درخت حوزه‌های تخصصی

ادبیات عرب

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
شعر صرف علوم بلاغه کلیات لغت نثر نحو
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱۸۱ تا ۲۰۰ مورد از کل ۱٬۹۱۱ مورد.
۱۸۱.

دراسة سیمیائیة سردیة في المقامة السمرقندیة للحریري علی أساس نظریة غریماس للنموذج العاملي(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات فی السردانیة العربیة جلد ۵ الخریف ۱۴۴۵ شماره ۱۰ 127 - 148

کلیدواژه‌ها: السردانیه العربیه السیمیائیه النموذج العاملی غریماس المقامه السمرقندیه الحریری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۲ تعداد دانلود : ۱۲۴
اشتهر غریماس بإحدی البرامج السردیّه الهامّه أی النموذج العاملی الذی یُعتبر نموذج لتحلیل الحکی ویتعلّق بالنصوص الحکائیه ویستهدف تجسید المسار لدی الشخصیات وتسجیل الأعمال والسلوکیات. یُقصد بالعامل کل ما له تأثیر فی إغناء الأحداث وازدهارها سواء أکان شخصیّه حیّه أو جماداً أو حیواناً أو فکرهً أو شیئاً له قوّه فعّاله ومؤثره ضمن عالم النص السردی. یعتمد النموذج العاملی إلی سته عوامل وهی: الذات، الموضوع، المرسِل، المرسَل إلیه، المساعد، والمعارض. تأتی هذه العوامل فی ثلاث روابط متمثّله فی الرَّغبه والتّواصل والصّراع. لقد سلّطنا الضوء فی هذه الدراسه علی إحدی النصوص السردیّه أی المقامه السمرقندیّه للحریری وفق المنهج الوصفی-التحلیلی بهدف معرفه عوامل إثراء النص وازدیاد تأثیره فی المتلقّی. والغایه من هذه الدراسه هو لزوم العوده إلى التراث وماجمّعه من نقاط مثیره وما اشتمل علیه من براعهٍ فائقهٍ تتطلّب دراستها وإحیاء اعتبارها الثّقافی والتاریخی. ومن أهمّ ما توصّلنا إلیه من نتائج أنَّ النموذج العاملی فی التحلیل السردی للمقامه السمرقندیّه کان قابلاً للتطبیق من خلال العلاقات المزدوجه بین العوامل کما توجد بعض العوامل المشترکه بین الترسیمات العاملیه لهذه المقامه. کما أنّ تطبیق النموذج العاملی علی المقامه المذکوره قد ساهم فی استخلاص المعنی من البنیه السردیه. وأدّت العوامل أکثر من دور فی علاقاتها، فقد تکون حیناً ذاتاً أو مرسلاً وحیناً مرسلاً إلیه، حسب تطوّر الحالات والتحوّلات فی المقامه.
۱۸۲.

دلالة العنوان ومستویاتها في أعمال نجم والي الروائیة(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات فی السردانیة العربیة جلد ۵ الشتاء ۱۴۴۵ شماره ۱۱ 37 - 66

کلیدواژه‌ها: السردانیه العربیه روایات نجم والی دلاله العنوان المستوی الصوتی المستوی الترکیبی المستوی الدلالی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۱ تعداد دانلود : ۹۶
إنّ العنوان هو العتبه الأولى للدخول على عالم النص أو فضائه الرئیس، ومن الناحیه الأخرى، إنّ دلاله العنوان تعد من أهم المباحث اللغویه والدلالیه التی تترکز على نقد العنوان، سواء فی مجال الشعر أو الروایه، نقداً دلالیاً؛ بحیث یؤدی هذا الأمر إلى الشفافیه فی المعنى والمفهوم لدى القارئ أو المتلقی. ویعد نجم والی أیضاً من الرواه العراقیین المعاصرین، والذی له ید قصوى فی کشف الحقیقه الاجتماعیه عبر استخدام عناوین روائیه دقیقه لروایاته، بحیث إن لکل عنوان روایه دلاله على الحقائق الاجتماعیه والثقافیه أو السیاسیه. وفی هذه الدراسه، ومن خلال الاعتماد على المنهج الوصفی- التحلیلی نهدف إلى تسلیط الضوء علی ماهیه دلاله العنوان ومستویاتها المتجلیه فی المستوى المعجمی، والمستوى الدلالی، والمستوى الصوتی، والمستوى الترکیبی، وتطبیق هذه المستویات على عناوین نجم والی الروائیه، واستقصاء دلالاتها ومؤشراتها المعنویه. ومن النتائج التی توصل إلیها المقال هی أن نجم والی لم یختر عناوین روایاته دون وعی، بل قصد من خلال اختیارها مقاصد خاصه، ومن جهه أخرى، إنها ترشدنا إلى قضایا ومفاهیم اجتماعیه فی العراق.
۱۸۳.

الأسطوره في الشعر النسوي الحدیث العربي والغربي، (إدیث سیتویل1946، نازک الملائکه 2007) أنموذجا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان و ادبیات عربی بهار ۱۴۰۲ شماره ۳۲ 16 - 36

کلیدواژه‌ها: الاسطوره الشعر النسوی الحدیث نازک الملائکه ادیث ستویل

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۳ تعداد دانلود : ۱۷۷
یعد توظیف الأسطوره من إحدى الأدوات التعبیریه الجمالیه التی اهتدى إلیها شعراء الحداثه، واستعانوا بها فی شعرهم، وقد عظم توظیفها فی الشعر الحدیث حتى غدت من أهم ظواهر الأدب الحدیث والمعاصر، وشکل استعمالها سمه من سمات الأدب الحدیث فما یکاد یکون هناک عمل شعری یخلو من الإشارات الرمزیه والأسطوریه، وفی محاوله البحث حول نمط المرأه الشاعره فی توظیفها الأسطوری، المتناغم مع الطبیعه، تخرج لنا الأسطوره، ویخلق منها صوره ماورائیه أو عجائبیه، فالأساطیر حاضره فی أشعارها، واستخدمت العدید منها فی نصوصها الشعریه حتى تحرر من خلالها رسائل نصیه تشیر إلى واقعها الشعری، وکیانها الفلسفی والفکری فی الحیاه. أتاح لنا هذا البحث وعبر المنهج التحلیلی المقارن النظر فی تجلیات الأسطوره فی الشعر النسوی، وسلط الباحثون الضوء على الأدب النسوی وتأثیر الأدب الغربی فی الثقافه العربیه من خلال عقد مقارنه بین أنموذجین من شاعرات الأدب الحدیث، متمثلا ب (إدیث سیتویل 1887- 1964 / ونازک الملائکه 1923- 2007)، إن ما جعل کتابه هذا البحث کضروره عند الباحثین هو الغایه من استحضار المضامین الأسطوریه فی قصائد الشاعرات المعاصرات، وحاولنا من خلاله طرح إشکالیه توظیف الأسطوره فی الشعر النسوی الحدیث، واستدعاء الأسطوره بشکل مکثف عند الشاعرتین. تدل النتائج على تأثیر الأدب الغربی فی التطور الشعری عند نازک بدلیل أن الرموز الإغریقیه هی المسیطره على النص الشعری عندها، کما أن هناک بعض الأساطیر الدینیه تبنتها نازک فی خطابها وفقا للروایات المسیحیه، أما إدیث فکانت تخلق رموزاً وصوراً غیر مألوفه من إبداعات عالمها الخاص، ومن خلال هذه الدراسه التوظیفه للأسطوره بین الأدبین العربی والغربی نجد صوره الأسطوره فی معالم الخیال بین الشاعرتین التی تعبر عن النص اللغوی الفنی الممزوج بالتعابیر الملائمه للواقع وکانت لنا الریاده فی استخدامها من خلال دراستنا للثقافتین، یتبین أن توظیف الأسطوره هو نوع من الرجوع إلى الحیاه البدائیه الأولى
۱۸۴.

تناسق العتبه والحبکه في روایه "برید اللیل" لهدی برکات دراسه تحلیلیه سیمیائیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان و ادبیات عربی بهار ۱۴۰۲ شماره ۳۲ 37 - 54

کلیدواژه‌ها: هدی برکات الروایه برید اللیل العتبه الحبکه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۳ تعداد دانلود : ۱۸۷
من الضروری للراوی، أن یستفید من التقنیات التی تعینه لکتابه الروایه، لإیجاد التناسق والتلاؤم بین الشکل والمضمون. کلما کان هذا التناسق أکثر کان نجاح الکاتب أکثر. هدی برکات تستغل فن التراسل، لترسیم الحبکه المثیره والمأساویه فی "برید اللیل". خیمت علی الروایه الضبابیه وعدم الوضوح، حیث لا یری القارئ، اسم علم للشخص، ولو مره. کل شیء فی العتمه والفراق مثل لیل المتشردین. قصه الذین یعیشون فی اللازمان واللامکان ولا یمتلکون أی شیء من الحیاه. وما یلفت نظر المتلقی أن العتبات النصیه مثل العناوین والألوان والغلاف وغیرها من العتبات الأخری کلها یتناسق هذه الحبکه ویخدم المضمون. حیث تتجلی براعه الکاتبه فی هذا التناسق الذی نراه بین الشکل والمحتوی فی روایتها کنسیج متکامل. فیدرس هذا البحث معتمدا علی المنهج السیمیائی والتحلیلی التلاؤم الموجود بین العتبه النصیه والحبکه لیفتح ألغاز هذه الروایه التراسلیه وترشد الناقد لتکون عملیه النقد أکثر دقه واعتبارا. والعتبات النصیه المدروسه فی هذا المقال؛ هی الغلاف، والألوان والعنوان الرئیسی، والعناوین الفرعیه والاستهلال.أما النتائج التی توصل إلیها البحث؛ فهی أن الکاتبه بالحبکه المعقده والمفککه ودون حل تشیر إلی الأزمات المعقده فی البلدان العربیه التی لا تحل بسهوله. فعلی القارئ أن یحلل الألغاز التی لا تقوم برکات بحلها وهذا الأمر یسبب تفاعلیه الکاتب والقارئ ویقلل من هیمنه الکاتب علی النص. عنوان الروایه والغلاف والألوان المستخدمه علی الغلاف کلها یرشد القارئ إلی ما سیجری فی الرسائل من خیبه الأمل. تستخدم برکات ثنائیه الخیبه والأمل فی کل من العتبه والحبکه للوصول إلی أهدافها من کتابه برید اللیل وحتی فی العنوان. کأنها ترید أن تؤکد أنه لا أثر للحوار والتعامل فی مثل هذا المجتمع، فالذین یعیشون فی هذا المجتمع لا یریدون التواصل حتی عبر الرساله
۱۸۵.

الأنساق الثقافيّه المضمره للعربيّ من منظور الآخر الغربي في خماسيّه مدن الملح لعبد الرحمن منيف «مقاربه في النقد الثقافيّ»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات فی اللغه العربیه و آدابها بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۳۷ 29 - 52

کلیدواژه‌ها: النقد الثقافی الأنساق الثقافیه الآخر الغربی خماسیه مدن الملح عبد الرحمن منیف

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۸ تعداد دانلود : ۱۷۰
خماسیّه مدن الملح لعبد الرحمن منیف التی تدور رحاها حول اللقاء بین العربیّ والغربی والصراع بینهما حول اکتشاف النفط  من السردیّات العربیّه التی تناولت الأنساق الثقافیّه لکلّ من العربیّ والآخر الغربی من رؤیه معاکسه. وبسبب دور الأنساق الثقافیّه البارز فی توجیه العلاقات بین الشّعوب وضروره فهمها لإنجاز تبادلات اجتماعیّه وإنسانیّه واعیه وکذلک دور الأدب الخطیر فی التعبیر عن الأنساق الثقافیّه، حاول هذا المقال أن یبحث عن قضیّتین هامّتین وفقاً لمنهج النّقد الثقافیّ وهما موقف الغربی من الأنساق الثقافیّه المضمره للعربیّ والخلفیّات التی أدّت إلی قبول أو رفض تلک الأنساق. یحکی قسم من نتائج البحث أنّ الشخصیّات الغربیّه حاولت تفسیر الأنساق الثقافیّه المضمره للعربیّ لکنّها وقعت فی فخّ عدم إدراک خلفیّات هذه الأنساق وأهمیّه مفهومها عند العرب، فاقتصر الغربی علی فهم وتفسیر الأنساق الثقافیّه للعربیّ حسب ثقافته التی تضع معظم المتغیّرات علی محک العلم التجریبی وأنّ الغربی حاول أن یتطبّع بالأنساق الثقافیّه المضمره للعربیّ لنیل قبول المجتمع والحصول علی نوایاه ومصالحه السیاسیّه.
۱۸۶.

مقایسه دقت و تنوع برگردان استعاره های پنج جزء اول قرآن در دو ترجمه «طبری» و «گرمارودی»

نویسنده:
منبع: مطالعات زبان و ادبیات عربی دوره ۱ پاییز و زمستان ۱۴۰۲ شماره ۲ 87 - 106

کلیدواژه‌ها: استعاره های قرآنی ترجمه استعاره شیوه های برگردان استعاره ترجمه طبری ترجمه رسمی ترجمه گرمارودی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۹ تعداد دانلود : ۴۶
استعاره از مؤلفه های زیبایی زبان است که پیچیدگی های خاص خود را نیز دارد. بی جهت نیست که برای برگردان استعاره از زبان مبدأ به زبان مقصد، شیوه های گوناگونی وجود دارد که مترجمان از دیرباز به کار برده اند. یکی از دشواری های ترجمه قرآن نیز برگردان استعاره است. در این مقاله، برگردان صد استعاره از پنج جزء نخست قرآن در ترجمه کهن طبری (ترجمه رسمی) با ترجمه معاصر گرمارودی مقایسه شده است که هدف از آن، بررسی میزان دقت مترجمان و تنوع شیوههای آنان در این زمینه و تغییر شیوه ها در طی زمان است. نتایج به دست آمده نشان می دهد که تفاوت زمانی چند سدهای و تحولات و دگرگونی های زبانی، علیرغم تأثیر در میزان بهره گیری مترجمان از روش های مختلف، در تنوع شیوههای آنان تفاوت چندانی ایجاد نکرده است. البته این اختلاف در میزان بهره گیری از شیوه ها، بر نگرش آنان به ترجمه قرآن مبتنی است که می توان آن را در مبدأمداری مترجمان کهن و مقصدمداری مترجمان معاصر خلاصه کرد.
۱۸۷.

العدول الصوتيّ في الفاصله القرآنیّه والجمع بین الإیقاع والدلاله؛ مفرده (ضيزى) في الآيه ﴿أَلَكُمُ الذَّكَرُ وَلَهُ ا لأُن ثَى تِ لكَ إِذًا قِ سمَهٌ ضِیزی﴾ من سوره الشعراء نموذجاً(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات فی اللغه العربیه و آدابها پاییز و زمستان ۱۴۰۲ شماره ۳۸ 147 - 166

کلیدواژه‌ها: سوره النجم العدول الصوتیّ الإیقاع الدلاله الفاصله

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۲ تعداد دانلود : ۱۰۲
تعتبر الفاصله إحدی روافد الإیقاع القرآنیّ فی تجسید المعنى والتأثیر على نفس المتلقی. قد اعتنی بها القرآن کاهتمامه بالمعنى وبالسیاق لتحقیق أغراضه ومقاصده بحیث لو طرحت لاختلّ المعنى فی الآیه. من هنا یلحظ بأنَّ القرآن قد یعدل عن نظم کلامه بسبب الفاصله، فیکون لهذا العدول تأثیر رائع فی نسق الکلام وتعدیل مقاطعه. تحدّث هذا البحث عن دقه انتقاء القرآن للألفاظ الغریبه وتوظیفها فی الفاصله القرآنیّه کأداه من أدوات التعبیر الإیقاعیّه وأثرها فی إیصال المعنى وما یحدثه ذلک من أثر فی نفس السامع. قد جمع بین دلالتها الصوتیّه والمعنویه فی الشّرح والتّحلیل إذ لم یکن الفصل مناسباً بینهما؛ لأنَّ إحداهما متعلّقه بالأخری ومکمله لها. وقد حددنا البحث فی الإیقاع باقتصاره على  الفاصله[ضیزی] التی جاءت فی سوره النجم، حیث إنّ القرآن قد آثر هنا استعمال الغریب من الألفاظ، فعدل عن کلمه (جائره) أو(ناقصه) أو ما یشبههما إلی ما هو أغرب، وهی لوحه عاکسه لترسم المعنى والتوافق الصوتیّ للآیه فی آن واحد.کان المنهج المتبع فی هذه الدراسه المنهج الوصفی التحلیلیّ الذی قام على وصف ظاهره العدول الصوتیّ وأغراضه البلاغیه والدلالیه ولطائف اختیار مفرده[ضیزی] فی السیاق الذی استعملت فیه، ومن أبرز نتائج هذه الدراسه عدم إمکانیه إحلال کلمه مکان أخری فی سیاق واحد فی القرآن الکریم حتی یتساوى معه فی إبراز المعنى تماماً، لقصدیه الألفاظ ودقه اختیار القرآن الکریم للمفرده (ضیزی) إذ جاءت مکملهً للمعنى والإیقاع معاً.
۱۸۸.

التحليل النقديّ لخطاب أصحاب الکهف في القرآن الکريم علي أساس نظريه نورمان فيرکلاف(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات فی اللغه العربیه و آدابها بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۳۷ 79 - 108

کلیدواژه‌ها: تحلیل الخطاب النقدی نورمان فیرکلاف الأیدیولوجیا القوَّه أصحاب الکهف

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۳ تعداد دانلود : ۲۱۴
إنّ التّقییم لمختلف مستویات الخطاب یوفّر لنا إمکانیه استکشاف معانی النصّ الخفیه ویعید الصّوغ لطرق مواجهه اللّغه للصّیاغات وراء اللّسانیه. یعدّ تحلیل الخطاب النقدیّ منهجاً جدیداً فی تحلیل النّص کما یعتبر السّیاق عنصراً مؤثّراً فی اکتشاف المعنى وتفسیره بالإضافه إلى الانتباه إلى السّیاق اللّغوی للنص فهو یدرس العلاقه بین اللّغه والسّلطه والأیدیولوجیا والخطاب. یمکن تحلیل معظم النّصوص وتفسیرها فی هذا الإطار مثل أدب الأمم والروایات وبعض القصص القرآنیّه، ومن النّصوص الدّینیه التی یمکن دراستها علی أساس الإطار المعنی هی قصّه أصحاب الکهف القرآنیه؛ إنّ الخطاب الذی یسود علی هذه القصه فهو خطاب توحیدی تواجه فیه قوّتان متعارضتان بعضهما مع البعض ویختار کل منهما نوعاً معیناً من الکلام لإثبات صحّه ادعائهما. إنّ الانتباه إلی الأنماط المختاره للّغه إلی جانب شرح الوضع الثّقافی والاجتماعی والسیاسی فی ذلک الوقت یمکن أن یؤدّی إلى إعاده فتح العدید من الأسرار الدّلالیّه للغه. لذلک، بسبب أهمیّه هذا الموضوع وضروره تفسیر النص القرآنی من زوایا مختلفه، یهدف هذا البحث علی ضوء المنهج الوصفی التّحلیلی، وبالاستناد إلی نظریه تحلیل الخطاب النقدیّ لنورمان فیرکلاف[1] -التی تتکوّن من ثلاثه مستویات: أ. الوصف، ب. التفسیر، ج. التأویل- إلی الکشف عن الطبقات الخفیه للنص القرآنی وتحلیلها فی هذه القصه. فالدّراسه اللّغویه وغیر اللغویه لهذه القصه تدعونا إلی الاعتقاد بأنّ کل وحده لغویه تخضع لسیاق لغوی خاص وهذا السیاق بکل میزاته الخاصه مثل التّجسیم واختیار المفردات وترتیبها ناتج عن المعتقد الخاص بصاحب الخطاب؛ وفی المستوی السطحی للعمل المتواجد فی هذه القصه القرآنیه نلاحظ أنّ تکرار کلمه «الربّ» علی النقیض من کلمه «الآلهه» یتبع تفکیر الوحدانیه لأصحاب الکهف ضدّ عباده الآلهه المختلفه لدی الملک والشعب آنذاک ولاشک فی أنّ الخطاب الذی جری بین هذین التیارین الفکریین لم یکن فکراً علی فتره تاریخیه خاصّه، وإنما کان مبنیاً لنوع خاصّ من المعتقد نحو التوحید والشرک والمقاومه والاتّحاد کما کان مؤثّراً فی اتّجاه فکریّ و ثقافیّ للمخاطبین والعلاقات المستقبلیه؛ حیث بنیت قبّه علی قبور أصحاب الکهف بعد مضی سنوات عدّه علی وفاتهم، وذلک یکون احتراماً لمعتقدهم ومذهبهم التوحیدی کما یکون توسیعاً لأصول عقیدتهم. [1] . Norman Faireclough
۱۸۹.

مقارنه أسلوبیه في القرآن الکریم ودورها في جمالیه الآیات سوره الإنسان وعبس نموذجاً(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش در زبان و ادبیات عربی پاییز و زمستان ۱۴۰۲ شماره ۲۹ 51 - 68

کلیدواژه‌ها: الأسلوبیه الجمالیِه القرآن الکریم سوره الإنسان سوره عبس

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۳ تعداد دانلود : ۱۲۰
طریقه تجمیع الکلمات فی الجمله لها تأثیر کبیر على النقل الصحیح للمفاهیم إلى الجمهور؛ فلذلک أنشأ أخصّاء البلاغه فرعاً یدرس هذا الأمر یسمّى بالأسلوبیه، والتی من خلال دراسه أسلوب کتابه المؤلّف، تساعد على اکتشاف غرضه الرئیس من کتابه عمل معیّن؛ ومضافاً إلى ذلک، فإنّها تکشف عن جوانب الجمال فیه، ودور استخدام الأسالیب المختلفه، والمتنوّعه فی إنشائه. وقد کان هذا الاتجاه محور اهتمام العدید من الباحثین فی العقود الأخیره. هذه الدراسه تهدف إلى المقارنه الأسلوبیه بین الآیات المختاره من السورتین الإنسان، وعبس، والتی تکون حول غزاره العطاء، والکراهه، والاشمئزاز، خلال المنهج الوصفی التحلیلی، مستمدّه من المنهج الإحصائی. تدلّ نتائج البحث على أنّ أهمّ الأسالیب المستخدمه فی الآیات المختاره من السورتین، هو الأسلوب الخبری، والأسلوب الإنشائی، وأسلوب النفی، والترکیب الوصفی، وعملیّه الربط والتکرار، وأسلوب التقدیم والتأخیر، وأسلوب الحذف، والطباق والتقابل. ووصل البحث إلی أن الأسلوب الخبری هو الأکثر حضوراً فی کلتا السورتین، کما تم توظیف الجمل الفعلیه فی هذا الأسلوب أکثر بالنسبه للجمل الاسمیه، والفعل الماضی هو الأکثر استعمالاً (56%) فی سوره الإنسان، والفعل المضارع هو الأکثر حضوراً (64%) فی سوره عبس. وتعود کثره استخدام الفعل الماضی فی سوره الإنسان إلى أنّ محتوى هذه السوره یدور حول المکافأه، والجزاء القطعی لعمل الأبرار، والذی لا شکّ فی إعطائه، فیشجّع الجمهور للقیام بذلک، وکثره استخدام الفعل المضارع فی سوره عبس تدلّ على أنّه إذا بخل الإنسان فی الزمن الحاضر، أو ​​المستقبل سیعامَل معه مثله، ویؤدّی إلی غضب اللّٰه ونقمته؛ فضلاً عن ذلک، تنوّع الأسالیب فی سوره الإنسان یلفت انتباه الجمهور إلى هذه الواقعه المهمّه، ونتائجها المذهله.
۱۹۰.

سیمیائیه التواصل غیراللفظی فی روایه الطریق إلى تل مطران لعلی بدر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات الادب المعاصر سال ۱۵ بهار ۱۴۰۲ شماره ۵۷ 172 - 197

کلیدواژه‌ها: السیمیائیه التواصل غیر اللفظی علی بدر الطریق إلى تل مطران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۹ تعداد دانلود : ۲۰۰
التواصل غیر اللفظی هو أحد فروع السیمیائیه، والذی یشمل جمیع أنواع السلوکیات الحرکیه للأشخاص، بما فی ذلک تعابیر الوجه وحرکات الجسم والإیماءات والحرکات لتنظیم المحادثه، إلخ. کما أن وضعیه الجسد، نوع الوقف، السلوکیات الصوتیه، الأشیاء والزمن، وما إلى ذلک هی علامات على التواصل غیر اللفظی التی یمکن أن تنقل رساله بشکل مستقل أو تساعد الرسائل اللفظیه على أن تصبح أکثر فعالیه. هذا النوع من الاتصال له ست وظائف هی الاستکمال، والتفنید، والتکرار، والتحکم، والاستبدال، والتأکید. تظهر دراسه الروایات العربیه المعاصره أن المؤلفین على درایه کامله بدور التواصل غیر اللفظی ولغه الجسد فی خلق مشاهد جدیده. الروائیون العراقیون لیسوا استثناءً من هذه القاعده وقد حاولوا استخدام هذا النوع من التواصل فی روایاتهم. یستخدم الکاتب العراقی علی بدر عناصر غیر لفظیه فی روایاته بالإضافه إلى اللغه المنطوقه. حاول فی هذا البحث دراسه روایه الطریق إلى تل مطران من منظور تعابیر الاتصال غیر اللفظیه، بما فی ذلک تعابیر الوجه، وتعبیرات العین، وتعابیر الید، وحرکات الرأس، وما إلى ذلک، باستخدام المنهج السیمیائی والتمسک بالمنهج الوصفی – التحلیلی. أظهرت نتائج البحث أن علی بدر استخدم ما مجموعه 171 علامه فی هذه الروایه. حقق أقصى استفاده من الحالات المختلفه للسلوکیات الصوتیه والوجه وتعابیر النظر، وأقل استخداما للمظهر المادی. استخدم علی بدر هذه العلامات للتعبیر عن أشیاء مثل: الخوف والقلق والحزن وإخفاء شیء ما والحصول على المعلومات وما إلى ذلک. أیضا، فإن وظیفه الاستبدال لها أعلى تردد ووظیفه التفنید لها أقل تردد.
۱۹۱.

مستوى توافر مهارات التفکير النقديّ في تدريبات کتب العربيّه للمرحله الثانويه الأولي في ضوء نظريّه ليبمان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات فی اللغه العربیه و آدابها بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۳۷ 1 - 28

کلیدواژه‌ها: التفکیر النقدی نظریه لیبمان تحلیل المحتوى کتب العربیه المرحله الثانویه الأولی التدریبات اللغویه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۰ تعداد دانلود : ۱۶۶
تعتقد الأنظمه التعلیمیّه الفعاله (القائمه على الکفاءه) أن حیاه العلم والمعرفه قصیره جداً فی عالم الیوم المتطوّر والمتغیّر باستمرار، وعلى المرء أن ینظر إلى القضایا بالتفکیر النقدیّ؛لذلک، تحاول هذه الأنظمه تنمیه مهارات هذا النوع من التفکیر وتقویتها فی السیاقات والمستویات التعلیمیّه المختلفه. هدفت الدراسه تعرّف مدی توافر مهارات التفکیر النقدیّ فی التدریبات اللغویّه فی کتب العربیّه للمرحله الثانویّه الأولى على أساس نظریّه لیبمان. وقد استخدمت المنهج الوصفیّ أسلوباً لتحلیل المحتوى، ولتحدید معامل أهمیّه المؤشّرات المدروسه تمّ استخدام طریقه إنتروبیا شانون. وعیّنه الدراسه کانت مجتمع الدراسه نفسه وهی مکوّنه من جمیع التدریبات اللغویّه لهذه المرحله فی المدارس الإیرانیّه للعام الدراسیّ 1402-1401ه .ش/ ۲۰۲۳-۲۰۲۲م، ویصل عدد الکتب إلى ثلاثه مجلدات. ولتحقیق أهداف البحث، تمّ استخدام استماره تحلیل المحتوى المعتمده على نظریّه لیبمان للتفکیر النقدیّ کأداه للدّراسه. وتتکوّن هذه النظریّه من تسع مهارات، هی: الاجتماعیّه، وإلقاء الأسئله، وتقییم الأدله والتصریحات، والاستدلال، والتفسیر، والتحلیل، والعقلانیّه، والصراحه، والحکم المنطقیّ. وحصیلهً لبیانات البحث، فی جمیع مستویات التعلیم الثلاثه، فإن المهارات الثلاث أی التفسیر، والتحلیل، وتقییم الأدله والتصریحات کان لها أعلى تکرار مقارنهً بالمهارات الثلاث الأخرى، أی الصراحه والحکم المنطقیّ والاستدلال. وبشکل عام، أظهرت النتائج أنه لا یوجد توزیع متوازن لجمیع المهارات فی تدریبات الکتب المدروسه، وحتى هذه المشکله لم تتحسّن مع ارتقاء المستوى التعلیمیّ؛ لذلک، یحتاج المحتوى التعلیمیّ قید الدراسه إلى المراجعه والتعدیل.
۱۹۲.

بررسی شخصیت «ابوزید سروجی» براساس نظریه خودشکوفایی مزلو(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه نقد ادب عربی دوره ۱۳ پاییز و زمستان ۱۴۰۲ شماره ۲۷ (پیاپی ۸۵) 49 - 66

کلیدواژه‌ها: مقامات حریری شخصیت ابوزید خودشکوفایی مزلو

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۲ تعداد دانلود : ۵۳
در ادبیات داستانی تحلیل روان شناختی شخصیت، براساس نظریات روان شناسان انسانگرا، راهی برای شناخت عمیق تر آثار ادبی و نویسندگان آنهاست. روان شناسی انسان گرایانه با محور قرار دادن خودآگاه انسان، به رفتارهای اخلاقی و خودشکوفایی توجه دارد. ابراهام مزلو از نظریه پردازان این حوزه، با ارائه نظریه سلسله مراتب نیازهای انسانی و تبین ویژگی های افراد خودشکوفا کمک شایانی به علم روان شناسی انسان گرا کرده است. در این پژوهش ویژگی های روان شناسانه ابوزید سروجی، برپایه نظریه مزلو بررسی شده است. حریری در «مقامات» شخصیتی پیچیده و پویا به نام ابوزید آفریده است و با توجه به اهمیت ادبی و تاریخی اجتماعی این اثر بررسی روان شناختی قهرمان داستان اهمیت ویژه ای دارد. پژوهش پیشِ رو به روش توصیفی – تحلیلی برپایه داده های کتابخانه ای و نظرات ناقدان به بررسی نیازهای پنجگانه هرم مزلو و مؤلفه های خودشکوفایی و سیر آن در شخصیت ابوزید پرداخته است. در مقامات حریری، ابوزید در ظاهر شخصیتی گداپیشه، همواره مستمند و آشفته حال معرفی شده است که تنها در مقامه آخر دچار تحولی بنیادین می شود؛ حال آنکه با بررسی هر مقامه به صورت مجزا، نمونه های بارزی از آگاهی و زمینه های رسیدن او به خودشکوفایی به دست آمد و مشخص شد در طول مقامات نیازهای ابوزید، که پررنگ ترین آنها نیازهای فیزیولوژیک است، مرتفع می شود که مقدماتی برای ارائه شخصیت خودشکوفای او در مقامه آخر است. در نظریه مزلو ویژگی های متعددی برای افراد خودشکوفا مطرح شده است که تمام آنها در ابوزید نیز متبلور است؛ لذا می توان او را فردی خودشکوفا دانست.
۱۹۳.

استعاره مفهومی «کفر» و «ایمان» در قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان و ادبیات عربی تابستان ۱۴۰۲ شماره ۳۳ 40 - 23

کلیدواژه‌ها: معناشناسی شناختی استعاره مفهومی آیات قرآن کریم ایمان کفر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۷ تعداد دانلود : ۱۴۷
استعاره مفهومی ابزاری نو از علوم شناختی است که با تکیه بر وضعیت شناختی انسان به مفهوم سازی مفاهیم انتزاعی و غیرعینی می پردازد. در این شیوه درک مفاهیم انتزاعی و ناآشنا (حوزه مقصد) به وسیله ی حوزه های مفهومی عینی و ملموس دیگر (حوزه مبدأ) صورت می گیرد. مهم ترین مسئله در استعاره مفهومی وجود تناظرهایی نظام مند میان دو حوزه ی مبدأ و مقصد است که از آن به عنوان نگاشت یاد می شود. قرآن کریم سرشار از مفاهیم انتزاعی همانند «کفر» و «ایمان» است که به منظور درک بهتر آن ها ضرورت دارد تا از شیوه های نوین تحلیل مفاهیم، به ویژه از استعاره مفهومی در تحلیل این مفاهیم و شیوه مفهوم سازی شان استفاده کرد. پژوهش حاضر بر مبنای روش تحلیلی-توصیفی به هدف شناسایی و تحلیل استعاره های مفهومی متعلق به مفاهیم «کفر» و «ایمان» در آیات مبارکه شش جزء آخر قرآن کریم انجام شده است تا شیوه بیان مفاهیم انتزاعی توسط قرآن کریم آشکار گردد. با تحلیل استعاره های مفهومی در این بخش از قرآن کریم می توان به این نتیجه رسید که قرآن کریم با بیان مفاهیم انتزاعی به شیوه استعاره مفهومی وضعیت شناختی انسان را مبنایی برای بیان مفاهیم کفر و ایمان قرار داده است و از آن در راستای مفهوم سازی استفاده کرده است. مفهوم «کفر» به عنوان حوزه مقصد با مفاهیمی شناخته شده همچون تاریکی، آلودگی، روی گردانی، جنگ، نیروی بازدارنده از ایمان و عدم کارایی حواس مفهوم سازی شده است و مفاهیمی همچون نور، پاکیزگی، تجارت، سفر، مسابقه و جهتِ راست به مفهوم سازی «ایمان» می پردازند. با تحلیل این استعاره ها می توان ایمان را به منزله نور، پاکیزگی، تجارت، سفر، مسابقه و شیء باارزشی که در جهت راست قرار دارد معرفی نمود و کفر را به منزله تاریکی، آلودگی، روی گردانی، جنگ و نیروی بازدارنده از ایمان در نظر گرفت.
۱۹۴.

دراسه الخطاب الجاهلی فی القرآن فی قصه إبراهیم () عبادته الأجرام وتحطیمه الأصنام وفی قصه عزیر اعتمادا علی طریقه بدام(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش در زبان و ادبیات عربی بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۲۸ 141 - 160

کلیدواژه‌ها: الخطاب النقد المجتمع الجاهلی أسلوب بَدام عباده الأصنام إنکار المعاد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۵ تعداد دانلود : ۲۰۲
تعتبر اللسانیات من الدراسات المهمه اللغویه من ناحیه بیان معنی النص الخطابی المراد دراسته؛ ومن الطرق المهمه فی هذه الدراسات طریقه بدام، وهی بشکل عام، تشبه طریقه فرکلاف فی شمولها علی ثلاث مراحل مهمه، وهی: الوصف والتفسیر والتبیین. فی ثنایا هذه المراحل، یدرس الباحث النص الخطابی دراسه معنویه تحلیلیه عمیقه من ناحیتین: من حیث المعنی الظاهری أو (السطحی) أولاً، ومن حیث المعنی الباطنی أو (العمیق) ثانیاً. فی هذا المقال، حاولنا دراسه ثلاث قصص قرآنیه قصیره، وهی: 1 عباده الأجرام السماویه زمن إبراهیم (j)؛ 2 موت عزیر مده مئه عام؛ 3 تحطیم إبراهیم للأصنام. بعد دراسه معنی الخطاب فی هذه القصص القرآنیه دراسه معنویه تحلیلیه، قارنّاه بمعنی الخطاب الجاهلی مقارنه نقدیه معتمدین علی الأسلوب الوصفی التحلیلی وعلی أساس طریقه بدام. من النتائج التی حصلنا علیها من هذه الدراسه أن موضوعات القصص القرآنیه تشبه موضوعات الشرک وعباده الأصنام التی کانت موجوده فی الجاهلیه وتشبه الموضوعات الأخری أیضاً، وهی موضوعات البعث والمعاد. موضوعات هذه القصص الثلاث بیان وعرض لعادات مشرکی الجاهلیه فی تقلید آبائهم وأجدادهم باعتقادهم بالآلهه الأرضیه والسماویه وإنکارهم للتوحید والبعث والمعاد. هدف القرآن الکریم من بیان هذه القصص الثلاث إثبات الشبه فی اعتقاد الإنسان بمسأله التوحید والمعاد وإقناع المخاطب أو المتلقی ببیان واضح مصحوبٍ ببیان تصویری منظور فی جواب منکری المعاد والرد علیهم، وذلک فی بعث الحیاه فی المیت وإعادتها إلیه بعد مرور مئه عام علی موته، أما بالنسبه إلی قصه تحطیم إبراهیم (j) للأصنام، ففیها معنی خفیّ یشیر إلی تحطیم الأصنام الجاهلیه بعد فتح مکه.
۱۹۵.

مقاربه لشعر محمد عبدالباري في ضوء نظریه بیرجیرو؛ قصیده «ما لم تقله زرقاء الیمامه» أنموذجاً(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان و ادبیات عربی بهار ۱۴۰۲ شماره ۳۲ 55 - 72

کلیدواژه‌ها: السیمیائیه الشعر العربی المعاصر محمد عبدالباری قصیده ما لم تقله زرقاء الیمامه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۰ تعداد دانلود : ۱۶۳
تطوّرَت مناهج دراسه النصوص الشعریه وتحوّلت بفعل التطوّر الشامل فی الوعی النقدی المعاصر وصارت العلاقه مع النص الشعری هی العلاقه القائمه علی أساس الجدل والمشاکسه والتلقی المنهجی بغیه الوصول إلی المعنی الحقیقی للنص بعد سبر أغواره و تجاوز تضاریسه وهیکلیته الظاهراتیه ومن أهم المناهج حدیثه الظهور، المنهج السیمیائی ویستدعیه الوعی النقدی لإخراجه من حاله الغیاب إلی دائره الحضور فی مستوی المعنی والدلاله. ترمی هذه الورقه البحثیه إلی معالجه قصیده «ما لم تقله زرقاء الیمامه» فی ضوء السیمیائیه الجدیده التی تأخذ علی عاتقها فک شفرات النص وإزاله ما یمثّل فجوه ومسافه بین النص والمتلقی ومن أهم الأهداف الأساسیه التی یتوخی الباحثان الوصول إلیها، تأسیس الوعی بشعریه هذا الشاعر وفتح الآفاق الجدیده علی الشعر السودانی المعاصر وهکذا دراسه موقف الشاعر من واقع السلوک العربی فی عصر الحداثه وما ینجبه فی المستقبل من المأساه والویلات. تشیر النتائج إلی أنَّ هذه القصیده طافحه بالرموز والعلامات. القصیده تزخر بالحضور المعرفی للشخصیات ویستخدم الشاعر الرموز المختلفه للتعبیر عن الوضع المأساوی فی المستقبل وما یجلب الانتباه هو هیمنه التوجه الاستشرافی للشاعر علی القصیده. یکثر الشاعر فیها من الإشارات التی تقود إلی المستقبل وخاصه اللازمه التکراریه فی افتتاحیه المقاطع واستخدام الرمز التراثی. تتأتی الفاعلیه الجمالیه للقصیده من الانزیاحات والعلاقات المؤسسه علی المفارقه بین الألفاظ والمفردات ونلحظ  فی القصیده الفاعلیه العاطفیه المنبعثه من الرموز والإشارات النصیه التی تکتظ بالمعانی والدلالات والفاعلیه الإحالیه تتأتی من المزج بین الحاضر والماضی عبر الترکیز علی حضور الشخصیات التراثیه والدلالات والملامح المتعلقه بها التی یستأنسها الوعی الجماعی. نری الفاعلیه الکنائیه فی التمثیل الشعری للواقع العربی المتردی والمحاوله لفضح هذا الواقع المؤلم والمستقبل السلبی وتعریته من خلال الاستخدام الواعی لطریقه التعبیر الحکمی فی اللغه الشعریه غیر أن القصیده تخرج عن هذا المسار الدلالی ولا تقف حد تجسید الواقع المأساوی والمستقبل المأزوم بل تتجه عدسه الکامیرا الشعریه إلی المستقبل المنشود والمثالی والذی یتحقَّق بالوعی والمعرفه والرؤیه الجدیده بعیداً عن الجهل والتخلف والعقم المعرفی والفکری.
۱۹۶.

دراسة مقارنة لصورة المرأة في خمسة نظامي وأحمد شوقي على أساس نظرية فيليس تشيسلر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات الادب المعاصر سال ۱۵ زمستان ۱۴۰۲ شماره ۶۰ 210 - 235

کلیدواژه‌ها: خمسه نظامی أحمد شوقی فیلیس تشیسلر صوره النساء الطبقات الاجتماعیه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۱ تعداد دانلود : ۹۸
هذا المقال دراسه مقارنه لصوره المرأه فی قصائد خمسه نظامی وأحمد شوقی علی اساس نظریه فیلیس تشیسلر. ونوع البحث وصفی تحلیلی ومنهجه مکتبی. وأظهرت نتائج البحث وجود تشابهات کبیره من حیث تصنیف المرأه وبعض سمات شخصیتها فی أسلوب الفکر العسکری ووجهه نظر أحمد شوقی؛ وبالطبع، هذا لا یعنی أن وجهات نظر نظامی وشوقی متشابهه تماما، ولهما وجهات نظر مختلفه تماما فی بعض المجالات. أحمد شوقی شاعر تقلیدی لم یتحرر من قیود التقلیدیه ولم یتخذ خطوات تختلف کثیرا عن أسلافه. یهتم بالملامح الخارجیه للمرأه ویصفها اقتداء بالشعراء القدماء، لکن فی مسرحیاته عندما یتحدث عن المرأه والحب یبدو أنه شاعر عاشق. وفی هذا النوع من الشعر یتحرر الشاعر من القیود التی یفرضها الوضع الاجتماعی، فیعبر عن المشاعر الصادقه والحساسه. فی التعریف بالمرأه، یقدم نظامی للمرأه العفه والتواضع وممارسه الحب؛ الحکمه هی السمه الممیزه للمرأه فی الحب فی الخمسه صفه لائقه تبعد عنها نساء شوقی المرغوبه أمیالا. فی تقدیمه للنساء الحکیمات والصوفیات، یعتبر نظامی أن النساء سامیات للغایه لدرجه أنهن یتخذن وجه الله، وعلى عکس النساء الحکیمات فی نظریه تشیسلر، فإنهن لا یتمتعن بأی متعه جسدیه.
۱۹۷.

ظاهره الازدواجیه اللغویه بین الفصحى والعامیه في روایه دلشاد: سیره الجوع والشبع، للروائیه بشرى خلفان حسب نظریه شارل فرغیسون(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش در زبان و ادبیات عربی پاییز و زمستان ۱۴۰۲ شماره ۲۹ 103 - 120

کلیدواژه‌ها: الروایه الازدواجیه اللغویه شارل فرغیسون بشرى خلفان دلشاد سیره الجوع والشبع

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۹ تعداد دانلود : ۱۲۴
ظاهره الازدواجیه اللغویه تتحدث عن وجود لغتین، ألا وهما اللغه العامیه واللغه الفصحى عند فرد فی مجتمع واحد. فیستخدم الأولى فی تعاملاته الیومیه، والثانیه أثناء الرسمیات وخط الحدیث الکتابی. أتى تعریف الازدواجیه اللغویه لأول مره بهذا المعنى والمصطلح فی مقال قدّمه العالم اللغوی، شارل فرغیسون، عام 1959م، بعدما لم یجد من ینقل أصل مصطلحها الفرنسی إلى الإنجلیزیه. ثمّ قدّم الکثیر من الدارسین والباحثین دراساتهم التی تتطرق إلی موضوع الازدواجیه اللغویه فی المجتمعات المختلفه ومجالات التعلیم ودخولها فی الأدب، وأشاروا إلى سلبیاتها وإیجابیاتها. وأما عن الازدواجیه اللغویه فی الحوار الروائی، فما هی إلا لتقریب المجتمع الروائی من عالم الواقع الذی یتحدث فیه الناس بشتى اللغات واللهجات. فلذا کان اختیار روایه دلشاد: سیره الجوع والشبع، للکاتبه بشرى خلفان أکثر تناسباً لهذه الدراسه حسب المنهج الوصفی التحلیلی، فی عالم الروایه علی أنّه کیف تتجسد فیه الازدواجیه اللغویه وکیف یمکن أن یتفنن فیه الکاتب لنقل أفکاره والتقرب من قرائه. فدلّت النتائج بعد اختیار أربعه خصائص أشار إلیها فرغیسون، کخصیصه الوظیفه والاکتساب والمفردات والتراکیب الصوتیه، على أن الوظیفه تحدد دور التوظیف اللغوی فی الشخصیات؛ وفی الاکتساب، تتبین اکتسابیه الفصحى عن طریق التعلیم، خلافاً للعامیه التی تأخذ دور اللغه الأم للفرد؛ وفی خصیصه المفردات، التشابهات بین المفردات العامیه والفصحى أحیاناً تشابهات جذریه؛ وأما فی خصیصه التراکیب الصوتیه، فیتضح تطور الکلمات التی تکون من أصل فصیح، وتغیر شکلها ولفظها فی العامیه. وکل هذا لم یحدث فی الروایه إلا لأجل التعامل والتواصل مع القارئ بشکل أسهل وأقرب لفهمه.
۱۹۸.

دراسة مقارنة لمواضيع الشكاوي السياسية خلال الفترة الدستورية لإيران وعهد حركة الصحوة العربية(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات الادب المعاصر سال ۱۵ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۵۹ 46 - 70

کلیدواژه‌ها: شکوى سیاسیه فتره دستوریه حقبه الصحوه العربیه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۴ تعداد دانلود : ۱۱۲
خلال الثوره الدستوریه فی إیران وفتره الصحوه العربیه، تأثر الأدب الفارسی والعربی، وخاصه الشعر، بشکل مباشر بهذا الحدث الثقافی السیاسی، بحیث تغیرت موضوعات الشعر وتتماشى مع تیارات تلک الفتره. معظم الشعر الدستوری فی إیران وشعر عصر حرکه الصحوه فی العرب ینتقدون القضایا السیاسیه. فی هذا المقال الذی کتب بطریقه المکتبه، تم التحقیق فی موضوعات الشکاوى السیاسیه من الشعر الدستوری وعصر حرکه الصحوه العربیه وتحلیلها بطریقه مقارنه. تظهر نتائج البحث فساد الحکام والمؤامرات وخیانه البرلمان والحکومه، والحریه والمقاومه ضد الاستبداد الداخلی والاستعمار الأجنبی، وعدم الکفاءه الشعب والحکومه، والخرافات، وجهل الأمه بالحیویه. القضایا الراهنه للبلاد، وسیطره الأجانب والتعدی على أراضی البلاد وشعبها، والمدافعه عن الأجانب من قبل رجال الدوله والوزراء والمحامین، وإبرام العقود المخزیه، ومنح الامتیازات للأجانب وأخذ السیاسات منهم، إلخ من أهم موضوعات الشکوی السیاسی.القضایا الراهنه للبلاد، وسیطره الأجانب والتعدی على أراضی البلاد وشعبها، والمدافعه عن الأجانب من قبل رجال الدوله والوزراء والمحامین، وإبرام العقود المخزیه، ومنح الامتیازات للأجانب وأخذ السیاسات منهم، إلخ من أهم موضوعات الشکوی السیاسی.
۱۹۹.

نمود سازواره مفهومی بر پایه طرح واره های حرکتی در شعر ودیع سعاده(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه نقد ادب عربی دوره ۱۳ پاییز و زمستان ۱۴۰۲ شماره ۲۷ (پیاپی ۸۵) 84 - 101

کلیدواژه‌ها: طرح واره های حرکتی طرح واره های تصوری ودیع سعاده علوم شناختی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۹ تعداد دانلود : ۵۴
با ورود دستاوردهای علمی جدید، علم شناخت طرح واره نیز به عنوان یکی از مهمترین ابزارها و دستاوردهای علمی وارد پهنه نقد ادبی شد و ناقدان ادبی از این امکان به عنوان الگوهای فکری و اندیشگانی برای دستیابی به جهان بینی و نگرش های ادیبان استفاده کردند. از این رو، شاعران معاصر با توجّه به استفاده از دستاوردهای علوم دیگر از جمله علوم شناختی به سازماندهی دانش و افکار خود در قالب طرح واره های بصری و قالبی نمودند . طرح واره های تصوری ساختارهای معنادار و الگوهای نوظهوری هستند که از راه تجربه حسی و تعامل با محیط پیرامون شکل می-گیرند. طرح واره حرکتی یکی از اقسام مهم و پرکاربرد طرح واره های تصویری است که از نوع استعاره ساختاری و دارای سه مبدأ مسیر، نگاشت و مقصد است. پژوهش حاضر با هدف معرّفی مفهوم طرح واره های حرکتی بر آن بر آن است نقش طرح واره های مورد نظر را در انتقال مضامین شعر ودیع سعاده مشخص سازد. داده های پژوهش به روش اسنادی از مجموعه اشعار ودیع سعاده گردآوری شده و به روش توصیفی-تحلیلی مورد بررسی قرار گرفته اند. نتایج پژوهش نشان می دهد طرح واره حرکتی در اشکال مختلف با وجود غلبه سکون و ایستایی در شعر ودیع به کار رفته است. ضمن اینکه مهاجرت و جابجایی شاعر از نظر جغرافیایی، در بسامد بالای طرح واره حرکتی تأثیر گذاشته است و شاعر با رصد کردن سوژه و تطور آن برای بیان اندیشه های فلسفی، ادبی و بینش ها و جهان بینی شخصی و شاعرانه استفاده کرده است.
۲۰۰.

التنغيم الصوتي وأثره المعنوي في القرآن الکريم (المفاهيم الأخلاقيه لأهل المدينه الخاطئه أُنموذجاً)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان و ادبیات عربی بهار ۱۴۰۲ شماره ۳۲ 1 - 15

کلیدواژه‌ها: الفونیم التنغیم المظاهر الخاطئه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۸ تعداد دانلود : ۱۸۱
تمثلت الدراسه فی توضیح التنغیم الصوتی فی بعض المفاهیم الأخلاقیه لأهل المدینه الخاطئه التی وردت فی القرآن الکریم بعد التعرف على الفونیم کوحده صوتیه ومعرفه ظهوره وکیفیه التعامل معه أمرٌ مهمٌ، لأنّه مرَّ بمراحل حتى وصل إلى مرحله نضوجه فهو صوت قادر على إیجاد تغییر دلالی، وکما تهدف الدراسه إلى توضیح الفونیم والتنغیم والأهمیه المعنویه کونه یفرق بین الجمل ویمنحها دلالات متنوعه من خلال اللفظ عندما یعطی نغمات معینه تنتج من اختلاف الصوت، وتکمن ضروره البحث فی دراسه التنغیم الصوتی وفق المنهج الوصفی التحلیلی الذی تناول بعض المفاهیم الخاطئه ودراسه تنغیمها الصوتی مثل: الکفر، القتل، النفاق، الزنا، الریاء، السرقه، التکبّر، من المفردات التی تناولتها الدراسه، ومن الأسئله التی تطرق إلیها البحث التی کانت تدور حول مفهوم الفونیم وأثره فی مجال الصوت، هی: ما التنغیم؟ وما أهمیته المعنویه لمعرفه دلالات الجمل وکذلک أثره المعنوی ضمن المفاهیم الخاطئه فی القرآن الکریم؟ ومن النتائج التی توصلت لها الدراسه بأنّ الفونیم من القضایا المهمه فی التفکیر اللغوی وله دور معنوی فی الحروف أو الحرکات، أمّا التنغیم فکان یشکل الأثر الأکبر فی تحدید الکثیر من الدلالات التی یمکن فهمها من خلاله مثل: التوبیخ والتحذیر والتقریر، وکما توصلت الدراسه إلى وظیفه تعبیریه للتنغیم التی تتم من خلال الأحاسیس والانفعالات التی تظهر من خلاله کالحزن والفرح والیأس والأمل وغیر ذلک.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان