درخت حوزه‌های تخصصی

علوم اسلامی

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین
فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۸٬۰۴۱ تا ۸٬۰۶۰ مورد از کل ۷۳٬۹۳۲ مورد.
۸۰۴۱.

کمال نهایی انسان براساس ابعاد نفس از منظر قرآن کریم(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: قرآن شناخت سال چهاردهم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۲۷) 59-72

کلید واژه ها: کمال نهایی ابعاد نفس شناخت قدرت محبت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۰ تعداد دانلود : ۱۹۳
کمال نهایی انسان را باید به صورت تک بعدی نگریست یا با توجه به ابعاد گوناگون نفس انسان، باید جنبه های گوناگونی برایش ترسیم نمود؟ مقاله حاضر با هدف پاسخ گویی به این پرسش و به روش «توصیفی تحلیلی»، در قالب تفسیر موضوعی، به نتایج ذیل دست یافته است: کمال آدمی براساس ابعاد گوناگون نفس او دارای جنبه های متفاوتی است. انسان به لحاظ شناختی می تواند به نقطه ای برسد که تعلّق خود به پروردگار و رحمت خاص او را به نحو حضوری درک کند. برخورداری از نیرویی فوق مادی و خداگونه، کمال نهایی انسان در بُعد قدرت را محقق می سازد. محبت انسان به خیر و کمال مطلق (یعنی: خداوند متعال) و نفرت از شرّ و مظاهر آن، بالاترین مرتبه از کمال در بُعد محبت است. احساس رضایت و شادمانی در نتیجه قرب به خداوند نیز مطلوب نهایی و غایتی است که انسان های کامل به آن دست می یابند.
۸۰۴۲.

جستاری در تأویل های مولوی از احادیث شریف در کتاب مجالس سبعه و فیه ما فیه

نویسنده:
منبع: مطالعات ادیان و عرفان تطبیقی دوره ۵ بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱ 75 - 96

کلید واژه ها: تأویل احادیث فیه مافیه مجالس سبعه مولوی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۵ تعداد دانلود : ۱۰۰
مولوی بی شک مشهورترین شاعر قرن هفتم است که بخش عظیمی از  گنجینه ارزشمند معارف الهی و احادیث را در ادبیات فارسی به خود اختصاص داده است. او در آثار خود در برخی موارد برداشت هایی متفاوت از احادیث می کند که بیانگر تسلّط فراوان شاعر به علوم اسلامی و روایات است. تأویل های وی در آثار منثور مشخصاً مجالس سبعه و فیه مافیه نشان دهنده احاطه شاعر به معارف الهی به ویژه علوم مرتبط با حدیث است. موضوع برداشت های دیگرگونه مولوی، بیشتر پند و اندرز، عبرت، تمسّک و توکّل به خداوند، عدم پیروی از هوای نفس و مذمت دنیاست. درک دقیق این نوع از احادیث در نثر مولوی گاهی لازمه اش فهم معانی غیرحقیقی کلام او است. این برداشت های متفاوت گاهی به جای افراد و اشیا و اموری مانند آن ها در کلام خود را نشان می دهند. درک سخن مولوی در بسیاری از امور بدون آگاهی داشتن از این تأویلها غیرممکن به نظر می رسد. هدف پژوهندگان در این تحقیق نشان دادن این موارد است که مولوی بسته به شرایط گوناگون، گاهی تأویل متفاوتی از یک حدیث . در این تحقیق سعی شده است تا با اشاره به سخنانی که در بردارنده یکی از برداشت های دیگرگونه است، خواننده در فهم سخن مولوی یاری داده شود. 
۸۰۴۳.

نظریه اسلامی هوش معنوی: طراحی الگوی هوش معنوی با رویکرد اسلامی به عنوان سرمایه معنوی مدیران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: عرفان اسلامی سال ۱۸ پاییز ۱۴۰۰ شماره ۶۹ 39 - 74

کلید واژه ها: هوش معنوی قوه قدسیه عقل قدسی حکمت اولوالالباب اولی الابصار سرمایه معنوی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۹ تعداد دانلود : ۵۵
هوش معنوی دستاورد ده ها سال تحقیقات در حوزه روانشناسی دین است که  به عنوان زیرساخت سرمایه معنوی نقش مهمی در ارتقاء سرمایه روانشناختی، بهزیستی و بلوغ معنوی فردی، اثربخشی مدیریت و رهبری دارد. با توجه به تأیید نقش آموزه های ادیان در شکل گیری مفهوم هوش معنوی و  ارتقاء آن در متون پژوهشی معاصر و خلاء پژوهشی موجود از منظر مطالعات اسلامی، هدف تحقیق حاضر تبیین مبانی نظری، استنباط ابعاد و نشانگان هوش معنوی از منابع اسلامی و طراحی مدل هوش معنوی از دیدگاه اسلامی است. پرسش اصلی تحقیق این است که آیا هوش معنوی به صورت مستقیم یا ضمنی در متون اصلی، منابع فلسفی و عرفانی اسلامی مفهوم پردازی شده است؟ و اگر پاسخ مثبت باشد مؤلفه ها و شاخص های آن کدامند؟ برای تدوین این الگو از روش کیفی تحلیل اسنادی با دو تکنیک تحلیل مفهومی و تحلیل مضمون و نیز پردازش مستقل از طریق نرم افزار MAXQDA استفاده شده است. برای اطمینان از اعتبار تحقیق و الگوی آن، روش تکمیل شده ارزیابی مطالعات کیفی لینکولن و گوبا  شامل چهار معیار موثق بودن، اعتبار و اطمینان پذیری، تأیید پذیری و  انتقال پذیری مد نظر بود. نتایج نشان داد که این مفهوم در متون اسلامی در قالب سامانه ترکیبی از سه مقوله  عقل، قلب و حکمت پردازش و با واژگانی مانند قوه قدسیه،عقل قدسی، هوش باطنی، فراست مؤمنانه، بالاترین مرتبه ذکاوت،حکمت، قوه شهود و نیز با عین واژه هوش معنوی طرح و بررسی شده و هوشمندان معنوی با عنوان« اولوالباب» و « اولی الابصار» معرفی شده اند. مؤلفه های پنجگانه و شاخص های استخراج شده از متون و منابع اسلامی عبارتند از: جستارگری معنا و هدف (با شاخص های پرسشگری و تفکر انتقادی وجودی،کشف و خلق معنا و هدف در زندگی و کار)، ظرفیت تعالی شناختی (با شاخص های فضیلت مندی نیروی شناختی، توانایی فراروندگی در شیوه ها، مراتب و منابع شناخت)؛ توانایی کسب آگاهی های متعالی (با شاخص های خداآگاهی، خودآگاهی متعالی، ادراک آیه ای هستی، تشخیص خیر و شرّ)؛ معنویّت ( با شاخص زندگی معنوی درونی) و حکمت (با شاخص زیست حکیمانه/ خردمندانه.
۸۰۴۴.

نقدی بر ماهیت معرفتی کلام سلفی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اندیشه نوین دینی سال هفدهم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۶۵ 117-138

کلید واژه ها: سلف سلفی گری کلام سلفی ساختار معرفتی ابن تیمیه وهابیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۱ تعداد دانلود : ۱۳۲
سلفی گری به مثابه یک مکتب اعتقادی و کلامی ریشه در جهت گیری اصحاب حدیث و دعوت احمد بن حنبل دارد و در دو سده اخیر نیز به صورت خاص بر باورهای ابن تیمیه تکیه داشته، ارائه افکار او به عنوان محور اصلی اندیشه سلفی، اقبال و ادبار متعددی را در پی داشته است. مساله تحقیق پیش رو آن است که با نگاه بیرونی و درجه دو به «کلام سلفی» می توان به مثابه یک منتقد، از هویت معرفتی کلام سلفی یاد کرده، و بر محور یک ساختار منطقی، مبانی و مسائل این مکتب فکری را نقد کرد . روش تحقیق و گردآوری مطالب،کتابخانه ای و اسنادی است و بررسی مبانی معرفتی، نقد هرمنوتیکی، تبیین کاستی ها در مطالعات علوم انسانی و علم دینی در مکتب سلفی، تضاد سلفی گری با اصول سلف و لزوم درونی سازی نقد کلام سلفی از اهم یافته های تحقیق است.
۸۰۴۵.

تحلیل بزه دیدگی گردشگران خارجی در حقوق کیفری ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات فقه اقتصادی سال سوم زمستان ۱۴۰۰ ویژه نامه جستارهای نوین فقه و حقوق 401 - 417

کلید واژه ها: بزه دیدگی گردشگران خارجی سیاست کیفری افتراقی پیشگیری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۲ تعداد دانلود : ۱۳۰
زمینه و هدف: گردشگران می توانند قربانی جرائم متعددی مثل سرقت، قتل، تجاوز جنسی، گروگان گیری و نظایر آن ها قرار گیرند. در این مقاله تلاش شده رویکرد حقوق کیفری ایران در خصوص بزه دیدگی گردشگران خارجی بررسی شود. مواد و روش ها: مقاله حاضر توصیفی تحلیلی بوده و از روش کتابخانه ای استفاده شده است. ملاحظات اخلاقی: در این مقاله، اصالت متون، صداقت و امانت داری رعایت شده است. یافته ها: سیاست جنایی ایران تمایلی به شناسایی جرائم خاص گردشگران خارجی در قالب نظام افتراقی ندارد. قوانین عمومی حمایت از بزه دیده در نظام حقوقی ایران بر گردشگران بزه دیده خارجی حکم فرماست و دادگاه ها در صورت رویارویی با بزه دیدگی گردشگران خارجی، بر مبنای قوانین عمومی حکم می کنند. حمایت شدن مالی و معنوی، حق آگاهی یافتن، اقامه دعوی و حق تساوی در برابر دادگاه و حمایت از شهود و مطلعین ازجمله حقوق بزه دیده در حقوق کیفری ایران است که در خصوص گردشگران خارجی بزه دیده نیز اجرا می شود. نتیجه گیری: قوانین کیفری موجود کفایت لازم را در حمایت از گردشگران خارجی بزه دیده ندارد. با توجه به اهمیت گردشگری خارجی، لازم است نوعی رویکرد افتراقی در حمایت از گردشگران بزه دیده خارجی صورت گیرد به نحوی که روند رسیدگی به دعاوی سریع تر و مجازات های بازدارنده تر تدوین شود. در بحث پیشگیری نیز خلاءهایی چون فقدان پلیس گردشگری، عدم رویگرد و نگرش پیشگیرانه عوامل مرتبط و ذی نفع با گردشگری خارجی وجود دارد.
۸۰۴۶.

ترجمه امالی سید مرتضی، بررسی و نقد

نویسنده:
منبع: آینه پژوهش سال ۳۲ بهمن و اسفند ۱۴۰۰ شماره ۶ (پیاپی ۱۹۲) 127 - 181

کلید واژه ها: نثر کهن عربی امالی سید مرتضی ترجمه امالی به فارسی نقد ترجمه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۰ تعداد دانلود : ۱۵۵
غُرَر الفوائد و دُرَر القلائد معروف به امالی از آثار مهم و مشهور سید مرتضی است که به موضوعات مختلف ادبی، تفسیری، حدیثی، کلامی، نقد شعر و... پرداخته و از زمان نگارش تا به امروز در محافل علمی و آکادمیک مورد بحث و استفاده بوده است. از این کتاب تاکنون ترجمه ای فارسی نبود و داشتن ترجمه ای فارسی از آن به شدت احساس می شد. دکتر حسین صابری اقدام به ترجمه امالی در چهار مجلد کرده که با افزودن یک مجلد هم به عنوان فهارس، مجموعاً پنج مجلد شده است. نوشته حاضر نقاط قوت و ضعف ترجمه را بیان کرده و نتیجه گرفته که این ترجمه باید یک بار دیگر با دقت و کلمه به کلمه با متن اصلی تطبیق یابد؛ به علاوه، ویرایش مجدد شده، کلمات سخت خوان آن نیز حتماً اعراب گذاری شود. همچنین در پاورقی های کتاب باید تجدید نظر شود و برخی از آنها حذف یا مختصر گردد. نمایه نام های کتاب و دو کتاب نامه تدوین شده نیز به بازنگری و یکدست سازی نیاز دارند.
۸۰۴۷.

بازشناسی معنای «تاویل» بر اساس آیه 7 سوره آل عمران با رویکرد تحلیلی بر نظرآیت الله جوادی آملی

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تأویلات قرآنی دوره چهارم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۷ 76 - 90

کلید واژه ها: تاویل محکم و متشابه آیت الله جوادی آملی تفسیر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۶ تعداد دانلود : ۱۴۳
مفسرین بسیاری از قرون نخستین نزول قرآن تا کنون معنای «تاویل» را مورد بررسی قرار داده اند. اما همچنان از دیرباز تاکنون به علت ابهام در معنای این کلمه، مورد مداقه مفسران قرار گرفته است. هدف از پژوهش حاضر، آن است که با گردآوری اطلاعات به شیوه کتابخانه ای و پردازش آن ها به روش توصیفی _تحلیلی، ابتدا مفهوم «تاویل» از دیدگاه آیت الله جوادی آملی را تبیین کند و سپس به نقد و بررسی آن بپردازد. نتایج حاصل از این نوشتار حاکی از آن است که: «تاویل» از دیدگاه آیت الله جوادی آملی مصادیق عینی و خارجی است که در قیامت ظهور پیدا می کند. «تاویل» ارتباط مستقیمی با «واو» در آیه 7 آل عمران و آیات(اعراف 187؛ نازعات/42) دارد. «انّما»ی حصر در این دو آیه مورد توجه مفسرانی که قائل به عطف «واو» هستند قرار نگرفته است. آیت الله جوادی آملی در سوره مبارکه آل عمران، «واو» را عاطفه می داند و بر این باور هستند که تاویل آیات را خداوند متعال و راسخان در علم می دانند و این دیدگاه با تعریف کلی«تاویل» سازگار نیست، چرا که تاویل متشابهات که قیامت و اوصاف آن را شامل می شود مفصل و معین آن را جز خداوند متعال کسی نمی داند. درواقع معنای «تاویل» باید به گونه ای باشد که «واو»؛ «قیامت و اوصاف آن»؛ «مصادیق عینی و خارجی»؛ «علم به متشابهات» را به صورت عقلی و جامع تحت پوشش قرار دهد.
۸۰۴۸.

پیوند سنجش پذیری و بازخواست پذیری فعل الهی از دیدگاه علامه طباطبائی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت کلامی سال دوازدهم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۲۷) 25-38

کلید واژه ها: سؤال ناپذیری فعل الهی علامه طباطبائی سنجش پذیری فعل الهی تفسیر المیزان آیه «لایسأل»

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۹ تعداد دانلود : ۱۰۲
براساس آموزه ای قرآنی، از آنچه خدا انجام می دهد سؤال (بازخواست) نمی شود (انبیاء: 23). مقاله حاضر با بررسی رابطه سنجش و بازخواست درباره افعال الهی براساس تفسیر علامه طباطبائی، تلاش دارد به تبیین تازه ای از مبنای سؤال ناپذیری فعل باری دست یابد. به زبان منطق ریاضی، «بازخواست کردن» محمولی چهار موضعی است: کسی (1) از کسی (2) درباره چیزی (3) در نسبت با معیاری مشخص (4) بازخواست می کند. در تفسیر علامه از آیه «لایسأل»، موضع چهارم یعنی «معیار سنجش» همان موضع سوم یعنی «فعل الهی» است. از نظر ایشان، چون ملاک سنجش افعال دیگران حکمت و مصلحتی است که از فعل الهی اقتباس شده، بنابراین افعال الهی را نمی توان با چنین ملاکی سنجید. بدین سان، سنجش ناپذیری افعال الهی به مثابه شرطی برای بازخواست ناپذیری آن قلمداد می گردد. این پژوهش علاوه بر بهره مندی از ابزار منطق محمولات، برخی مبانی معرفتی در تفسیر علامه طباطبائی در مقایسه با برخی تفاسیر رقیب را نیز بررسی می کند تا به تحلیل دقیق تری از دیدگاه ایشان در عینیت فعل الهی با حکمت دست یابد.
۸۰۴۹.

مستندات قرآنی شاخصه های تمدن اسلا می از نظر مقام معظم رهبری مد ظله العالی

نویسنده:
منبع: تحقیقات قرآنی و حدیثی سال سوم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۶ 89 - 110

کلید واژه ها: تمدن اسلامی شاخصه ها خدامحوری عدالت اقتصاد سالم مقام معظم رهبری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۴ تعداد دانلود : ۸۳
تمدن اسلامی با رشد چشم گیری مسیر خود را طی کرده اما برای حفظ آن شاخصه هایی تعیین شده تا برای توسعه ی بیشتر آن، اقدام درست و اساسی صورت گیرد. دراین راستا مقام معظم رهبری برای توسعه تمدن اسلا می نظریه جدید تمدن نوین اسلامی را مطرح کرده اند که در آن موارد مختلف تمدن اسلا می مورد بحث و بررسی قرار گرفته که یکی از پراهمیت ترین مسئله شناختن شاخصه و خط سیر عملکرد تمدن اسلا می است. مقاله پیش رو سعی دارد به روش توصیفی تحلیلی شاخصه های تمدن اسلا می در اندیشه ایشان را براساس آیات مستندسازی کند. به طورکلی ترقی تمدن نوین اسلا می به همت همه جامعه نیاز داشته و در سایه ایمان به خدا، کار و تلاش مستمر، استقرار عدالت و اقتصاد سالم به وجود می آید و آیات مختلفی نیز به این امور پرداخته است.
۸۰۵۰.

رویکرد انتقادی به کاربست طبقه بندی اخلاق هنجاری در تبیین نظریه اخلاقیِ قرآن کریم

نویسنده:
منبع: پژوهش های میان رشته ای قرآن کریم سال ۱۲ بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۲۲) 51-68

کلید واژه ها: اخلاق هنجاری قرآن غایت گروی فضیلت گرایی نتیجه گرایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۰ تعداد دانلود : ۹۳
اگرچه رویکرد انتقادی به رهاوردهای علوم انسانیِ مدرن چندین دهه است که در جهان اسلام و به شکل خاص در ایران بسیار رایج شده است، اما به دلیل تمرکز بیش از حد بر «چیستی» و «چراییِ» تولید مدل روش شناختی، به جای پرداختن به نمونه و تولید علم، تاکنون نتوانسته است از مقبولیت قابل توجهی برخوردار شود. نظریات اخلاق هنجاری در غرب براساس تقریری که از معیار صواب و خطا در احکام و گزاره های اخلاقی دارند در سه شاخه ی غایت انگارانه (نتیجه گرا)، وظیفه گروانه و فضیلت محورانه دسته بندی شده اند. از رهگذر بررسی روشمند آیات، این نتیجه به دست می آید که نه تنها قرآن کریم طرح اخلاقی خود را به یکی از این سه دسته ی غایت (نتیجه)، وظیفه و فضیلت محدود نمی کند؛ بلکه درضمن اهمیت به فاعلِ اخلاقی و تأکید بر رعایت قواعد و حدود اخلاقی، بر کنش ها و رفتارهای اخلاقی نیز که نقشی بی بدیل در سعادت انسان دارند، توجه می دهد و آن ها را مستقل و منفکّ از یکدیگر مورد نظر قرار نمی دهد. طرح «ایمان» به عنوان مقوّم ارزش های اخلاقی و وجود فضایلی- هم چون تقوا- که تنها در اخلاق دینی قابل دفاع و توجیه هستند نشان می دهد که کاربست طبقه بندی (نتیجه/ وظیفه / فضیلت) در تبیین و نظریه پردازی علم اخلاق اسلامی، آنچنان هم که به نظر می رسد، کارآیی ندارد.
۸۰۵۱.

تأثیرپذیری مضامین اخلاقی اشعار جامی از نهج البلاغه براساس بینامتنیّت ژرار ژنت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوی سال دوازدهم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۲۴)

کلید واژه ها: بینامتنیت اشعار جامی نهج البلاغه ژرار ژنت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۵ تعداد دانلود : ۱۱۱
بینامتنیّت از مباحث جدید ادبی است که به بررسی روابط بین دو متن می پردازد. بر اساس نظریه ژرارژنت، هیچ متنی مستقل از متون دیگر نیست و خودآگاه یا ناخودآگاه برآمده از متن های پیشین است. بهره مندی از مفاهیم و آموزه های اخلاقی منابع اصیل اسلامی از دیرباز در بین شاعران و نویسندگان فارسی زبان برای اعتبار و غنای سخن خویش مرسوم بوده است. هدف این جستار بررسی و تحلیل روابط بینامتنی مضامین اخلاقی اشعار جامی و نهج البلاغه و بیان شیوه تأثیرپذیری آن هاست. روش پژوهش بیان این رابطه، مبتنی بر نظریه بینامتنیّت ژرار ژنت در سه قالب صریح، غیرصریح و ضمنی با روش تحلیلی- توصیفی و بیان نوع تأثیرپذیری بر اساس شیوه های گزاره ای، الهامی و گزارشی است؛ که با انواع بینامتنیّت ژنت همپوشانی دارند. حاصل پژوهش نشان داد که شواهد مشترک از قطعیّت بینامتنیّت در دو زبان متفاوت، در دو موضع گوناگون و آگاهانه بودن تأثیرپذیری از نهج البلاغه حکایت می کند. هدف مؤلّف از برقراری رابطه آگاهانه با نهج البلاغه، رواج اخلاق حمیده، بیداری جامعه، ترویج آموزه های اخلاقی این کتاب و اعتباربخشی به کلام خود در بهره مندی از این منبع اصیل اسلامی است.
۸۰۵۲.

واکاوی مورد اختلاف اصحاب سبت و مرجع ضمیر در آیه 124 سوره نحل(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهش های قرآنی سال بیست و ششم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۹۹) 127 - 150

کلید واژه ها: اصحاب سبت آیه 124نحل تحریم صید سَبّت روز شنبه روز مقدس

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۷ تعداد دانلود : ۱۳۵
یکی از دشواری هایی که دانشمندان اسلامی در فهم آیات قرآن کریم با آن مواجه هستند، تعیین مرجع ضمایری است که در آیات مختلف به کار رفته است. آیه 124 سوره نحل ازجمله آیاتی است که مربوط به «اصحاب سبت» بوده و ضمیر «هاء» در عبارت «اختلفوا فیه» به مورد اختلاف آنها اشاره می کند. با این وجود اختلاف نظر درباره مرجع این ضمیر منجر به اختلاف در تفاسیر گردیده است. مقاله حاضر با روش توصیفی- تحلیلی، به بررسی و تحلیل نظرات مشهور و غیرمشهور در این زمینه پرداخته است. نگارندگان ضمن رد دیدگاه مشهور، بر این عقیده اند که اگرچه همچون دیدگاه غیر مشهور مرجع این ضمیر «مله ابراهیم» در آیه ماقبل است، ولی بر خلاف استدلال قائل این دیدگاه، آیه مورد بحث تکمیل کننده دیگر آیات مربوط به داستان اصحاب سبت بوده و از آن فهمیده می شود که علت تشریع حکم تشدیدی تحریم صید در روز شنبه، اختلاف آنان در دین توحیدی و ابراهیمی موسی (ع) بوده است.  
۸۰۵۳.

بازتاب احدی نفس در آینه قوا؛ نگاهی نو به ماهیت قوای نفس(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: حکمت اسراء پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۳۸ 35 - 62

کلید واژه ها: فعل قوای نفس تفاوت های فردی بساطت وجود حرکت جوهری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۳ تعداد دانلود : ۱۵۴
انسان توسط قوا افعال خود را انجام می دهد. در واقع، قوا زمینه ساز انجامِ افعالِ وی هستند. این دارایی ها در جنبه هایی با نباتات و حیوانات، مشترک و در جنبه های دیگر متفاوت هستند. پس انسان افعالی از خود بروز می دهد که نباتات و حیوانات نیز توانایی تحقق آن افعال را دارند؛ همچنین فعالیت هایی دارد که مختص خود اوست و نبات و حیوان قدرت بر انجام آن را ندارد. حکما توانایی های ذاتی انسان را تحت عنوان «قوای انسان» تبیین نموده اند. اما این بیان دارای اشکالات «همپوشانی قوا»، «رویکرد کثرت گرایی» و «عدم جامعیت» می باشد. نوشتار حاضر پس از تقریر دستگاه رایج و رفع اشکالات مذکور، بر اساس مبانی ملاصدرا به بازسازی دستگاه قوای ذاتی انسان پرداخته است تا بتوان به شناخت توانایی های او دست یافت. نتیجه اینکه انسان از بدو خلقتش دارای هشت توانایی ذاتی است که با اشتداد وجودی نفس، قدرت این قوا افزایش می یابد. این توانمندی ها عبارتند از: توانایی (1)جذب (2)دفع (3)رشد و توسعه (4)فهم و درک (5)تجزیه و ترکیب (6)نگهداری و کنترل (7)انشاء و انتزاع (8) حکم کردن و تصمیم گرفتن.
۸۰۵۴.

خدا و هستی از دیدگاه آکویناس و رابطه آن با اصالت وجود و برهان صدیقین در حکمت متعالیه(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: حکمت اسراء پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۳۸ 125 - 143

کلید واژه ها: خداوند وجود فلسفه آکویناس صدرالمتألهین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۷ تعداد دانلود : ۶۶
تبیین و اثبات گزاره های دینی و الهیاتی از طریق گزاره های فلسفی یکی از روشهای متفکران دینی است که بسیاری از متفکران و متألهان اسلامی و مسیحی از آن بهره برده اند. در میان متألهین اسلامی ابن سینا، خواجه نصیر، علامه حلی، صدرالمتألهین چنین کردند و از متفکران مسیحی "توماس آکویناس" از این روش استفاده کرده است. وی که در فلسفه از آثار ابن رشد و ابن سینا بسیار استفاد نموده، در کتاب "هستی و ذات"تلاش می کند تا از مسأله فلسفی "وجود و موجود" کمک گرفته و تبیینی دقیق از وجود خداوند متعال و خلقت ارائه کند. .وی "وجود" و"خداوند" را یکی تلقی می کند و خداوند را فعلیت یا فعل وجود می داند و معتقد است مخلوقات، وجود را از خداوند دریافت می کنند.هر چند آکویناس با فلسفه ارسطو و تفسیر ابن رشد و ابن سینا پایه های فلسفی خود را بنا کرده است اما با یک تفسیر می توان لازمه نظریه وی را نزدیک شدن به اصالت وجود و برهان صدیقین تلقی کرد.مقاله حاضر با روش تحلیلی-توصیفی نظریه وی را درباره وجود و خداوند از کتاب "هستی و ذات" بررسی، تحلیل کرده و لوازم آن را بیان می کند.
۸۰۵۵.

سنت و مدرنیته و در مساله هویت زنان با تکیه بر آثار هوشنگ گلشیری

نویسنده:
منبع: پژوهش و مطالعات علوم اسلامی سال سوم فروردین ۱۴۰۰ شماره ۲۱ 98 - 78

کلید واژه ها: هوشنگ گلشیری ادبیات معاصر زن هویت سنت و مدرنیته داستان معاصر فرهنگ

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۰ تعداد دانلود : ۳۵۶
حضور زن در جامعه از موضوعات بحث برانگیز عصر مدرن است که از دو رویکرد به زن؛ یعنی رویکرد سنتی و رویکرد مدرن و نقش و تأثیرگذاری آن در جامعه برخاسته است. هویت نیز جزئی انفکاک ناپذیر از وجود هر انسانی است که مفهومی جامعه شناختی است و دربرگیرنده فرآیندهای معناسازی و مفهوم بخشی براساس یک ویژگی فرهنگی و به هم پیوسته به انسان است. مسأله زن و نقش ها و موقعیت های فردی و اجتماعی او و باید و نبایدهای مربوط به آن یکی از موضوعات و مؤلفه های بسیار مهم در ادبیات معاصر است و با توجه به مؤلفه هایی چون زمینه، بطن فرهنگی و اجتماعی داستان ها، موازین و مؤلفه های حاکم بر مکتب ها و جریان های داستانی داستان نویسی و نوع نگاه و تجربه های فکری و اجتماعی هر نویسنده نقش و هویت زن در داستان ها شکل های مختلفی می تواند داشته باشد از این میان نقش زن در داستان های هوشنگ گلشیری با توجه به جایگاه مهم و اثرگذار او در داستان معاصر از اهمیت خاصی برخوردار است و شاخصه سبکی و فکری تقابل این موضوع در دو جریان ایرانی سنتی و ایران مدرن بسیار قابل توجه است. داستان های هوشنگ گلشیری با توجه به جایگاه مهم و اثرگذار او در داستان معاصر، از اهمیت خاصی برخوردار است و مشخص کننده شاخصه فکری این نویسنده در سیر داستان نویسی معاصر است.
۸۰۵۶.

مسئولیت اخلاقی در قبال دیگران از منظر رویکرد وظیفه گرایانه کانت(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: اخلاق سال یازدهم بهار ۱۴۰۰ شماره ۴۰ (پیاپی ۶۳) 127 - 154

کلید واژه ها: مسئولیت اخلاقی وظیفه گرایی کانت تکلیف دیگران استحقاق شایستگی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۹ تعداد دانلود : ۲۳۰
مسئولیت اخلاقی در قبال انسان های دیگر از جمله مسائل اساسی است که مکاتب و فیلسوفان اخلاقی به آن پرداخته اند. پژوهش حاضر با روش توصیفی-تحلیلی با تکیه بر دیدگاه کانت، در پی پاسخ دادن به این پرسش هاست: مفهوم مسئولیت اخلاقی چیست؟ از منظر وظیفه گرایان، دیگران در روابط و مسئولیت های اخلاقی چه جایگاهی دارند؟ و عامل اخلاقی چرا در قبال دیگران مسئولیت اخلاقی دارد؟ وظیفه گرایی با تأکید بر مسئله شایستگی و استحقاق عامل اخلاقی به نقش حُسن فاعلی در کنار حُسن فعلی، بر نقش وظایف اخلاقی اهمیت می دهد. در یک منظر کلی، وظیفه گرایی در مقایسه با نظریه های اخلاقی، رویکرد منسجم تری به مفهوم مسئولیت اخلاقی دارد و مسائلی مانند استحقاق، اختیار، عقل گرایی، کرامت و شایستگی را در این مسئله لحاظ می کند. کانت در نظریه اخلاقی اش، به بسیاری از اشکالات وظیفه گرایی از جمله عقل گرایی و نخبه گرایی توجه دارد، اما به دنبال این است که اخلاق را از احساس و تجربه و حکمت مردم پسند به بنیاد عقلانی برساند و بر این اساس، مسئولیت اخلاقی را بر پایه سزاواری و شایستگی ترسیم کند.
۸۰۵۷.

شاخص های تحکیم خانواده بر اساس سوره احزاب با تأکید بر اصول عاطفی

نویسنده:
منبع: پژوهش و مطالعات علوم اسلامی سال سوم آذر ۱۴۰۰ شماره ۲۹ 147 - 128

کلید واژه ها: تحکیم خانواده سازش و مدارا حیا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۵ تعداد دانلود : ۲۱۲
از مهم ترین مشکلات بشری، چالشهای پیش روی خانواده هاست. گذر از سنت به مدرنیته، افزایش آمار طلاق بویژه طلاق عاطفی و توافقی، تغییر ذائقه ها و تقلید از سبک زندگی غربی، شبکه های ماهواره ای و .. از مهمترین تهدیداتی است که خانواده ها را دچار اختلال کرده است، لذا فاصله گرفتن از ملاکها و اصول قرآنی نشان دهنده خطر است. عنوان مقاله «شاخص های تحکیم خانواده بر اساس سوره احزاب با تأکید بر اصول عاطفی» است. روش تحقیق نقلی وحیانی، روش گرداوری اطلاعات کتابخانه ای و روش پردازش اطلاعات توصیفی و تحلیلی است. این مقاله در دو بخش اصل سازش و مدارا که در آن مطالبی با عناوین تأثیر سازش و مدارای والدین در تربیت فرزندان، تأثیر مدارای زن نسبت به شوهر، تأثیر مدارای مرد نسبت به همسر خود و در ادامه نیز اصل حیا آمده است. با بررسی و توصیف این اصول از دیدگاه سوره احزاب یافته ها این است که خداوند درآموزه های قرآنی برای محقق شدن هدف تحکیم خانواده، زن و مرد را به تکالیفی در این باب دعوت نموده است. از جمله این تکالیف عبارتند از اصل سازش و مدارا و اصل حیا که همسران با کنار گذاشتن خودخواهی و جایگزینی مدارا در زندگی و رعایت حیا که به مثابه دژی استوار به جهت تعدیل روابط و به عنوان نیروی کنترل کننده ی درونی است، قطعاً کانون خانواده را به آرامش خاطر همراه با عواطف شایسته انسانی نزدیک و موجبات استحکام خانواده همراه با نسلی سالم و پویا و خوشبخت در دنیا و آخرت را فراهم کرده است.
۸۰۵۸.

شاخصه های مدیریت علوی در جهت تحقق و احیای مدیریبت اسلامی

نویسنده:
منبع: پژوهش و مطالعات علوم اسلامی سال سوم دی ۱۴۰۰ شماره ۳۰ 65 - 52

کلید واژه ها: مدیریت اسلامی مدیریت علوی مسئولیت پذیری امانت الهی وظایف زمامداران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۲ تعداد دانلود : ۱۷۱
از مفاهیم کلیدی که همواره در جوامع بشری دارای جایگاه ارزشمندی بوده و با توجه به نوع خلقت انسان و استعدادهای نهفته در وجود او می تواند در تکامل و پیشرفت جوامع بشری مورد توجه ویژه قرار گیرد، بحث مسئولیت و مسئولیت پذیری و مدیریت است. مدیریتی که در فرهنگ های مختلف به نوع ارزش ها و نگاه مردمان جوامع بستگی دارد، در اسلام به عنوان تکلیف و امانت به مدیر واگذار می گردد. از آنجا که خداوند سبحان مدیریت و حاکمیت مطلق جوامع بشری و عالم وجود را برعهده دارد، وجود انبیا و امامان و اولیای الهی می تواند الگوی شایسته ای برای تحقق یک مدیریت سالم، متعالی، تکلیف گرا و مردم دار باشد. در این تحقیق با استفاده از سیره ی عملی حضرت امام علی علیه السلام شاخصه هایی از مدیریت علوی به عنوان الگوی مدیریت اسلامی معرفی و نگاهی هم به آنچه می بایست در گام دوم انقلاب اسلامی تحقق پیدا کند و ضرورت آن احساس می شود، داشته ایم، و اشاره ای هم به تناسب موضوع با شعارسال 1400 می شود.
۸۰۵۹.

Manifestation of the Essence of God in Ibn Arabi’s and Meister Eckhart’s View(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: pure life, Volume ۷, Issue ۲۵, Winter ۲۰۲۱ 133 - 155

کلید واژه ها: manifestation hiddenness Essence of God Ibn Arabi miester Eckhart

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۶ تعداد دانلود : ۱۷۶
The manifestation of the Essence of God in the point of view of Ibn Arabi and Meister Eckhart is considered one of the most important and fundamental ideas on which the other mystical questions depend on. Ibn Arabi regards this matter in the way that it represents the Essence of God, namely the manifestation of the Essence of God and other worlds is because of His hiddenness in these worlds which is resulted from the Breath of the Merciful (the complete divine manifestation). Meister Eckhart also regards this matter as the truth of everything and originates from the divine perception of Himself, and this perception flows to all things by which the Essence of God manifested in the whole things including human, soul and the light. The Essence of God is the Love who penetrates the whole attracting things to Him. So the manifestation and hiddenness in the two mystics' views is the proof of the two verses (He is the First, the Last, the Manifest, and the Unseen and He knows all things), and We are closer to him than even his jugular vein. This manifestation and hiddenness don’t just concern  the worlds and beings, but includes the visible world, the world of unveiling matters relating to the unseen, the stations, and states. Mystics and holy travellers stated the secret of this manifestation and hiddenness of the Essence of God, namely, the full orientation towards the Essence of God, this approach gives an expansion of readiness to the mystic and holy traveller to enable him to receive and reflect the divine perfection more and more; for that they recommend the importance to protect this hiddenness and continuing its manifestation.
۸۰۶۰.

تحلیل محتوای کیفی متون کتب فارسی مقطع ابتدایی در سال تحصیلی 98−99 بر اساس پرداختن به فضایل سه گانه اخلاق اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تربیت اسلامی سال شانزدهم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۳۷ 103 - 126

کلید واژه ها: اخلاق اسلامی شجاعت صداقت خیرخواهی متون کتب فارسی مقطع ابتدایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۲ تعداد دانلود : ۱۳۱
هدف از پژوهش حاضر «تحلیل محتوای کیفی متون کتاب های فارسی مقطع ابتدایی در سال تحصیلی 98−99 بر اساس پرداختن به فضایل سه گانه شجاعت، صداقت و خیرخواهی در اخلاق اسلامی است». روش پژوهش در شناخت فضایل سه گانه اخلاق اسلامی، تحلیل مفهومی، و در شناخت محتوای داستان های کتب فارسی تحلیل محتوای متن است، پس از انجام این دو مرحله، یافته ها در یک مطالعه تطبیقی−تفسیری با هم مقایسه شده اند. نتایج کلی حاصل از پژوهش نشان می دهد که در تعالیم اسلامی درک فضائل اخلاقی در دو بعد نظری و کاربردی (فعل اخلاقی) مد نظر است، در حالیکه در متون کتاب فارسی مقطع ابتدایی اخلاق کاربردی، مخصوصاً اخلاق اجتماعی وجه غالب است. همچنین در تعالیم اخلاق اسلامی: شجاعت، به دو معنی دلیری و شجاعت اخلاقی به کار رفته است، ولی در داستان های کتاب های فارسی مقطع ابتدایی مفهوم شجاعت در دلیری، جلوه بارزتری نسبت به شجاعت اخلاقی دارد. صداقت در اخلاق اسلامی به معنی تطابق نیت و اعتقاد با عمل و در بالاترین مرحله اخلاص است، در متون کتاب های فارسی راستگو بودن و پس از آن درستکار بودن، معنی اصلی صداقت است. در تعالیم اخلاق اسلامی خیرخواهی به معنی طلب خیر برای خود و دیگران است، این مفهوم در متون کتب فارسی در مصادیق متعدد خیر رساندن به دیگران به خوبی ذکر شده است و خیرخواهی نسبت به خود در درجه دوم اهمیت قرار دارد.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان