عناصر غالب در تزئینات محراب های دوره ایلخانی (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

معماری دوره ایلخانی به لحاظ تزیینات بصری، یکی از دوره های شاخص معماری ایران است. فضاسازی و تزیینات بخش محراب جزو مهم ترین بخش های تزییناتی معماری عهد ایلخانی است. طرح های گرافیکی و استخراج الگوهای به کاررفته در نقوش برای دستیابی به شکل و محتوای کتیبه ها و نقوش، به وضوح باعث بروز خصوصیات تزئینی بناها می شود و امکان قیاس آن را با تزئینات بناهای هم عنصر خود میسر می سازد. از سوی دیگر با زنده سازی نقوش و کتیبه ها می توان با الگو قرار دادن این میراث ارزشمند در یک ایده مدرن، آثاری با ارزش های سنتی- ملی خلق کرد. این یکی از بهترین منابع برای کاربرد معماری و تزئینات امروزی یعنی تعمق در هنر دوران گذشته است . هدف پژوهش آشنایی محققین قلمروهای مرتبط با تزیینات محراب های عهد ایلخانی در ایران است. روش پژوهش حاضر، مبتنی بر شیوه توصیفی- تحلیلی و ابزار مورداستفاده مبتنی بر تحقیقات کتابخانه ای است. یافته های پژوهش تدوین عملیاتی مراحل آشنایی اولیه با مبحث تزیینات محراب های عهد ایلخانی ایران و شیوه های متدولوژیک روش تحقیق مرتبط با بحث است. نتایج نهایی تحقیق با توجه به بررسی غلبه تزیینات از این قرار است، بیشترین غلبه تزیینات به نقوش گیاهی در 8 محراب مسجد و نقوش هندسی در 3 محراب مسجد است و خط نوشته ها به نسبت کمتر از سایر تزیینات مورداستفاده قرارگرفته است. طبق بررسی های صورت گرفته حدود 64% غلبه خط کوفی در کتیبه ها به چشم می خورد و 36% غلبه خطوط مربوط به خط ثلث است. رنگ زمینه با توجه به مصالح مصرفی گچ در این دوره در اکثر محراب ها رنگ، کرم نخودی و اخرایی دارد. رنگ زمینه، تلفیقی از رنگ های کرم، نخودی، اخرایی، لاجوردی و سبز و فیروزه ای و قهوه ای است.