شناخت رنگ

اکثر قریب به اتفاق فلاسفه سنتی و اسلامی، قائل به واقع انگاری رنگ هستند و رنگ را موجودی خارجی می دانند و بنا به علوم طبیعی هر دوران و دانش فلسفی خود، به بررسی و تبیین چیستی رنگ همت گمارده اند. نظریه واقع انگاری پیرامون چیستی رنگ، شامل آراء فیلسوفان قبل از ابن سینا و خود وی درباره رنگ می باشد. اما از آنجایی که اقوال فیلسوفان مشایی و اشراقی و متعالیه از ابن سینا تا کنون، تغییرات قابل توجهی نداشته است و با کمی تفاوت، همان عبارات، مطالب و دیدگاه های ابن سینا درباره رنگ، در کتب بعدی نیز منتقل شده است، بنابراین بررسی نظریات ابن سینا درباره چیستی رنگ حائز اهمیت است. در این نوشتار، ضمن اشاره به اقوال فلاسفه سنتی، به نقل و بررسی چیستی رنگ با تأکید بر دیدگاه ابن سینا می پردازیم و ضمن نقد نظریه ابن سینا درباره چیستی رنگ، به ارائه فرضیه جدیدی که چیستی رنگ را ترکیبی از یک فرایند می داند، خواهیم پرداخت.

عنصر «رنگ» در یک اثر هنری قادرست افکار و احساسات عمیق انسانی را که ممکن است با چشم دیده نشوند، به زیبایی بیان کند. بنابراین، نحوه انتخاب و همنشینی فامهای رنگی در یک اثر هنری می تواند پرده از احساسات، آرزوها و آلام خالق آن اثر بردارد. بر این اساس، ارزیابی پالتهای رنگی آثار هنری علاوه بر جنبه زیبایی شناسی می تواند پیرامون دانش رنگ شناختی خالق اثر و عوامل تاثیرگذار بر آن نیز رهنمون باشد. در این پژوهش، برای اولین بار پالتهای رنگی سه نمونه از دست بافته های سنّتی بلوچ با استفاده از روش دستگاهی طیف سنجی انعکاسی و تئوری رنگ ایتن مورد ارزیابی قرار گرفته اند. نتایج نشان میدهند که فامهای رنگی شناسایی شده در دستبافته ها به شیوه رنگرزی سنّتی و به کمک گیاهان رنگده بومی (چَغَک، گل گز، ناش، رودنگ ...) بدست آمده اند. علاوه بر این، داده های طیف سنجی انعکاسی مُهر تاییدی بر دانش رنگ شناختی اقوام بلوچ است، چرا که پالت رنگی این دستبافته ها با گذر زمان از کمترین میزان تغییرات رنگ برخوردار بوده اند. از سویی دیگر، اکثر فامهای رنگی موجود در این دستبافته ها از نوع فام های اولیه و ثانویه «گرم و خالص» هستند و اغلب از الگوهای هارمونی «مکمل و مشابه» ایتن پیروی میکنند.