درخت حوزه‌های تخصصی

ادبیات کودک و نوجوان

ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
ادبیات جهان ادبیات و مطالعات بین رشته ای انواع ادبی حوزه های ویژه سبکها و جریانهای ادبی علوم ادبی قالب های شعر کلیات گونه های نثر
آموزش و گسترش زبان،خط و ادبیات فارسی ادبیات تطبیقی ادبیات کودک و نوجوان ادبیات و اینترنت تاریخ ادبیات ایران تاریخ ادبیات جهان تاریخ مطالعات ادبی ترجمه حافظ پژوهی خاورشناسی و ایرانشناسی خیام پژوهی زبان و ادبیات فارسی در خارج از مرزها زنان و ادبیات سعدی پژوهی شاهنامه پژوهی عرفان و تصوف در ادبیات فنون نگارشی مقاله مولانا پژوهی نظامی پژوهی
ادبیات در کتب درسی ادبیات کهن و کودک و نوجوان افسانه ها و قصه های پریان تاریخچه ادبیات کودک و نوجوان در ایران جهان داستان شعر کتابهای مصور و تصویرگری کتاب گفتگو، گزارش، جشنواره و ... مطبوعات، مقالات و کتابشناسی مطبوعات، مقالات و کتابشناسی مفاهیم کلی تخیل و ادبیات کودک و نوجوان نقد و معرفی آثار
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین
فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۴۱ تا ۶۰ مورد از کل ۳٬۰۶۶ مورد.
۴۱.

چالش متن های ظاهری و زایشی در رمان «زیبا صدایم کن» (بر اساس نظریه ی کریستوا)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ادبیات کودک سال ۱۳ پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۲۶) 221-244

کلیدواژه‌ها: جامعه ی نمایش رمان زیبا صدایم کن سرپیچی کریستوا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۰ تعداد دانلود : ۱۱۵
چالش متن های ظاهری و زایشی در رمان «زیبا صدایم کن» (بر اساس نظریه ی کریستوا) مصطفی صدیقی* چکیده رمان نوجوان، قلمرو مواجهه ی نوجوان با موقعیت، مفاهیم و مضامینی است که گاه در پیوند با اقتضای سنی او و گاه تجربه هایی نابهنگام قرار می گیرد. رمان زیبا صدایم کن نوشته ی فرهاد حسن زاده، روایت تلاش نوجوانی برای غلبه بر وضعیتی ناخواسته است. کریستوا در نظریه ی سرپیچی، مواجهه ی امر نشانه ای و امر نمادین را در کردار خلق اثر و کردار تفسیر اثر، در متن های ادبی و نیز در جامعه ی نمایش، مطرح می کند. این پژوهش با رویکردی توصیفی تحلیلی و مبتنی بر نظریه ی سرپیچی کریستوا و دیگر آرای وی که در پیوند با این نظریه هستند، به تفسیر و تحلیل این رمان می پردازد. در این رمان، امر نمادین و امر نشانه ای به ترتیب در روزنامه و داستان که پیوندی بینامتنی دارند، نمود یافته اند. «زیبا» شخصیت نوجوان رمان که در پرورشگاه زندگی می کند، می کوشد با تخطی در مقابل جامعه ی نمایش که خانه و هویت را از او سلب کرده است، امر نمادین را نقض کند؛ اما این عصیان سرانجام در سطحی دیگر با ورود نویسنده به داستان، با گسست امر نمادین و بازگشت به امر نشانه ای، در هیأت ادبیات به مثابه خانه و هویت و بی زمانی، محقق می شود. واژه های کلیدی: جامعه ی نمایش، رمان زیبا صدایم کن، سرپیچی، کریستوا. * استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه هرمزگان navisa_man@yahoo.com تاریخ دریافت مقاله: 22/2/1400 تاریخ پذیرش مقاله: 9/9/1400
۴۲.

درآمدی برظرفیت های مطلوب هفت پیکر نظامی برای ساخت بازی رایانه ای در سبک نقش آفرینی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ادبیات کودک سال سیزدهم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۲۵) 55 - 82

کلیدواژه‌ها: ادبیات فارسی بازی رایانه ای حماسه ی عاشقانه نقش آفرینی هفت پیکر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۳ تعداد دانلود : ۱۵۹
درآمدی بر ظرفیت های مطلوب هفت پیکر نظامی برای ساخت بازی رایانه ای در سبک نقش آفرینی   علیرضا پورشبانان*     چکیده در مقاله ی پیش رو، هدف این است که با بررسی شاخص های مطلوب متن هفت پیکر برای تولید بازی رایانه ای اقتباسی، به روش توصیفی تحلیلی به این پرسش اصلی پاسخ داده شود که در این متن و متون مشابه، چه ظرفیت هایی شرایط را برای خلق بازی رایانه ای در سبک نقش آفرینی مناسب کرده و با تمرکز بر چه شاخص هایی می توان هفت پیکر را اثری مطلوب برای بازی سازی در نظر گرفت. از این زاویه، به نظر می رسد وجود قالب داستانی پرفراز و فرود و درون مایه های متنوع پرمخاطب در کنار تعدد فضا و مکان و وجود ابرقهرمانی با قابلیت هم ذات پنداری فراوان و با تعامل در نقش های متفاوت، در کنار حضور دیگر شخصیت های جذاب و موجودات عجیب و شگفت انگیز با ظرفیت ایجاد کشش در گستره ای از انواع چالش های ذهنی و مبارزه ای، ازجمله مهم ترین ویژگی هایی است که این متن را به اثری مناسب برای تولید بازی های رایانه ای اقتباسی تبدیل کرده است.       * استادیار گروه عمومی دانشکده کاربردی دانشگاه هنر تهران  alirezap3@yahoo.com تاریخ دریافت مقاله: 27/7/1399         تاریخ پذیرش مقاله: 5/4/1400
۴۳.

مطالعه تحلیلی تأثیر شعر موج نو بر تصویرگری کتاب کودک در ایران با تاکید بر آثار احمدرضا احمدی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ادبیات کودک سال ۱۳ پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۲۶) 55-80

کلیدواژه‌ها: احمدرضا احمدی تصویرگری سوررئالیسم مجموعه ی رنگ عشق موج نو

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۴ تعداد دانلود : ۱۴۹
مطالعه ی تحلیلی تأثیر شعر موج نو بر تصویرگری کتاب کودک در ایران با تاکید بر آثار احمدرضا احمدی سیدرضا حسینی* نفیسه میرزاپور** نیما رمضانی*** چکیده موج نو با مجموعه شعر «طرح» از احمدرضا احمدی در سال 1341 در ایران پا به عرصه ی وجود گذاشت. این جریان به طور خلاصه، عبارت بود از فراروی از سلطه ی پدرسالارانه ی سمبولیسم و رمانتیسم و ساختارگرایی در شعر نیمایی و گرایش به نوعی نگرش سوررئالیستی و ساختارزدایانه به پدیده های هستی و انسانی. تبدیل شعر به نثری ساده و روان، استفاده گسترده از قوه ی تخیل، تجسم برای عینیت بخشی به واقعیت های شعری و دستیابی به تصاویر ناب و کمیاب از مهم ترین ویژگی های شعر موج نو است. تصاویر موج نو، هیچ کدام در پی اثبات چیزی نیستند؛ بلکه خود اتفاقی تازه و یگانه اند. هدف از این پژوهش بررسی تأثیر شعر موج نو بر تصویرگری کتاب کودک در ایران، برای دستیابی به ساختار جدید تصویر و رویکرد تصویرگران در مصورسازی کتاب های کودکان است. بر این اساس، پژوهش حاضر درصدد پاسخ به این پرسش است که: جریان موج نو و مؤلفه های تأثیرگذار آن چه روندی بر سبک تصویرگری کتاب کودک در ایران داشته است؟ ارتباط میان متن و تصویر در تصویرگری کتاب های شعر موج نو چگونه است؟ روش پژوهش حاضر بر مبنای هدف، بنیادی نظری و بر مبنای روش، از نوع توصیفی تحلیلی است که در آن از تحلیل و تطبیق در تبیین بهره گرفته می شود. جامعه ی پژوهش، شامل نُه داستان از آثار کودکانه ی احمدرضا احمدی است که با عنوان «مجموعه رنگ عشق» تصویرسازی شده است. همچنین شیوه ی تحلیل آثار کیفی است. یافته ها نشان می دهد که جریان موج نو در شعر معاصر و به تبع آن تأثیرش در ساختارشکنی در تصویرگری کتاب های کودکان به نوعی گرایش مسلط تبدیل گشت؛ به طوری که از دهه ی هشتاد به بعد شاهد ظهور هنرمندانه ی آثاری هستیم که در تصاویر داستانی، مرز خیال و واقعیت برداشته شده است. همچنین تصویرگران متأثر از جریان موج نو، ورای متن، خواستار دگرگونی هایی در تصویر بوده اند. * استادیار گروه نقاشی دانشکده هنر دانشگاه شاهد تهران rz.hosseini@shahed.ac.ir (نویسنده ی مسئول) ** دانشجوی دکتری تاریخ تحلیلی تطبیقی هنر اسلامی، دانشکده هنر دانشگاه شاهد تهران n.mirzapour63@gmail.com *** استادیار زبان و ادبیات فارسی واحد بابل، دانشگاه آزاد اسلامی، بابل، ایران n.ramezani59@yahoo.com تاریخ دریافت مقاله: 10/7/1400 تاریخ پذیرش مقاله: 23/1/1401
۴۴.

مواجهه قهرمان با "لامیا" در پویانمایی گیسوکمند و فیلم آهوی پیشونی سفید(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ادبیات کودک سال ۱۳ پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۲۶) 25-54

کلیدواژه‌ها: لامیا گیسوکمند راپونزل آهوی پیشونی سفید عقده ی مادری سفر قهرمانی کارول.اس. پیرسون

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۸ تعداد دانلود : ۱۲۹
مواجهه ی قهرمان با «لامیا» در پویانمایی گیسوکمند و فیلم آهوی پیشونی سفی سمیرا بامشکی* بهاره رفاهی** چکیده «لامیا» یکی از اساطیر یونان است که طی ماجرایی به هیولا تبدیل می شود. «لامیا» پس از تبدیل شدن به هیولا در مکان های دورافتاده، تاریک و مرطوب زندگی می کند و به کودکان آسیب می رساند. در این پژوهش به بررسیِ اسطوره ی کهنِ «لامیا» به عنوان یک هیولا-زن از نظرگاه یونگی و قهرمانِ مقابل «لامیا» از نظرگاهِ سفر قهرمانِ کارل پیرسون در پویانماییِ گیسوکمند و فیلم آهوی پیشونی سفید یک، دو و سه می پردازیم. دو پرسش اصلیِ این جستار این است که چرا «لامیا» در داستان ها ظهور می یابد؟ و قهرمان چگونه می تواند بر آن فایق آید؟ همچنین هدف از این جستار نشان دادن ارتباط میان داستان ها و روان بشر و مسائل عمیق بشری است که گاه ممکن است به صورت هیولا در داستان ظاهر شوند. بر پایه ی نظرگاه روان شناسیِ یونگی، ظهور «لامیا» در این دو داستان، می تواند نمایان گر عقده ی مادری باشد. یونگ عقده ی مادری را نوعی اختلال در روان معرفی می کند که در دوره ی کودکی و در ارتباط با مادر در روان کودک شکل می گیرد. در این دو داستان قهرمان پس از مواجهه با لامیا که در اینجا در نمادِ «آگاهی از نقص وجودی انسان» است، وارد مسیر سفر قهرمانی می شود و در پایان نه تنها بر این نیمه ی تاریک وجود خود غلبه می یابد و به سعادت دست پیدا می کند، بلکه در نقشِ حامی به دیگران نیز کمک می کند. * استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد bameshki@.um.ac.ir (نویسنده ی مسئول) ** دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه گیلان refahibahare@gmail.com تاریخ دریافت مقاله: 14/7/1399 تاریخ پذیرش مقاله: 6/7/1400 1. Rapunzel
۴۵.

بررسی کارکردهای نظریه ی اسکوپوس در ترجمه ی ادبیات کودک و نوجوان (مطالعه ی موردی ترجمه های فارسی «قصص الحیوان فی القرآن الکریم» نوشته احمد بهجت)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ادبیات کودک سال سیزدهم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۲۵) 265 - 288

کلیدواژه‌ها: ترجمه ی ادبیات کودک و نوجوان قصه های قرآنی کارکردها نظریه ی اسکوپوس

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۱ تعداد دانلود : ۱۹۳
بررسی کارکردهای نظریه ی اسکوپوس در ترجمه ی ادبیات کودک و نوجوان (مطالعه ی موردی ترجمه های فارسی قصص الحیوان فی القرآن الکریم نوشته احمد بهجت)   مصطفی مهدوی آرا* سیدمهدی نوری کیذقانی**   چکیده نقطه ی مقابل نظریه های مبدأگرایی همچون حلقه ی بلاغت گرایان لهستانی، نظریه ی اسکوپوس قرار دارد و محور این نظریه بر این اصل استوار است که هدفمندی، شاخص اصلی موفقیت مترجم در فرایند ترجمه است و کارکرد ترجمه کاملاً بستگی به سطح دانش، انتظارات و هنجارهای خوانندگان هدف دارد. در این جستار برآنیم تا میزان کارایی این نظریه را در ترجمه ی ادبیات کودک و نوجوان بررسی کرده و با رویکرد انتقادی بر مبنای این نظریه، ترجمه های فارسی قصص الحیوان فی القرآن الکریم را بررسی کنیم. این مجموعه ی داستانی را احمد بهجت، نویسنده ی معاصر مصری نوشته است. استفاده از تکنیک های روایی زیبا و جذاب در این مجموعه ی داستانی باعث شده که این کتاب با توجه و اقبال بسیاری از مترجمان و خوانندگان فارسی زبان مواجه شود. این مجموعه را مترجمانی چون مجتبی رحماندوست، محمدحسین حسینی، لطیف راشدی و علی چراغی و...  بارها به فارسی ترجمه کرده اند. جستار حاضر درصدد است میزان هدفمندی این مترجمان را در ترجمه ی اثر مدّنظر برای مخاطبان کودک و نوجوان بررسی کند. نگارندگان در این نوشتار کوشیده اند با استفاده از روش توصیفی تحلیلی، دو ترجمه ی رحماندوست و حسینی را در پرتو نظریه ی اسکوپوس به صورت تطبیقی نقد و میزان موفقیت هر یک را در ترجمه ی هدفمند این اثر واکاوی نمایند. نتایج این جستار نشان می دهد که برخی ابهامات موجود در متن ترجمه شده طبق نظریه ی اسکوپوس نشان از این دارد که مترجمان گاه از مخاطب محوری و هدفمندی ترجمه غفلت کرده اند؛ در نتیجه انسجام داخلی متن و میزان هماهنگی آن با متن مبدأ از بین رفته است. ابهامات موجود گاه به دلیل تقید بیش ازحد به متن و گاه نشناختن سطح دانش مخاطبان کودک و نوجوان بوده است. واژه های کلیدی: ترجمه ی ادبیات کودک و نوجوان، قصه های قرآنی، کارکردها، نظریه ی اسکوپوس.   * استادیار زبان و ادبیات عربی دانشگاه حکیم سبزواری  m.mahdavi@hsu.ac.ir (نویسنده ی مسئول) ** استادیار زبان و ادبیات عربی دانشگاه حکیم سبزواری sm.nori@hsu.ac.ir تاریخ دریافت مقاله: 4/8/1399            تاریخ پذیرش مقاله: 23/4/1400  
۴۶.

آیا متن می تواند کودک را به آغوش گیرد؟ کندوکاو خواننده ی نهفته در داستان های کتاب های درسی فارسی دوره ی اول دبستان (اول تا سوم)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ادبیات کودک سال سیزدهم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۲۵) 83 - 110

کلیدواژه‌ها: ایدن چمبرز خواننده ی نهفته داستان کتاب های درسی فارسی دبستان کودک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۷ تعداد دانلود : ۲۵۲
آیا متن می تواند کودک را به آغوش گیرد؟ کندوکاو خواننده ی نهفته در داستان های کتاب های درسی فارسی دوره ی اول دبستان (اول تا سوم)   سودابه شکراله زاده*     چکیده هدف کلی این تحقیق  بررسی خواننده ی نهفته در داستان های کتاب های درسی فارسی دوره ی اول دبستان (اول تا سوم) بر اساس نظریه ی «خواننده ی درون کتاب» ایدن چمبرز است. به دنبال این هدف کلی بر سه هدف جزئی تمرکز می شود: بررسی توانایی داستان های به کاررفته در این کتاب ها در به درون متن کشیدن مخاطب؛ کشف مفهوم کودک نهفته در این داستان ها و بررسی این موضوع که آیا این داستان ها را می توان اثر کودک دانست یا خیر. این تحقیق نشان می دهد کیفیت شگردهای خواننده ی نهفته (سبک، زاویه ی دید، طرفداری و شکاف های داستانی) در این داستان ها به صورتی است که احتمال اینکه بتواند خواننده را درون متن بکشد اندک است. کودک نهفته در داستان ها، کودکی ناآگاه و ناقص از نظر شناختی است که زیر سایه ی سنگین اقتدار بزرگ سال باید به تعلیمی گراییِ غلیظی تن دهد تا به نقطه ی غایی رشد مدنظر بزرگ سال دست یابد. کودک باید به هنجار شود و کدهای اخلاقی، دینی، فرهنگی و اجتماعی جامعه ی بزرگ سال را اجرا کند و همانند بزرگ سال سخن گوید و بیندیشد. کودک در جایگاه وسیله ای بازنمایی می شود که باید در سویه ی تجربه، آگا هی و جامعه پذیری محض گام بردارد. گرایشی به کودک زدایی به چشم می خورد که این گرایش با شیوه هایی مانند آموزش مستقیم، تن ندادن به گفت وگو با کودک، زیبایی شناسی زدایی، انتقال مستقیم کدهای اخلاقی، دینی و اجتماعی بزرگ سالانه، عاری بودن داستان ها از تخیل، عاطفه، بازی گونگی و شیطنت های کودکانه و رقیق کردن طنز اعمال می شود. به جز دو داستان پری کوچولو و روباه و خروس به دشواری می توان دیگر داستان ها را آثار کودکی دانست که بتوانند با کودک ارتباط گیرند. واژه های کلیدی: ایدن چمبرز، خواننده ی نهفته، داستان، کتاب های درسی فارسی دبستان، کودک.   * استادیار گروه آموزش و پرورش دانشگاه علامه طباطبائی Shokrollahzadeh.sue@atu.ac.ir تاریخ دریافت مقاله: 18/3/1400             تاریخ پذیرش مقاله: 9/9/1400
۴۷.

نمود معنویت در داستان های کودک کلر ژوبرت براساس نظریه ی آگاهی ارتباطی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ادبیات کودک سال سیزدهم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۲۵) 161 - 186

کلیدواژه‌ها: آگاهی ارتباطی دیوید هی ربکا نای کلر ژوبرت معنویت کودکان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۲ تعداد دانلود : ۲۵۵
نمود معنویت در داستان های کودک کلر ژوبرت بر اساس نظریه ی آگاهی ارتباطی   فاطمه قانع* محمدرضا نجاریان** مجید پویان***   چکیده معنویت یکی از موضوعاتی است که امروزه توجه پژوهشگران را حوزه ی ادبیات کودک و نوجوان به خود جلب کرده است. یکی از نظریات مطرح در حوزه ی روان شناسی کودک، نظریه ی آگاهی ارتباطی ربکا نای و دیوید هی است که معنویت و ابعاد آن را در ارتباط با کودکان بررسی می کند و ما از آن در تحلیل داستان کودک بهره برده ایم. در این نظریه پنج عنصر در بحث معنویت کودکان مطرح می شود: زمینه ها، شرایط، راهبردها، فرایندها و پیامدها. زمینه های ظهور معنویت کودکان در چهار حوزه ی ارتباطی آن ها صورت می گیرد: رابطه ی کودک با خدا، رابطه ی کودک با دیگران، رابطه ی کودک با جهان و رابطه ی کودک با خود. در این مقاله چهار اثر از کلر ژوبرت، یکی از نویسندگان مطرح حوزه داستان کودک، بر اساس چهار زمینه ی مطرح در نظریه ی آگاهی ارتباطی، نقد و بررسی می شود. بررسی ها نشان می دهد که ابعاد مختلف معنویت کودکان با نگاهی ظریف و هنرمندانه در آثار داستانی این نویسنده ی فارسی زبان نمود یافته است. واژه های کلیدی: آگاهی ارتباطی، دیوید هی، ربکا نای، کلر ژوبرت، معنویت کودکان.     * دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه یزد fateme.ghane@gmail.com ** استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه یزد reza.najjarian@gmail.com (نویسنده ی مسئول) *** استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه یزد pooyan@yazd.ac.ir تاریخ دریافت مقاله: 17/8/ 1399          تاریخ پذیرش مقاله: 21/4/1400    
۴۸.

بایسته های اقتباس در داستان های فلسفه برای کودکان از منظر کفایت فلسفی؛ نمونه ی تطبیقی و پژوهشی: دو رمان لیزا و لیلا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ادبیات کودک سال ۱۳ پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۲۶) 135-160

کلیدواژه‌ها: اقتباس داستان های فکری سعید ناجی کودک فیلسوف لیلا لیزا متیو لیپمن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۲ تعداد دانلود : ۱۱۳
بایسته های اقتباس در داستان های فلسفه برای کودکان از منظر کفایت فلسفی نمونه ی تطبیقی و پژوهشی: دو رمان لیزا و لیلا رقیه زمان پور* جهانگیر صفری** اسماعیل صادقی*** حمید رضایی**** چکیده سعید ناجی از فعالان برنامه ی فلسفه برای کودکان در ایران است که پژوهش های بسیاری را در این زمینه انجام داده است. یکی از آثار مهم او داستان کودک فیلسوف، لیلا است که آن را از داستان فلسفی لیزا، اثر متیو لیپمن، بنیان گذار فلسفه برای کودکان، اقتباس کرده است. او کوشیده است با ایجاد تغییراتی در محتوا و ساختار این داستان، آن را با عقاید و فرهنگ ما مطابقت دهد و به این منظور، ز روش های افزودن، حذف، تصفیه، تغییر عنوان، تغییر اسامی و معادل یابی واژگان بهره برده است. مقایسه ی این دو داستان، نشان می دهد که تأکید نویسنده بر بومی سازی، بر برخی از مؤلفه های کفایت فلسفی مانند مفاهیم فلسفی، گفت وگوی فلسفی، الگوسازی کندوکاو و ارتباط مباحث با تجارب زندگی کودکان تاثیرگذار بوده است، اما موجب گردیده است که داستان بومی شده از بعد کفایت فلسفی، ضعیف تر از پیش متن خود عمل کند. واژه های کلیدی: اقتباس، داستان های فکری، سعید ناجی، کودک فیلسوف، لیلا، لیزا، متیو لیپمن. * دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهرکرد dinkart63@gmail.com (نویسنده ی مسئول) ** استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهرکرد safari_706@yahoo.com *** استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهرکرد sadaghiesma@gmail.com **** دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور، تهران، ایران h.rezaie@pnu.ac.ir تاریخ دریافت مقاله: 3/12/1399 تاریخ پذیرش مقاله: 8/8/1400
۴۹.

نقش داستان در پرورش و تقویت مهارت پرسشگری کودک؛ بررسی موردی داستان حقیقت و مرد دانا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ادبیات کودک سال ۱۳ پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۲۶) 193-220

کلیدواژه‌ها: حقیقت و مرد دانا داستان کودک مهارت پرسشگری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۹ تعداد دانلود : ۱۲۳
نقش داستان در پرورش و تقویت مهارت پرسشگری کودک؛ بررسی موردی داستان حقیقت و مرد دانا علی شیروانی شیری* چکیده یکی از مهم ترین و بارزترین ویژگی های کودکان، پرسیدن پرسش های بی شمار در زمینه های گوناگون است. این ویژگی کودک که ریشه در کنجکاوی و حقیقت جویی وی دارد، از ویژگی های عمومی انسان است که در دوره ی کودکی بیشتر نمود دارد. هدف از این مقاله، تأملی در ویژگی پرسشگری کودک و چگونگی پرورش و جهت دهی این توانمندی از طریق داستان است. داستان های کودکان محمل و میدان گاه مناسب برای پرورش قدرت خلاقیت، تفکر، اندیشه ورزی و همچنین تقویت و جهت دهی به ویژگی پرسشگری کودک است. این تحقیق با رویکردی کیفی و با بررسی اسناد به گردآوری داده ها پرداخته است. مورد مطالعه در این پژوهش، داستان حقیقت و مرد دانا از بهرام بیضایی (1351) است که از این زاویه تحلیل می شود. یافته ها نشان می دهد که برخی از داستان های کودکان با خلق شکل و تجربه ای از زندگی، کودک را در معرض مجموعه ای از فرصت ها و موقعیت های هرچند ساختگی، اما به دقت طراحی شده قرار می دهند و برخی دیگر با دعوت از کودک به مشارکت در خلق معنای داستان، وی را پرسشگرانه و به طور فعال و مشارکت جویانه وارد فرایند خلق داستان می کنند و از این معناها نزد کودک تمرکززدایی می کنند. افزون بر این، نوع شخصیت پردازی ها، زاویه دید، وقایع و رخدادها، شیوه ی جلوه گری درون مایه، پی رنگ و... می تواند در ایجاد چالش ذهنی و ترغیب کودک به پرسشگری و دعوت از وی به مشارکت فعالانه در فرایند ساخت معنا در داستان یا مشایعت منفعلانه ی او مؤثر باشد. * استادیار گروه آموزشی علوم تربیتی دانشگاه فرهنگیان ali_shiravani@cfu.ac.ir تاریخ دریافت مقاله: 16/10/99 تاریخ پذیرش مقاله: 26/4/1400
۵۰.

بررسی میزان همسانی و ناهمسانی سلیقه ی کودکان و سلیقه ی داوران و منتقدان بزرگ سال کودک در گزینش کتاب های برتر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ادبیات کودک سال ۱۳ پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۲۶) 273-298

کلیدواژه‌ها: جشنواره پرخواننده کتاب های برگزیده کودک و نوجوان ملاک های سنجش همسانی و ناهمسانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۴ تعداد دانلود : ۱۲۲
بررسی میزان همسانی و ناهمسانی سلیقه ی کودکان و سلیقه ی داوران و منتقدان بزرگ سال کودک در گزینش کتاب های برتر* ناصر نیکوبخت* سمیه رضایی** چکیده صاحب نظران، منتقدان و داوران ادبیات کودک هرساله در جشنواره های گوناگون اقدام به انتخاب و معرفی آثار برگزیده می کنند؛ اما آیا انتخاب آنان با سلیقه ی کودک هم سازگار است؟ تاکنون هیچ پژوهش علمی شایسته ای در پیوند با این موضوع صورت نگرفته است. ازآنجاکه کانون پرورش فکری کودکان هر چند سال یک بار اطلاعات خود را به روز می کند؛ می توان به آثار پرخواننده یا به عبارتی پرخواننده ترین آثار کودک از سال 1385 تاکنون دست یافت. سؤال روشن تحقیق حاضر این است: آیا کتاب های کودک که از سوی منتقدان و داوران به عنوان کتاب های برتر، انتخاب شده اند، همان هایی هستند که مخاطبان کودک هم پسندیده و به آن ها اقبال نشان داده اند؟ در این مقاله پس از استخراج پرخواننده ترین آثار کانون پرورش فکری در بازه ی ده ساله و سپس آثار برگزیده از دیدگاه مننتقدان بزرگ سال، به مقایسه ی نتایج این دو گروه و نقد و بررسی آن پرداخته شده است. پس از بررسی و مقایسه ی نمونه ی موردی، افزون بر دستیابی به معیارهای کودکان و منتقدان آثار کودکانه در سنجش و انتخاب کتاب کودک، نوع این معیارها آسیب شناسی گردیده است. * استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تربیت مدرس n_nikoubakht@modares.ac.ir ** استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فرهنگیان s.rezaee@cfu.ac.ir (نویسنده ی مسئول) تاریخ دریافت مقاله: 14/7/1399 تاریخ پذیرش مقاله: 6/7/1400 * این پژوهش با حمایت صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران کشور انجام شده است.
۵۱.

تحلیل عنوان رمان های نوجوان (رمان هستی، زیبا صدایم کن و عاشقانه های یونس در شکم ماهی) از دیدگاه توصیفی ژرار ژنت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ادبیات کودک سال سیزدهم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۲۵) 289 - 312

کلیدواژه‌ها: رمان نوجوان زیبا صدایم کن عاشقانه های یونس در شکم ماهی عنوان کارکرد توصیفی ژنت هستی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۷ تعداد دانلود : ۱۸۸
تحلیل عنوان رمان های نوجوان (رمان هستی ، زیبا صدایم کن و عاشقانه های یونس در شکم ماهی ) از دیدگاه توصیفی ژرار ژنت سجاد نجفی بهزادی*   چکیده عنوان به مثابه عاملی پیرامتنی نقش مهمی در جذب مخاطب و خوانش متن دارد. این مؤلفه در آثار داستانی نوجوانان اهمیت و ارزش دوچندانی دارد. عنوان اثر باید به گونه ای هنرمندانه انتخاب شود تا بتواند کیفیت متن را به نمایش بگذارد. هدف این پژوهش، بررسی و تحلیل کارکرد توصیفی عنوان رمان های هستی ، زیبا صدایم کن و عاشقانه های یونس در شکم ماهی بر اساس نظریه ی برون متنی و درون متنی ژرار ژنت است. در این پژوهش عنوان رمان های گفته شده بر اساس نظریه ی ژار ژنت و کارکردهای توصیفی (مضمونی، کنایی، استعاری و..) بررسی و تحلیل شده اند. روش پژوهش، تحلیل کیفی محتوای آثار و شیوه ی گردآوری اطلاعات به صورت اسناد کتابخانه ای است. نتایج پژوهش نشان داد که رمان عاشقانه های یونس در شکم ماهی چندین کارکرد مهم دارد؛ کارکرد جذب کنندگی، کارکرد توصیفی از نوع استعاری و عنوانی برون متنی از کارکرد آن است. رمان های هستی و زیبا صدایم کن نیز به ترتیب کارکردی هویتی و مضمونی دارند. عنوان های برون متنی به دلیل ارجاع برخی از اطلاعات به پس زمینه ذهن مخاطب، نقش مهمی در مشارکت خواننده در داستان و مفاهیم آن دارند. واژه های کلیدی: رمان نوجوان، زیبا صدایم کن ، عاشقانه های یونس در شکم ماهی ، عنوان، کارکرد توصیفی ژنت، هستی .   * استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهرکرد najafi23ir@yahoo.com تاریخ دریافت مقاله: 1/10/1399             تاریخ پذیرش مقاله: 12/4/1400
۵۲.

در تقابل با انگاره ی غالب: تأملی بر کتاب های تصویری دو دوست و طوطی و بازرگان از منظر فمینیسم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ادبیات کودک سال ۱۳ پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۲۶) 161-192

کلیدواژه‌ها: تصویرگری دو دوست طوطی و بازرگان فمینیسم کتاب تصویری مرجان وفائیان هدی حدادی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۳ تعداد دانلود : ۹۰
در تقابل با انگاره ی غالب: تأملی بر کتاب های تصویری دو دوست و طوطی و بازرگان از منظر فمینیسم مریم سرابی داریان* علی بوذری** چکیده اوج گیری جنبش اجتماعی فمینیسم در دهه های شصت و هفتاد میلادی ابعاد گوناگون دنیای هنر را به چالش کشیده است. توجه فمینیست ها به هنر پیامد منطقی تعهد اصلی فمینیسم یعنی پرداختن به نگرش هایی است که زنان و مردان درباره ی موقعیت زنان در جامعه ی عصر خود داشته اند. هنر برآمده از این جنبش، با تفسیر و ابطال تعمدانه ی معنای تمامی ارزش های زیبایی شناختی سنتی و با به چالش کشیدن مفهوم هسته ی مرکزی هنر و تمرکز قدیمی تاریخ هنر بر نقاشی و معماری و مجسمه سازی، به جنبش های مهم هنری پیوسته و خود باعث ایجاد جنبش هایی در درون آن نیز شده است. تصویرگری نیز به عنوان شاخه ای از هنرهای تجسمی که هم در گفتن داستان و هم در به اشتراک گذاری اطلاعات و به همان میزان در درک ما از دنیای مدرن نقش اساسی برعهده داشته است ، از این امر مستثنی نیست. این پژوهش در پی پاسخ به این پرسش است که نظریه های فمینیستی چگونه در آثار هنری معاصر به ویژه در زمینه ی تصویرسازی بازتاب یافته است. در این راستا در حوزه ی تصویرسازی کتاب های کودکان از میان آثار دو تصویرگر ایرانی کتاب دو دوست از هدی حدادی و کتاب طوطی و بازرگان از مرجان وفائیان که رویکردهای فمینیستی در آن ها به چشم می خورد، به عنوان نمونه انتخاب شدند. نتیجه ی این مطالعه نشان می دهد که رویکرد فمینیستی را در آثار این دو تصویرگر با فراتررفتن از کلیشه های جنسیتی و مطرح کردن مسائلی همچون قدرت انتخاب و فاعلیت زنان، ارتباط زن-زن و زن-طبیعت، حضور زنان در عرصه ی عمومی و جایگاه شغلی زنان در ارتباط با ساختار قدرت می توان دید. * کارشناس ارشد ارتباط تصویری و تصویرسازی دانشگاه هنر تهران maryamsarabi.d@gmail.com ** استادیار گروه ارتباط تصویری و تصویرسازی دانشگاه هنر تهران ali_boozari@hotmail.com (نویسنده ی مسئول) تاریخ دریافت مقاله: 15/9/1399 تاریخ پذیرش مقاله: 12/4/1400
۵۳.

تحلیل عناصر زبان عامه در قصه های مجید(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ادبیات کودک سال ۱۳ پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۲۶) 1-24

کلیدواژه‌ها: تشبیه تکرار ریتم قصه های مجید کنایه لحن موسیقی نثر هوشنگ مرادی کرمانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۹ تعداد دانلود : ۱۲۵
تحلیل عناصر زبان عامه در قصه های مجید زهره احمدی پور اناری* موسی غنچه پور** چکیده قصه های مجید مهم ترین اثر هوشنگ مرادی کرمانی است که در ایران و جهان پرآوازه گشته است. این کتاب 39 قصه دارد و به زبانی عامیانه و با نثری آمیخته از تعابیر و کنایات مردمی نوشته شده است. افزون بر جذابیت های داستانی قصه های مجید، زبان و بیان آن هم, مخاطب کودک و نوجوان را خشنود و مسرور می سازد. نگارندگان باتوجه به این پرسش که مرادی کرمانی چه نوع نثری را برای مخاطب کودک و نوجوان خود برگزیده، قصه های مجید را بررسی کرده اند. این پژوهش که با روش توصیفی تحلیلی انجام شده است، نشان داد که زبان قصه ها همانند اصل قصه ها، ساده، عامیانه، خوش آهنگ، برخوردار از بلاغتی طبیعی و سرشار از فرهنگ مردمی است. نویسنده به خوبی از ظرفیت های زبان عامیانه، به ویژه «کنایه» بهره برده است. در عبارات و جمله های کتاب، عناصر موسیقی ساز به کار رفته؛ از جمله تکرار که در نام آواها و اتباع و تعبیرات عامیانه دیده می شود و نویسنده از آن برای ایجاد موسیقی نثر، لحن و ریتم مناسب قصه استفاده کرده است. در قصه های مجید، جمله هایی وصفی دیده می شود که به دلیل داشتن معنای نزدیک و دور، می توان آن ها را توصیف کنایه ای نامید. در این مقاله فواید بلاغی استفاده از کنایه و نیز ویژگی تشبیه در قصه های مجید بررسی شده است. * استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فرهنگیان ahmadypoor@yahoo.com (نویسنده ی مسئول) ** استادیار زبان شناسی دانشگاه فرهنگیان ghonchepour@yahoo.com تاریخ دریافت مقاله: 3/7/1399 تاریخ پذیرش مقاله: 13/6/1400
۵۴.

بازخوانی مؤلفه های مدرنیته در آثار محمدرضا شمس(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ادبیات کودک سال سیزدهم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۲۵) 1 - 24

کلیدواژه‌ها: الیناسیون تفکر انتقادی کلیشه زدایی محمدرضا شمس مدرنیسم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۷ تعداد دانلود : ۱۵۶
بازخوانی مؤلفه های مدرنیته در آثار محمدرضا شمس       چکیده مدرنیسم به عنوان جنبشی بزرگ به ایجاد تحول عظیمی در عرصه ی هنر و ادبیات منجر شد که این تحول به حوزه ی ادبیات کودک و نوجوان نیز راه پیدا کرد. محمدرضا شمس از نویسندگانی است که قصد دارد کودکان و نوجوانان جامعه را با واقعیت های دنیای مدرن آشنا سازد؛ به همین دلیل این نویسنده مؤلفه های عصر نو را با فرم روایی و داستانی برای این قشر از مخاطبان بیان می کند. این پژوهش بر آن است تا جامعه ی مخاطبان را با قلم متفاوت محمدرضا شمس که هم گام با فضای مدرنیستی و متناسب با تغییر ذائقه ی کودکان است، آشنا سازد. روش پژوهش تحلیل محتوای قیاسی با رویکرد توصیفی تحلیلی است. این پژوهش درصدد است به بررسی مؤلفه های برجسته ی معنایی مدرنیته از جمله تفکر انتقادی، الیناسیون و کلیشه زدایی در آثار شمس بپردازد. نتایج پژوهش بر این است که محمدرضا شمس در آثار خود بی عدالتی های جامعه از جمله فساد اداری در نظام بروکراسی و مردسالاری را به بوته نقد می گذارد و بر آن است که مخاطب را با واقعیت های تلخ جامعه آشنا سازد؛ از سوی دیگر زندگی امروز افراد جامعه توأم با ازخودبیگانگی است که شمس این مؤلفه را در قالب تنهایی و مرگ، بحران هویت و زمان پریشی به نمایش می گذارد. ادبیات مدرنیستی با نگاهی متفاوت درصدد جلب نظر خوانندگان خاص است؛ از این رو با استفاده از بداعت، خلاقیت و هنجارشکنی، مخاطبان خاص خود را می طلبد. از همین روست که شمس از شخصیت هایی بهره می گیرد که از هم نوعان خود متمایز هستند، بنابراین شخصیت ها با ایدئولوژی ابرقهرمانی و مستقلانه درصدد انجام مأموریت خود می شوند و با جسارت در جویندگی به اجرای امور و هدف می اندیشند.  واژه های کلیدی: الیناسیون، تفکر انتقادی، کلیشه زدایی، محمدرضا شمس، مدرنیسم.         تاریخ دریافت مقاله: 30/7/1399          تاریخ پذیرش مقاله: 7/10/1399    
۵۵.

خوانش رمان نوجوانِ این وبلاگ واگذار می شود بر اساس اصول نقد لاکانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ادبیات کودک سال سیزدهم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۲۵) 211 - 238

کلیدواژه‌ها: رمان این وبلاگ واگذار می شود ساحت خیالی ساحت نمادین نقد لاکانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۶ تعداد دانلود : ۱۳۱
خوانش رمان نوجوانِ این وبلاگ واگذار می شود بر اساس اصول نقد لاکانی   ایوب مرادی*   چکیده رویکرد لاکانی در نقد ادبی معاصر شاخه ای از نقد روان شناسانه است که تلاش می کند روند شکل گیری سوبژکتیویته در فرد را مطابق با الگوی ژاک لاکان، روان شناس مشهور فرانسوی بررسی کند. لاکان فرایند فردیت را عبور سوژه از ساحت خیالی به ساحت نمادین می داند. در ساحت خیالی، فرد خردسال میان خود و دیگری و ذهن و عین تفاوتی قائل نیست و در اتحادی وهمی با جسم مادر به سر می برد. پس از گذار از دوره ی ادیپی، اتحاد خیالی کودک و مادر با ورود پدر از هم می گسلد و کودک وارد ساحت نمادین می شود. ساحت نمادین، فضای حاکمیت قانون پدر است. کودک با فراگیری زبان و درونی کردن بسیاری از قوانین اجتماعی، شرایط زیست در این ساحت را کسب می کند؛ اما هیچ گاه نمی تواند از هجوم یادمان های شیرین اتحاد دوران خیالی در امان بماند. این پژوهش در پی آن است تا با روش تحلیل محتوا و به کارگیری اصول نقد لاکانی، فرایند فردیت را در شخصیت «زال» قهرمان رمان این وبلاگ واگذار می شود بررسی نماید. زال در خردسالی مادر را از دست می دهد و در ابتدای نوجوانی پدرش او را ترک می کند. این موضوع باعث می شود که حضور او در ساحت نمادین همواره از سوی رؤیاهای شیرین ساحت خیالی با تهدید مواجه شود. ازهمین رو برای بازیابی شیرینی آمیختگی با مادر در دوران خیالی، ابژه های دیگری را برای رهایی از حس فقدان، جانشین مادر می کند. نبود پدر نیز که در الگوی لاکان، حضورش لازمه ی رسیدن به ثبات هویت در دوران نمادین است، باعث سرگردانی و تعلیق همیشگی او در میان دالّ های متعدد ساحت نمادین است. واژه های کلیدی: رمان این وبلاگ واگذار می شود، ساحت خیالی، ساحت نمادین، نقد لاکانی.     * استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور تهران ayoob.moradi@gmail.com (نویسنده ی مسئول) تاریخ دریافت مقاله: 21/2/1399           تاریخ پذیرش مقاله: 14/1/1400  
۵۶.

بررسی و تحلیل تکنیک های انضباطی گفتمان قدرت و شیوه های مقاومت کودک در نمایش نامه ی دیکته غلامحسین ساعدی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ادبیات کودک سال سیزدهم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۲۵) 239 - 264

کلیدواژه‌ها: ساعدی کودک قدرت مقاومت دیکته

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۹ تعداد دانلود : ۱۹۰
  بررسی و تحلیل تکنیک های انضباطی گفتمان قدرت و شیوه های مقاومت کودک در نمایش نامه ی دیکته غلامحسین ساعدی   سارا مطوری* فرامرز خجسته ** مصطفی صدیقی ***     چکیده کودکی، مفهومی برساخته ی تاریخ و متأثر از گفتمان های گوناگون است. نمایش نامه یکی از بسترهایی است که می توان برای بازشناخت این تصویر و مفهوم در دوره ای خاص از آن بهره برد؛ زیرا نمایش نامه ها همچون دیگر آثار هنری، همراهی یا تقابل گفتمان ها را می توانند نشان دهند. غلامحسین ساعدی در نمایش نامه ی دیکته (1347ش) جدال دو گفتمان را که یکی متأثر از گفتمان قدرت و دیگری تحت تأثیر گفتمان مقاومت است به تصویر می کشد. گفتمان قدرت خواهان کودکی منقاد است و در این راه نهاد مدرسه با بهره گیری از تکنیک های انضباطی، تداوم بخش این گفتمان اند. گفتمان مقاومت نیز از ابزار و شیوه های گوناگونی بهره می برد؛ کودک در این نمایش نامه در میانه ی جدال این دو گفتمان است. این پژوهش با بهره گیری از آرای فوکو، تکنیک های انضباطی و منقاد ساز و شیوه های مقاومت و مبارزه ی کودک، این نمایش نامه را بررسی کرده و مشخص شد که گفتمان قدرت از تکنیک هایی مثل مرزبندی، ایجاد ترس از عاقبت بد و طرد، تهدید و تشویق برای به اطاعت واداشتن کودک سود می جوید. در مقابل کودک از شیوه هایی همچون سکوت و نافرمانی، پرسش گری و عصیان، خنده و استهزاء برای مقاومت استفاده می کند. واژه های کلیدی: دهه ی چهل، ساعدی، کودک، قدرت، مقاومت، نمایش نامه ی دیکته.       * دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه هرمزگان saramatoori1981@gmail.com (نویسنده ی مسئول) ** دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه هرمزگان faramarz.khojasteh@gmail.com *** دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه هرمزگان navisa_man@yahoo.com تاریخ دریافت مقاله: 19/12/1399         تاریخ پذیرش مقاله: 1/3/1400     ی خاص از آن بهره برد؛ چرا که نمایش نامه ها همچون دیگر آثار هنری، همراهی یا تقابل گفتمان ها را می توانند نشان دهند. غلامحسین ساعدی در نمایش نامه دیکته (1347)جدال دو گفتمان را که یکی متأثر از گفتمان قدرت و دیگری تحت تأثیر گفتمان مقاومت است به تصویر می کشد. گفتمان قدرت خواهان کودکی منقاد است و در این راه نهاد مدرسه با بهره گیری از تکنیک های انضباطی، تداوم بخش این گفتمان اند. گفتمان مقاومت نیز از ابزار و شیوه های گوناگونی بهره می برد؛ کودک در این نمایش نامه در میانه جدال این دو گفتمان است. با روش تحلیل محتوای کیفی و بهره گیری از آرای فوکو، تکنیک های انضباطی و منقاد ساز و شیوه های مقاومت و مبارزه کودک بررسی و مشخص شد که گفتمان قدرت از تکنیک هایی مثل مرزبندی، ایجاد ترس از عاقبت بد و طرد، تهدید و تشویق برای به اطاعت واداشتن کودک سود می جوید. درمقابل کودک از شیوه هایی همچون سکوت و نافرمانی، پرسش گری و عصیان، خنده و استهزاء برای مقاومت استفاده می کند.
۵۷.

جستاری در کارکرد نمادین رنگ و انواع دلالت های آن در شعر کودک و نوجوان دهه ی شصت تا هشتاد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ادبیات کودک سال سیزدهم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۲۵) 25 - 54

کلیدواژه‌ها: آشنایی زدایی رنگ های نمادین شعر کودک و نوجوان نمادهای مرسوم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۸ تعداد دانلود : ۱۶۴
رنگ ها ورای ظاهر خود، مفاهیم گوناگونی دارند و تکیه گاه افکار و احساسات نمادین به شمار می آیند. نماد، مخاطب را به درنگ بر معنای شعر وا می دارد و لذت مشارکت در خلق معنای متن را فراهم می کند. این مقاله به بررسی اشعار کودک و نوجوان از چشم انداز نماد رنگ و توجه به این امر که کدام رنگ ها در شعر کودک و نوجوان در موقعیت نمادین قرار دارند و چه مفاهیمی را القا می کنند، پرداخته است. پس از انتخاب نُه شاعر کودک و نوجوان، از میان 134 مجموعه شعری که دسترسی به آن ها ممکن شده است، تنها در 32 مجموعه، رنگ هایی با ویژگی نمادین مشاهده شده است. این مقاله، به روش توصیفی تحلیلی، ضمن بیان فراوانی هرکدام از رنگ های نمادین در شعر شاعران منتخب و همچنین بیان بسامد آن ها در هرکدام از گروه های سنی (ب، ج، د و ه)، دلالت های هر رنگ را در اشعار مدّنظر، بررسی و با شعر کهن و معاصر مقایسه کرده و میزان تازگی یا تداول آن ها را نشان می دهد. نتایج این بررسی نشان می دهد که رنگ های سیاه، سفید، سبز و سرخ در شعر کودک و نوجوان بیش از رنگ های دیگر، ویژگی نمادین یافته اند؛ سیاه برای بیان ظلمت فقر، گمراهی، ظلم و خفقان به کار رفته است. سفید، پاکی و معصومیت، امید و آگاهی را القا می کند و سبز، رنگ طبیعت، امید، امنیت و بیانگر مفاهیم مذهبی است. رنگ سرخ نیز با مفهوم شهید و شهادت، زیبایی، عشق، شرم و گاه تشویش گره خورده است. بیشتر نمادهای رنگ در این حوزه، نمادهای مرسوم شعر فارسی اند. از میان شاعران منتخب نیز بیوک ملکی، جعفر ابراهیمی، مصطفی رحمان دوست و قیصر امین پور، از نمادهای رنگ بیش از بقیه شاعران بهره گرفته اند.  
۵۸.

بازتولید انگاره های گفتمان سنتی جنسیت در نوشته های کودکان و نوجوانان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ادبیات کودک سال سیزدهم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۲۵) 135 - 160

کلیدواژه‌ها: انگاره های جنسیتی ایدئولوژی تحلیل انتقادی گفتمان فرکلاف عروسک سخنگو نویسندگان کودک و نوجوان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۰ تعداد دانلود : ۱۶۱
بازتولید انگاره های گفتمان سنتی جنسیت در نوشته های کودکان و نوجوانان فاطمه فرشچی* قدرت اله طاهری**   چکیده نشریه ی عروسک سخنگو از سال ۱۳۶۸ در لابه لای مطالب فرهنگی ادبی خود اقدام به انتشار دست نوشته های کودکان و نوجوانان در قالب داستان و انشا با محوریت موضوعات معین کرده است. در این نوشته ها، خوانندگان کودک در هیأت نویسنده ظاهر شده اند. این متن ها از ابعاد گوناگون درخور تحلیل هستند. در پژوهش حاضر، به این مسئله پرداخته شده است که کودکان در روایات و داستان های خویش هویت جنسیتی شان را چگونه بازتاب می دهند. با استفاده از رویکرد تحلیل انتقادی گفتمان نورمن فرکلاف متن های خودنوشت کودکان در سه سطح توصیف، تفسیر و تبیین برای نشان دادن چگونگی بازنمایی هویت جنسیتی آنان بررسی و تحلیل شده اند. یافته های پژوهش بیانگر آن است که با وجود تحولاتی که در لایه های آشکار و پنهان جامعه ی ایرانی به وجود آمده و تا اندازه ای انگاره های جنسیتی را تغییر داده است، همچنان هویت جنسیتی کودکان و نوجوانان بیشتر متأثر از کلیشه های سنتی بازتولید می شود. به عنوان نمونه، پسران در نوشته های شان هویت برتر اجتماعی را به نمایش می گذارند و دختران نیز احساس فرودستی را در مقایسه با پسران بازتاب می دهند. پسران خود را در موقعیت های کنشگرانه به تصویر می کشند و دختران، تمایل دارند نقش های جنسیتی تعریف و تثبیت شده ی اجتماعی از زنان را بروز دهند. این نمونه ها خود تابعی از اثرات ایدئولوژی های پنهان و آشکار مردسالارانه ی حاکم بر جامعه و خانواده های ایرانی است. واژه های کلیدی : انگاره های جنسیتی، ایدئولوژی، تحلیل انتقادی گفتمان، فرکلاف، عروسک سخنگو، نویسندگان کودک و نوجوان.   * کارشناس ارشد ادبیات کودک و نوجوان دانشگاه شهید بهشتی fatima.farshchi@hotmail.com (نویسنده ی مسئول) ** دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید بهشتی ghodrat66@yahoo.com تاریخ دریافت مقاله: 18/4/1399           تاریخ پذیرش مقاله: 6/3/1400  
۵۹.

تحلیل گفتمان انتقادی رمان شب های بی ستاره بر اساس دیدگاه فرکلاف(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ادبیات کودک سال سیزدهم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۲۵) 187 - 210

کلیدواژه‌ها: رویکرد انتقادی شب های بی ستاره فرکلاف گفتمان زن ستیز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۵ تعداد دانلود : ۱۴۸
تحلیل گفتمان انتقادی رمان شب های بی ستاره بر اساس دیدگاه فرکلاف   محمد مجوزی * تارا اکبرزاده**   چکیده این پژوهش به بررسی مؤلفه های زن ستیز در رمان شب های بی ستاره نوشته ی مرضیه ی نفری از دیدگاه تحلیل انتقادی نورمن فرکلاف می پردازد. در این رویکرد، مناسبات بین گفتمان ها و نهادهای قدرت، با بررسی ساختارهای زبان در کنار بافت تولید متن در سه سطح تحلیل می شود: ۱. بررسی ساخت های زبانی چون واژگان، ضمایر، قیود، نحوکلام، و... (سطح توصیف)۲ . بررسی بافت تولید متن (سطح تفسیر)۳. تحلیل مناسبات بین قدرت و ایدئولوژی (سطح تبیین). نتایج نشان می دهد تقلیل زنان نه تنها در روساخت زبان بلکه در لایه های زیرین ساختارهای زبان هم نهادینه شده است. بررسی بافت متن نشان می دهد گفتمان ضد زن در دهه ی شصت به دلیل ایدئولوژهای ارزشی مدار (انقلاب و جنگ) شدت بیشتری داشته است. در سطح تبیین، نویسنده سعی دارد تا نشان دهد چگونه ساختار قدرت، گفتمان ضد زن را در جامعه رواج و آن را طبیعی جلوه می دهد، آن چنان که به باور درونی زنان تبدیل می شود. ازآنجایی که در ساختار حقوقی و کیفری جامعه، قانونی برای خشونت خانگی علیه زنان وجود ندارد، نهاد های قدرت گفتمان ضد زن را حمایت می کنند تا مانع توزیع قدرت در میان زنان گردند. این تحقیق به روش توصیفی تحلیلی و با تکیه بر تحلیل نمونه های در متن انجام شده است. واژه های کلیدی: رویکرد انتقادی، شب های بی ستاره، فرکلاف، گفتمان زن ستیز.   * استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه زابل Momojavey@yahoo.com ** دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه سیستان و بلوچستان Akbarzadeh.tara@gmail.com (نویسنده ی مسئول) تاریخ دریافت مقاله: 27/7/1399         تاریخ پذیرش مقاله: 4/2/1400
۶۰.

رویکردی فرهنگی به هویت در ترجمه ی ادبیات نوجوان: مطالعه ی موردی رمان خورشید هم یک ستاره است(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ادبیات کودک سال ۱۳ پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۲۶) 245-272

کلیدواژه‌ها: ترجمه ی ادبیات نوجوان دست کاری رویکرد فرهنگی نظام چندگانه هویت فرهنگی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۳ تعداد دانلود : ۱۰۰
رویکردی فرهنگی به هویت در ترجمه ی ادبیات نوجوان: مطالعه ی موردی رمان خورشید هم یک ستاره است زهره قرائی* شیرین شب انگیز ** چکیده ادبیات یکی از عوامل مؤثر در رشد فکری کودک و نوجوان است. با وجود اینکه در ایران ادبیات ترجمه شده سهم بزرگی از آثار کودک و نوجوان را تشکیل می دهد، مطالعات چندانی در رابطه با ابعاد مختلف آن انجام نشده است. در پژوهش حاضر به بررسی ترجمه های یک رمان نوجوان از منظر مؤلفه های هویت فرهنگی پرداخته شده است. طبق تعریف هالیدی، عناصر هویت فرهنگی در رمان شناسایی شد. سپس دو ترجمه ی فارسی آن بررسی شد تا با انتخاب رویکردی فرهنگی، مؤلفه هایی مشخص شوند که بیشتر دستخوش دست کاری شده بودند. بررسی ها نشان داد که مهم ترین مؤلفه های هویت فرهنگی در رمان بررسی شده زبان، غذا، حرفه و تحصیلات، رویکردهای هستی شناختی و روابط هستند. بررسی ترجمه ها نشان داد که از میان مؤلفه ها، زبان بیشتر دستخوش دست کاری شده است؛ زیرا لهجه های اجتماعی که در رمان، نسل اول مهاجران به آمریکا و همچنین نوجوانان را نشان دار می کنند در ترجمه تبدیل به زبان استاندارد شده اند. به علاوه، گرچه محتوای جنسی رمان در ترجمه ها به طور کلی حفظ شده بود، اما با تکنیک های حذف، خلاصه سازی و تلطیف تا حدی دستخوش تغییر گردیده بود. این مشاهده، با درنظرگرفتن رویکردهای هستی شناختی شخصیت ها که در تعارض با رویکرد غالب در جامعه ایران است، ولی در ترجمه ها معمولاً بدون دست کاری منتقل شده است، تأییدکننده ی این ادعاست که سخت گیری ها در ترجمه ی آثار، کم رنگ تر از تألیف هستند. برای بررسی تأثیر دست کاری ها بر کلیّت ترجمه، مشاهدات از منظر مفهوم «آمیختگی» هومی بابا به بحث گذاشته شد تا نقش لهجه ی اجتماعی در هویت فرهنگی برجسته شود. درنهایت، باتوجه به جایگاه ادبیات ترجمه شده ی نوجوان در ایران، نظام چندگانه ی روند حاضر توجیه شد. * استادیار مطالعات ترجمه دانشگاه کاشان zgharaei@kashanu.ac.ir (نویسنده ی مسئول) ** کارشناس ارشد مطالعات ترجمه دانشگاه شیخ بهایی shirinsh.1395@gmail.com تاریخ دریافت مقاله: 20/2/1400 تاریخ پذیرش مقاله: 22/5/1400

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان