تعداد دانلود : ۱۲۶
بیان مسئله: قالی های ساروق، از مهمترین برندهای قالی ایران و از مشهورترین قالی ها نزد مخاطبان جهانی است که از اواسط قرن نوزدهم میلادی تا آغاز جنگ جهانی دوم با مدیریت کمپانی های فرنگی خاصه زیگلر، تولید می شد. نمونه هایی از این قالی ها با طرح لچک و ترنج با ساختاری منحصربه فرد در مجموعه کلرمونت وجود دارد که از منظر نوع نقشه، با نمونه های رایج، متفاوت است. محدودیت منابع پژوهشی جامع و شاخص در مورد قالی ساروق و نمونه های نفیس و صادراتی آن که در گذشته تولید می شد، ضرورت تحقیق در باب این موضوع را بیش از پیش آشکار می کند. پرسش اصلی تحقیق چیستی ویژگی ها و کیفیات بصری و عناصر ساختاری قالی های مجموعه کلرمونت، است. هدف: در پژوهش پیش رو، عناصر ساختاری قالی های ساروقِ بافت ربع آخر قرن نوزدهم میلادی که در مجموعه کلرمونت، نگهداری می گردد، بررسی و تحلیل خواهد شد. عناصر ساختاری و زیباشناختی در این مقاله شامل فضای زمینه، ترنج و سرترنج، لچک، حاشیه و رنگ های به کار رفته است. روش پژوهش: این تحقیق از نوع پژوهش های کیفی و بنیادین و روش تحقیق از نوع توصیفی- تحلیلی و شیوه گردآوری داده ها، کتابخانه ای و جستجو در وب سایت هاست. یافته ها: قالی های تولید اواخر قرن نوزدهم ساروق که با هدف صادرات بافته می شد، تماماً از نوع طرح لچک و ترنج بوده و از منظر نقش و رنگ، منحصربه فرد، اغلب بزرگ پارچه و دارای رنگ های گیاهی اما محدود است. رنگ حاشیه و زمینه بین سه رنگ قرمز، سرمه ای و کِرِم، در حال تغییر است. در برخی از قالی ها رنگ ترنج مرکزی با رنگ حاشیه و لچک یکی است. همه این قالی ها از نوع طرح لچک و ترنج و فرم ترنج مرکزی از تنوع برخودار است. ساختار و هویت نقوش شاخه شکسته (شکسته-منحنی) است. ساختار نقشه و رنگ بندی منطقی و نظم دیداری نقوش، از تفاوت های قالی ساروق با سایر قالی های ایران است.
۱۳۹.

مقام رنگ و سنگِ فیروزه در هنر و تمدن اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: رهپویه هنر/ هنرهای تجسمی دوره پنجم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۱۵) 5 - 16

کلیدواژه‌ها: رنگ سنگ فیروزه هنر اسلامی معماری اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۶۷ تعداد دانلود : ۳۰۹
رنگ ها و سنگ ها به دو دلیل در فرهنگ ایرانی اسلامی، جایگاه و مکانتی فراتر از جایگاه فیزیکی و مادی خود دارند.دلیل اول، وجود آیات و روایات مذهبی و تقریر مکانت معنوی رنگ و سنگ در متون مذهبی و اسلامی است. بعنوان مثال نوع نگاه قرآن به رنگ در آیاتی که صبغه الله مطرح می شود یا برخی آیات دیگر در باب رنگهای بهشتی چون سبز و سفید و یا آیات و روایاتی پیرامون تقدس برخی سنگ های مقدس چون حجرالاسود، عقیق ، فیروزه و.. و دلیل دوم توجه به وجوه معنوی رنگ ها و سنگ ها در متون عرفانی . بعنوان مثال آرای علاءالدوله سمنانی در باره مبانی عرفانی و معنوی رنگ ها. یا مثلا مباحثی که در باب سنگ هایی چون عقیق و لعل و یاقوت و زمرد و فیروزه در متون حکمی و عرفانی وجود دارد این مقاله به تحقیق در باب سنگ و رنگ فیروزه در تمدن اسلامی ایرانی و به ویژه شیعی پرداخته است. پرداختن به وجوه مذهبی، تاریخی، هنری و نیز کاربرد فیروزه در تاریخ معماری ایرانی که با نقش یافتن بر پهنه گنبد سلطانیه درخششی بی نظیر یافته و به یکی از رنگ های ثابت معماری مقدس در ایران تبدیل می شود، وجوه توصیفی و تحلیلی این بحث خواهد بود.
۱۴۰.

تطبیق مؤلفه های فنی و زیبایی شناختی در جل اسب قشقایی و شاهسون(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نگارینه هنر اسلامی سال هشتم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲۲ 204 - 222

کلیدواژه‌ها: قشقایی ش‍اه‍س‍ون جل نقش رنگ

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۴ تعداد دانلود : ۱۳۰
جل اسب، یکی از انواع مهم دست بافته های عشایری است که در گذشته و به واسطه نوع زندگی عشایر، کاربرد قابل توجهی داشته است، لیک در اثر تغییر شیوه زندگی، این بافته با دارا بودن بُعد هنری، صرفاً به یک اثر با قابلیت های هنری بومی و تزئینی در جهت کاربرد در زندگی معاصر، مورد توجه قرار گرفت. نقش پردازی و آفرینش انواع نقوش هندسی و انتزاعی برگرفته از طبیعت و محیط پیرامون بافنده و رنگین نمودن آ ن ها با استفاده از رنگ های طبیعی، وجه زیباشناختی این بافته ها را امروزه بیش از پیش عیان می سازد. عشایر قشقایی و شاهسون، دو نمونه از ایل هایی هستند که در بافت جل های نقش و نگارین، از شهرت بالایی برخوردارند. در این مقاله سعی بر آن است تا با رویکردی تطبیقی و انتخاب نمونه هایی شاخص هنری، به معرفی، تحلیل و مستندنگاری ابعاد فن شناختی و زیباشناختی جل های این دو ایل پرداخته شود. بدین روی، پرسش اصلی این است که مؤلفه های فن شناختی(فنون بافت) و زیباشناختی(نقوش و رنگ ها) و اشتراکات و افتراقات در جل های قشقایی و شاهسون کدام است؟ این مقاله از نوع پژوهش کیفی و روش تحقیق از نوع توصیفی - تحلیلی است. شیوه گردآوری داده ها توأمان کتابخانه ای و جستجو در سایت ها و مجموعه های معتبر است. برخی از یافته ها چنین است: فنون بافت در جل های قشقایی نسبت به جل های شاهسون متنوع تر و بیش تر است. در بافت جل قشقایی از فنون پیچ بافی(سوزنی)، قالی بری(ترکمن نقش)، جاجیم بافی(اُیی بافی) و تلفیقی از این فنون، استفاده می شود اما در بافت جل شاهسون از فن پیچ بافی یا در اصطلاح سوماک و در برخی موارد نادر هم گلیم بافی بهره برده می شود. هم چنین تنوع در نقش پردازی در جل های شاهسون بیش تر است. در کاربرد رنگ ها، بافندگان دو ایل غالباً از رنگ های یکسانی بهره برده اند. جل های شاهسون بزرگ پارچه و مستطیل شکل بوده اما جل های قشقایی کوچک پارچه و غالباً مربع شکل هستند.