سینا فروزش

سینا فروزش

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین

فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۳۹ مورد.
۱.

واکاوی تاریخی از جغرافیای منطقه شمال شرق ایران و رویکردهای دولت – ملت به قرارداد آخال(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی سال ۲۴ بهار ۱۴۰۳ شماره ۷۲ ۱۵۵-۱۳۹

کلیدواژه‌ها: جغرافیای تاریخی دولت قاجار معاهده آخال ترکمن ها

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۰ تعداد دانلود : ۶۲۵
دوره حکومت قاجارها را باید دوران عقد قراردادها، عهدنامه ها و پیمان های متعدد اقتصادی سیاسی و نظامی دانست. توسعه طلبی های ارضی، تجاری و اقتصادی که به وسیله سیاستمداران زیرک دولت های خارجی، با قدرت برتر نظامی بر ایران تحمیل شدند؛ و منافع فراوانی از قِبل این معاهدات و قراردادها عاید این کشورها به خصوص روسیه شد. به دنبال آن تحولات جغرافیایی و تاریخی درسرزمین های ترکمن نشینِ شمال شرق ایران نیز آغاز شد. این مقاله با هدف واکاوی جغرافیای تاریخی منطقه خراسان در شمال شرق و رویکرد دولت – ملت ایران به قرارداد آخال تهیه شده است. روش تحقیق توصیفی-تحلیلی است. داده های تحقیق از طریق اسنادی و کتابخانه ای جمع آوری شده است. تجزیه و تحلیل مقاله هم با رویکرد کیفی و مبتنی بر اسناد و استدلال صورت گرفته است. نتایج تحلیلی، بیانگر تغییرات ژئوپلیتیکی و مرزی در حوزه شمالی ایران شد. به طوری که طی معاهده آخال بخش هایی از مناطق شمال شرق ایران، ضمیمه کشور روسیه شد؛ و جغرافیای تاریخی ایران در شمال شرق، دستخوش تغییرات سیاسی – اجتماعی و واکنش قوم ترکمن شد؛ در حالی که عکس العملی در میان دولتمردان قاجار به وجود نیامد.
۲.

نقد و تحلیل روایت «عطاء المؤلفة قلوبهم» (روایت ابن اسحاق در السیرة النبویة ابن هشام)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ و فرهنگ بهار و تابستان ۱۴۰۳ شماره ۱۱۲ 71 - 98

کلیدواژه‌ها: مؤلفه قلوبهم(تألیف قلوب) صدقات غنایم حنین تبوک امویان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۵ تعداد دانلود : ۵۹
روایتی از ابن اسحاق در کتاب السیره النبویه ابن هشام نقل شده که پس از جنگ حنین، رسول خدا (ص) به «مؤلفه قلوبهم» که اشراف مردم بودند، از غنایم قبایل هوازن چیزهایی بخشید تا سبب الفت و دلجویی آنان شود. عبارت «مؤلفه قلوبهم» برگرفته از آیه 60 سوره توبه است که ابن هشام زمان نزول آن را ذیل حوادث جنگ تبوک در سال نهم هجرت و در میان آیاتی که درباره منافقین نازل شده، نقل کرده و در توضیح آن نوشته «این آیات بیان می کند که مستحقان و گروه های شایسته دریافت صدقات چه کسانی هستند». این نوشتار با تکیه بر منابع سیره نگاری و آثار مورخان و بهره گیری از تفاسیر، به روش تاریخی تطبیقی و به صورت کیفی درصدد بررسی این مسئله است که روایت مؤلفه قلوبهم، تا چه اندازه با مبانی تاریخ نگاری مانند اصالت سند، انطباق با دیگر گزارش های تاریخی قابل پذیرش است و با چه هدفی در اخبار سیره نبوی شهرت یافته است. یافته های پژوهش نشان می دهد، روایت «مؤلفه قلوبهم» با آیه مورد استناد گزارش «انّما الصّدقات...»، سازگاری زمانی و محتوایی ندارد و با رویکرد تاریخ نگاری سفارشی، در اخبار سیره جای گرفته است.
۳.

Study and Analysis of the Inscriptions Arrays of Imam Mosque in Tehran(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: Journal of Archaeology and Archaeometry, Volume ۳, Issue ۳ - Serial Number ۱۱, December ۲۰۲۴ 1 - 14

کلیدواژه‌ها: Imam Mosque Inscription Fath Ali Shah Qajar Period Tehran

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷ تعداد دانلود : ۱۸
Calligraphy in Islamic art is regarded as sacred due to its connection with the divine word. The Quran itself references the sanctity of the pen, the value of writing, and swears by them. Inscriptions are the only visual elements that directly carry meaning and hold significant importance in the architectural structures of the Islamic period in Iran from both visual and content perspectives. The aim of this paper is to achieve favorable results in response to the following questions: What were the goals and exp Study and Analysis of the Inscriptions Arrays of Imam Mosque in Tehran.ectations of the designers and writers in composing and designing the inscriptions? What elements and components shaped the themes of the mosque's inscriptions? The results of field and library studies indicate that the artists' goal in writing and designing the inscriptions was to create a building worthy of the Muslim community that would attract the attention of every viewer and provide spiritual tranquility. Additionally, the expectation of the designers and writers in composing these inscriptions was to immortalize their memory in the field of art and architecture. Based on the study and analysis of the inscriptions, it appears that most of the inscriptions in Imam (Shah) Mosque are derived from the Quran and contain poems praising FathAliShah, the names of Qajar kings, the names of artists, poets, and verses that indicate the date of the building's construction
۴.

دیپلماسی دوگانه ایران در جریان جنبش ظفار (1354-1344ش./1975-1965م.)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تاریخی جنگ سال ۸ بهار ۱۴۰۳ شماره ۱ (پیاپی ۲۷) 48 - 63

کلیدواژه‌ها: ایران عمان جنبش ظفار دیپلماسی دوگانه بلوک شرق و غرب

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۷ تعداد دانلود : ۶۹
جنبش ظفار10سال به طول انجامید، ابتدا تحت تأثیر ملی گرایی عربی به رهبری جمال عبدالناصر قرار گرفت و پس از شکست اعراب از اسرائیل (1967م.)، به سمت بلوک شرق گرایید. با ورود سلطان قابوس به صحنه سیاسی عمان (1970م)، اندکی پیش از خروج انگلستان از خلیج فارس، ایران با کمک انگلیس و امریکا به سرکوب جنبش پرداخت. نفوذ جریان اندیشه ملی گرایی عربی و کمونیسم، به ترتیب دو چالش عمده در این دهه بود که در تعیین رفتار سیاسی ایران نسبت به جنبش نقش داشت. مسأله اصلی این پژوهش پاسخ به این سوال است که چرا ایران با وجود تأیید حقانیت رهبر مذهبی جنبش، تلویحاً اعلام بی طرفی کرد اما با برآمدن سلطان قابوس، مستقیماً در سرکوب آن مشارکت نمود؟ یافته ها نشان می دهد، چالش های یاد شده بر رویکرد ایران تأثیر بنیادی داشت و ایران در طول رخداد مذکور دو رفتار متفاوت در پیش گرفت؛ نخست با هدف عدم تقویت مواضع جنبش در برابر غرب، موضع بی طرفی مثبت را برگزید و ضمن تأیید حقانیت مخالفان سلطان، اقدامی نکرد؛ سپس به منظور تثبیت موقعیت سلطان جدید و مقابله با توسعه نفوذ بلوک شرق، اقدام به سرکوب آن نمود. داده های مقاله به صورت کتابخانه ای و اسنادی گردآوری و به شیوه توصیفی_ تحلیلی تدوین و نگارش شده است.
۵.

مطالعه تطبیقی دیدگاه های ویلیام هاس با محمدعلی جمال زاده در زمینه خلقیات ایرانیان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات تاریخ اقتصادی سال ۱۲ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۲۳)

کلیدواژه‌ها: مطالعه تطبیقی خلقیات و روحیات ایرانیان ویلیام هاس محمدعلی جمال زاده کتاب Iran کتاب «خلقیات ما ایرانیان»

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۶
ویلیام هاس در فصل پنجم کتاب خود "Iran"، خلقیات ایرانیان را مورد مطالعه قرار داده است. از سوی دیگر، کتاب «خلقیات ما ایرانیان» اثر محمدعلی جمال زاده ازجمله آثار فارسی معتبر در موضوع خلقیات نویسی ایرانیان به شمار می-رود. مقاله حاضر، این مسأله را واکاوی می کند که دیدگاه های هاس درباره خلقیات ایرانیان تا چه اندازه درست و قابل اعتماد هستند. بر این اساس، پرسش اصلی پژوهش حاضر این است که دیدگاه های هاس درباره خلق و خوی ایرانیان تا چه حد با نظرات جمال زاده قابل مقایسه هستند؟ و مؤلفه های شناسایی شده توسط هاس، تا چه اندازه در کتاب «خلقیات ما ایرانیان» دیده می شوند.؟ از این جهت، روش پژوهش از نوع تطبیقی بوده که به دنبالِ یافتن وجوه تفاوت و تشابه این دیدگاه ها در مقوله خلقیات ایرانیان است. بر این اساس، شش شاخص از فصل پنجم کتابِ هاس استخراج گردیده و به عنوان مبنای مقایسه خلقیات ایرانیان از آن استفاده شده است. یافته های این پژوهش، نشان می دهد که خلقیات ایرانیان بر مبنای نظرات هاس، در بسیاری از موارد یا دیدگاه های جمال زاده، قابل انطباق است.
۶.

واکاوی مظاهر دین داری عوامانه (بررسی موردی: کاربرد استخاره در دوره ناصرالدین شاه قاجار تا محمدعلی شاه)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ نامه ایران بعد از اسلام سال ۱۴ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۳۶ 113 - 135

کلیدواژه‌ها: قاجاریه ناصرالدین شاه محمدعلی شاه دین و دولت استخاره استخاره های سیاسی دین داری عامیانه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۶ تعداد دانلود : ۱۵۶
یکی از انواع دین داری، دین داری ای است که تحت تأثیر باورهای بعضاً غیر مستند و عوام گرایانه قرار گرفته و به اصطلاح عامیانه نامیده می شود. دین داری عامیانه مانند دیگر انواع و اقسام دین داری مظاهر و تجلیاتی اجتماعی و فرهنگی داشت که یکی از آن ها، توسل به استخاره و تصمیم گیری های خرد و کلان بر اثر آن بود. در عصر قاجار، ایران خواه ناخواه وارد دنیای مدرن شد و تحت تأثیر مناسبات و روابط و مسائل خاص جاری در آن شد. هیئت حاکمه، دولت مردان و حتی مردمان عادی که خود را در شرایط و زمانه تازه ای می دیدند، برای آرامش خود یا وابستگانشان و یا پایین آوردن ضریب یا احتمال خطا در تصمیم گیری، ناگزیر به استخاره که به معنای انعکاس اراده خداوندش می پنداشتند، پناه می بردند و آن را مبنای تصمیمات خود قرار می دادند. پژوهش حاضر با بهره گیری از رویکرد زمینه شناسی تاریخی و استفاده از اسناد و مدارک و منابع مربوط به حوزه دین داری، سیاست و فضای غالب عمومی، رواج و کارکردهای استخاره، به ویژه در بستر سیاست را در عصر قاجار، در بازه زمانی سلطنت ناصرالدین شاه (حک: 1264-1313ق) تا محمدعلی شاه (حک: 1324-1327ق) مورد بررسی قرار داده است. بررسی های صورت گرفته نشان می دهد علل و دلایلی چون ماهیت فردی و استبدادی حکومت، عدم اعتماد عمومی، پایین بودن میزان آگاهی طبقات گوناگون، نیازهای روحی و فردی، ترس از مواجهه با نتایج تصمیمات غلط، توجیه خود و دیگران، رسیدن به آرامش و پرهیز از تردید و البته فرار از مسئولیت تصمیمات بزرگ و انتساب آن به خداوند، موجب رواج استخاره در دوره زمانی موردبحث بوده است.
۷.

نقش میرزا محمد اخباری در فراز و فرود مکتب اخباری در دوره فتحعلی شاه(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ سال ۱۷ تابستان ۱۴۰۱ شماره ۶۷

کلیدواژه‌ها: میرزا محمد اخباری اخباری گری علمای اصولی علمای اخباری فتحعلی شاه قاجار

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۲ تعداد دانلود : ۲۰۶
پیروزی علمای اصولی بر اخباری ها از مهمترین تحولات درونی تشیع در عهد قاجاریه بود که همواره با پیامدهای سیاسی و فکری همراه بود. موج سوم جنبش اخباری گری توسط میرزا محمد اخباری آخرین نماینده مهم جریان اخباری گری در دوره قاجاریه آغاز شد. پس از این دوره اخباری ها برای همیشه از اصولیها شکست قطعی یافتند. از آن زمان به بعد اصولیان رهبری دینی و سیاسی جامعه شیعه را به دست گرفتند. بنابراین مسأله اصلی این تحقیق، نظر به جایگاه میرزا محمد اخباری در این مرحله از جنبش اخباری گری، نقش ایشان در فراز و فرود مکتب اخباری در دوره فتحعلی شاه قاجار می باشد.چارچوب نظری این تحقیق مبتنی بر این دیدگاه است که قرائت از دین و من ابع دین ی در دورههای مختلف شکل گرفته و این امر موجب پیدایش گرایش های م ذهبی مختلف ی در درون جامع ه شیعی شده است. یافته های این تحقیق نشان می دهد که میرزامحمد اخباری در دربار فتحعلی شاه قاجار مقرب شد و با تکیه بر قدرت شاه و سوار شدن بر موج احساسات او به ترویج اخبارگری پرداخت . از دیگر سو می دانیم که میرزا محمد، افزون بر اعتقادات تند اخباری و ضد اصولی خود، گرایش به نوعی عقاید مرتبط با علوم غریبه داشت و شاید این امور و پیامدهای فکری و مذهبی آن هم در تصمیم اصولیان در مقابله با او مؤثر بوده است؛ واژگان کلیدی: میرزا محمد اخباری ، اخباری گری، علمای اصولی، علمای اخباری، فتحعلی شاه قاجار
۸.

نقش روحانیت شیعه در نهضت مشروطه: مطالعه موردی نقش علامه میرزا محمدحسین نایینی غروی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های روابط بین الملل دوره ۱۲ تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۴۵) 265 - 291
تعداد بازدید : ۲۲۱ تعداد دانلود : ۱۹۷
نهضت مشروطیت ایران یکی از وقایعی بود که در تاریخ ایران دوره ی قاجار روی داد و بالاترین تحول را در شئون سیاسی و اجتماعی و فرهنگی ایران به وجود آورد ، این نهضت نتیجه علل خارجی و تعامل و هم فکری عوامل فکری داخلی بویژه روحانیون بود که نخستین پایه های نهضت مشروطیت را به رهبری خود و همراهی مردم در نهضت تنباکو بنیان نهادند و پیروزی در این نهضت بود که زمینه مقدمات نهضت مشروطه و نهضت های اسلامی فراهم نمود. روحانیون به عنوان گروه مرجع بعد از نهضت تنباکو، رهبری مردم را بر علیه استبداد داخلی حکومت قاجار و استعمار خارجی بر عهده گرفتند و بدون هیچ گونه چشم داشتی تا به ثمر نشستن نهضت مشروطه برای محدود نمودن قدرت پادشاه و آگاهی و بیداری مردم و آشنا نمودن آنها به حقوق و وظایف خود تلاش نمودند. یکی از این روحانیون که در نهضت مشروطه نقش داشت و از لزوم وجود قانون اساسی بحث نمودعلامه نایینی بود وی با تألیف کتاب مشهور و ارزنده ی «تنبیه الأمّه و تنزیه الملّه» سهم بسیار مهمی را در نهضت مشروطه ایفا نمود. روش تحقیق در این پژوهش، از نوع تاریخی، توصیفی- تحلیلی است. یافته ها و نتایج پژوهش حکایت از نقش روحانیت شیعه و بویژه نقش علامه نایینی در نهضت مشروطه دارد. فرضیه پژوهش: علامه نایینی در نهضت مشروطه با عنوان نمودن لزوم وجود قانون اساسی نقش بسیار مهمی را در آگاهی بخشی به مردم برای محدود نمودن قدرت پادشاهان قاجار داشت.
۹.

کنکاشی در ماهیت طایفه یهودیان فراماسون دونمه و نقش آنان در کودتای 1908 و خلع سلطان عثمانی(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ سال ۱۷ بهار ۱۴۰۱ شماره ۶۶

کلیدواژه‌ها: یهود دونمه عبدالحمید دوم سلطنت عثمانی ساباتی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۷ تعداد دانلود : ۳۷۹
فرقه یهودی «دونمه» یکی از طوایف دینی یهودی ماسونی به شمار می رود که شایسته بحث و بررسی است. اهمیت این فرقه مرهون عوامل متعددی است، که بارزترین آنها نقش بزرگ آن در اواخر دولت عثمانی، که تا دوران جانشین آن یعنی ترکیه امروزه نیز امتداد یافت. بعلاوه این فرقه در جهان اسلام ظهور کرد از این رو ضرورت دارد با این طایفه آشنایی شود و مراحل مختلف پیشرفت آن و نقشی که در جامعه عثمانی مسلمان ایفا کرد، مورد بحث و بررسی قرار گیرد. در نیمه دوم سده هفدهم میلادی، دولت عثمانی با شرایط تاریخی و سیاسی سختی روبرو شد که تاثیر زیادی در ظهور و بروز طایفه ی ماسونی موسوم به «یهود دونمه» شد. این طایفه توسط یک خاخام یهودی به نام «ساباتای بن زفی إزمیری» (1626- 1675) هنگامی که خود را مسیح موعود اعلام کرد، برپا گردید. این طایفه یهودی تظاهر به دین اسلام می کنند، در حالی که پنهانی مراسم دینی ویژه خود را برپا میدارند که به آن نام «طایفه سابائی» اطلاق میگردد. این طایفه یهودی ماسونی تاثیر بسزایی در اوضاع داخلی دولت عثمانی به ویژه در دوران فرمانروایی سلطان عبدالحمید دوم (حک 1876- 1909م) داشت، بنحوی که نقش مهمی در انقلاب عثمانی سال 1908 و خلع سلطان عبدالحمید دوم در سال 1909 ایفا کرد، و نیز در سیاستی که جمعیت اتحاد و ترقی هنگام مستولی شدن بر قدرت و اداره دولت عثمانی در پیش گرفت.
۱۰.

نقش الگوی هژمونی فرهنگی با محوریت عصبیت قومی ومذهبی در یکپارچگی و گفتمان سیاسی ایران عصر صفوی(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ سال ۱۷ تابستان ۱۴۰۱ شماره ۶۷

کلیدواژه‌ها: هژمونی فرهنگی همبستگی مذهبی وقومی گفتمان سیاسی صفویه سنت خلافت (سلطنت) اسلامی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۷ تعداد دانلود : ۲۲۲
برجسته ترین خصیصه حکومت صفویان، تاسیس هویت ملی مستقل و یکپارچه است در این دوره حفظ و پاسداری از امر سنت البته با پشتوانه بهره گیری از الگوی هژمونی عصبیت مذهبی وقومی در عین توجه به نمودها و نمادهای نوپدید ، گفتمان سیاسی چیره را تحت تاثیر قرار داده و منظومه نشانگان و سامانه مفصل بندی آن را صورتبندی نموده است.گفتمان سیاسی صفوی، باتوجه به حکومت و جامعه ی ایلی آن عصر وتنیده شدن آن با مذهب ،آمیزه ای از ایستارهای گوناگون ایرانیان ازجمله حضور و تأثیرآیین ومذهب در ابعاد روحی و روانی ، نقش عنصر همبستگی قومی در سازمان و ساختارمدیریت را عرضه نموده است. در چنین فراگردی، شاه، نشانه کانونی این سامانه معنایی است .متن پیشرو، با به پرسش گرفتن معنا، ضمن بیان نقش توان بخشی الگوی هژمونی فرهنگی بامحوریت همبستگی مذهبی وقومی و مقام و صلاحیت های مفهوم شاه دراجرای بهینه این الگودر هنگامه صفویه، در پی آزمون این فرضیه است که گفتمان سیاسی دوران صفوی با بهره گیری ازمنابع تصوف، تشیع، ایرانی بودن (ملیت ایرانی و سنت ایرانشهری)، سنت خلافت (سلطنت) اسلامی و تمدن غربی درطراحی این الگو سامان یافته و نقشها و کارویژه پادشاه نیز از رهگذر برخورد این مفاهیم، درجایگاه مرجعیت شاه ،قابل فهم می باشد .
۱۱.

تحول توسعه شهرها در حکمرانی ولایتی ایالتی کرمان از عصر امپراتوری سلجوقی تا آغاز دوره آل مظفر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های روابط بین الملل دوره ۱۲ بهار ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۴۴) 279 - 297
تعداد بازدید : ۲۰۶ تعداد دانلود : ۱۸۲
تقسیمات سرزمینی(نظام ایالات و ولایات)، از دیرباز، یکی از دغدغه های کهن حکومت گران سرزمین پهناور ایران بوده و حکایت از آن دارد که یکی از میراث های غنی سیاسی و اداری ایرانیان در این موضوع رقم خورده است. در این میان سرزمین کرمان، با توجه به تغییر محدوده سرزمینی، حکومت ها و تشکیلات سیاسی حاکم بر آن در طول تاریخ از مناطق مهم ایران به شمار می رفته است، و همواره به عنوان یکی از مراکز مهم حکومتی مطرح می شد که به مرکزیت این سرزمین نواحی مجاور آن اداره میشده است. موضوع این پژوهش مولفه های تأثیرگذار بر توسعه شهرهای کرمان از عصر سلجوقی تا آغاز دوره آل مظفر است. پرسش مد نظر این مقاله این است که کدام یک از مؤلفه ها (نظیر قومیت، قدرت، اقلیم و جغرافیا) بر نظام اداری، سیاسی و تقسیمات جغرافیایی این سرزمین تأثیر بیشتری دارد؟ این پژوهش بر اساس روش تحقیق تاریخی و مبتنی بر منابع جغرافیا نگاری و تاریخی انجام گرفته است. دستاوردهای این پژوهش عبارتند از: بررسی عوامل گوناگون اجتماعی، جغرافیایی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی مؤثر در بالندگی این مناطق از عصر سلجوقی تا آغاز دوره آل مظفر و پی بردن به مهمترین مؤلفه ها در توسعه شهرها و ولایات این سرزمین.
۱۲.

جماعات پاگان و تعامل آنان با مسیحیان در بین النهرین در آستانه فتوح اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ ایران بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۳۲) 25 - 48

کلیدواژه‌ها: پاگان ها بین النهرین فتوح اسلامی اواخر دوره ساسانیان مسیحیت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۸ تعداد دانلود : ۳۳۰
بین النهرین از دیرباز محل تلاقی تمدن ها و بستر مناسبی برای زایش اندیشه های مختلف بوده است. این سرزمین، به دلیل موقعیت جغرافیایی آن، در تاریخ ایران نیز اهمیت زیادی دارد. در پایان دوره ساسانی، جماعت های مذهبی مختلفی در بین النهرین سکونت داشتند که گروهی از آنها پاگان بودند. در این پژوهش، منظور از پاگان ها افرادی هستند که خدایانی غیر از خدای واحد را می پرستیدند و طبیعت کانون توجه آنها بود. چون فتوحات اسلامی صبغه مذهبی داشت و بین النهرین یکی از سرزمین هایی بود که مورد توجه فاتحان مسلمان قرار گرفت، آشنایی با پیروان ادیانِ حاضر در بین النهرین در این بازه زمانی ضروری است. به علاوه، چون در آن زمان مسیحیان حضور پررنگی در بین النهرین داشتند، نحوه تعامل جماعت پاگان با مسیحیان در آستانه فتوح اسلامی به شناخت وقایع کمک می کند. هدف از این پژوهش، شناخت جماعت پاگان و نحوه تعامل آنها با مسیحیان است. این پژوهش با رویکردی توصیفی تحلیلی و با بهره گیری از منابع تاریخی و همچنین شواهد باستان شناختی به این پرسش پاسخ می دهد که ممیزات پاگان های ساکن در بین النهرین در آستانه فتوح اسلامی چه بود و آنها چه تأثیری بر مسیحیانِ همجوار خود گذاشتند؟ یافته ها حاکی از آن است که حران، ادسا و حیره مراکز آیینی پاگان ها در بین النهرین بود. همچنین جادوگری، سرنوشت باوری بر پایه ستاره شناسی و قربانی کردن از شاخصه های پاگانیسم در این سرزمین بود. پاگان ها بر مسیحیت تأثیرگذار بودند. در مقابل، راهبان مسیحی نیز می کوشیدند پاگان ها را به مسیحیت متمایل کنند.
۱۳.

نابسامانی کلیسای شرقی بین النهرین از دوره خسروپرویز تا برافتادن ساسانیان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: ادیان و عرفان سال ۵۴ پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲ 301 - 281

کلیدواژه‌ها: بین النهرین ساسانیان فتوح اسلامی کلیسای شرق میافیزیت ها نسطوریان یشوع یهب سوم

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۳ تعداد دانلود : ۳۳۵
در دوران شهریاری خسروپرویز، مسیحیانِ ساکن در بین النهرین متعدد بودند. کلیسای شرقی بین النهرین، به عنوان یکی از مهم ترین زیرمجموعه های کلیسای شرقی در آن زمان دچار نابسامانی بود. هدف این پژوهش بر آن است تا وضعیت کلیسای شرقی بین النهرین در آستانه فتوح اسلامی تا برافتادن ساسانیان را بررسی کند. در این پژوهش تلاش می شود تا به این پرسش پاسخ داده شود که علل نابسامانیِ کلیسای شرقی بین النهرین از دوره خسروپرویز تا برافتادن ساسانیان چه بوده است؟ یکی از منابع مهم، برای بررسی این دوران، نامه هایی است که یشوع یهب سوم (فوت659م)، بطریق ایرانیِ کلیسای شرقی بین النهرین، هم زمان با فتوح اسلامی، به سران کلیسا ارسال کرده است. تحلیل داده ها بر محوریت نامه های یشوع یهب سوم با رویکرد توصیفی- تحلیلی، مبتنی بر روش تاریخی، نشان داد که مناقشات داخلیِ کلیسای شرقی بین النهرین که سیاسی و در عین حال، آموزه ای بود، موجودیت آن را به خطر انداخته بود. در واقع تفاوت در مسیح شناختیِ نسطوریان و میافیزیت ها، کلیسا را به شدت ضعیف کرده بود. از سوی دیگر تضاد نهاد های درونیِ این کلیسا تحکیم آن را بر هم زده بود. برخی از زردشتیان نیز با مشاهده عدم حمایت برخی مسیحیان از ایشان، دست به اغتشاش زدند، کلیساهایی را ویران کردند و این آشفتگی را تشدید کردند. در واقع، نابسامانیِ کلیسای شرقی بین النهرین، پیش از فتوح اسلامی در بین النهرین آغاز شده بود و از شروع فتوح اسلامی تا دست کم پایان سلسله ساسانی، حاکمان مسلمان مشکل حادی برای کلیسا ایجاد نکردند.
۱۴.

نقش بازرگانان سوئیسی در تجارت خارجی فرش ایران در عصر قاجار(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های روابط بین الملل دوره یازدهم بهار ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۴۰) 371 - 398

کلیدواژه‌ها: تجارت خارجی ایران بازرگانی خارجی فرش عصر قاجار

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۵ تعداد دانلود : ۹۷
برقراری روابط سیاسی میان ایران و سوئیس به معنای خاص کلمه به دوران قاجار باز می گردد، به گونه ای که در اواخر عصر قجری در سال 1919م سفارت ایران در برن سوئیس افتتاح گردید. حجم مراودات دیپلماتیک بین دو کشور افزایش یافت. اما پیش از روابط سیاسی روابط تجاری جریان داشته است چنانچه انتشار سفرنامه های ژان شاردن و دیگر سیاحان در اروپا و معرفی زندگی خیال انگیز و باشکوه عصر صفویه، اروپاییان را تشویق می کرد تا به مشرق زمینِ افسانه ای سفر کنند. صادرات انواع پارچه های زربفت و ترمه و قالی، بین خواص اروپایی خریداران بسیار داشت. در دوران طلایی ملکه ویکتوریا، بازرگانان، فرش های فاخر فراهان را از طریق اسلامبول به اروپا می فرستادند. این فرش ها علاوه بر جلوه هنری، اعتبار سرمایه داران اروپایی نیز بود و خانواده های اشرافی به داشتن یک تخته از آن ها افتخار می کردند.(ادواردز، سیسیل، قالی ایران) بر این اساس در مقاله حاضر به برخی رخدادها در یکی از شرکت هایی که نقش مهمی در صادرات و فروش فرش در ایران داشت می پردازیم تا زوایای مختلفی از این روابط و تاثیراتی که در مسائل سیاسی داشتند مشخص شود .
۱۵.

مسائل و مطالبات مردم طهران در اسناد عرایض عهد ناصری (1301- 1303 ه .ق)(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ سال شانزدهم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۶۵

کلیدواژه‌ها: طهران عریضه ناصرالدین شاه مسائل مطالبات اجتماعی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۳ تعداد دانلود : ۱۵۵
بررسی ساختارهای اجتماعی ایران در هر دوره از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در این بین دسترسی به اسناد یکی از مؤثرترین روش های پژوهش، جهت دستیابی به واقعیت های هر زمان شناخته شده است و اسناد عرایض به عنوان گروهی از اسناد تاریخی که از امور زندگی، روابط میان مردم و جامعه و حکومت سخن می گوید و هر سطر از آن به زندگی اجتماعی مردم می پردازد، برای پژوهشگران از امتیاز خاصی برخوردار است. هدف پژوهش حاضر شناخت مشکلات و مسائل اجتماعی مردم طهران طی نزدیک به سه سال از سلطنت ناصرالدین شاه قاجار است که در اسناد عرایض مورد بررسی، منعکس گردیده است؛ این اسناد، شامل عرایض مردم طهران بین سال های1301 تا 1303 هجری قمری می باشد. روش تحقیق در این پژوهش، انجام کار تصحیح مجموعه خطی بر اساس علم نسخه شناسی (Codicology) و تحریر مقاله بر اساس روش تاریخی(استقرائی) و شیوه تدوین و نگارش آن به صورت توصیفی-تحلیلی می باشد. استخراج اطلاعات و داده ها نیز به صورت کتابخانه ای و اسنادی صورت گرفته است. بررسی این اسناد نشان می دهد رعیت، آزادانه و با کمترین ترسی، مطالبات و مسائل خود را با شخص اول مملکت مطرح می کرده است. داده های عرایض نشان می دهد که گروه های مختلف اجتماعی، عموما، از آزادی بیان و آزادی های مذهبی برخوردار بودند و در این زمینه دغدغه یا نگرانی وجود نداشته است. حفظ امنیت و برپایی عدالت، همچون گذشته تاریخ ایران، حلقه مفقوده عصر ناصری بوده است؛ با این تفاوت که شخص شاه، شخصا و رأسا، درصدد حل مسائل و مشکلات گروه ها و طبقات اجتماعی ممالک محروسه ایران برآمد.
۱۶.

تحلیل محتوایی عرایض مردم آذربایجان به ناصرالدین شاه قاجار(1303-1301 ه. ق)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ اجتماعی و اقتصادی سال دهم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۱۹) 291-312

کلیدواژه‌ها: ایران آذربایجان ناصرالدین شاه عریضه تظلم نامه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۳ تعداد دانلود : ۲۸۸
عرایض متضمن مسائل مختلفی است که گریبانگیر مردم بوده است و چون این مسائل از طرق عادی امکان رفع و رجوع نمی یافت، صاحبان عرایض به پادشاه پناه می بردند. پادشاه یا خود مستقیماً به آن ها پاسخ می داد، یا شاهزادگان و حُکام و سایر مقامات را وادار به پاسخ گویی به صاحب عریضه می کرده است. هدف مقاله حاضر شناخت مسائل اجتماعی مردم آذربایجان طی نزدیک به سه سال از سلطنت ناصرالدین شاه قاجار است که در اسناد مورد بررسی منعکس گردیده است؛ این اسناد، شامل عرایض خطه آذربایجان و مردم شهرهای تبریز، ارومیه، اردبیل، میانج، خوی، خلخال، مرند، سلماس، ساوجبلاغ، جلفا، صائین قلعه و مراغه، بین سال های1301 تا 1303 هجری قمری می باشد. روش تحقیق در این مقاله، روش تاریخی(استقرائی) و شیوه نگارش و تدوین آن به صورت توصیفی-تحلیلی می باشد. استخراج اطلاعات و داده ها نیز به صورت کتابخانه ای و اسنادی صورت گرفته است. این مقاله سعی دارد به تشریح و تحلیل محتوای عرایض مردم آذربایجان در عهد ناصری بپردازد. بررسی و تحلیل عریضه ها نشان می دهد که عدم شکل گیری نهادها و ساختارهای اداری، عدم وجود امنیت جانی و مالی عریضه نویسان از سوی حاکمان محلی، و مهم تر از همه توجه و پیگیری شخص شاه به مطالبات و تقاضاهای مردم موجب می شد تا آنان عریضه های خود را به شخص اول مملکت یعنی پادشاه متجدد و فرنگ دیده قاجار، ناصرالدین شاه، تقدیم کنند.
۱۷.

عناصر پایدار معماری در بناهای دوره ال بویه با تاکید بر زیبایی شناسی نقوش(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات هنر اسلامی سال شانزدهم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۳۹ 57 - 75

کلیدواژه‌ها: معماری پایدار دوره آل بویه عناصر معماری زیباشناختی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۵۴ تعداد دانلود : ۶۵۶
دوره حکومت آل بویه(322-448ق)، یکی از ادوار مهم از نظر فرهنگی و تمدنی در تاریخ ایران بوده است. از این دوره آثاری بر جای مانده که نشان دهنده معماری این دوره است. بررسی ماهیت معماری این دوره و عناصر آن می تواند سیر معماری در ایران و تحولات آن در این دوره را آشکار سازد. این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی و روش گردآوری اطلاعات کتابخانه ای انجام شده است. یافته های تحقیق حکایت از آن دارند که در دوره آل بویه، معماری صدر اسلام با تغییرات فرهنگی دوره ساسانی و استفاده از بهینه های فرهنگی و برداشت های اجتماعی و مذهبی دارای عناصر بنیادی در قالب نوآوری بود. به طریقی که هم یادآور دوره گذشته است و هم بیان پدیده تنوع در سیر تطور معماری ایرانی است. مصالح معماری صدر اسلام با اتکا به شرایط محیط پیرامون شامل چینه، خشت، آجر و سنگ است. در بیشتر مناطق ایران استفاده از خشت و چینه از گذشته تاکنون مورد استفاده قرار داشته اند زیرا مصالح همواره بوم آور بوده و از همان محیط و پیرامون تأمین می شدند. تزئینات بناهای صدر اسلام اتکاء به تزئینات ادوار پیش از خود دارد و به عبارتی رنگ گذاری تاریخی طولانی است چنان که در اولین معابد پیش از تاریخ از آن استفاده شده است. در دوره آل بویه نیز ترکیبی از معماری برگرفته از فرهنگ اسلامی و معماری برجای مانده از دوره ایران باستان به چشم می خورد که انعکاس آن را می توان در کاربست نقوش تزیینی در کنار مصالح و مواد معماری کهن مشاهده کرد. اهداف پژوهش 1.بازشناسی عناصر معماری پایدار در بناهای دوره آل بویه. 2. بررسی زیباشناسی نقوش در معماری دوره آل بویه. سؤالات پژوهش 1.معماری در دوره آل بویه دارای چه ویژگی ها و عناصری بوده است؟ 2. نقوش و طرح ها چه جایگاهی در معماری دوره آل بویه داشته اند؟
۱۸.

عوامل تقویت و تهدید کارکردهای امنیتی سکه های دوره هخامنشیان (559-330ق.م)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: هنر و تمدن شرق سال هشتم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۳۰ 25 - 32

کلیدواژه‌ها: سکه هخامنشیان تقویت تهدید کارکردهای امنیتی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۹ تعداد دانلود : ۳۱۰
سکه ها منابع مصور و معتبری از زمان های گذشته هستند که مطالعه آنها می تواند به روشن شدن بخش های تاریک تاریخ گذشتگان کمک شایانی کند. سکه ها در زمان های گذشته نقش امنیتی، تجاری و رسانه ای داشته اند. هدف این پژوهش بررسی عوامل تقویت و تهدید کارکردهای امنیتی سکه های دوره هخامنشیان (559-330ق.م) با بهره گیری از روش تحقیق تاریخی و شیوه نگارش توصیفی تحلیلی است. در گردآوری اطلاعات از منابع کتابخانه ای و اسناد و آرشیو موزه ای استفاده شده است. تجارت و ابزارهای داد و ستد همواره از مؤلفه های بسیار مهم حیات اجتماعی یک جامعه به شمار می آید، لذا در پژوهش حاضر تلاش شده تا این جنبه از تاریخ اجتماعی-اقتصادی با طرح ای ن فرض یه که عوامل سیاسی و اقتصادی با کارکردهای امنیتی سکه های هخامنشی رابطه مستقیم داشته اند، مورد واکاوی قرار گیرد. یافته های پژوهش نشان می دهد عوامل تقویت کننده کارکرد سکه های هخامنشی را باید در اقدامات داریوش اول در زمینه توجه به زیرساخت های اقتصادی (جاده شاهی)، اداری (دیوان برید) و تدبیر در شیوه های مدیریت سیاسی (ساتراپ نشینی) جست وجو کرد. عوامل تهدیدزای کارکرد سکه های هخامنشی را نیز باید در سوءمدیریت سیاسی، اجتماعی و اقتصادی جانشینان داریوش مانند سیاست تقسیم سکه طلا در جنگ های پلوپونزی، استخدام سربازان مزدور، فساد دربار، افزایش قدرت ساتراپ ها و افزایش نرخ بهره و مالیات تحلیل کرد.
۱۹.

سیاست های مذهبی پادشاهان ساسانی و انعکاس آن در سنگ برجسته های تخت جمشید(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات هنر اسلامی سال شانزدهم بهار ۱۳۹۹ شماره ۳۷ 228 - 244

کلیدواژه‌ها: اردشیر بابکان زرتشت ساسانیان فره ایزدی تخت جمشید سنگ برجسته

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۳۳ تعداد دانلود : ۷۲۳
مذهب در دوران ساسانی از آغاز این سلسله تا دوره ی انقراض آن، که بیش از چهار صد سال به طول انجامید، روند پُر فراز و نشیبی داشت. نقش اردشیر بابکان، پایه گذار سلسله ساسانیان در این میان نقشی برجسته است. او از راه تعامل با روحانیان زرتشتی، از آتشکده ها و کارگزاران آنها به عنوان ابزار سیاسی و عامل اساسی در تحکیم پایه های حکومت خود استفاده کرد. پس از مرگ اردشیر، جانشینان او نیز این روش را ادامه دادند. در دوره بهرام یکم (271م)، کرتیر، موبد پرنفوذ زرتشتی توانست دین زرتشت را در کشور رسمی کند. همچنین دیدگاه فره ایزدیِ شاهان که بر اساس آن مشروعیت پادشاهی توجیه می شد، به عنوان یک مفهوم قوی مذهبی اهمیت زیادی در نزد شاهان ساسانی و شخص اردشیر داشت. در این میان، نامه ی تنسر و کارهای کرتیر بیشترین نقش را در رسمی شدن آیین زرتشت در دوره ی ساسانیان ایفا کرد. تخت جمشید نیز به عنوان مرکز آیینی و نماد شکوه امپراطوری هخامنشیان به شمار می رفت که خیزش خاندان های ایرانی به ویژه ساسانیان در همین مکان شکل گرفت. بازتاب سیاست های مذهبی دوره ی ساسانیان در بخش هایی از تخت جمشید مانند کاخ تِچِر، نقش رستم، نقش رجب و کعبه ی زرتشت به صورت سنگ برجسته و سنگ نوشته به وضوح قابل دیدن است. روش استفاده شده در این پژوهش توصیفی _ تحلیلی بوده و پژوهشگر با استفاده از روش کتابخانه ای به بررسی سیاست های مذهبی دوره ی ساسانیان و بازتاب آن در تخت جمشید پرداخته است. اهداف پژوهش: بررسی فرایند رسمی شدن دین زرتشت در دوره ساسانیان. بررسی بازتابِ پیوند عوامل سیاسی و دینی در دوره ی ساسانیان در سنگ برجسته های تخت جمشید. سوالات پژوهش: 1. بسترها و زمینه های رسمی شدن دین در دوره ساسانیان و عوامل تأثیرگذار بر آن کدامند؟ 2 سیاست های مذهبی دوره ی ساسانیان چگونه در سنگ برجسته های تخت جمشید بازتاب پیدا کرده است؟
۲۰.

خلفای راشدین در گفتار صوفیانه و تاریخ اجتماعی ایران دوره میانه: الگوی عارفانه برای همگرایی اجتماعی در جامعه اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ اجتماعی و اقتصادی سال نهم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۱۸) 109-136

کلیدواژه‌ها: تصوف خلفای راشیدن تاریخ اجتماعی ایران ادبیات عرفانی همگرایی اجتماعی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۹ تعداد دانلود : ۲۸۳
اواخر قرن پنجم هجری در تاریخ خراسان با حضور مشایخ بزرگ صوفیه در جامعه اسلامی، شکل گیری ادبیات تمثیلی صوفیانه، طریقت های صوفیانه و برآمدن نهاد اجتماعی خانقاه گسترش یافت. در عین حال که در این دوران، منازعات فرقه ای اهل سنت و شیعی با ادبیات حدیثی و جدلی نیز درباره اصول و فروع دین و مذهب به خصوص مساله امامت و افضلیت خلفای راشدین در این ناحیه گسترده شده بود. مسئله مقاله این است که با توجه به مبانی فکری عرفان اسلامی و سبک بیان تمثیلی ادبیات صوفیانه، صوفیان فارسی نویس خراسان که عامه جامعه را مخاطب قرار می دادند چه تصویر و مضامینی درباره شخصیت خلفای راشدین در ادبیات تمثیلی صوفیانه از تاریخ مقدس ایمان اسلامی ارایه می کردند که همسازگرایی اجتماعی را در میان گروه های اخوان صوفی ورای تفاوت های محلی و عقیدتی دوام می بخشید؛ یافته های مقاله نشان می دهد با توجه به اینکه تصوف و عرفان داعیه دار وحدت، محبت، برادری و برابری بوده اند، در ادبیات صوفیانه با ارایه سبک تمثیلی به زبان فارسی از تاریخ قدسیِ ایمان اسلامی و با عنایت به کارکرد عاطفی زبان درباره معنای افکار و عملکرد خلفای اربعه در تاریخ صدر اسلام، مقام خلفای راشدین در راستای همطرازی معنوی در مقامات عرفانی به شکلی وحدت گرایانه تعریف می شد.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

بیشتر

سال

حوزه تخصصی

بیشتر

زبان