جغرافیا و برنامه ریزی منطقه ای

جغرافیا و برنامه ریزی منطقه ای

جغرافیا و برنامه ریزی منطقه ای سال نهم زمستان 1397 شماره 1 (پیاپی 33) (مقاله علمی وزارت علوم)

مقالات

۱.

حکمروایی خوب روستایی راهکاری جهت مدیریت منابع آب کشاورزی، مورد مطالعه: روستاهای شهرستان قوچان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: حکمروایی خوب روستایی مدیریت منابع آب کشاورزی روستا های شهرستان قوچان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 200 تعداد دانلود : 134
جهت رسیدن به پایداری در بخش کشاورزی نیاز به مدیریت های نوین منابع آب به منظور حفاظت و استفاده بهینه از این منبع حیاتی می تواند گامی موثر در برنامه های پایداری باشد، لذا یکی از راههای رسیدن به مدیریت منابع آب کشاورزی، حکمروایی خوب روستایی است. در این پژوهش به دنبال بررسی حکمروایی خوب روستایی در مدیریت منابع آب کشاورزی در روستا های شهرستان قوچان پرداخته شده است. روش تحقیق تحلیلی می باشد، جهت انجام تجزیه و تحلیل اطلاعات از نرم افزار SPSS و مدل فازی ممدانی استفاده شده است. نتایج مدل فازی ممدانی نشان داد، در اسنتاج سطح حکمروایی خوب روستایی در مدیریت منابع آب کشاورزی مقدار نافازی نهایی به عنوان خروجی سیستم استنتاج فازی در نرم افزار متلب برابر است با 39/0 که سطح استفاده کم را بر اساس شاخص های حکمروایی خوب روستایی مورد بررسی شرح می دهد که در میان این شاخص ها پس از تعیین تابع عضویت و نرمال سازی داده ها طیف اهمیت را به ترتیب شاخص پاسخگویی، مسئولیت پذیری،توافق جمعی،عدالت و برابری و قانومندی، شفافیت و باز بودن و مشارکت جویی دریافت نموده اند. در ادامه نیز با استفاده از آزمون تحلیل مسیر به اثرات مستقیم و غیرمستقیم هر یک از شاخص های حکمروایی خوب روستایی در مدیریت منابع آب کشاورزی پرداخته شد، نتایج نشان داد، شاخص توافق جمعی با ضریب Beta به دست آمده 657/0، شاخص شفافیت و باز بودن با ضریب Beta  به دست آمده 432/0، به ترتیب بالاترین و پایین ترین اثرات مستقیم استفاده از حکمروایی خوب روستایی در مدیریت منابع آب کشاورزی است.
۲.

تحلیل نابرابری های فضایی براساس شاخص های بهداشت و درمان (مطالعه موردی: شهرستان های استان تهران)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: نابرابری های فضایی بهداشت و درمان تکنیک های تصمیم گیری چند معیاره تهران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 647 تعداد دانلود : 355
یکی از راههای تبیین نابرابرها و عدم تعادل ناحیه ای و بررسی توسعه انسانی- اجتماعی مطالعه شاخص های بهداشت و درمان در سطح نواحی یک منطقه جغرافیایی است. بررسی و ارزیابی شاخص های بهداشت و درمان و پراکندگی نامناسب آنها در سطح شهرستانهای یک استان، نشان از بی توجهی به عدالت فضایی در برنامه ریزی های ناحیه ای است. باتوجه به اهمیت نقش توزیع مطلوب امکانات و شاخص های بهداشتی در توسعه انسانی و بهبود کیفیت زندگی و در نهایت  توسعه پایدار شهری و ناحیه ای، در این پژوهش هدف تحلیل فضایی نابرابریهای ناحیه ای درسطح شهرستانهای استان تهران مورد نظر است.روش پژوهش اکتشافی تحلیلی بوده و در آن از مدل های تاپسیس، ویکور و ساو، مدل کپ لند و رگرسیون وزن دار جغرافیایی استفاد شده است. جامعه آماری این پژوهش 14 شهرستان استان تهران بوده است. داده های آماری مشتمل بر 57 شاخص از بخش بهداشت و درمان بوده که از آمار نامه 1390 استان تهران استخراج شده اند. یافته های پژوهش نشان می دهد که شاخص های بهداشت و درمان در سطح استان تهران از توزیع متوازن و متعادلی برخودار نیستند. براساس سطح بندی نهایی،شهرستان های تهران و فیروزکوه در سطح بسیار برخوردار، دماوند، شمیرانات و رباط کریم در سطح برخوردار، پیشوا، پاکدشت و ری در سطح نیمه برخوردار قرار گرفتند. در مقابل شهرستان های اسلامشهر، شهریار و ورامین در سطح محروم و ملارد، قدس و بهارستان در سطح بسیار محروم بوده اند. همچنین نتایج حاصل از رگرسیون جغرافیایی نشان داد که رابطه بین میزان جمعیت و پراکنش شاخص ها در تهران، شمیرانات، فیروزکوه، دماوند، پاکدشت، رباط کریم مثبت و در پیشوا، ورامین، ری، اسلامشهر، بهارستان، شهریار، ملارد و قدس منفی است که نشان می دهد نابرابری های فضایی بسیار بالایی در سطح منطقه ای وجود داشته و الگوی توزیع با عدالت فضایی تناسب ندارد. بنابراین لازم است توزیع متعادل به منظور کاهش و کنترل مهاجرت ها و پیامدهای ناگوار آن مد نظر قرار گیرد.
۳.

تعامل مفهوم هویّت با مفاهیم فضایی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: هویت مکان فضا مقیاس مرز قلمرو

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 26 تعداد دانلود : 957
هویّت که عامل شناسایی خود در برابر دیگری است، از یک سو نشانگر شباهت هاست و از سوی دیگر نمایانگر تفاوت ها. هویّت را می توان به عنوان یک مفهوم روان شناختی، فرهنگی و نیز جغرافیایی معرّفی کرد که وجهه، ادراک، وظایف و تعاملات فرد با دیگران را پی ریزی می کند به طوری که هویّت، ادراک شکل گرفته در افراد از پدیده های جغرافیایی را تثبیت و تقویت می کند. هدف مقاله حاضر آن است که با بررسی تعاریف و ویژگی های مفهوم هویّت، رابطه این مفهوم با شاخص های اساسی علم جغرافیا و به طور اخص با مفاهیم فضایی سیاسی ارزیابی و مورد مطالعه قرار گیرد.  بسته به ماهیت نظری پژوهش، از روش توصیفی تحلیلی و با بهره گیری از منابع دست اول و معتبر لاتین و فارسی برای انجام آن استفاده شده است.  حال سوال اساسی پژوهش این است که بیشترین تعامل هویّت با کدام مفاهیم فضایی سیاسی است؟ به نظر می رسد که هویّت، مفهومی ذهنی است که نقش مهمی در شکل دادن به تصاویر ذهنی و ادراک انسان از مفاهیم فضایی نظیر مکان، فضا، مقیاس، ملّت، قلمرو و مرز دارد و به عبارتی هویّت با پدیده های عینیِ جغرافیایی در تعامل مداوم و مستمر است . یافته های مقاله نشان می دهد که هویّت «مکانی» بخش زیربنایی هویّت افراد و گروه ها است که از طریق دیگر مکان ها یعنی «فضا»های وابستگی، بستری برای فعالیّت ها و رفتارهای انسانی در «مقیاس»های مختلف می باشد. در این بین «مرز»های هویّتی منجمله مقوله هویّت ملّی و به تعاقب آن «قلمرو» ملّی مطرح می شود که آن گاه اعمال حاکمیّت، قدرت و نظارت انحصاری بر پهنه مشخصی از سرزمینِ باهویّت اعمال می شود. جان کلام آنکه مفهوم ذهنیِ هویّت با مفاهیم عینی و فضایی جغرافیایی سیاسی رابطه تنگاتنگ و ارگانیک دارد و دائماً همدیگر را معنا می بخشند و یکدیگر را بازتولید می کنند. فلذا هویّت با مشخص کردن خود و دیگری در ترکیب با مفاهیم فضایی موجب وابستگی و پیوند فرد و گروه های اجتماعی در مقیاس های فضایی مختلف به قلمروهای جغرافیایی می شود.
۴.

ارزیابی شرایط اقلیم گردشگری شهرهای منتخب استان اصفهان بر اساس شاخص های اقلیم گردشگری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: اقلیم گردشگری شاخص های اقلیم گردشگری آسایش حرارتی استان اصفهان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 383 تعداد دانلود : 949
امروزه در پیشرفت صنعت گردشگری عوامل مختلفی تاثیر گذار هستند که یکی از مهم ترین پارامترها، شرایط اقلیمی مقصد گردشگری می باشد. اقلیم و گردشگری ارتباط تنگاتنگی با هم دارند به طوری که اقلیم با تاثیر گذاری بر منابع محیطی، طول مدت و کیفیت توریسم، سلامتی گردشگران، تجارب شخصی گردشگران و انتخاب و تصمیم گیری برای سفر را تحت تاثیر قرار می دهد. شاخص های مختلفی برای بررسی وضعیت اقلیم گردشگری ارائه شده است. هدف این پژوهش ارزیابی شرایط و ویژگی های اقلیمی در توسعه فرآیندهای گردشگری در استان اصفهان می باشد که شاخص های اقلیم گردشگری در دوره های 2009 تا 2013 را بررسی نمودیم. یافته های به دست آمده از مدل های اقلیمی و مقایسه نتایج با شرایط واقعی جوی اصفهان نشان می دهد که شاخص های TCI، PET و PMW نسبت به بیکر قدرت تبیین کنندگی بهتری دارند. نتایج نشان می دهد که شرایط زیست اقلیمی شهر اصفهان در ماه های مختلف سال متفاوت بوده است. طبق محاسبات صورت گرفته در هر 5 ایستگاه بر اساس شاخص های مورد بررسی، ماه های آپریل، می، سپتامبر و اکتبر بالاترین مقادیر عددی شاخص TCI شهر اصفهان را نمایش داد که دارای شرایط ایده آل می باشند. بر اساس شاخص بیکر ماه های می، آپریل، سپتامبر و اکتبر دارای هوای مطبوع و ملایم است و انسان با پوشش معمولی احساس راحتی می کند و هم چنین بر اساس شاخص های PET و PMW شرایط آسایش برای گردشگر در ماه سپتامبر فراهم می باشد. در واقع می توان اذعان داشت که اغلب روش ها ماه سپتامبر را بهترین ماه از لحاظ آسایش اقلیمی دانسته که انسان در این ماه احساس آسایش می کند و در ماه های ژانویه، فوریه و دسامبر که از ماه های سرد هستند، اقلیم استان تحت تاثیر سامانه های اقلیمی است که شرایط نامطلوبی در این ماه ها وجود دارد و انسان در طی این ماه ها احساس عدم آسایش می کند.
۵.

بررسی مسائل ژئوپلیتیکی تأثیرگذار افغانستان بر امنیت ایران (مطالعه موردی ترانزیت مواد مخدر و ناامنی مرزی)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ژئوپلیتیک افغانستان امنیت ایران ترانزیت مواد مخدر ناامنی مرزی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 402 تعداد دانلود : 731
ژئوپلیتیک ایران پیوند ناگسستنی ای با همسایگان دارد و می توان گفت که بسیاری از مسائل و چالش های ژئوپلیتیکی ایران ریشه در کشورهای پیرامونی دارند. هدف این مقاله بررسی مسائل ژئوپلیتیکی تأثیرگذار افغانستان به ویژه ترانزیت مواد مخدر و ناامنی مرزی بر امنیت ایران است. سؤال اصلی مقاله این است که ژئوپلیتیک افغانستان در حوزه مواد مخدر و ناامنی مرزی چگونه امنیت ایران را متأثر ساخته است؟ نتایج این مقاله نشان می دهد که ایران شاهراه ژئوپلیتیکی منطقه خاورمیانه است به نحوی که چالش های ژئوپلیتیکی کشورهای پیرامونی تأثیر چشمگیری بر امنیت و ناامنی آن دارند. کشور افغانستان به دلیل ساختار سیاسی، امنیتی و قومی غیر منسجم، غیرمتمرکز و غیر ملی و نیز اقتصاد سیاه و غیر شفاف و مبتنی بر کشت، تولید و صادرات مواد مخدر به شدت امنیت ملی ایران را در حوزه اقتصادی و مرزی با ناامنی مواجهه ساخته است. با توجه به این مقدمه در این مقاله تلاش خواهد شد با استفاده از منابع کتابخانه ای و نیز مقالات علمی و پژوهشی به تحلیل و تبیین مسائل ژئوپلیتیکی تأثیرگذار افغانستان به ویژه ترانزیت مواد مخدر و ناامنی مرزی بر امنیت ایران پرداخته شود.
۶.

بررسی سیکل های تجاری سیاسی در شهرداری ها(مطالعه موردی استان خوزستان)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: سیکل های تجاری سیاسی الگوی ور پنل شهرداری استان خوزستان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 100 تعداد دانلود : 342
امروزه مطالعه بخشهای مختلف اقتصادی بخصوص با رویکرد سیکلهای تجاری گسترش زیادی پیدا کرده است. رفتار اقتصادی دولتهای مرکزی و یا ایالتی قبل از برگزاری انتخابات از جمله موضوعاتی است که تحت عنوان سیکلهای تجاری سیاسی مطالعه می گردد. مطالعه بر رفتار دولتهای محلی و یا شهرداریها نیز از جمله حوزه هایی است که از دهه هشتاد آغاز شده است. هدف این مطالعات بررسی رفتار شهرداریها قبل از انتخابات شورای شهر به منظور اثر گذاری بر چینش آرا می باشد. در این مطالعه به بررسی و برآورد سیکل های تجاری سیاسی با موضوع اثر انتخابات بر روی هزینه ای عمرانی شهرداریهای بیست شهر استان خوزستان با استفاده از الگوی ورپنل پرداخته شده است. بودجه شهرداریها و متغیر دامی انتخابات به عنوان متغیرهای مستقل و هزینه عمرانی شهرداریها متغیر وابسته این الگو می باشند. نتایج حاصل از برآورد الگو نشان می دهد که نمیتوان با قطعیت وجود سیکلهای تجاری سیاسی را  برای شهرداریها متصور بود.  
۷.

مکان یابی ساختگاه سد زیرزمینی در حوضه آبریز رودخانه گز در استان هرمزگان با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: سد زیرزمینی مکان یابی رودخانه گز سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 462 تعداد دانلود : 507
در اغلب نقاط ایران که دارای اقلیم خشک و نیمه خشک است، مدیریت منابع آب زیرزمینی از اولویت خاصی برخوردار است .یکی از راههای مفید در تأمین آب مورد نیاز بخشهای مختلف در این مناطق و مقابله با بحران خشکسالی، کمک به افزایش ذخایر آب زیرزمینی است .موضوع اصلی این تحقیق مکانیابی سدهای زیرزمینی در حوضه آبریز رودخانه گز در استان هرمزگان است. براین اساس، با استفاده از تحلیل ها و آنالیز های منطقه ای، مدل های ارتفاعی رقومی، اطلاعات ماهواره ای، خصوصیات هیدرولوژیکی، زمین شناسی و هواشناسی در نرم افزار های مناسب به خصوص GIS بصورت سنجش از دور، مورد بررسی قرار گرفت. براساس نتایج بدست آمده از تحقیق  سه سایت بعنوان گزینه مناسب جهت احداث ساختگاه سدزیرزمینی  معرفی گردیده است.  پس از بررسی های اولیه و بازدید صحرایی از محل سایت های پیشنهادی، سایت شماره (2) بعنوان سایت مستعد و دارای اولویت اول انتخاب گردید. این سایت به لحاظ زمین شناسی، بر روی واحدهای ماسه سنگی و کنگلومرایی و اندکی شیلی ماسه ای درشت دانه با نفوذپذیری خوب قرار دارد. رسوبات کواترنر شامل آبرفت ها و تراسهای آبرفتی نیز در حاشیه پهنه سیلابی رودخانه گز با نفوذپذیری قابل قبول دیده می شوند. شیب سطحی رودخانه 5/2 % ارزیابی گردید که به لحاظ توپوگرافی، مستعد احداث سد زیرزمینی است. حجم آبگیری مخزن سایت پیشنهادی در هر نوبت برابر با 777600 متر مکعب برآورد و مخزن سد در مدت حدود 69 روز پر خواهد شد. لذا با مدیریت مناسب، امکان آبگیری 4-3 نوبت در سال وجود دارد. بدین ترتیب حجم آبگیری سالانه سد در 4 نوبت، حدود 3.110.400 متر مکعب برآورد می شود.
۸.

پهنه بندی اقلیمی استان هرمزگان با استفاده از روشهای کلاسیک(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: پهنه بندی اقلیمی استان هرمزگان شاخص کلاسیک دما بارش

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 450 تعداد دانلود : 342
شناسایی ویژگیهای طبیعی هر منطقه به خصوص آب و هوا می تواند در امر برنامه ریزی و آمایش سرزمین نقش مهمی ایفا نماید و باعث پیشرفت آن گردد. استان هرمزگان در جنوب کشور قرار گرفته و از نظر بارش، ضعیف و دمای هوا نسبتاَ بالا می باشد. در این پژوهش سعی گردیده که برای شناسایی نواحی اقلیمی استان به چند شاخص طبقه بندی سنتی مشهور مانند دمارتن، گورزنیسکی، تورنث ویت، آمبرژه، سلیانینوف، ایوانف و دکتر کریمی پرداخته شود و جایگاه مناطق استان در طبقه بندی سنتی مشخص گردد. روش تحقیق به کار رفته در این مطالعه توصیفی – تحلیلی می باشد داده های مورد نیاز از ایستگاه هواشناسی هفت شهرستان حاجی آباد، میناب، قشم، بندرلنگه، رودان، جاسک و بندرعباس طی سال های 1381 تا 1395 جمع آوری شد. بر اساس محاسبات انجام شده برای تعیین نوع اقلیم استان هرمزگان شاخص دمارتن یک نوع اقلیم و شاخص های گورزنیسکی، تورنث ویت، سلیانینوف، ایوانف و دکتر کریمی دو نوع اقلیم و شاخص آمبرژه چهار نوع اقلیم را برای مناطق مختلف استان نشان می دهد. در بیشتر شاخص ها سه شهرستان میناب، حاجی آباد و رودان دارای اقلیم یکسان و دو شهرستان بندرلنگه و جاسک نیز از نظر اقلیمی دارای شباهت بیشتری هستند.
۹.

تبیین الگوی مکان یابی پایگاههای مدیریت بحران در شهر گرگان با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: پایگاههای مدیریت بحران مکان یابی فرایند تحلیل سلسله مراتبی سیستم اطلاعات جغرافیایی شهر گرگان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 444 تعداد دانلود : 187
با توجه به اینکه کشور ایران از کشورهای بلا خیز دنیا به شمار می رود، لذا برنامه ریزی پیش از وقوع بحران از مسائل مهمی است که باید در برنامه کار سازمانهای متولی چون مدیریت شهری، سازمان پیشگیری از حوادث و سایر نهادها و سازمانهایی که هریک به نحوی در اداره و مدیریت شهرها اثرگذارند، قرار گیرد. مدیریت بحران با بهره گیری گسترده از کلیه عوامل مؤثر در بهینه سازی اقدامات و کاهش خسارات ناشی از بحرانها و مقابله هوشمندانه و برنامه محور با آن پدید آمده است. در سالهای اخیر احداث پایگاههای پشتیبانی مدیریت بحران در دستور کار سازمان پیشگیری و مدیریت بحران در کشور قرار گرفته است. یکی از موارد قابل توجیه قبل از احداث این پایگاهها، مطالعه، بررسی و انتخاب مکان جغرافیایی مناسب برای استقرار این نوع کاربری هاست. در این پژوهش مکان یابی پایگاههای مدیریت بحران در شهر گرگان مورد مطالعه قرار گرفته است. به این منظور در مرحله نخست پارامتر ها و معیارهای مؤثر در مکان یابی این پایگاهها شناسایی و تدوین شده اند  و با استفاده از مبانی نظری فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP)به محاسبه وزن معیارها با استفاده از نرم افزار EXOERT CHOICE  پرداخته شده است و سپس با توجه به قابلیت سیستم  اطلاعات جغرافیایی (GIS) به عنوان تحلیلگر مکانی در حل مسائل پیچیده شهری و تعریف معیارهای مورد نظر به صورت لایه های اطلاعاتی، از توانایی این سیستم جهت آماده سازی، تلفیق و تحلیل لایه ها  بهره گرفته شده است و در نهایت مکان مناسب برای استقرار این پایگاهها ارائه شده است.
۱۰.

تحلیلی بر عوامل موثر بر نظام مدیریت شهری کلانشهر تهران در راستای مدیریت یکپارچه شهری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مدیریت شهری مدیریت یکپارچه شهری مدیران شهری توانمندسازی تهران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 797 تعداد دانلود : 464
امروزه مدیریت کلانشهرها، با توجه به رشد بی رویه آنها که باعث تخریب محیط زیست و ایجاد مسائل اجتماعی و فرهنگی و اقتصادی عدیده ای شده است ، که نیاز به باز نگری در سیستمهای مدیریتی و قوانین حاکم بر آن ها را دارد. کلانشهر در بسیاری از کشورهای در حال توسعه از دید بسیاری از کارشناسان به مثابه سیاه چاله هایی قلمداد می گردند، که باعث بلعیدن انرژی و سرمایه ملی می گردد، که باید ضرورت توجه به مدیریت شهری واحد را در آنها در اولویت قرار داد. شهر به مثابه سیستم یکپارچه ای است که باید مدیریت آن نیز یکپارچه باشد، و در اینجا می توان از اصلاح مدیریت واحد و یکپارچه شهری استفاده کرد، چون که مدیریت واحد صرفه جویی در هزینه های شهری را به دنبال دارد. هدف از پژوهش حاضر، تحلیل عوامل موثر بر نظام مدیریت شهری کلانشهر تهران در راستای مدیریت یکپارچه شهری است. پژوهش حاضر به دلیل ایجاد درک و دانشی کاربردی برای مدیران در حوزه مدیریت شهری در کلانشهر تهران و مدیریت یکپارچه شهری بر مبنای هدف از نوع پژوهش های کاربردی و بر مبنای ماهیت داده ها و نحوه گردآوری، از نوع پژوهش های توصیفی-پیماشی به شمار می رود. جامعه آماری پژوهش کارشناسان و متخصصان در حوزه مدیریت شهری در شهر تهران هستند. که بر اساس مدل مفهومی و به صورت تحلیل مسیر عوامل موثر بر ساختار مدیریت شهری و تأثیرات آنها مشخص شد و آنچه حائز اهمیت است نقش کلیدی مشارکت شهروندان در مدیریت یکپارچه شهری از دیدگاه پاسخگویان می باشد. که با توجه به نتایج جدول سوات برای کلانشهر تهران؛ اجماع مسئولان محلی در کلیت لزوم توسعه شهری و ضرورت هماهنگی بین سازمانی، قانونمداری سازمانها و ممانعت از دخالت گروههای غیرمرتبط در وظایف آنان(در سطح ملی و محلی)، الزام به رعایت قوانین و  همچنین تغییر آن با توجه به نیازهای روز، پذیرش شمول مردم و فرصت بخشی به آنان در راستای مشارکت در سرنوشت خود و ایجاد زمینه ها و فرصت های بیشتر جهت استفاده از پتانسیلهای بخش خصوصی در اجرای امور پیشنهاد می شود.
۱۱.

کاربست قاعده فقهی و حقوقی لاضرر و لاضرار در راستای امنیت ملی، حقوق شهروندی و توسعه گردشگری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: امنیت ملی حقوق شهروندی توسعه گردشگری قاعده لاضرر و لاضرار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 239 تعداد دانلود : 89
امنیت ملی، حقوق شهروندی و توسعه گردشگری از جمله بنیان های اساسی حیات سیاسی، اجتماعی و اقتصادی جوامع بشری در قرن بیست و یکم به شما می روند که البته دارای دو دسته ملزومات نرم افزاری و سخت افزاری هستند. حقوق عموماً و فقه به ویژه در کشورمان از ملزومات نرم افزاری امنیت ملی، حقوق شهروندی و گردشگری به شمار می روند. یکی از قواعدی که دارای پتانسیل مناسبی برای ارتقای امنیت ملی، حقوق شهروندی و گردشگری در کشورمان است قاعده فقهی و حقوقی لاضرر و لاضرار است. سؤال اصلی مقاله حاضر این است که قاعده فقهی و حقوقی لاضرر و لاضرار چگونه می تواند در راستای امنیت ملی، حقوق شهروندی و توسعه گردشگری نقش آفرینی نماید؟ فرضیه ای را که برای پاسخ گویی به این پرسش در صدد آزمون آن هستیم این است که به نظر می رسد تأمین امنیت ملی و حقوق شهروندی و نیز توسعه گردشگری نیازمند به وجود آمدن احساسی همگانی و درونی از امنیت هم در داخل و هم در خارج است و این هدف تنها از طریق ابزارهای مادی و عینی امنیتی تأمین نمی شود و قاعده لاضرر و لاضرار می تواند با برنامه ریزی در سطح خرد و کلان به این هدف یاری رساند. نتایج این مقاله نیز نشان می دهد که کاربست قاعده فقهی حقوق لاضرر و لاضرار در حوزه متغیرهای مذکور می تواند هزینه های برنامه ریزی و سیاست گذاری را کاهش و ضمن کاستن از مشکلات اجرایی به ارتقای امنیت ملی، حقوق شهروندی و توسعه گردشگری یاری رساند. با توجه به این مقدمه در این مقاله تلاش خواهد شد با استفاده از منابع کتابخانه ای به تحلیل و تبیین نتایج کاربست قاعده فقهی و حقوقی لاضرر و لاضرار در حوزه های امنیت ملی، حقوق شهروندی و توسعه گردشگری پرداخته شود.
۱۲.

ارزیابی و برنامه ریزی مجتمع های صنعتی سبز به عنوان ابزاری برای توسعه پایدار صنعتی (نمونه موردی: مجتمع صنعتی سبز شهرستان کرج)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مجتمع صنعتی سبز بوم شناسی صنعتی مجتمع صنعتی سبز کشاورزی شهرستان کرج

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 612 تعداد دانلود : 789
در طی قرن گذشته، برخلاف اصول پارادایم توسعه پایدار، فرایند جهانی شدن و رقابت بین المللی سبب شکل گیری یک مسابقه نامحدود برای رشد اقتصادی میان کشورها گردیده است. مواجهه با اثرات منفی چنین رشد اقتصادی (مبتنی بر تولید و مصرف انبوه)، در کنار گسترش توجهات جهانی به مسائل زیست محیطی و ظهور مفاهیمی نظیر تولید پاکیزه، بوم شناسی صنعتی و مشاغل سبز، موجب شده بسیاری از کشورها، مجتمع های صنعتی سبز را به عنوان یکی از ابزارهای تحقق پارادایم توسعه پایدار در زمینه توسعه صنعتی مورد توجه قرار دهند. از این رو، هدف کلی این مقاله "برنامه ریزی یک مجتمع صنعتی سبز متناسب با ویژگی ها، امکانات و محدودیت های شهرستان کرج" می باشد. تحقیق از نوع پژوهش های کاربردی و به شیوه اکتشافی انجام گرفته است. محدوده مطالعه شهرستان کرج است و داده های مورد استفاده همگی داده های ثانویه هستند که به روش اسنادی جمع آوری و تحلیل شده اند. نتایج تحقیق نشان می دهند که با توجه به قابلیت ها و محدودیت های شهرستان کرج، از میان انواع مجتمع های صنعتی سبز، مجتمع صنعتی سبز کشاورزی برای این شهرستان مناسب می باشد. با توجه به ترکیب بهینه صنایع برای دستیابی به بیش ترین هم افزایی ها در تبادلات آب، انرژی و مواد فرعی و نیز با درنظرگرفتن روندهای گذشته صنعت و کشاورزی شهرستان، این مجتمع با مساحت حدود 160 هکتار شامل مجتمع تبدیل پسماند، خوشه فرآوری موادغذایی، خوشه تولیدکنندگان متراکم مواد غذایی، مزارع و باغات پشتیبان و موسسات آموزشی و برای اشتغال حدود 3000 نفر برنامه ریزی شده و می تواند از سه جنبه تبادل آب، مواد فرعی سیستم و انرژی، به بسته شدن اکوسیستم صنعتی کمک کند و در کنار آن، مزایای شناخته شده کشاورزی شهری را نیز فراهم سازد.
۱۳.

واکاوی نقش تصاویرذهنی در ایجاد حس تعلق در محلات (مطالعه موردی: محله شتربان شهر تبریز)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تصاویر ذهنی حس تعلق فضای شهری محله شتربان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 546 تعداد دانلود : 729
محیط شهر به عنوان منبع و نشانه های تصاویر ذهنی وخاطرات به صورت برجسته ای شکل پذیر است وهر فرد با توجه به تصوراتی  که از محیط شهری دارد نسبت به آن حس تعلق می کند. بنابراین شناخت عواملی که منجر به ارتباط محیط شهری با ادراکات ذهنی می گردند امری ضروری است که عدم توجه به آن منجر به گسست فرهنگی می شود و رابطه ای که بین تصورات ذهنی به عنوان امری ثابت و ساختار فیزیکی شهری به عنوان امری متغیر وجود دارد بستری متعادل بین شهر و افراد ایجاد می کند که سبب حضور مردم درآن می شود. پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش تصاویر ذهنی در ایجاد حس تعلق به محله و رابطه آن با میزان حس تعلق و وابستگی به محله تاریخی شتربان تبریز به عنوان نمونه موردی انجام گرفته است. روش تحقیق در این پژوهش به صورت «توصیفی- تحلیلی» می باشد و شیوه گردآوری اطلاعات به صورت بررسی های میدانی و با استفاده از پرسشنامه می باشد. باتوجه به اهداف وسوأل های تحقیق ، از ضریب همبستگی پیرسون و آزمون Tتک نمونه ای و نرم افزار SPSS استفاده شده است. نتایج بدست آمده نشان می دهد بین تصویر ذهنی شهروندان وحس تعلق رابطه مستقیم و معناداری وجود دارد (آزمون دو دامنه،05/0>P،384 n=،64/0r= ).و با توجه به اینکه تصاویر ذهنی کالبدی (001/0 = p و 44/4= t)، تصاویر ذهنی اجتماعی (029/0 = p و 20/2 = t) و تصاویر ذهنی معنایی (001/0 = p و 27/9 = t) بر حس تعلق دارای تاثیر مثبت معنی داری هستند بعد تصاویر ذهنی معنایی با ضریب استاندارد شده (بتا) 47/0 بیشترین تاثیر را بر حس تعلق دارد.همچنین میزان حس تعلق در محله شتربان به طور معنی دار ی بالاتر از حد متوسط می باشد.
۱۴.

سنجش مولفه های موثر بر رضایتمندی ساکنین از محیط سکونت در بافت های فرسوده و تاریخی (نمونه موردی: محله سرشور شهر مشهد)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: رضایتمندی تاپسیس بافت فرسوده و تاریخی محله سرشوق

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 989 تعداد دانلود : 18
به جرات می توان گفت همه بخش های درگیر در زندگی انسان در رضایتمندی او از زندگیش خلاصه می شود و متاسفانه محلات بافت قدیمی در سطح نازلی از این حیث قرار دارند. محله سرشور در مرکز تاریخی کلانشهر مشهد از جمله بافتهای ارزشمند تاریخی و در عین حال فرسوده ای است که مواجهه با معضلاتی چون فرسودگی کالبدی، ناکارآمدی عملکردی، مشکلات زیست محیطی و  . . . به شدت بر میزان رضایتمندی ساکنین در آن تاثیر گذاشته است. از این رو هدف این پژوهش سنجش مولفه های اثر گذار بر میزان رضایتمندی در بافت می باشد. روش تحقیق تحلیلی – توصیفی و از نوع کاربردی – توسعه ای است. گردآوری اطلاعات به دو صورت کتابخانه ای-اسنادی (بررسی طرح ها و مکتوبات موجود و...) و میدانی-پیمایشی (مشاهده، مصاحبه، پرسشنامه و ...) انجام گرفته است تعداد پرسشنامه ها با استفاده از روش کوکران برابر 80 عدد برآورد گردید و بصورت تصادفی ساده بین ساکنین توزیع و جمع آوری شد. تحلیل اطلاعات جمع آوری شده با روش تاپسیس صورت گرفته است. یافته های این تحقیق نشان داد که در بین عوامل موثر در ارتقای میزان رضایتمندی در بافت "تمایل به حضور در مراسم مذهبی" با 7116/0 ، دسترسی به مراکز خرید روزانه و هفتگی با امتیاز 649/0 و کیفیت دسترسی به حمل و نقل عمومی با ضریب 6158/0 از جمله عواملی هستند که می توانند در ارتقای شاخص های رضایتمندی در محله سرشوق نقش آفرین باشند. یافته ها مبین این است که حوزه بلافصل و فراگیر محلات نیز تاثیر مستقیمی در رضایتمندی و جهت گیری جهان بینی ساکنین محلات دارند در این راستا بحث های ایدئولوژی در مورد محله مذکور صادق است و گزینه تمایل به حضور در مراسم مذهبی بیشترین امتیاز را کسب نموده است.
۱۵.

تحلیل شاخص های حکمروایی خوب در باز آفرینی شهری از منظر ساکنان محله (مطالعه موردی: محله تجریش)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: شاخص حکمروایی خوب بازآفرینی شهری محله تجریش

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 133 تعداد دانلود : 655
بسیاری از شهرهای کشور با مشکل بافت فرسوده روبرو هستند. از این رو برای حل مشکل و بازآفرینی بافت های فرسوده رویکردهایی مورد استفاده قرار گرفتند، که صرفا کالبدی بوده و ابعاد مختلف اجتماعی، فرهنگی و فضایی کمتر در نظر گرفته شده است. از رویکردهای جدید که به فعالیت کنشگران اجتماعی در فرآیند بازآفرینی اشاره دارد، رویکرد حکمروایی خوب شهری است. با تاکید بر این نگرش، در این تحقیق سعی شده است تا سطح شاخص های حکمروایی خوب شهری، در فرآیند بازآفرینی محله تجریش مورد بررسی قرار گیرد. روش تحقیق از نوع توصیفی- تحلیلی و برای گردآوری داده ها از دو روش کتابخانه ای و میدانی استفاده شده است. همچنین اطلاعات حاصل از پرسشنامه ها در محیط نرم افزاری SPSS با روش های آمار توصیفی و آمار استنباطی (آزمون های T تک نمونه ای و فریدمن) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج بدست آمده نشان می دهد، وضعیت حکمروایی خوب در فرآیند بازافرینی تجریش نامطلوب قرار دارد و بیشترین میانگین را شاخص های مسئولیت پذیری و کارآمدی و شاخص های قانونمداری و چشم انداز استراتژیک با کمترین میانگین در پایین ترین رتبه قرار گرفته اند.
۱۶.

تحلیلی بر عوامل و فرایندهای کلان اقتصادی، زیست محیطی و مدیریتی موثر بر زیست پذیری شهری (مورد پژوهش: محله های منطقه 12 شهر تهران)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: زیست پذیری عوامل خرد و کلان محله منطقه 12 شهر تهران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 112 تعداد دانلود : 747
توسعه روزافزون جمعیت شهری و کاهش کیفیت شرایط زیست در شهرها از یک سو و جایگزینی رویکردهای کیفی به جای توجه به استانداردهای کمی از سوی دیگر باعث طرح و رونق یافتن موضوعاتی نظیر زیست پذیری شهری شده است که در مقیاس ها، قلمروها و ابعاد مختلف قابل بررسی است. بر خلاف روش معمول مطالعات در زمینه زیست پذیری که آن را حاصل شرایط و وضعیت کنونی یک مکان می داند، ایده پژوهش حاضر بر اساس قبول زیست پذیری به عنوان پدیده ای تبعی و منتج از ماهیت عواملی است که تحولات شهر و شهرنشینی را شکل می دهند. از این رو نظر به محدوده مکانی مورد مطالعه که منطقه12 شهر تهران می باشد شناخت و درک زیست پذیری بخش مرکزی شهر تهران منوط به بازشناسی عوامل و فرایندهای تحول نظام شهری تهران در کلیت خود و دگرگونی های بخش مرکزی این شهر به طور خاص است. نتیجه تحقیق که بر پایه مطالعات کتابخانه ای و میدانی (تکمیل پرسشنامه به روش نمونه گیری گلوله برفی از اساتید برجسته دانشگاهی و کارشناسان متخصص و منتخب شهرداری منطقه 12 شهر تهران) و آزمون فریدمن برای سنجش میزان اثرگذاری گویه ها انجام شده است نشان می دهد عوامل کلان همچون بسط روابط سرمایه داری، ورود ایران به تقسیم کار جهانی، اقتصاد مبتنی بر نفت، صنعتگرایی، مدرنیزم، تصمیمات، قوانین و طرح های شهری، تحولات جمعیتی و عوامل محیطی ، برخی از مهم ترین عوامل شکل دهنده به تحولات شهر و شهرنشینی تهران و بالتبع وضعیت زیست پذیری بخش مرکزی و منطقه 12 آن است. از این رو وضعیت زیست پذیری یک مکان را می توان به عواملی فراتر از عوامل خرد محلی نسبت داد.
۱۷.

برنامه ریزی راهبردی گردشگری فرهنگی شهر سنندج با بهره گیری از تکنیک Meta- Sowt(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: گردشگری فرهنگی سنندج متاسوات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 994 تعداد دانلود : 486
گردشگری که به عنوان یکی از مهمترین راه های توسعه و رشد اقتصادی در جهان به شمار می رود، در ایران به دلایل فراوان هنوز جایگاه واقعی خود را پیدا نکرده است. در این میان، شهر سنندج علی رغم جاذبه های کم نظیر گردشگری فرهنگی ، نتوانسته است هماهنگ با این قابلیت های بسیار بالا، صنعت گردشگری خود را متحول سازد.. این پژوهش با هدف توسعه ی راهبردی گردشگری فرهنگی شهر سنندج برای نخستین بار مدل راهبردی Meta-Sowt را در مطالعات گردشگری فرهنگی معرفی کرده است. متاسوات بر مبنای تئوری مبتنی بر منابع می باشد. این تئوری بر این باور است که منابع و قابلیت های منحصر به فرد، عامل اصلی مزیت رقابتی مستمر و پایدار را شکل می دهند. بر این اساس مقاصد گردشگری فرهنگی می توانند با برنامه ریزی راهبردی و شناخت منابع فرهنگی نسبت به رقبا، مزیت های رقابتی پایدار را شناسایی نمایند. در این پژوهش گردشگری فرهنگی شهر سنندج در دو سطح ملی و منطقه ای در رقابت با مقصدهای رقیب، مورد بررسی قرار گرفت. روش این پژوهش توصیفی – تحلیلی است. ابزار پژوهش پرسشنامه مبتنی بر تکنیک متا سوات می باشد که با نظر خواهی از 80 متخصص داده های پژوهش گرد آوری شد .نتایج پژوهش نشان داد، مهم ترین رقیب ملی گردشگری فرهنگی شهر سنندج، شهر شیراز و مهم ترین رقیب منطقه ای شهر همدان می باشد. مهم ترین منبع گردشگری شهر سنندج موسیقی و پوشاک سنتی است. در بین عوامل خارجی افزایش انگیزه سرمایه گذاری دارای بالاترین ضرورت و قدرت است، امنیتی بودن منطقه دارای ضرورت بالا و قدرت متوسط است، تنوع و غنا بخشیدن به اقتصاد محلی، ایجاد تعادل منطقه ای و توجه بیشتر شهر و شورای شهر دارای قدرت بالا و ضرورت کمی هستند.
۱۸.

مدیریت هواپیماهای مستعمل در ایران با رویکرد حفظ منابع و کاهش ردپای کربن(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: پسماند صنایع هوایی هواپیمای مستعمل بازیابی ردپای کربن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 396 تعداد دانلود : 168
در هر سال نزدیک به 400 فروند هواپیما در سراسر جهان از رده خارج می شوند. بدلیل توسعه صنعت حمل و نقل هوایی این تعداد بطور مداوم در حال افزایش است و انتظار می رود که تعداد هواپیماهای خارج از رده طی 20 سال آینده به 12000 تا 14000 برسد. یکی از بزرگترین مشکلات برای هواپیماهای مستعمل چگونگی از رده خارج کردن آنها است. هدف از انجام این تحقیق بررسی گزینه های مناسب مدیریت هواپیماها در مرحله پایان حیات با تمرکز بر گزینه بازیافت فلزات (آلومینیوم) به لحاظ اثرات محیط زیستی و اقتصادی آن بوده است. لذا در این مطالعه ابتدا به تجزیه و تحلیل وضعیت فعلی ناوگان هوایی کشور پرداخته شده. سپس مقدار آلومینیوم قابل بازیافت از هواپیماهای خارج از رده، میزان ذخیره انرژی و کاهش انتشارات CO2 در نتیجه بازیافت آلومینیوم و همچنین ارزش اقتصادی آلومینیوم قابل بازیافت محاسبه گردیده است. یافته ها حاکی از آن بود که با بازیابی آلومینیوم از هواپیماهای خارج از رده در ناوگان هوایی کشور، صرفه جویی در انرژی به میزان MJ 157358565.616، کاهش انتشارات CO2 به میزان kg 12539971.392 و سود مالی به میزان 194830064000 ریال حاصل می گردد. با توجه به فراهم آوردن مزایای قابل توجه محیط زیستی و اقتصادی، بازیافت مواد و قطعات هواپیما گزینه مناسب برای مدیریت هواپیماها در مرحله پایان حیات به نظر می رسد.
۱۹.

نقش اماکن تاریخی- فرهنگی در توسعه گردشگری (مطالعه موردی: آرامگاه شمس تبریزی در شهر خوی)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: شمس تبریزی گردشگری شهرخوی آزمون پیرسون اماکن تاریخی - فرهنگی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 925 تعداد دانلود : 564
صنعت گردشگری،صنعتی درآمدزا است که موجب ایجاد کارآفرینی درگستره محلی و ملی می شود و درنهایت توسعه اقتصادی،اجتماعی و فرهنگی را در پی دارد و موجب ایجاد رشد در بخش ملی می شود. یکی از مهم ترین عوامل توسعه گردشگری برخورداری شهرها از پتانسیل ها و جاذبه های قوی در این زمینه می باشد.پژوهش حاضر که به منظور ارزیابی و بررسی پتانسیل آرامگاه شمس تبریزی در توسعه گردشگری و جذب گردشگر در شهر میانه اندام خوی صورت گرفته است،به لحاظ ماهیت از نوع پژوهش های کاربردی توسعه ای که روش گرد آوری داده های آن روش اسنادی و مطالعات کتابخانه ای همچنین پیمایش میدانی با استفاده از پرسش نامه محقق ساخته و مشاهده است.جمعیت آماری تحقیق گردشگران شهر خوی در تابستان ۱۳۹۶بوده و نمونه ها به صورت تصادفی ساده – در دسترس انتخاب،و در مجموع تعداد ۲۰۰ پرسشنامه توزیع،تکمیل و جمع آوری شد.تحلیل داده ها در دو سطح توصیفی و استنباطی با استفاده از نرم افزار SPSS و آزمون های   one sample t- testو ضریب همبستگی پیرسون صورت گرفت که برای تحلیل توسط نرم افزار  پس از حذف پرسشنامه های مخدوش و ناقص تعداد ۱۸۵ پرسشنامه کامل جهت ارزیابی مورد تایید قرار گرفت.یافته های پژوهش حاکی از آن است که وجود آرامگاه شمس تبریزی در شهر خوی به عنوان بزرگترین ظرفیت در جذب گردشگران داخلی و خارجی بسیار موثر بوده و این مقبره،کانون فرهنگی بسیار قوی در این شهرستان برای توسعه گردشگری می باشد.
۲۰.

تبیین پیامدهای کالبدی تغییرات کاربری اراضی کشاورزی در روستاهای بخش خمام شهرستان رشت در دو دهه اخیر(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: پیامد کالبد تغییرکاربری اراضیکشاورزی روستا بخشخمام

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 851 تعداد دانلود : 513
تغییر کاربری اراضی کشاورزی توجه برنامه ریزان را به رعایت نکات اصول توسعه پایدار روستایی معطوف می دارد . کاربری اراضی کشاورزی از مهم ترین اجزای ساختار اکولوژیک می باشد که باعث استمرار فرایندهای اکولوژیک در سکونتگا ه ها می گردد . با تغییر کاربری اراضی کشاورزی پیامدهایی از قبیل اقتصادی،مدیریتی برنامه ریزی، محیطی، اجتماعی و فیزیکی کالبدی به وجود می آید که در این تحقبق با هدف سنجش تغییرات کاربری اراضی کشاورزی و پیامدهای کالبدی در بخش خمام در دو دهه اخیر صورت گرفته است . بدین منظور با به کارگیری روش تحقیق توصیفی - تحلیلی، روش جمع آوری اطلاعات اسنادی و میدانی، فن مشاهده بوده و سوال اساسی براین محور بوده است که پیامدهای کالبدی سکونتگاههای روستایی ناحیه مطالعاتی متاثر از تغییر کاربری اراضی زمین کدامند؟ بدین سان ابتدا تغییرات کاربری های اراضی کشاورزی در طی مشاهدات میدانی استخراج گردید، همچنین نقشه تحولات کاربری اراضی نواحی روستایی بخش خمام طی سالهای 75،85،95  توسط نرم افزار GIS ترسیم و نیز تحلیل کاربری اراضی ساخته شده،کشاورزی و جنگلی در طی این سالها انجام و نیز مصاحبه ای از دهیاران وشوراهای اسلامی بخش در زمینه تغییرات کاربری اراضی کشاورزی بعمل آمد نتایج نشان می دهد نتیجه این بررسی نشان داد که اراضی زیادی اختصاص به خانه های دوم یافته است بطوریکه مشاهدات میدانی و خروجی های پرسشنامه بیانگر آن است که سطح وسیعی از باغات و اراضی زراعی به خصوص در روستاهای بزرگتر و روستاهای هدف گردشگری تغییر کاربری داده و تبدیل به خانه های دوم ، شهرک های توریستی شده است . همچنین یافته ها بیانگر آن است که بیشتر اثرات گردشگری بر اراضی باغی و زراعی می باشد . بطوریکه در طی  دو دهه اخیر اراضی  باغی تغییر کاربری یافته و مشاغل خدماتی بیشتر از گذشته شده است.
۲۱.

ارائه الگوهای بهینه توسعه گردشگری در روستاهای هدف گردشگری ایران مطالعه موردی: روستاهای هدف گردشگری استان گیلان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: روستاهای هدف گردشگری توسعه گردشگری روستایی برنامه اجرایی استان گیلان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 187 تعداد دانلود : 462
گردشگری روستایی یکی از اشکال گردشگری گذران اوقات فراغت می باشد که امروز به دلیل مشکلات و انواع آلودگی های شهری افراد ساکن درشهر از آن جهت گذران اوقات فراغت بهره می برند تا حدودی از نظر روحی روانی و جسمی آمادگی کافی جهت کارهای روز مره آن خود در شهر را بدست بیاورند. یکی از راه های توجه به روستاها و محرومیت زدایی از آنها، کمک به حفظ و گسترش جاذبه ها و زمینه های مورد علاقه گردشگران در روستاها، متناسب با شرایط محلی روستاها است. برنامه ریزی برای توسعه صنعت گردشگری و اجرای طرح های آن با مشارکت مردم و نهادهای محلی، می تواند در حاشیه خود باعث توسعه کسب و کار و بهبود شرایط محیطی روستا شود. دولت ها توجه جدی به توسعه گردشگری روستایی برای تحقق اهداف اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی داشته اند و در ایران نیز همگام با برنامه های توسعه کلان و ملی، در این بخش نیز اقداماتی صورت گرفته است. با توجه به اهمیت و نقش گردشگری روستایی و وظایف حاکمیتی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در برنامه ریزی و سیاست گذاری کلان کشور در این حوزه، اقدامات و برنامه هایی را با عناوین و موضوعات مختلف توسعه ای انجام شده است. برای تحقق اهداف و برنامه ریزی عملیاتی و کاربردی نسبت به شناسایی روستاهای با قابلیت و توان گردشگری به عنوان مناطق روستایی پیشتاز تحت عنوان روستاهای هدف گردشگری اقدام نموده است که در هر استان به تناسب ظرفیت آن، تعدادی روستا را شامل می شود و در استان گیلان 5 روستای هدف گردشگری مصوب و دارای مطالعه در این پژوهش مورد بررسی قرار خواهد گرفت. روش تحقیق توصیفی – تحلیلی با هدف کاربردی و منظور از این پژوهش ارائه الگوهای بهینه توسعه گردشگری در روستاهای مورد نظر استان گیلان بود. روش انجام پژوهش مطالعه کتابخانه ای و جمع آوری داده میدانی به روش پیمایشی انجام گرفت. تحلیل داده ها از طریق آزمون های Tتک نمونه ای، تحلیل واریانس یک طرفه (ANOVA) و توکی بهره گرفته شد. نتایج آن در همه روستاها نشان از ارتباط بین توسعه گردشگری روستایی در روستاهای هدف گردشگری استان گیلان و مؤلفه های اثرگذار بر الگوهای اجرایی در محدوده مورد مطالعه بود. در پایان بر اساس نتایج مطالعات میدانی، شرایط توپوگرافی و طبیعی روستا، مشاهدات و مصاحبه های شفاهی با اهالی روستا، ارائه الگوی اجرایی گردشگری متناسب با هر روستا اقدام گردید.
۲۲.

تحلیل شاخص های توسعه پایدار در کشورهای صادرکننده عمده نفت جهان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: توسعه پایدار کشورهای صادرکننده نفت روش پرامتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 492 تعداد دانلود : 11
نفت به عنوان یک منبع عظیم ثروت علاوه بر آن که می تواند در حکم موتور محرکه رشد اقتصادی کشورهای نفت خیز باشد، می تواند به عنوان مانعی در مسیر پیشرفت اقتصاد این کشورها عمل کند؛ لذا آنچه در خور توجّه است نحوه مدیریت بر درآمدهای نفتی با مدنظر داشتن رفاه نسل های آتی به عنوان یکی از مبانی اساسی توسعه پایدار است. از سویی کشورهای صاحب نفت می توانند با تخصیص بهینه این منابع به پروژه های زیرساخت بستر مناسبی را برای توسعه پایدار کشور فراهم آورند و از دیگر سو، با ایجاد رانتی های نفتی که آن نیز به نوبه خود ریشه در سوء مدیریت ها دارد، سدی مستحکم در روند رشد شاخص های کلان اقتصادی پدید آورند. هدف از این پژوهش تحلیل شاخص های توسعه پایدار در کشورهای صادرکننده عمده نفت جهان(30کشور) با استفاده از 23 شاخص(زیست محیطی، اقتصادی و اجتماعی) می باشد. نوع تحقیق کاربردی و روش آن توصیفی-مقایسه ای می باشد. همچنین برای تجزیه و تحلیل اطلاعات نیز از روش پرامتی (از روشهای تصمیم گیری چند شاخصه) بهره گرفته شده است. نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد که، در سال 2006، به ترتیب کشورهای نروژ، کانادا و ایالت متحده آمریکا با بیشترین میزان ضریب پرامتی(Q)، از نظر شاخص های توسعه در وضعیت مطلوبی به سر می برند. و در سال 2012، به ترتیب کشورهای، استرالیا، نروژ و کانادا بیشترین میزان ضریب پرامتی را دارند. و نامطلوب ترین کشور که در این دو سال در رتبه آخر کشورها قرار گرفته است، کشور عراق می باشد. در این میان کشور ایران در سال 2006 با میزان پرامتی (03125/0-) در جایگاه بیست و هفتم و در سال 2012 با میزان (02345/0) با صعود به جایگاه بیست و دوم در میان سی کشور صادر کننده نفت قرار گرفته است.
۲۳.

ارزیابی توان توسعه گردشگری طبیعت در شهرستان دنا با استفاده از کمیت-سنج های FUZZY و سناریوهای تصمیم گیری الگوریتم ANP-OWA(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: گردشگری طبیعت فرایند تحلیل شبکه ای کمیت سنج فازی سناریوی تصمیم گیری شهرستان دنا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 705 تعداد دانلود : 13
گردشگری طبیعت (اکوتوریسم) پایدارترین شکل توریسم است به گونه ای که امروزه از آن به عنوان یکی از معیارهای مهم توسعه یافتگی نام برده می شود. در این تحقیق پس از تهیه نقشه 17 شاخص گردشگری طبیعت شامل ارتفاع از سطح دریا، تراکم پوشش گیاهی، تیپ پوشش گیاهی، کاربری اراضی و پوشش زمین، شیب (از لحاظ جذب گردشگر)، جهت جغرافیایی، شیب (از لحاظ پایداری دامنه)، حساسیت به فرسایش، حساسیت به زمین لغزش، حساسیت به زمین لرزه، فاصله از جاده، فاصله از رودخانه، فاصله از چشمه و چاه، فاصله از روستا، فاصله از شهر، فاصله از جاذبه های گردشگری طبیعی و فاصله از امامزاده، نقشه مناطق پتانسیل توسعه گردشگری طبیعت در شهرستان دنا در شمال استان کهگیلویه و بویراحمد با مساحتی بالغ بر 1575 کیلومتر مربع با استفاده از کمیت سنج های فازی و سناریوهای مختلف تصمیم گیری تحت الگوریتم OWA تهیه شد. بر اساس فرایند تحلیل شبکه ای، شاخص حساسیت به زمین لغزش و جهت جغرافیایی به ترتیب دارای بیشترین و کمترین اهمیت نسبی راجع به شناسایی مناطق توسعه اکوتوریسم در بین شاخص های مورد بررسی بودند. مناطق مناسب برای توسعه اکوتوریسم در شهرستان دنا از کل مساحت منطقه در سناریوی تصمیم گیری به شدت خوشبینانه تا نبود هیچ منطقه مناسبی در سناریوی تصمیم گیری به شدت بدبینانه است. در سناریوی تصمیم گیری به شدت خوشبینانه اگر حداقل یکی از شاخص ها در منطقه برای گردشگری طبیعت مناسب تشخیص داده شود، آن منطقه در نقشه تلفیقی نهایی مناسب گردشگری طبیعت قلمداد می شود. در سناریوی تصمیم گیری به شدت بدبینانه باید همه شاخص ها در منطقه برای گردشگری طبیعت مناسب تشخیص داده شوند تا آن منطقه در نقشه تلفیقی نهایی مناسب گردشگری طبیعت باشد.
۲۴.

نقش مؤلفه های جغرافیایی مدیریت دانش سازمانی در ارتقای رضایت مندی مشتریان بانک صادرات؛ مطالعه موردی بانک صادرات استان گلستان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مدیریت دانش سازمانی مؤلفه های جغرافیایی رضایتمندی مشتریان بانک صادرات استان گلستان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 712 تعداد دانلود : 946
در هر سازمان اعم از تولیدی و خدماتی، مهم ترین عامل جهت حفظ و بقای سازمان، مشتریان آن ها هستند. از طرف دیگر بهترین مسیر برای پیروزی در رقابت مشتری مداری و کسب رضایت مشتری است؛ زیرا محرک اصلی در سازمان های تجاری که به دنبال بهبودهای عمده در مسیر پیشرفت خویش هستند، مشتریان آن سازمان ها هستند. از این رو مدیریت دانش سازمانی اهمیت بسیار دارد. هدف اصلی این تحقیق عبارت است بررسی نقش مدیریت دانش سازمانی در افزایش میزان رضایتمندی مشتریان بانک صادرات استان گلستان. سؤال اصلی مقاله این است که آیا مؤلفه های جغرافیایی مدیریت دانش سازمانی در افزایش میزان رضایتمندی مشتریان نقش دارد؟ برای پاسخگویی به این سؤال اصلی فرضیه ای را که در صدد آزمون آن هستیم این است که به نظر می رسد مدیریت دانش سازمانی در افزایش میزان رضایتمندی مشتریان تأثیر مثبت و معنادار دارد. تحقیق حاضر از نظر نوع هدف کاربردی و از نظر نوع روش تحقیق توصیفی- پیمایشی و از نوع همبستگی است. روش کتابخانه ای، عمدتاً به منظور مطالعه ادبیات موضوع و بررسی سابقه تحقیق و آشنایی با تجربیات صورت گرفته و شناخت مدیریت دانش سازمانی در داخل و خارج از ایران مورد استفاده قرار گرفت. داده های این پژوهش از طریق پرسشنامه و به روش خوشه گیری چند مرحله ای جمع آوری شده اند. جامعه آماری تحقیق نیز شامل کارمندان بانک صادرات استان گلستان است. جامعه آماری مورد بررسی در این تحقیق کارمندان بانک صادرات استان گلستان است. برای برآورد حجم نمونه از جدول مورگان استفاده می کنیم. حجم نمونه برابر با 54 نفر تعیین شد. ابزار جمع آوری داده ها پرسشنامه بود که پایایی آن 88/0 بود. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی و استنباطی استفاده شده است. نتایج پایان نامه نشان داد که مدیریت دانش سازمانی در افزایش میزان رضایتمندی مشتریان بانک صادرات استان گلستان تأثیر مستقیم و معنی داری دارد و همه مؤلفه های جغرافیایی مدیریت دانش سازمانی بر رضایتمندی مشتریان تأثیر مستقیم و معنی داری دارند.
۲۵.

پهنه بندی تنش گرمایی با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS) (مطالعه موردی: آستانه های حرارتی موثر برکشت گندم در استان فارس) (مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: درجه حرارت تنش گرمایی پهنه بندی استان فارس

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 759 تعداد دانلود : 841
درجه حرارت یکی از مهمترین پارامترهای اقلیمی موثر بر عملکرد محصولات است. در پژوهش حاضر آستانه های بحرانی تنش گرمایی جهت کشت گندم در استان فارس مورد ارزیابی قرار گرفته و براساس نتایج حاصله معادلاتی جهت هریک از آستانه های بحرانی ارائه گردیده است. بدین منظور اطلاعات 14 ایستگاه همدیدی فعال استان فارس انتخاب گردید. با توجه به شرایط آب و هوایی منطقه سه آستانه دمایی 30، 35 و 40 درجه سانتیگراد انتخاب شدند و روزهایی که دمای بیشینه روزانه آن از این آستانه ها بیشتر بوده، تحت بررسی قرار گرفتند. همچنین به دلیل اهمیت تنش گرمایی در شب، تعداد روزهایی که دمای هوای کمینه از 20 درجه سانتیگراد بیشتر بود، نیز تعیین گردید در نهایت باتوجه به نتایج بدست آمده پهنه بندی تنش های گرمایی در استان فارس ارائه گردید. نتایج نشان داد بخش های جنوبی استان فارس عمدتا شامل لارستان، مهر و خنج و بخش های شمال غربی شامل ممسنی و کازرون   بیشتر در معرض تنش گرمایی قرار دارند و در این میان لارستان و ممسنی بیشتر از سایر مناطق از این تنش آسیب می بینن د. در عمده موارد ، دوره تنش گرمایی منطبق با دوره جوانه زنی و گلدهی کشت گندم در استان فارس است. لذا در برخی مناطق تطابق مناسب اقلیمی با کشت گندم وجود ندارد. نقشه های ارائه شده و تحلیل عوامل جوی و بررسی پیشینه اثرات این عوامل به مدیران بخش کشاورزی کمک می کند تا بتوانند احتمال رویدادهای مطلوب یا نامطلوب جوی را در مراحل بعدی نمو گیاهی با دقت بالایی تخمین زنند.
۲۶.

ارزیابی عملکرد مدیریتی شهر تبریز پس از استقرار شورای اسلامی شهر تبریز(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مدیریت مدیریت شهری یکپارچگی مدیریت شهری شورا شورای اسلامی شهر تبریز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 724 تعداد دانلود : 848
مقاله ی حاضر در مورد ارزیابی عملکرد مدیریتی  شهر تبریز پس از استقرار  شورای اسلامی شهر می باشد.  مدیریت شهری در جهان رو به توسعه دارای ضعفها و قدرتهایی است که یکی از مهمترین نهادها که میتواند به توسعه ی مدیریت شهری کمک کند تشکیل شوراهای شهری می باشد، که در ایران هم با عنوان شورای اسلامی شهر مطرح شده است ، اما به دلیل عدم برنامه ریزی دقیق با مشکلاتی مواجه شده اند، هدف نهایی تحقیق ارزیابی عملکرد مدیریتی شورای اسلامی کلانشهر تبریز از نظر عملکرد اثر بخشی شوراها از بعد برنامه ریزی، اجرا، نظارت در مدیریت کلانشهر تبریز و ایجاد بستر مناسب برای عملکرد شوراها در زمینه هماهنگی های لازم با نهادهای مسئول شهری برای تحقق مدیریت یکپارچه کلانشهر تبریز می باشد.  بنابراین سوالی که در رابطه مطرح می شود این است که آیا شورای اسلامی کلانشهر تبریز از نظر مدیریتی پس از استقرار شورای اسلامی عملکرد مناسبی داشته است؟ روش تحقیق حاضر توصیفی و کاربردی می باشد. به طوریکه این بررسی از نظر هدف یک مطالعه توسعه ای است و از نظر زمان یک بررسی مقطعی تلقی می شود. جامعه ی آماری پژوهش شامل تمامی کارمندان شهرداری مناطق ۱۰ گانه شهر تبریز و تعدادی از ساکنین شهر تبریز می باشد که از طریق جدول مورگان بدست آمده است و همچنین از طیف لیکرت استفاده گردیده است. در تحلیل آماری یافته ها از نرم افزار SPSS استفاده گردید. نتایج های بدست آمده از تحقیق نشان داد که عملکرد مدیریتی شورای اسلامی کلانشهر تبریز در سطح مناسبی بوده است.
۲۷.

ارزیابی کیفیت بصری و ذهنی منظر شهری ائل گلی شهر تبریز (ورودی خیابان ائل گلی تا میدان خیام)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: کیفیت عینی کیفیت ذهنی منظر شهری خیابان ائل گلی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 970 تعداد دانلود : 82
امروزه سیما و منظر شهری تحت تاثیر اغتشاشات و نابسمانی بصری چهره ای نامطلوب به خود گرفته که این امر باعث شده در این تحقیق به بررسی نقش زیباسازی در ارتقاء کیفیت منظر شهری با هدف تحلیل و ارزیابی چگونگی ارتباط مابین منظر شهری و بلندمرتبه ها دربلوار 45 متری ائل گلی تبریز جهت افزایش کیفیت بصری منظر شهری محدوده مورد مطالعه مابین ورودی ائل گلی تا میدان خیام پرداخته شود. روش تحقیق عمدتاً توصیفی، تحلیلی و میدانی است. مهم ترین بخش تحقیق که به آزمون یافته های آن می پردازد بر اساس روش مطالعات میدانی، عکسبرداری، مشاهدات عینی در خیابان ائل گلی در محدوده مورد مطالعه انجام می گیرد که با استفاده از پرسشنامه، تحلیل کارشناسانه و کتابخانه ای به برداشت های میدانی در دو سمت خیابان درمحدوده موردمطالعه پرداخته خواهد شد. جامعه آماری مشتمل برکارشناسان و مدیران این حوزه اساتید و دانشجویان رشته معماری و شهروندان شامل کسبه، ساکنین و رهگذر در محدوده مورد مطالعه می باشد. تحلیل داده ها ازطریق نرم افزارSPSS انجام می شود. ضمنا با توجه به اینکه مقدار ضریب آلفای کرونباخ برای بخشهای کیفیت عینی و ذهنی پرسشنامه به ترتیب برابر با 0.697 و 0.613 می باشد. لذا پایایی هر دو بخش قابل قبول می باشد. نتایج بدست آمده از این تحقیق بر این امر دلالت دارد که در ارزیابی کیفیت عینی، سه گروه پیشنهادی به ترتیب مدیران، شهروندان، کارشناسان و متخصصان بیشترین نارضایتی را از وضع موجود دارند در صورتی که در ارزیابی کیفیت ذهنی اهمیت سه گروه پیشنهادی به ترتیب شهروندان، مدیران، کارشناسان و متخصصان می باشد.                  
۲۸.

ارزیابی اثرات توزیع فضایی مراکز دانشگاهی بر مناطق کلانشهری (مطالعه موردی: ناحیه شمال شرقی تهران)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: شبکه شهری منطقه شهری چند مرکزی تحلیل شبکه دانشگاه آزاد اسلامی تهران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 763 تعداد دانلود : 485
تغییر در الگوی تحرکات  فضایی یکی از عواملی است که بر سازمان فضایی  مناطق کلانشهری تأثیرگذار است. این الگو تحت تأثیر چگونگی توزیع فعالیت ها-با مقیاس منطقه ای- در سطح مناطق کلانشهری است. به نظر می رسد توزیع فضایی  مراکز دانشگاهی به عنوان یک نوع فعالیت که جریان هائی در سطوح درون منطقه ای و بین منطقه ای و ملی راسبب می شود، می تواند بر سازمان یابی فضایی  مناطق تأثیر گذار باشد. در این پژوهش با تحلیل روند تغییرات شاخص های تبیین کننده سازمان فضایی  مناطق بر پایه تحلیل سلسله مراتبی و شبکه ای مبتنی بر روش های کمی و تحلیل های رابطه ای، به تحلیل تأثیر ایجاد واحدهای آموزشی بر تعاملات فضایی  منطقه کلانشهری تهران در بازه زمانی ۱۳۷۵-۱۳۹۲ پرداخته شده است. بر اساس نتایج تحلیل ساختار شبکه شهری نتیجه شد که در طی دوره بررسی ساختار شبکه شهری منطقه به سوی تعادل حرکت کرده است. همچنین از بررسی های انجام شده با استفاده از شاخص های آنتروپی شبکه، شدت پیوندها، مرکزیت نقاط مشخص شد، ایجاد واحدهای دانشگاه آزاد واقع بر محور فیروزکوه و هراز در پدید آمدن کانون های اصلی جذب جریان سفر و ارتقا نقش پذیری آنها در شبکه نقش کاتالیزور را داشته اند و این روند در سال های گذشته شدت بیشتری یافته است. اما از عوامل تأثیر گذار بر تغییر ساختار شبکه منطقه کلانشهری تهران از الگوی تک مرکزی به سمت الگوی چند مرکزی محسوب نمی شوند.
۲۹.

بررسی نقش شخصیت برند مقصد گردشگری در همخوانی خودپنداره گردشگر و ایجاد تمایل به بازدید مجدد (مورد مطالعه: گردشگران خارجی بازدید کننده از پل طبیعت شهر تهران)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: شخصیت برند شخصیت مقصد همخوانی خودپنداره میل به بازدید مجدد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 949 تعداد دانلود : 48
امروزه وفاداری گردشگر یکی از معیارهای مهمی تقلی می شود که می تواند تعیین کننده میزان موفقیت مقاصد گردشگری باشد. لذا مقاصد گردشگری می توانند با ایجاد یک برند قوی و منحصربفرد تعداد بیشتری از گردشگران را به سوی خود جذب کرده و آنها را وفادار سازند. به همین دلیل شخصیت برند مقصد گردشگری و تاثیری که این مفهوم می تواند بر نیات رفتاری گردشگر داشته باشد یکی از مهم ترین موضوعات مورد توجه مقاصد گردشگری در طول سال های اخیر بوده است. هدف پژوهش حاضر مطالعه تاثیر شخصیت برند مقصد گردشگری بر همخوانی خودپنداره گردشگر و تمایل به بازدید مجدد از مقصد گردشگری است. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی بوده و از نظر روش جمع آوری داده ها نیز توصیفی-پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل آن دسته از گردشگران خارجی است که در تابستان 1395 به شهر تهران سفر کرده اند و از پل طبیعت در این شهر بازدید کرده اند. از این جامعه نمونه ای به حجم 216 نفر و به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شد. برای گردآوری داده های پژوهش، پرسشنامه محقق ساخته ای حاوی 30 سوال بر اساس مرور ادبیات پژوهش طراحی شد. قبل از جمع آوری داده های پژوهش، روایی و پایایی پرسشنامه مورد نظر مورد بررسی قرار گرفت و تایید شد. به منظور بررسی داده های پژوهش و آزمون فرضیه های پژوهش از آمار توصیفی و استنباطی در نرم افزارهای SPSS و LISREL  استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد ابعاد شخصیت برند مقصد گردشگری تاثیر مثبتی را بر همخوانی خودپنداره گردشگر و قصد بازدید مجدد وی از مقصد گردشگری تهران دارد. بخش دیگری از نتایج پژوهش حاضر نشان داد همخوانی خودپنداره گردشگر تاثیر معنی داری بر بازدید مجدد از مقصد گردشگری تهران دارد.
۳۰.

ارزیابی عوامل مؤثر بر باززنده سازی بافت تاریخی با رویکرد توسعه گردشگری (نمونه موردی: شهر خوی)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: باز زنده سازی شهری بافت تاریخی مدل تحلیل شبکه ای شهر خوی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 892 تعداد دانلود : 275
گردشگری در جهان به عنوان یکی از صنایع سودآور مورد توجه کشورها میباشد. در کشور ایران باتوجه به اینکه دارای ارزش های تاریخی، فرهنگی و طبیعی غنی میباشد میتوان با برنامه ریزی مناسب، گردشگر زیادی جذب کرد که دراین میان بافت تاریخی شهر خوی از نظر میراث فرهنگی و جاذبه های توریستی از ارزش های بسیار بالایی برخوردار است. در این مقاله به دنبال بررسی رابطه بین باززنده سازی بافت تاریخی و گسترش گردشگری و شناسایی مهمترین معیارهای تعیین کننده جهت باززنده سازی بافت تاریخی شهر خوی با رویکرد گردشگری میباشد. تحقیق حاضر به لحاظ هدف در زمره پژوهش های کاربردی و به لحاظ روش تحقیق پیمایشی و جامعه آماری افراد بالای 18 سال و حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 379 نفر برای شهروندان و 20 نفر کارشناسان بافت تاریخی شهر خوی به عنوان نمونه ی آماری برآورد گردید. شیوه نمونه گیری، نمونه گیری ترکیبی هدفمند است و به تعداد 379 پرسشنامه در بین سرپرستان خانوار محدوده مورد مطالعه توزیع گردید. چهار معیار کالبدی، اقتصادی، اجتماعی و زیستمحیطی به عنوان معیارهایی برای ارزیابی باززنده سازی بافت تاریخی  شهر خوی با رویکرد گردشگری انتخاب گردید و به منظور تحلیل داده ها، از آزمون رگرسیون خطی چند متغیره و فرایند تحلیل شبکه ای ( ANP ) استفاده شده است. بر اساس فرایند تحلیل شبکه ای در بافت تاریخی شهر خوی معیار اقتصادی و کالبدی بیشترین تأثیر را در باززنده سازی بافت تاریخی شهر خوی از نظر کارشناسان دارد و با توجه به مدل رگرسیون خطی چند متغیره معیار اقتصادی جهت باززنده سازی با رویکرد گردشگری بیشترین اهمیت و اولویت را کسب کرده است.
۳۱.

تحلیل نقش شاخص دسترسی در ارتقای شاخص شکوفایی شهری با استفاده از تکنیک FAHP(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: شکوفایی شهری دسترسی شهر شیراز مدل FAHP

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 359 تعداد دانلود : 903
شکوفایی مفهومی گسترده است که در سال 2012 توسط سازمان ملل در ارتباط با توسعه متعادل و هماهنگ در محیطی همراه با انصاف و عدالت مطرح شده است.این مفهوم توسط سازمان ملل با شش متغیر شامل 1- عوامل بهره وری2- نظارت شهری3- پایداری زیستی4- شمول اجتماعی4- کیفیت زندگی 5- توسعه زیرساخت و 6- حکمرانی و قانون گذاری شهری معرفی گردید. از طرفی مفهوم دسترسی از سوی اکثر نظریه پردازان برنامه ریزی شهری به صورت یک معیار مهم در ارتقاء کیفیت زندگی شهری مطرح شده است. در این پژوهش با رویکردی تحلیلی – توصیفی و با هدف تعیین وضعیت دسترسی و عوامل موثر بر آن در مناطق مختلف شهر شیراز به بررسی تاثیرات این شاخص در  بهبود شاخص شکوفایی شهری پرداخته شده است. در این راستا با استفاده از منابع کتابخانه ای ابتدا به واکاوری مفاهیم شکوفایی شهری و دسترسی پرداخته و سپس به برسی وضعیت مناطق شهر براساس این مفاهیم  پرداخته شده است. در ادامه جهت کمی سازی و گردآوری داده های مورد نیاز هر شاخص وبمنظور دستیابی به هدف تحقیق پرسشنامه های مقایسات زوجی طراحی و بین 60 کارشناس توزیع شد که با بررسی های اولیه 30 پرسش نامه از فرآیند تحقیق حذف گردید. جهت تحلیل داده ها و سنجش شاخصهای شکوفایی شهری و دسترسی در مناطق از مدل AHP-FUZZY  استفاده گردیده است که با توجه به اوزان به دست آمده، شاخص دسترسی با ضریب اهمیت(0.143)، از امتیازی بالائی برخوردار شده است و در بین شاخصهای شکوفایی شهری در رتبه چهارم قرار گرفته است که می تواند دلیلی بر اثبات قرارگیری این شاخص در بین شاخص های اصلی شکوفایی شهری باشد.
۳۲.

تاثیر جایگاه جغرافیایی عراق عجم در تحول نظام آموزشی عهد ایلخانی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تاثیر جغرافیایی عراق عجم دوره مسلمانی ایلخانان نهادهای علمی- آموزشی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 206 تعداد دانلود : 91
جغرافیای عراق عجم در عهد ایلخانی چه تاثیری در نظام آموزشی دوره مورد بحث داشته است؟ سهم عراق عجم از بازسازی ساختارهای علمی- آموزشی دوره ی مسلمانی ایلخانان را چگونه می توان ارزیابی نمود؟ تبیین بهتر این مسئله نیازمند تامل در کدام بسترهای سیاسی- اجتماعی و فرهنگی ست که همزمان با این دوره در جامعه ی ایران در حال وقوع بوده است؟ به نظر می رسد که تلاش برای پاسخ دادن به این پرسش های مهم مستلزم درک و دریافتی مناسب از پاره ای مولفه های ساختاری مرتبط با یکدیگر باشد. موقعیت استراتژیک و پر اهمیت ولایت عراق عجم از منظر مناسبات تجاری و بازرگانی و نقش مهمی که این منطقه در پیوند میان پایتخت های ایلخانان در شمال غرب ایران با دیگر مناطق فلات مرکزی ایفا می نمود، تمایز ولایت عراق عجم با مراکز شهری جنوب و جنوب غرب ایران از منظر شدت آسیب های وارده در نتیجه هجوم اولیه ی مغولان، لزوم بازسازی مراکز شهری ایران پس از دوره ی مسلمانی ایلخانان، تحول در ساختار مملکت داری ایلخانان در دوره ی مسلمانی و ضرورت پایبندی به پاره ای مقتضیات درونی الگوهای جدید حکومتداری و دلایل دیگر، جملگی را می توان به مثابه ی مجموعه ای از عوامل در کنار هم نهاد تا تاثیر جایگاه جغرافیایی عراق عجم در تحول نظام آموزشی عهد ایلخانی به ویژه در دوره ی مسلمانی ایلخانان را تببین نمود. در این پژوهش تلاش می شود تا به روشی توصیفی- تحلیلی صحت یا عدم درستی این دو گزاره به آزمون گذاشته شود.: 1. میان چند مولفه ی بسیار مهم مانند مسلمانی ایلخانان، توجه به احیای نهادهای علمی- آموزشی و نیز ظرفیت های محیطی و جغرافیایی عراق عجم رابطه ای قابل تامل وجود داشت 2. با توجه به حجم آسیبی که شهرهای عراق عجم از هجوم مغولان دیدند، در برخی شهرهای این منطقه رونق پیشین تکرار نشد اگر چه در برخی شهرهای این ولایت همچنان رونق این نهادها تا حدودی چشمگیر بود.
۳۳.

ارزیابی و برآورد میزان تبخیر و تعرق گیاه برنج در استان های شمالی کشور(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تبخیر و تعرق پنمن مانتیث برنج استان های شمالی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 953 تعداد دانلود : 645
برنج ( Oryza sativa L) یکی از محصولات زراعی است که در اقلیم های گرم و مرطوب با بارش نسبتا زیاد و یا مناطق غنی از آب های سطحی و زیر زمینی قابلیت کشت دارد. مناسب ترین منطقه برای کشت این محصول استان های شمالی کشور می باشد. بدین منظور در این پژوهش تلاش شده است که میزان تبخیر و تعرق گیاه برنج در مراحل مختلف رشد (می تا آگوست) در سه استان گیلان، مازندران و گلستان بدست آید. در ابتدا میزان تبخیر و تعرق گیاه مرجع در ایستگاه های منتخب با استفاده از روش فائو پنمن مانتیث به عنوان بهترین روش استاندارد محاسبه تبخیر و تعرق، محاسبه و سپس با حاصلضرب ضریب گیاهی گیاه برنج در مقادیر تبخیر و تعرق گیاه مرجع، مقدار تبخیر و تعرق گیاه برنج در مراحل مختلف رشد بدست آمد. نتایج نشان می دهد که بیشینه میزان تبخیر و تعرق گیاه برنج در مرحله میانی و کمینه آن در مرحله پایانی رشد تجربه می شود (به استثنای ایستگاه منجیل)، در بیشتر ایستگاه های منتخب، تبخیر و تعرق گیاه برنج در مرحله میانی رشد (ژوئن و جولای) در حدود 65 تا 70 درصد از کل تبخیر و تعرق این محصول را به خود اختصاص می دهد. به طور کلی میزان تبخیر و تعرق برنج در تمام مراحل رشد از شرق منطقه (ایستگاه مراوه تپه) به سمت غرب (ایستگاه آستارا) به استثنای ایستگاه منجیل کاهش می یابد، در مقابل میزان بارش در دوره رشد این محصول از شرق به غرب، روندی افزایشی را طی می کند به طوری که در ایستگاه های مراوه تپه و گرگان میزان بارش به ترتیب در حدود 9 و 20 درصد از نیاز آبی این محصول را تامین کند در حالی که در بیشتر ایستگاه های استان مازندران و گیلان در حدود 30 تا 50 درصد نیاز آبی این محصول از طریق بارش قابل تامین است.
۳۴.

تبیین نقش فن آوری اطلاعات و ارتباطات(آی سی تی) در توسعه اقتصادی دهستان فیروزبهرام(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: توسعه روستایی فناوری اطلاعات دهستان فیروزبهرام دفاتر خدماتی روستا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 125 تعداد دانلود : 682
فناوری اطلاعات و ارتباطات، به عنوان یک ابزار توسعه ی پایدار روستاها در راستای کاهش فقر، کاهش شکاف دیجیتالی و جلوگیری از مهاجرت بی رویه ی روستاییان به شهرها شناخته شده است. فن آوری اطلاعات و ارتباطات(آی سی تی) روستایی مقوله ای پیچیده بوده و توسعه ی آن، مستلزم تعامل همزمان است. سؤال اصل مقاله این است که فناوری اطلاعات و ارتباطات روستایی چه نقشی در توسعه اقتصادی، روستاهای دهستان فیروزبهرام دارند؟ روش تحقیق در این مطالعه پیمایشی و کمی است که برای گردآوری اطلاعات از پرسشنامه کمک گرفته شده است. نمونه آماری شامل 380 نفر از کاربران دفاتر فناوری اطلاعات و ارتباطات روستایی (روستایی های دهستان) بوده که با روش خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شده اند. یافته های تحقیق نشان می دهد که دفاتر فناوری اطلاعات و ارتباطات روستایی می تواند در ابعاد گوناگون اقتصادی- اجتماعی آثار مثبتی برجای گذارد. همچنین نتایج حاکی از آن است که؛ بین توسعه روستایی و عملکرد دفاتر فناوری اطلاعات و ارتباطات روستایی دهستان فیروزبهرام (46/0 r =) همبستگی وجود دارد. به عبارتی با افزایش میزان آگاهی، بازاریابی، استفاده از خدمات و عملکرد دفاتر فناوری اطلاعات و ارتباطات روستایی، سطح توسعه روستایی افزایش می یابد.
۳۵.

بررسی قابلیت های پیشرفت و توسعه گردشگری بجنورد با استفاده از برنامه ریزی راهبری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: پیشرفت و توسعه گردشگری برنامه ریزی راهبری بجنورد سوآت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 51 تعداد دانلود : 944
استان خراسان شمالی به دلیل مطلوبیت توریستی همه ساله پذیرای تعداد زیادی از گردشگران است که برای زیارت جاده شمال را انتخاب می کنند و بعد از عبور از آب و هوای مرطوب وارد یک استان با اقلیم معتدل و گاهاً خنک در فصل تابستان می شوند؛ اما با این وجود به نظر می رسد که برای استفاده بهتر و بیشتر از این فرصت و برای جذب گردشگران برنامه ریزی راهبردی صورت نگرفته و بنابراین پتانسیل های گردشگری استان و بخصوص شهرستان بجنورد به شکل نسبتاً کامل و مطلوبی در راستای پیشرفت و توسعه گردشگری قرار نگرفته اند. هدف اصلی این پژوهش عبارت است از بررسی قابلیت های پیشرفت و توسعه گردشگری بجنورد از منظر برنامه ریزی راهبری با استفاده از شاخص سوآت. سؤال اصلی پژوهش این است که با توجه به فرصت ها و تهدیدها و نیز قوت ها و ضعف های بجنورد در سیستم گردشگری مناسب ترین استراتژی برای برنامه ریزی راهبری پیشرفت و توسعه گردشگری بجنورد با استفاده از مدل سوآت کدام استراتژی است ؟ نتایج این مقاله نشان می دهد که استراتژی تهاجمی مناسب ترین راهبرد برای پیشرفت و توسعه گردشگری در شهرستان بجنورد است. روش تحقیق در این پژوهش روش توصیفی و آمار استنباطی می باشد. برای جمع آوری داده های از بررسی های اسنادی و کتابخانه ای و میدانی استفاده و برای تجزیه و تحلیل یافته ها از مدل SWOT استفاده گردید. برای این منظور محیط داخلی (نقاط قوت و ضعف) و محیط خارجی(فرصت ها و تهدیدها) منطقه مطالعه گردید و سپس برای سنجش وزن سنجه ها از فرایند تحلیل سلسله مراتبی استفاده شد.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۳۳