درخت حوزه‌های تخصصی

تاریخ

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
ایران اسلامی ایران باستان ایران پیش از تاریخ تاریخ جهان فلسفه تاریخ گروه های ویژه نقد و بررسی کتاب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱٬۸۲۱ تا ۱٬۸۴۰ مورد از کل ۲۸٬۲۶۹ مورد.
۱۸۲۱.

سرزمین بین النهرین: پیوستگی جغرافیایی - تأثیرپذیری تاریخی در آستانه فتح ایران توسط مسلمانان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ های محلی ایران سال دهم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۲۰) 41 - 55

کلیدواژه‌ها: شهرهای مرزی ایران بین النهرین سقوط ساسانیان فتوح اسلامی جغرافیای تاریخی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۰ تعداد دانلود : ۲۸۷
به رغم تحلیل های تاریخی متعددی که درباره روند فتح ایران توسط مسلمانان ارائه شده، اهمیت و تأثیر تعیین کننده تحولات مناطق و شهرهای مرزی بین النهرین اواخر عهد ساسانی چندان مورد توجه واقع نشده است. در نخستین مرحله فتوح مسلمین در قلمرو ساسانیان در سال 12ه ، که مطابق با شرایط جغرافیایی و اقلیمی عراق و عمدتا در مناطق بیابانی جنوب و غرب بین النهرین دنبال شد، مرزبانان و سپاهیان ساسانی در اغلب رویارویی های میدانی با سپاهیان مسلمان در کاظمه(حفیر)، مذار، ولجه، ألیس، حیره و انبار مغلوب شدند. بنابر یافته های این پژوهش تاریخی جغرافیایی، در این مرحله از فتح قلمرو ساسانیان، با توجه به اینکه اکثر این جنگ ها در نواحی بیابانی یا حاشیه صحرا روی داد، اعراب مسلمان به خوبی از انطباق پذیری خود با چنین شرایط جغرافیایی بهره گرفتند و با جابجایی های سریع در نواحی بیابانی و غافلگیر کردن مرزبانان ساسانی قدرت و برتری خود را بر آنها تحمیل کردند. علاوه بر اینکه این پیروزی های برق آسا اُبهت و شکوه نظامی و سیاسی ساسانیان در برابر اعراب مسلمان را فروریخت . با تسلط مسلمانان بر دو شهر مهم و سوق الجیشی حیره و انبار و تسلط بر نواحی بیابانی ماوراء فرات، حضور مسلمانان در بین النهرین تضمین شد و زمینه برای فتح سراسری عراق و سپس ایران  فراهم شد. با عنایت به اهمیت، تأثیر و پیامدهای این مرحله از فتحِ غرب و جنوب قلمرو ساسانی، می توان آن را مقطعی دانست که در حملات اعراب مسلمان به مناطق مرزی و تسط آنها بر شهرهای مرزی، دروازه فتح سرزمین ایران عملا به روی اعرابِ مسلمان گشوده شد.
۱۸۲۲.

واکاوی پیامدهای نبرد تَنگِ تامرادی(1309ه.ش) بر زندگی اجتماعی مردم منطقل درگیر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تاریخی جنگ سال ششم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۳ (پیاپی ۲۱) 62 - 81

کلیدواژه‌ها: نبرد تنگ تامرادی بویراحمد رضاشاه عشایر اسکان اجباری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۴ تعداد دانلود : ۲۲۷
نبرد تَنگِ تامرادی در سال 1309ه.ش. میان دولت رضاشاه و ایل بویراحمد بر سر برنامه های نوسازی دولت پهلوی در قبال عشایر و رفتارهای خشونت آمیز نظامیان پهلوی با رؤسای ایل و مردم عادی ایجاد شد؛ که با پیروزی نظامی بویراحمدی ها بر قوای دولتی در محلی به نام تنگ تامرادی- در 50 کیلومتری شهر امروزی یاسوج- خاتمه یافت. بویراحمدی ها طرفدار عدم جنگ بودند، اما دولت پهلوی سرکوب عشایر را جزء ضروریات دولت مقتدر مرکزی و جامعه ی مدرنیته می دانستند. بنابراین، پژوهش حاضر با رویکرد توصیفی- تحلیلی تاریخی، با تبیین پیامدها به این پرسش پاسخ می دهد: جنگ تنگ تامرادی بر زندگی اجتماعی مردم بویراحمد چه پیامدهایی به دنبال داشت؟ یافته های پژوهش نشان می دهد، انتقام شکست جنگ دو رَگ مَدو 1307ه.ش.، منافع اقتصادی میادین نفتی جنوب، سوءظن به عشایر در تجربه ی تاریخی فتح تهران در سال 1288ه.ش. و احیای مشروطه، در تهاجمات نظامی رضاشاه به منطقه ی بویراحمد نقش داشته است. لذا برای این جنگ پیامدهای اجتماعی بسیاری را از جمله گذار اجباری- تدریجی از زیست کوچندگی به یکجانشینی، تضعیف اقتصاد دامی، استقرار حکومت نظامی، تشدید فشارهای روحی و جسمانی بر مردم عادی، اعدام برخی از رؤسای عشایر بویراحمد، کوچ اجباری طوایف بویراحمد به مناطق همجوار، فقر، دزدی و آسیب های اجتماعی بر زندگی اجتماعی مناطق درگیر می توان برشمارد.
۱۸۲۳.

تربیت مورخ یا تربیت معلم؛ اعزام دانشجویان رشته تاریخ و جغرافیا به اروپا (1312–1307خ)؛ انگیزه ها، سازوکارها و نتایج(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ ایران پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۳۳) 83 - 111

کلیدواژه‌ها: اعزام دانشجویان به اروپا رشته تاریخ و جغرافیا تربیت معلم دانشگاه تهران دوره پهلوی نوسازی نظام آموزشی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۳ تعداد دانلود : ۶۵۰
اعزام دانشجویان به اروپا که پس از جنگ های ایران و روس با هدف نوسازی و جبران عقب ماندگی آغاز شده بود در دوره قاجار تداوم یافت، به گونه ای که طبق مستندات قریب به هزار دانشجو در این عصر به اروپا گسیل شدند. بخشی از انگیزه کارگزاران برای اعزام دانشجو بازسازی و تحول نظام آموزشی بود. در دهه اول عصر پهلوی نیز با تصویب قانون اعزام دانشجو در دوره ششم مجلس شورای ملی، موج جدیدی از اعزام در سال های 1307-1312خ ایجاد شد. براساس شواهد در عصر قاجار در «رشته تاریخ» هیچ دانشجویی اعزام نشد. اما در دوره پهلوی در میان نخستین دانشجویان اعزامی نام رشته تاریخ نیز به چشم می خورد. البته موج جدید اعزام دانشجو در این رشته به پرورش مورخ یا تحول پژوهش های تاریخی منجر نشد. برای تبیین این پدیدار در مقاله پیش رو، پس از بررسی اجمالی روند اعزام دانشجو به طور عام و اعزام دانشجویان رشته تاریخ به طور خاص، براساس منابع و اسناد، سازوکارهای اعزام دانشجویان در این رشته، افراد اعزامی و رهاورد اعزام شدگان مطالعه شده است. برای فهم مسئله تبدیل نشدن دانشجویان اعزامی رشته تاریخ به مورخان حرفه ای به چند متغیر اصلی توجه شده است: انگیزه ها و اهداف طراحان و کارگزاران این سیاست، انتظارات و خواست حکومت از دانش آموختگان مبنی بر به کارگیری آنها در موقعیت ها و سمت های دلخواه و متناسب با فرایند نوسازی، نظام آموزشی فرانسه به عنوان مقصد 75% دانشجویان اعزامی و شکاف آموزش و پژوهش در این کشور در دهه هایی که دانشجویان ایرانی به آنجا اعزام شدند.
۱۸۲۴.

سفرهای علمی بین اندلس و مشرق (خراسان و ماوراءالنهر)؛ تشابه فرهنگی و نوآوری خاص

نویسنده: مترجم:
منبع: تاریخنامه خوارزمی سال دهم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۳۸ 81-103

کلیدواژه‌ها: سفرهای علمی اندلس منطقه مشرق خراسان ماوراءالنهر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۷ تعداد دانلود : ۴۱۵
همان طور که مردم در حالت عادی و به طور مداوم به مسافرت می روند، سفر در جستجوی علم و آگاهی نیز در فرهنگ عربی و اسلامی از ارزش و جایگاه والایی برخوردار است. فراگیری دانش و علم آموزی نزد علمای بزرگ و اشتیاق به کسب اجازه از آنان پس از سفرهای دشوار و سکونت در مراکز بزرگ علمی و فکری در سرزمین های شرق اسلام (خراسان و ماوراءالنهر) و در سرزمین اندلس، از مهم ترین اهداف این گونه سفرهای علمی در طی دوران (620-316 ه /1223-928 م) بوده است. پژوهش حاضر شامل مباحث: مقدمه، سفرهای علمی به مثابه یک آیین و روش متمدنانه، انگیزه های سفرهای علمی و مظاهر آن بین مغرب و مشرق، تصویری از سفرهای علمی، شخصیت هایی که در جستجوی علم از اندلس به خراسان و ماوراءالنهر سفر کردند، شخصیت هایی که در جستجوی علم از خراسان و ماوراءالنهر به اندلس سفر کردند و نتیجه گیری می باشد.
۱۸۲۵.

بررسی زمینه های اصلاحات امیرکبیر در دوره ناصری

نویسنده:
منبع: تاریخنامه خوارزمی سال دهم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۳۸ 104-118

کلیدواژه‌ها: امیرکبیر قاجاریه اصلاحات سیاست تجدد دوره ناصری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۷۸ تعداد دانلود : ۴۹۹
پژوهش حاضر متمرکز بر بررسی اصلاحاتی است که امیرکبیر در مقابله با نابه سامانی های دوره ناصری انجام داد. در واقع یکی از ادوار متلاطم سیاسی تاریخ ایران دوره ی حکومت ناصرالدین شاه قاجار است. این در حالی بود که موقعیت ژئوپلتیک ایران نیز به عنوان درگاه شبه قاره هند زمینه ساز کارشکنی و دست اندازی های متعدد از سوی بیگانگان گشته بود. درچنین شرایطی متزلزلی تجدید نظر در سیاست ها تنها راه رهایی به نظر می رسید که با ورود میرزا تقی خان امیرکبیر، به عرصه سیاست مسجل گشت. وی سدی در مقابل دسایس داخلی و خارجی بودکه با آگاهی از تحولات جهانی و منطقه ای و اتخاذ سیاست های مدبرانه به گزینش راهکارهای نوینی جهت سامان دادن به امور پرداخت. در حقیقت می توان امیرکبیر را پیام آور اصلاحات نوین در عرصه سیاست داخلی و خارجی ایران دوره ناصری دانست. دولت و دستگاه سلطنت در اندیشه او حرف اول را می زد و با تاکید بر این امر که همه در پیروی از قانون برابرند و قانون ضامن امنیت کشور است. این پژوهش با شیوه تحلیل و توصیف داده های تاریخی، اساسی ترین اصلاحات امیرکبیر را بررسی نموده است، برآیند تحقیق حاکی از آن است این اصلاحات در کنار انتظام بخشیدن به اوضاع داخلی به قصد مقابله با نفوذ بیگانگان صورت گرفت.
۱۸۲۶.

قزلباشان ایناللو و قمه زنی در شهر چادگان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های تاریخی دوره جدید سال چهاردهم بهار ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۵۳) 71 - 84

کلیدواژه‌ها: ایناللو صفوی پهلوی قمه زنی چادگان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۵ تعداد دانلود : ۲۷۶
ایناللوها ازجمله قبایل ترک نژادند که در حکومت ممالیک شام نقش ویژه ای داشتند. پس از پیوستن این گروه به صفویان، با نام قزلباشان شاملو، یکی از آنها حاکم منطقه چادگان شد. اولاد او تا دوره پهلوی، در مقام حاکم و نخبگان سیاسی نظامی، فعالیت های اقتصادی و فرهنگی گسترده ای داشتند که ازجمله این فعالیت ها، برگزاری سوگواری در دهه نخست محرم بود. در این باره، مسئله مهمی که مقاله حاضر بررسی می کند این است: ایناللوها در راه اندازی و تداوم مراسم قمه زنی در چادگان چه نقشی داشتند؟ در پی یافتن پاسخ آن، قمه زنی تا مقطع کنونی و دوره محمدرضاشاه پهلوی مطالعه می شود؛ سپس برای بررسی سابقه قمه زنی، اطلاعات به دست آمده با اطلاعات ارائه شده در سفرنامه های سیاحان دوره صفوی مقایسه و تحلیل می شود. یافته های پژوهش بیان کننده آن است که قمه زنی چادگان در دوره معاصر با دوره صفوی شباهت بسیاری دارد و هرچه از زمان حاضر به دوره های پیشین برمی گردیم، نقش ایناللوها در محوریت برگزاری مراسم، برجسته تر است؛ بنابراین تداوم حکومت چهارصدساله ایناللوها در چادگان، موجب استمرار قمه زنی در چادگان شد؛ همچنین محوریت آنها در برگزاری مراسم از دوره صفوی، روزنه ای به پیشینه تاریک قمه زنی در سوابق و خاستگاه قزلباشان، پیش از ورود به ایران، می گشاید.
۱۸۲۷.

تحلیل نظریه انتقال فناوری زرین فام شیشه روی سفال بر مبنای رساله «الدرّه المکنونه» و نخستین آثار تاریخی موجود(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی سال سیزدهم بهار ۱۴۰۱ شماره ۴۶ ۱۱۰-۹۱

کلیدواژه‌ها: شیشه زرین فام سفال زرین فام خاستگاه زرین فام الدره المکنونه جابر ابن حیان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۰ تعداد دانلود : ۳۰۳
طبق نظریه انتقال فناوری زرین فام از شیشه روی سفال، تکنیک زرین فام در قرن دوم ق ابتدا توسط شیشه گران در مصر به کار گرفته شده و سپس این فناوری به تدریج از مصر به سوریه، عراق و ایران منتقل و توسط سفالگران عراقی در قرن سوم ق بر روی سفالینه ها انتقال داده شده است. از طرفی رساله «الدرّه المکنونه» تألیف جابر ابن حیان در قرن دوم ق نگاشته شده و مشتمل بر دستورالعمل های متعدد در خصوص زرین فام است. بنابراین در این پژوهش، به تحلیل نظریه فوق و تطبیق آن با رساله «الدرّه المکنونه» پرداخته خواهد شد. یافته ها نشان می دهد انتقال زرین فام از شیشه روی سفال هم راستا با دستورالعمل های رساله بوده، بدین معنا که فناوری زرین فام ابتدا توسط شیشه گران ابداع و سپس سفالگران نیز از آن الگوبرداری کرده اند. اما نتایج پژوهش و تحلیل تاریخی رساله، تطابق با نظریه فوق را در بُعد مکانی مورد تأیید قرار نمی دهد.
۱۸۲۸.

سازمان دهی نظام مدیریت تقسیمات کشوری در اوایل دوره پهلوی اول 1316- 1304ش.(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ نامه ایران بعد از اسلام سال سیزدهم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۳۲ 173 - 198

کلیدواژه‌ها: مدیریت تقسیمات کشوری سازمان دهی پهلوی اول رضاشاه وزارت داخله

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۸ تعداد دانلود : ۲۹۹
با تأسیس حکومت پهلوی توسط رضاشاه در سال 1304ش. ابعاد مختلف دولت دست خوش تحولاتی شدند و سازمان دهی جدیدی پیدا کرد. نظام مدیریت تقسیمات کشوری یکی از این ابعاد بود که با توجه به ماهیت حکومت جدید سازمان دهی نوینی یافت. بر این اساس، این پژوهش درصدد است تا با استفاده از روش تحقیق تاریخی و به کارگیری اسناد و مدارک آرشیوی، نشریات و دیگر منابع تاریخی، به این پرسش پاسخ دهد که سازمان دهی نظام مدیریت تقسیمات کشوری در عصر پهلوی اول پیش از تدوین قانون تقسیمات کشوری در سال 1316 ش. چگونه صورت گرفت و اهداف آن چه بود؟ یافته های تحقیق نشان می دهد حکومت پهلوی اول طی یک روند دوازده ساله و پیش از تدوین قانون تقسیمات کشوری در سال 1316ش. از طریق وضع نظام نامه های جدید، تغییر در ساختار وزارت داخله، تغییر نام شهرها، الحاق یا تفکیک شهرها، بخش ها و روستاها و تغییر عناصر اجرایی تقسیمات کشوری موفق به سازمان دهی نظام مدیریت تقسیمات کشوری و ایجاد تغییرات در آن حوزه با هدف تمرکز امور در پایتخت کشور و حمایت و پشتیبانی از برنامه های نوگرایانه حکومت شد.
۱۸۲۹.

شناسایی و مقایسه بودجه فرهنگی و عمرانی «دفعه صرف» در عصر قاجار(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های تاریخی ایران و اسلام بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۳۰ 25 - 48

کلیدواژه‌ها: بودجه دولت قاجار دفعه صرف صرف دیوانی فرهنگ

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۰ تعداد دانلود : ۲۵۵
بودجه، مهم ترین سند مالی برای ارزیابی درآمد و هزینه دولت است. پیش از مشروطه، ردیف بودجه ای به نام دفعه یا صیغه «صرف» در دفترهای مالی وجود داشت که بخش فرهنگی و عمرانی بودجه ی دولت محسوب می شد. از این جهت بررسی این ردیف از بودجه، دارای حائز اهمیت است که چه مقدار از کل بودجه کشور صرف امور عمرانی و فرهنگی می شده است و آن نیز به چه اموری اختصاص داشته است؟ بنابراین هدف این پژوهش، شناسایی و بررسی جایگاه صیغه صرف در سند بودجه و میزان تغییرات و نسبت هر یک از ارکان آن با یکدیگر است. یافته های تحقیق حاکی از آن است که دفعه صرف یک درصد کل بودجه را تشکیل می داد و این هزینه در هر دو قسمت دیوانی و ولایتی وجود داشته است. تمایز صرف دیوانی با ولایتی در مصارف «جیب مبارک» بود که بیشترین هزینه در بخش دیوانی صرف بود. چاپارخانه، مضاجع و تعمیر عمارت موارد منحصربه فرد در صیغه ولایتی است و تعمیر عمارت، بیشترین هزینه را در بخش ولایتی داشت. رکن مهم دیگر صیغه صرف، هزینه تعزیه داری بود که جنبه ی استمراری و پیوسته در دوره های حکومت محمد شاه، ناصرالدین شاه و مظفرالدین شاه داشت و به نظر می رسد این هزینه حداقل از دوره ی محمد شاه در بودجه به وجود آمده است و در دوره ی ناصری و مظفری و پس از مشروطه با وجود استمراری بودن آن، با افزایش بودجه روبه رو نشده است. در مجموع نسبت بودجه عمرانی به فرهنگی در صیغه صرف در بخش ولایتی بیشتر بود اما در بخش دیوانی هزینه امور عمرانی بسیار کمتر از فرهنگی بوده است و به طور کلی هزینه های فرهنگی نسبت به امور عمرانی در اواخر دوره ی قاجار افزایش پیدا کرده است. داده ها براساس سه سند جمع و خرج کل کشور در سال 1258، 1268 و 1304 قمری و دیگر اسناد جمع و خرج ولایتی تهیه و تنظیم و تحلیل شده است.  
۱۸۳۰.

جریان های فکری شیعه در عصر امام حسن عسکری(ع) و تعامل آن حضرت با آنها(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام سال بیست و سوم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۹۰) 83 - 112

کلیدواژه‌ها: امام عسکری (ع) تاریخ تشیع امامیه زیدیه غلات

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۸۴ تعداد دانلود : ۲۴۶
باورمندان میراث فکری و فرهنگیِ برجای مانده از دوره ائمه پیشین در عصر امام حسن عسکری(ع)، با اندیشه ها و جریان های فکری متفاوتی، مانند: زیدیه، اسماعیلیه، غلات و غیرشیعیان روبه رو بودند. نوشتار پیش رو، در صدد شناسایی مهم ترین جریان های فکری شیعی در این دوره و چگونگی تعامل امام حسن عسکری(ع) با آنهاست.این پژوهش، با روش وصفی تحلیلی به بررسی شواهد تاریخی مرتبط با این موضوع پرداخته و به این نتیجه رسیده است که با وجود دشواری های ارتباط امام(ع) با شیعیان به دلیل محدودیت آفرینی های حاکمان سیاسی، ایشان با بهره گیری از ابزارهای ارتباطی مختلف، مانند: ارسال نامه و مکتوبات، تقویت سازمان وکالت، تربیت شاگردان و تبیین برخی آموزه های مهم و مبتلابه شیعیان همچون مهدویت و نیز برخورد جدی با منحرفان اعتقادی مانند غلات، به هدایت شیعیان و جامعه اسلامی پرداخته اند.
۱۸۳۱.

موقعیت و حقوق زنان در دوره ایلخانان (مطالعه موردی تأثیر اصلاحات غازان خان)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی سال سیزدهم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۴۸ 120-101

کلیدواژه‌ها: مغولان ایلخانان زنان اصلاحات غازان خان اقتصاد سیاست دین

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۹ تعداد دانلود : ۲۲۶
دوران مغول از جهات گوناگون یکی از مهم ترین ادوار تاریخی ایران به حساب می آید. دوران تقابل دو فرهنگ مغولی ترکی (ایلیاتی) و فرهنگ ایرانی (شهرنشینی) که اقشار مختلف ایران با فرهنگ جدیدی آشنا می شوند که کاملاً با فرهنگ ایرانی و شهرنشینی تفاوت های بنیادین دارد. در فرهنگ قوم مهاجم برخلافِ قوم مغلوب، زنان در همه حوزه ها از جایگاه والایی برخوردار بودند. اما با گذشت زمان و مستحیل شدن مغولان در فرهنگ ایرانی، ما رفته رفته شاهد افول ویژگی های مذکور می شویم. سؤال اصلی پژوهش حاضر این است که چه عواملی در تحول مقوله مذکور مؤثر بوده است؟ فرض پژوهش حاضر بر این است که به رغمِ تأثیرات عوامل گوناگون، عامل اصلی را باید در دیدگاه ها و اندیشه های نهفته در اصلاحات غازان خان در خصوص زنان جستجو کرد. دستاورد پژوهش حاضر نیز چنین مقوله ای را به اثبات می رساند. روش پژوهش حاضر روشی توصیفی تحلیلی و با اتّکا به منابع و متون اصلی و کتابخانه ای بوده است.
۱۸۳۲.

تحلیلی بر الگوی ساختاری مساجد همسان با اقلیم در شهر همدان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات باستان شناسی پارسه سال ششم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲۰ 269-247

کلیدواژه‌ها: اقلیم کوهستانی همدان معماری مساجد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۲ تعداد دانلود : ۲۵۱
معماری بومی و سنتی هر منطقه برگرفته از اقلیم و جغرافیای آن منطقه بوده است و مساجد به عنوان مهم ترین بنای ماندگار اسلام در شهرها و اقلیم های مختلف با حفظ ویژگی های منحصربه فرد خود متناسب با اقلیم هر منطقه در گذر زمان توسعه و دوام یافته اند. بقای ساختار مساجد تاریخی همدان نیز تحت تأثیر شاخص های اقلیمی منطقه بوده و اقلیم ساختار مساجد را طی سالیان متمادی تضمین نموده و امکان هم زیستی مسالمت آمیز معماری با محیط زیست و هم سازی آن را فراهم کرده است. بر این مبنا، این پرسش قابلیت طرح می یابد که خصوصیات اقلیمی تا چه میزان در فرآیند شکل یابی مساجد تأثیر داشته است؟ به عبارت دیگر، عوامل اقلیمی تا چه اندازه در ایجاد اشکال و فرم های مشابه در ساختمان مساجد همدان مؤثر واقع شده اند؟ هدف از انجام پژوهش آن است تا با اتکا به منابع مطالعاتی و بررسی های میدانی، شاخص های اقلیمی همدان را در ساختار مساجد بازشناسی کرده تا زمینه پاسخ گویی به پرسش های مذکور فراهم گردد. با توجه به آن که کیفیت الگوی ساختاری و مصالح مورد استفاده در مساجد شهر همدان، با توجه به اقلیم کوهپایه ای مرتفع منطقه، دارای مشابهت های فراوان با یکدیگر است، و طراحی هم سان با اقلیم در اکثر مساجد این منطقه همانند سایر شهرهای اقلیم کوهپایه ای مرتفع و کوهستانی رعایت شده است؛ در نتیجه با مطالعه و تطبیق معماری و اقلیم می توان میزان تبعیت از اقلیم در معماری این سازه های ارزشمند را دریافت. به منظور شناخت معماری مساجد تاریخی شهر همدان، کلیه داده های اسنادی، کتابخانه ای و میدانی در نگاهی جامع بررسی شده تا تأثیرات اقلیم در ساختار معماری مساجد نمایان شود.
۱۸۳۳.

Animal Subsistence of the Bronze Age in Tepe Taghiabad, Varamin plain, the Northern Central of Iranian Plateau(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: Journal of Archaeology and Archaeometry, Volume ۱, Issue ۳, December ۲۰۲۲ 1 - 11

کلیدواژه‌ها: Animal Species Subsistence Bronze Age Iron Age

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۱ تعداد دانلود : ۲۶۴
Animal remains from Taghiabad in the Varamin plain are analyzed, conducted in 2018. This site is located north of Taghiabad and south of Ajorbast villages, Javadabad district in Varamin town. All the excavated bones are of animal origin, and no human bones have been retrieved. This site dates back to the Iron and Bronze ages; in this study, we deal with Bronze Age. Two hills were excavated, which are referred to as Taghiabad 1 and 2. Taghiabad 1 relates to the recent and middle Bronze Ages, containing ten loci (Seven loci of the Late and three loci of the Middle Bronze Age, respectively), and Taghiabad 2 contains three loci of the Late Bronze Age. Burning and cutmarks were found on some of the bones, which cutmarks might be secondary to butchery. This study is based on field, and lab studies on animals remain retrieved from these two hills (Taghiabad 1 and Taghiabad 2). Results show that sheep, goat, cattle, gazelle, equid, deer, and canine in Taghiabad 1 and sheep, cattle, gazelle, and small carnivorous in Taghiabad 2 are the most prevalent findings. The people’s primary sources of meat supplies were sheep, goats, and cattle.
۱۸۳۴.

تحلیل کتاب های کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان (1357-1345ش)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ ایران بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۳۲) 49 - 72

کلیدواژه‌ها: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان کتابخانه کودک کتاب کودک سیاست گذاری فرهنگی ایدئولوژی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۴۰ تعداد دانلود : ۴۸۹
سازمان انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در اسفندماه 1345 تاسیس شد. این سازمان توانست با گرد آوردن بهترین نویسندگان، مترجمان، مصوّران ادبیات کودک را به لحاظ کمی و کیفی تا حد زیادی غنا بخشد. سؤال اصلی پژوهش این است که کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان چه رویکردی را در انتشار کتاب های خود مدّنظر داشت؟ پژوهش حاضر به روش تاریخی و مبتنی بر اسناد و گزارش های آرشیوی و با بهره گیری از روش توصیفی تحلیلی درصدد تبیین این مسئله است. یافته های پژوهش بیانگر آن است که کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان طی سیزده سال فعالیت 146 عنوان کتاب منتشر کرد. کتاب های کانون به لحاظ موضوعی حوزه وسیعی چون باستان گرایی، میهن پرستی، حمایت از نهاد سلطنت و طرفداری از حکومت پهلوی، آشنایی با دیگر سرزمین ها اعمِّ از اروپا، آفریقا و آسیا و مطالب علمی را دربرمی گرفت. قالب بیشتر کتاب ها قصه، داستان، رمان و البته برخی هم علمی، غیر داستانی و مستندنگاری است.
۱۸۳۵.

Metallurgical Studies on Samples From Central Zagros, Northern Kuhdasht(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: Journal of Archaeology and Archaeometry, Volume ۱, Issue ۲, August ۲۰۲۲ 81 - 91

کلیدواژه‌ها: Archaeometallurgy Slag Iron Petrography Elemental Analysis Kuhdasht

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۹۲ تعداد دانلود : ۲۶۳
During the surveys to 2014-2019, Northern Kuhdasht county was studied with the aim of identifying the potential of ancient metalwork and the existence of sites related to the metalworking activities. These Surveys have yielded eighty sites containing slag and or possible places related to industrial activities. In this research, the physical and chemical properties of slags recovered from ten places in four sites, namely Changari, Chalghesholeh, Sargiz, and Dalab, have been studied. The main purpose of this study has been to identify the type of smelting and melting techniques used in the past. For this aim, petrographic and elemental analyses have been done on the slag samples to investigate the mineralogical and chemical compositions.
۱۸۳۶.

ظهور بورژوازی تاریخی در ایران عصر صفوی با تاکید بر صنعت نساجی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ اجتماعی و اقتصادی سال یازدهم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۲۱) 89-117

کلیدواژه‌ها: بورژوازی تاریخی تجارت صفویه شاه عباس یکم شیوه تولید نساجی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۷ تعداد دانلود : ۲۹۵
این مقاله به بررسی ظهور بورژوازی در ایران دوره صفوی می پردازد و سعی می کند به این فرضیه پاسخ دهد: در دوره صفویه، به ویژه دوران شاه عباس یکم، یعنی اواخر قرن شانزدهم و اوایل قرن هفدهم میلادی، به موازات کشورهای اروپایی، ایران نیز دارای روندی از شکل گیری بورژوازی ملی و سرمایه داری تاریخی بوده است. طبق مطالعات انجام شده، این موضوع تاکنون مورد تحقیق قرار نگرفته است و اکثر نظریه پردازان و محققان در زمینه های اقتصاد سیاسی، جامعه شناسی و علوم سیاسی، از نظر صنعت و شیوه تولید، به ظهور بورژوازی تاریخی در ایران اعتقادی نداشته اند یا برخی آغاز آن را از اواخر دوره قاجار و پس از مشروطه می دانند. اما بر اساس بسیاری از داده های تاریخی، که بیشتر آنها برگرفته از سفرنامه های سیاحان غربی و در مرتبه بعد، سایر متون تاریخی است، ایران در دوره صفویه، بویژه در دوره شاه عباس اول، شاهد ظهور شیوه ای از تولید و نظام تجاری بود که می توان آن را مصداق بورژوازی تاریخی دانست. تعریف بورژوازی تاریخی که تحولات و ویژگی های اقتصاد زمان شاه عباس با آن سنجیده شده، از امانوئل والرشتاین است. تمرکز این تحقیق، بیشتر در زمان شاه عباس یکم بوده است. همچنین با نگاهی به هنر عصر صفویه، مشخص می شود که ایران در آن دوره، از نظر فکری و فرهنگی و صرفاً در جوامع شهری، حرکت به سمت نوعی ماتریالیسم را آغاز کرده بود.
۱۸۳۷.

فعالیت های اجتماعی و اقتصادی زنان فرودست در دوره هخامنشیان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات تاریخ اجتماعی سال دوازدهم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۲۳) 115-136

کلیدواژه‌ها: تخت جمشید زنان غیر درباری مشاغل زنان گل نبشته های تخت جمشید

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۵ تعداد دانلود : ۳۶۹
از آغاز زندگی جمعی بشر، زنان در کنار مردان برای امرار معاش کار می کردند. با پیچیده شدن زندگی، خصوصاً با تشکیل حکومت های محلی و سپس پادشاهی بزرگ که منجر به تقسیم کار بین اقشار مختلف جامعه شد، زنان نیز به اشکال مختلف در این زندگی جدید نقش ایفا می کردند. با تشکیل امپراطوری بزرگ هخامنشی و گسترش فعالیت های اقتصادی که مستلزم نیروی کار بیشتری بود، زنان نیز پابه پای مردان بیش از پیش در فعالیت اقتصادی فعال شدند. بر اساس گل نبشته های تخت جمشید و سایر منابع باستانی و با رویکردی توصیفی تحلیلی و با استفاده از روش مطالعات تاریخی، در این پژوهش تلاش شده است به این پرسش اساسی پاسخ دهد که آیا زنان طبقه فرودست جامعه هخامنشی در فعالیت های اجتماعی اقتصادی شرکت می کردند و این که آن ها بیشتر به چه کارهایی مشغول بودند؟.شواهد نشان می دهد که آنان به موازات مردان در فعالیت های اجتماعی و اقتصادی جامعه فعال بودند و در مشاغل مختلف کار می کردند و در بسیاری از موارد و با توجه به مهارت هایی که داشتند دستمزدهایی برابر با مردان دریافت می کردند.
۱۸۳۸.

ارزیابی و تحلیل ماهیت تأثیرپذیری مشروطه خواهی ایرانیان از مشروطه عثمانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جستارهای تاریخی سال سیزدهم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۲۵) 155-177

کلیدواژه‌ها: تأثیرپذیری» مشروطه ایران عثمانی انتقال

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۴ تعداد دانلود : ۲۳۷
ارزیابی و تحلیل ماهیت تأثیرپذیری مشروطه خواهی ایرانیان از مشروطه عثمانی چکیده: چگونگی تأثیرپذیری ایرانیان از مشروطه عثمانی همواره یکی از مباحث چالش برانگیز بوده است.برخی نویسندگان این موضوع را نفی کرده و برخی دیگر چنان از تأثیرگذاری مشروطه عثمانی بر مشروطه خواهی ایران سخن گفته اند که گویی عثمانی ها سازنده مشروطه ایران بوده اند. مسئله اصلی نگارنده در این پژوهش، شناخت ماهیت و ابعاد تأثیرپذیری ایرانیان از مشروطه عثمانی است. یافته های پژوهش نشان می دهد که روشنفکران ایرانی به موازات عثمانی با دنیای غرب، هندوستان و نیز مشروطیت روسیه و ژاپن تعامل داشتند وضمن آشنایی با مشروطه و مفهوم دولت مدرن؛ حتی پیش از مشروطه عثمانی به ضرورت انجام اصلاحات در نظام حکمرانی خود پی برده بودند؛ بنابراین مشروطه ایران امری درون زا و اصیل بود و نمی توان آن را تقلیدی و تابع عثمانی دانست. تنها استثنا این بود که مشروطیت عثمانی به سبب همسایگی و تأثیر غرب زودتر از ایران رخ داد و شمارایرانیان مقیم عثمانی که تحت تأثیر آن قرار گرفتند از ایرانیان دیگر کشورها بیشتر بود. روشنفکران ایرانی نیز برای تطبیق قوانین مشروطه با دین؛ به تجربه عثمانی نیازداشتند. این سه موضوع که در این پژوهش به آنها پرداخته می شود، سبب شدند تا مشروطه ایران به شکل صوری و فرمال تحت تأثیر عثمانی قرار گیرد.
۱۸۳۹.

بررسی تأثیر انجمن ایران و آمریکا بر ساختار نهادهای آموزشی در ایران (1357-1342 ش)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات اسنادی انقلاب اسلامی سال چهارم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۷ 55 - 81

کلیدواژه‌ها: انجمن ها اهداف فرهنگی آمریکا نهادهای آموزشی انجمن ایران و آمریکا

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۲ تعداد دانلود : ۲۴۴
از دیرباز موقعیت ژئوپلیتیکی ایران، توجه سیاست گذاران بسیاری از کشورها را به خود جلب کرده است. دراین بین یکی از کشورهایی که درصدد رابطه سیاسی و فرهنگی با ایران برآمد آمریکا است. تغییر سیاست های کلی آمریکا بعد از جنگ جهانی اول موجب شد تا این کشور از انزوای سیاسی خارج شود و خود را در عرصه جهانی به عنوان یک کشور ابرقدرت مطرح نماید. در نیمه دوم قرن نوزدهم آمریکا بر آن شد تا روابط فرهنگی خود را با جهان ازجمله خاورمیانه گسترش دهد که ایران هم جزو این مناطق بود. در این برهه زمانی روابط فرهنگی آمریکا و ایران کاملاً در خطوطی مجزا از روابط سیاسی صورت می گرفت؛ اما در دوره پهلوی دوم اهداف فرهنگی آمریکا کاملاً منطبق بر اصول سیاست خارجی این کشور بود. راه اندازی نهادهای فرهنگی در ایران از جمله انجمن ایران و آمریکا برای رسیدن به همین اهداف بود. ازاین رو تلاش و فعالیت های مستقیم فرهنگی آمریکا از طریق انجمن برای جست وجوی شیوه نزدیک شدن به جوانان را می توان یکی از زمینه های کنترل نظام آموزشی و تربیتی عنوان کرد؛ بنابراین پژوهش حاضر به روش تاریخی و مبتنی بر اسناد و گزارش های آرشیوی و با بهره گیری از رویکرد توصیفی-تحلیلی درصدد تبیین این مسئله است. یافته های پژوهش بیانگر آن است که برنامه های فرهنگی آمریکا در قالب انجمن ایران و آمریکا کاملاً با سیاست خارجی آمریکا در ایران برای تأثیرگذاری در سطوح آموزشی و دانشگاهی کشور منطبق بود.
۱۸۴۰.

نقش اشرف پهلوی در فعالیت های اقتصادی و اجتماعی دوره پهلوی دوم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات اسنادی انقلاب اسلامی سال چهارم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۷ 289 - 316

کلیدواژه‌ها: اشرف پهلوی دوره پهلوی دوم فعالیت اقتصادی فعالیت اجتماعی فعالیت سیاسی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲۷ تعداد دانلود : ۴۸۶
طبق سیاست های دربار پهلوی، زنان حضوری مؤثر در عرصه های اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و اقتصادی ایفا کردند. اشرف پهلوی، از متنفذان دربار بود که در برخی فعالیت اقتصادی و اجتماعی این دوران نقش مؤثری ایفا کرد. سؤالات اصلی پژوهش حاضر عبارت است از اینکه انگیزه ها و نقش اشرف پهلوی در فعالیت های اقتصادی و اجتماعی دوم چه بود؟ پژوهش حاضر بر این است که اشرف پهلوی، با توجه به انزوای اجباری دوران کودکی و برون گرایی دوران بزرگسالی، انگیزه های قدرتمندی برای رسیدن به اهداف اقتصادی، سیاسی و اجتماعی داشت و بهمنظور قدرت نمایی و یافتن وجهه اجتماعی، درصدد  کسب منافع مادی از قِبَلِ این فعالیت ها بود. مقاله حاضر با روش تحقیقات تاریخی و رویکرد توصیفی-تحلیلی، مبتنی بر استفاده از منابع کتابخانه ای و اسناد آرشیوی موجود در سازمان اسناد ملی ایران و مرکز اسناد انقلاب اسلامی، تدوینشده است. نتیجه حاصل از این پژوهش مؤید تلاش اشرف در برون داد انگیزه های جاه طلبانه وی در جبران کمبودهای دوران کودکی است.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان