جغرافیا و برنامه ریزی منطقه ای

جغرافیا و برنامه ریزی منطقه ای

جغرافیا و برنامه ریزی منطقه ای سال دهم بهار 1399 شماره 2-2 (پیاپی 38) (مقاله علمی وزارت علوم)

مقالات

۱.

تبیین زیست پذیری بخش مرکزی کلانشهر تبریز با رویکرد آینده نگاری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: زیست پذیری MICMAC بخش مرکزی تبریز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۱ تعداد دانلود : ۱۳۱
شهرها بعد از انقلاب روند شتابان شهرنشینی را تجربه و بیشتر از ظرفیت خود جمعیت می پذیرفتند که مبین بسیاری از مشکلات شهری شد. براین اساس بسیاری از متخصصین شهری برآن شدند که راه حل های کارآمدی برای جلوگیری از آسیب به محیط زیست ارائه دهند، از این باب نظریات و دیدگاه های فراوان در این زمینه مطرح شد که از جمله آن ها زیست-پذیری از مکتب توسعه پایدار بود. رویکرد زیست پذیری به دنبال زیست پذیر کردن هرچه بیشتر فضاهای شهری برای جمعیت ساکن در آن است. هدف تحقیق حاضر ارزیابی زیست پذیری در بخش مرکزی کلانشهر تبریز است. در این راستا برای جمع آوری اطلاعات از روش کتابخانه- میدانی بهره گرفته شده است. در این تحقیق 37 شاخص در قالب پنج مولفه (اقتصادی، اجتماعی- فرهنگی، کالبدی، زیست محیطی و دسترسی) جهت تبیین زیست پذیری بخش مرکزی مورد استفاده شده است که جهت بررسی رابطه و اثرات و استخراج عامل ها از نرم افزار MICMAC و جهت تعیین وضعیت های محتمل آینده زیست پذیری این عامل ها در قالب گمانه ها از سناریو ویزارد استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان داده است که از 37 شاخص مورد بررسی 10 شاخص (سرمایه گذاری، سازگاری کاربری، امنیت، درآمد، کیفیت فضای سبز، کیفیت ابنیه، الودگی، حمل و نقل عمومی، میزان جرائم و کیفیت روابط همسایگی) به عنوان کلیدی ترین شاخص ها شناخته شده اند. وضعیت های پیش روی زیست پذیری بخش مرکزی تبریز بیانگر 4 سناریو قوی، 679 سناریو ضعیف و 31 سناریو محتمل بوده است. در میان سناریوهای محتمل: تنهای یک سناریو در وضعیت مطلوب قرار داشته است که ضریب آن 0.9 درصد بوده است.
۲.

آسیب شناسی دورنمای همگرایی ایران و کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای: مطالعه موردی چین(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: منطقه گرایی همگرایی سازمان همکاری های شانگهای

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۲ تعداد دانلود : ۱۶۰
سازمان همکاری شانگهای از جمله سازمان هایی است که در زمینه منطقه گرایی و در حوضه اقتصادی پیشرفت های قابل ملاحظه ای داشته است و از این رو همکاری هایی که ایران به خصوص از لحاظ اقتصادی با کشورهای عضو اصلی این سازمان مانند روسیه و چین دارد، می تواند راهی برای کاهش فشارهای اقتصادی و بهبود وضعیت اقتصادی ایران تلقی گردد. سوال اصلی مقاله این است که با توجه به روند فعلی، دورنمای همگرایی ایران و کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای به ویژه چین چگونه خواهد بود؟ روش پژوهش حاضر توصیفی-پیمایشی است. داده های مورد نیاز از طریق منابع کتابخانه ای و میدانی(با استفاده از پرسشنامه) جمع آوری شده اند و برای تحلیل داده ها از آزمون های دو جمله ای و آزمون میانگین در نرم افزار SPSS استفاده شده است. نتایج مقاله نشان می دهد که تحریم های پسابرجام سبب ارتقاء زمینه های همگرایی میان ایران و کشورهای عضو سازمان شانگهای ارتقاء شده و ارتقاء روابط در دور زدن تحریم های پسابرجام خصوصاً در صنایع گردشگری، داروسازی و معدن تأثیرگذار خواهد بود و در عین حال بی اعتمادی جمهوری اسلامی ایران نسبت به غرب، روابط نامطلوب گذشته و وجود منافع استراتژیک میان ایران و اعضای اصلی شانگهای از جمله مهم ترین دلایل گرایش جمهوری اسلامی ایران به کشورهای عضو سازمان شانگهای است.
۳.

تحلیل توزیع فضائی زمانی زیرساخت های خدمات گردشگری به منظور مدیریت بهینه و افزایش بهره وری صنعت گردشگری؛ مطالعه موردی شهرستان شاهرود(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: شهرستان شاهرود خدمات گردشگری صنعت گردشگری زیرساخت ها

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۸ تعداد دانلود : ۱۳۷
یکی از مهم ترین و اثرگذارترین بخش های صنعت گردشگری زیرساخت های خدمات گردشگری است که نقش بسیار پررنگی در افزایش بهره وری صنعت گردشگری ایفا می کند. زیرساخت های خدمات گردشگری به نوعی سکوی توسعه گردشگری بوده و نقش زیادی در کسب رضایت گردشگران دارد. هدف این مقاله بررسی چکونگی توزیع زمانی فضایی زسرساخت های خدمات گردشگری در شهرستان شاهرود و سنجش تاثیر آن بر افزایش و یا کاهش بهره وری صنعت گردشگری دارد. سوال اصلی مقاله حاضر این است که توزیع زمانی فضایی زیرساخت های خدمات گردشگری در شهرستان شاهرود چگونه است و چه تاثیری بر افزایش و یا کاهش بهره وری صنعت گردشگری در این شهرستان داشته است؟ روش این مقاله توصیفی تحلیلی است و شیوه گردآوری داده ها و اطلاعات نیز کتابخانه ای است. نتایج مقاله نشان می دهد که به طور کلی زیرساخت های خدمات گردشگری است که جاذبه های گردشگری را به مقصد گردشگری تبدیل می کند وگرنه صرف داشتن حاذبه های گردشگری تعیین کننده حضور گردشگران نخواهد بود.
۴.

ارزیابی وضعیت اشتغال استان های ایران در پایان برنامه پنجم توسعه (به تفکیک اشتغال شهری و روستایی)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: اشتغال برنامه پنجم توسعه استان های ایران مدل پرومته و گایا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۴ تعداد دانلود : ۱۳۹
نابرابری فضایی در اشتغال، امکان بروز فقر، بیکاری، حاشیه نشینی، مهاجرت و بی عدالتی را افزایش می دهد. شناخت نابرابری های فضایی در جهت رفع و کاهش آن، در چارچوب محدوده جغرافیایی مختلف(کشور، استان، شهرستان و بخش) یک پیش نیاز بسیار مهم برای حصول پایداری اقتصادی و پیشرفت یکپارچه کشور به شمار می آید. براین اساس پژوهش حاضر با هدف ارزیابی وضعیت اشتغال استان های ایران در پایان برنامه پنجم توسعه به تفکیک اشتغال شهری و روستایی انجام شده است. این پژوهش با توجه به هدف تحقیق، درصدد پاسخ دادن به این سؤال می باشد که آیا برنامه پنجم توسعه، اهداف مورد نظر در زمینه اشتغال(کاهش نابرابری بین شهر و روستا) را محقق ساخته است یا نه؟ جهت پاسخ به سؤال از 11شاخص عمده اشتغال براساس آمارگیری نیروی کار در سال 1394 و مدل PROMETHEE V و GAIA استفاده شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد که در اشتغال شهری استان های یزد، تهران، کردستان، و سمنان با بالاترین Phi در وضعیت بسیار مطلوب و استان های فارس، سیستان و بلوچستان، کهکیلویه و بویراحمد، البرز، لرستان و کرمانشاه با کمترین Phi در وضعیت بسیار نامطلوب قرار دارند. همچنین در اشتغال روستایی استان های همدان، اصفهان و آذربایجان شرقی با بیشتر Phi در رتبه های برتر و استان های سیستان و بلوچستان، چهارمحال بختیاری، هرمزگان و کهکیلویه و بویراحمد با کمتر Phi در رتبه های پایین تر قرار دارند. فاصله بین استان ها در اشتغال شهری و روستایی به ترتیب785/0 و 795/0 می باشد که نشان می دهد نابرابری در اشتغال روستایی بیشتر از شهری است.
۵.

عوامل و پیامدهای خزش شهری در نواحی پیراشهری (مطالعه موردی: شاهد شهر شهریار)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: خزش شهری تحولات کالبدی تغییر کاربری اراضی محیط زیست شاهد شهر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۲ تعداد دانلود : ۲۰۱
الحاق و ادغام روستا به شهر یکی از نتایج خزش شهری است که آثار اجتماعی، اقتصادی و کالبدی گوناگون مطلوب یا نامطلوب را بر عرصه های روستایی ادغام شده در شهر برجای می گذارد.شهر شاهد شهر در شهرستان شهریار در سالیان اخیر در ابعاد مختلف کالبدی،اقتصادی،اجتماعی گسترش یافته است. توجه به جوانب مختلف خزش شهری و الحاق و ادغام روستا به شهر می تواند در ترسیم چشم انداز دقیق تری از توسعه فیزیکی آتی شهر مؤثر واقع شود؛ از این رو در پژوهش حاضر به بررسی عوامل خزش شهری و آثار و پیامدهای اقتصادی، اجتماعی-فرهنگی و محیط زیستی-کالبدی الحاق و ادغام سکونتگاه های روستایی به شاهد شهر از دیدگاه ساکنان پرداخته شد. داده های مورد نیاز تحقیق به کمک تصاویر ماهواره ای TM لندست 5 در دو مقطع زمانی 1375 و 1395 و فنون سنجش از دور و نیز تکمیل پرسشنامه تحقیق جمع آوری شده است. یافته ها به روش کیو نشان داد چهار عامل افزایش جمعیت و مهاجرت ، سودآوری سرمایه داری مستغلات، ضعف قوانین ، مقرارت و نظارت ضعیف دولت، ضعف فعالیت های مولد و سرمایه داری تولیدی،در دو دهه مزبور موجب تسریع خزش شهری در شاهد شهر شده است. همچنین نتایج حاصله از خزش شهری درتحولات فضایی شاهدشهر به روش دلفی نشان داد که گسترش باغ ویلا و ساخت ساز شهری با میانگین 8/7، ادغام قومی و کاهش انسجام اجتماعی و تغییرات ساختار اشتغال با میانگین 9/8، تخریب باغ ها با میانگین 8/8،کاهش آب زراعی به نفع آب شرب شهری با میانگین 6/5 درصد، از جمله اثرات فضایی گسترش خزش شهری در ناحیه بوده است.
۶.

آینده پژوهی و مدلسازی نرم افزاری روابط ایران و انگلستان از منظر مؤلفه های قدرت هوشمند با تمرکز بر جغرافیای سیاسی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: جغرافیای سیاسی رئالیسم نئوکلاسیک آینده پژوهی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۶ تعداد دانلود : ۱۹۱
جغرافیای سیاسی به طور کل درگیر تحلیل فضایی پدیده های سیاسی است ضمن اینکه به اختصاصات فضایی فرآیند سیاسی نیز توجه دارد. در جغرافیای سیاسی مفهوم منطقه، یک فضای جغرافیایی است که از یک سلسله پدیده های مشابه و عوامل پیوند دهنده در محیط تشکیل شده است که دارای یک شخصیت جغرافیایی یکپارچه و متمایز از دیگر مناطق است. در این تحقیق، قدرت هوشمند جمهوری اسلامی ایران و ارائه یک مدل مهندسی شده در روابط فی مابین ایران و کشور انگلستان با تمرکز بر جغرافیای سیاسی ایران بررسی، تجزیه و تحلیل شده است. در این راستا نقش پارامترهای قدرت، فرهنگ و قدرت هوشمند که تا بحال در برقراری روابط سیاسی، اقتصادی و غیره جدی گرفته نشده بودند برجسته خواهد شد. نتایج این تحقیق در برقراری صلح و امنیت پایدار بین المللی و درک متقابل و همچنین رفع مشکلات و معضلاتی که مانع توسعه پایدار ج.ا.ایران در حال و آینده می شود اثربخشی ویژه ای خواهد داشت. مفاهیم نوین قدرت هوشمند که بر بستر تجارب معاصر بین المللی جایگاه خود را در ادبیات قدرت و سیاست پیدا کرده است، موضوع فهم و به کارگیری مولفه های قدرت هوشمند را به منظور افزایش توانمندی ها در ابعاد مختلف به ویژه بازدارندگی ج.ا. ایران در برابر هرگونه تهدیدات خارجی و داخلی را حائز اهمیت نموده است. مهندسی روابط بین الملل به کمک نرم افزارهای تحلیلی و آماری با استفاده از داده های میدانی در قالب مصاحبه ها و پرسشنامه ها و همچنین مطالعات اسنادی انجام شده است.
۷.

بررسی تاثیر سرمایه اجتماعی بر مدیریت بحران های شهری (نمونه موردی: منطقه 15شهر تهران)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: سرمایه اجتماعی مدیریت بحرانهای شهری شهرتهران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۷ تعداد دانلود : ۱۴۶
مدیریت بحران، نه فقط باید انعطاف پذیری موجود در جامعه را استحکام ببخشد، بلکه باید با جدیت به فکر ارتقاء آن در آینده نیز باشد. سرمایه اجتماعی به مثابه دارایی در اختیار جامعه و کنشگران اجتماعی، با بهره مندی از مؤلفه هایی نظیر؛ اعتماد، مشارکت ، حمایت اجتماعی و اطمینان اجتماعی و دیگر عناصری که در ذیل چتر خود دارد، موجب می شود تا هزینه های مدیریتی نظیر نظارت و کنترل رسمی را کاهش داده و امکان استفاده از زمان و دیگر منابع و سرمایه ها را، در جهت انجام فعالیت هایی با بهره وری بیشتر فراهم کند.پژوهش مذکور در مقطع زمانی سال 1396 انجام شده است. نوع پژوهش کاربردی و روش آن توصیفی، پیمایشی می باشد. اطلاعات جمع آوری شده از طریق روش گردآوری اطلاعات میدانی، کتابخانه ای و توصیفی بدست آمده است.حجم نمونه با استفاده از جدول "کرجسی ومورگان"، 385نفر تعیین گردیده است.ابزار گردآوری اطلاعات، پرسشنامه و استفاده از بانک های اطلاعاتی سایت های اینترنتی می-باشد. پرسشنامه ها بین شهروندان منطقه15 شهرداری تهران که برای انجام اموراداری به شهرداری مراجعه می کردند،توزیع و تکمیل شده است .اطلاعات و داده های پژوهش با استفاده از پ رسشنامه ای که پایایی آن توسط ضریب آلف ای کرونباخ 70/0 و روایی آن توسط اعتبار محتوی تأیید شده، جمع آوری گردیده است. برای بررسی فرضیه ها از آزمون کلموگروف اسمیرنوف (K-S)وآزمون ناپارامتری دوجمله ای استفاده شده است. روش تجزیه و تحلیل اطلاعات جمع آوری شده از طریق نرم افزار spss می باشد.
۸.

الزامات مدیریت بحران های شهری از دیدگاه حقوق کیفری و فقه امامیه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مدیریت بحران بحران های شهری حقوق کیفری فقه امامیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۱ تعداد دانلود : ۱۲۱
در این مقاله اهمیت نقش قوانین کیفری در مقابله با سوء استفاده های احتمالی از وضعیت بحرانی و نیز اختلافات حقوقی ناشی از وقوع بحران ها و الزاماتی که در فقه برای مدیریت به طور کلی و مدیریت بحران بخصوص مقرر شده است پرداخته می شود. سؤال اصلی این مقاله این است که از دیدگاه حقوق کیفری و به ویژه فقه امامیه ضرورت توجه به مدیریت بحران های شهری چیست؟ فرضیه ای را که برای پاسخگویی به این سؤال اصلی در صدد تحلیل و بررسی آن هستیم این است که به نظر می رسد که با توجه پیوند فقه و حاکمیت سیاسی و اجتماعی و حقوقی در ایران مدیریت بحران های شهری از منظر فقه امامیه می تواند به کارآمدی مدیریت آن ها بسیار یاری رساند. روش انجام این تحقیق با توجه به موضوع و اهداف و شیوه گردآوری اطلاعات به صورت توصیفی – تحلیلی و از طریق بررسی متون قانونی و نظریات حقوقدانان و فقهای در خصوص موضوع حاضر است. بر این اساس جمع آوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای و مراجعه به پایگاه های داده و جستجوی اینترنتی مقالات دارای درجه علمی معتبر و به روز رسانی شده خواهد بود. ابزار گردآوری اطلاعات به صورت فیش برداری و بانک های اطلاعاتی است. روش تجزیه و تحلیل در این مقاله به صورت کیفی و استدلالی خواهد بود. بدین شیوه که متغیرهای موضوع را مورد بررسی قرار داده و ضمن توصیف و تحلیل داده های گردآوری شده به صورت نظام مند به تبیین ابعاد مختلف موضوع پرداخته و با گذار از آنچه هست به آنچه باید باشد، داده ها مورد استدلال قرار می گیرند.
۹.

بررسی چالش های پیشگیری اجتماعی (مطالعه موردی: جرایم و آلودگی های زیست محیطی)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: پیشگیری اجتماعی محیط زیست آلودگی و جرم زیست محیطی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۷ تعداد دانلود : ۱۹۳
در کشور ما عموم برنامه ها در جهت حمایت از محیط زیست به شکل مجازات می باشد و متاسفانه به بحث پیشگیری از جرم کمتر توجه شده است.لذا سعی بر این است تا در این مقاله با بررسی پیشگیری اجتماعی و ماهیت آن ،کارکرد و چاش های آن در مقابله با جرایم و آلودگی های زیست محیطی بررسی شود.در این نوع پیشگیری سعی بر آن است تا با آگاهی دادن به افراد جامعه از طریق مدرسه ، وسائل ارتباط جمعی ، ارائه برنامه های آموزشی و غیره،در زمینه پیشگیری از جرم قدم برداشته شود. در این تحقیق سعی شده تا با روش تحلیلی- توصیفی و کتابخانه ای پاسخ این سوالات داده شود که پیشگیری اجتماعی چیست و چالش های بکارگیری آن در پیشگیری از جرایم زیست محیطی چه می باشد. یافته های این پژوهش نشان می دهد که پیشگیری اجتماعی از جمله پرکاربرد ترین و بعضا موثرترین نوع پیشگیری از جرایم و آلودگی های زیست محیطی است که علاوه بر منافع، دارای نقاط ضعفی همچون هزینه بر بودن و دیربازده بودن می باشد که با انجام برنامه ریزی صحیح و اصولی می توان چالش های پیش رو را به حداقل رساند.
۱۰.

نقش فرودگاه امام خمینی (ره) در پایداری سکونتگاه های روستایی شهرستان روستا های رباط کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: فرودگاه امام خمینی پایداری سکونتگاههای روستایی روستا های رباط کریم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۷ تعداد دانلود : ۱۴۰
در این پژوهش در این پژوهش به بررسی نقش فرودگاه امام خمینی (ره) در پایداری سکونتگاههای روستایی رباط کریم پرداخته شده است. روش تحقیق، تحلیلی و مبتنی بر مطالعات کتابخانه ای، اسنادی و میدانی می باشد. جهت انجام تجزیه و تحلیل اطلاعات از نرم افزار spss و مدل موریس دیویس استفاده شده است. نتایج حاصل از مدل موریس دیویس نشان می دهد، در بین 22 روستا مورد مطالعه، روستا های (حکیم آباد، شترخوار) بیشترین پایداری را نسبت به سایر روستا های دیگر به خود اختصاص داده اند. همچنین نتایج آزمون T تک نمونه ای نیز نشان داد، در تمامی شاخص ها میانگین به دست آمده پایین تر از حد میانه عدد 3 می باشد. در واقع با توجه به نتایج به دست آمده میزان تاثیر فرودگاه امام خمینی (ره) در توسعه اجتماعی روستا های مورد مطالعه کم است. در ادامه با استفاده از تحلیل مسیر، به اثرات مستقیم و غیرمستقیم فرودگاه امام خمینی (ره) در توسعه اجتماعی روستا های مورد مطالعه پرداخته شده است.
۱۱.

واکاوی رابطه فراسنج های آب و هوایی بر ترابری هوایی در فرودگاه بین المللی اهواز(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: فراسنج های آب و هوایی اختلالات پرواز همبستگی فرودگاه اهواز ترابری هوایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۳ تعداد دانلود : ۱۴۷
آب و هوا بر اشکال صنعت حمل و نقل هوایی تاثیر گذار است، در مقاله حاضر در گام نخست به بررسی زمانی اختلالات پروازی در دو مقطع زمانی سالانه و ماهانه به تفکیک 12 ماه با استفاده از روش همبستگی ارتباط میان تغییرات اختلالات پروازی فرودگاه بین-المللی اهواز و فراسنج های آب و هوایی (دمای کمینه، دمای بیشینه، بارش، تبخیر، ساعت افتابی، سرعت باد، سمت باد و دمای نقطه شبنم) در ایستگاه همدید اهواز در بازه زمانی 11 ساله (2015-2005) پرداخته شد. نتایج بدست آمده نشان که بالاترین میزان رخداد اختلالات سالانه در سال 2008 با 471 و کمترین میزان در سال 2014 با 42 بار ثبت شده است. همچنین بالاترین میزان رخداد اختلالات پروازی ماهانه ثبت شده مربوط به ماه ژوئن با 524 بار و کمترین مربوط به ماه دسامبر با 28 بار اختلالات پروازی در فرودگاه بین المللی اهواز گزارش شده است. در ادامه نتایج حاصله از محاسبه میزان ضریب همبستگی در بازه زمانی سالانه نشان داد که رابطه در همه فراسنج ها در سطح 01/0 معنی-دار می باشد. اما رابطه ضعیفی بین این پارامترها در بازه زمانی سالانه وجود دارد. فراسنج تبخیر با ضریب همبستگی 211/0 بالاترین میزان ضریب همبستگی بین فراسنج های محاسبه شده به خود اختصاص داده است. در بازه زمانی ماهانه میزان ضریب همبستگی متفاوت می باشد در این مقطع زمانی بجز فراسنج ساعت آفتابی که از رابطه منفی متوسطی در ماه های فوریه، آوریل، مه، ژوئن و اوت و رابطه منفی قوی در ماه های ژوئیه و سپتامبر برخوردار می-باشند و سایر فراسنج ها دارای رابطه ضعیفی هستند.
۱۲.

بررسی نگرش دانشجویان به پدیده مهاجرت (مورد مطالعه دانشجویان دانشگاه صنعتی شریف و علم و صنعت)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مهاجرت فرصت شغلی جایگاه اجتماعی امید به آینده

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۲ تعداد دانلود : ۱۵۱
پدیده مهاجرت یکی از مسائل مهم اجتماعی است ک ه جامع ه شناس ان و محقق ان مس ائل اجتماعی درپی یافتن متغیرهای تأثیرگذار در آن هستند. مهاجرت به عنوان یکی از موضوعات محوری علوم انسانی و اجتماعی، پدیده ای است که هم در کشورهای توسعه یافته و هم کشورهای در حال توسعه صورت می گیرد با این تفاوت که زمینه های ایجاد این پدیده متفاوت است. هدف این پژوهش تبیین جامعه شناختی نگرش دانشجویان دولتی(شریف و علم و صنعت) به پدیده مهاجرت ها بود. پژوهش حاضر با توجه به هدف کاربردی، و با توجه به نحوه گردآوری داده ها از نوع تحقیقات توصیفی همبستگی محسوب می شود. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه دانشجویان دانشگاه شریف و علم و صنعت است که با استفاده از فرمول کوکران تعداد 379 نفر از آنها به عنوان حجم نمونه انتخاب شدند. در این پژوهش برای انتخاب نمونه از روش نمونه گیری تصادفی ساده استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از دو بخش توصیفی (شاخص های گرایش به مرکز و پراکندگی)و شاخص های استباطی(همبستگی و رگرسیون) با استفاده از دو نرم افزار spss و amos استفاده شد. نتایج یافته ها نشان می دهد که بین فرصت های شغلی (r= 0/75)، امنیت مالی(r=0/78)، نظام آموزشی کار آمد (0/70)، امکانات پیشرفته پزشکی و بهداشتی r= (0/78)، اصرار اعضای خانواده(r=0/70)، طبقه اجتماعی بالاتر(r=0/70)، امنیت و فضای آزاد اجتماعی ( r=0/74)، امید به آینده (r=0/65)، وجود معیار شایستگی(r=0/65)، داشتن فامیل در خارج از کشور( r=0/60) و نگرش دانشجویان به پدیده مهاجرت رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد.
۱۳.

مدیریت و برنامه ریزی مجتمع های گردشگری روستایی در راستای آمایش روستایی؛ مطالعه موردی روستاهای استان کردستان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: گردشگری روستایی مجتمع های گردشگری آمایش روستایی استان کردستان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۵ تعداد دانلود : ۱۴۷
گردشگری(توریسم) روستایی یکی از راهبردهای مؤثر برای توسعه پایدار جوامع روستایی محسوب می شود که البته نیازمند مدیریت و برنامه ریزی علمی و استفاده از دستاوردهای طرح های آمایش سرزمینی است که بایستی مقدم بر برنامه ریزی گردشگری(توریسم) روستایی انجام شوند. در ایران گردشگری روستایی به صورت علمی چندان مورد توجه قرار نگرفته که یکی از دلایل آن ناشناخته بودن روستاها و انجام نشدن طرح های آمایشی در مناطق روستایی است. هدف این مقاله تحلیل مدیریت و برنامه ریزی مجتمع های گردشگری روستایی در راستای آمایش روستایی در روستاهای استان کردستان است. سؤال اصلی مقاله این است با توجه به مطالعه آمایش سرزمینی مناطق روستایی استان کردستان بهترین راهبرد برای مدیریت و برنامه ریزی مجتمع های گردشگری روستایی چه راهبردی است؟ این مقاله با استفاده از روش سوآت انجام می شود. گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای و میدانی انجام خواهد شد. نتایج مقاله نشان می دهد که گردشگری روستایی در کردستان دارای قوت ها (آب و هوای مطلوب، تنوع چشم اندازها، تنوع صنایع دستی، خوراک و مساکن و جنگل های بلوط) و نیز ضعف هایی (راه های دسترسی، محل های اسکان، سیستم های اطلاع رسانی، امنیت، فرهنگ و امنیت) در داخل و است و در محیط پیرامون با فرصت ها (مرزی بودن، دوری از مراکز عمده جمعیتی در ایران، آلودگی و مشکلات محیطی شهرها، وجود تعطیلات مناسب در تقویم رسمی کشور ) و بعضاً تهدیداتی (هجوم ریزگردها، تهدیدات امنیتی، قاچاق و فعالیت های سیاسی و تروریستی گروه های معارض در کردستان عراق) نیز متوجه این موضوع است.
۱۴.

بررسی مدل های طراحی شهری فرایند محور و نقش آن در بهبود مداخلات در مراکز شهری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: فرایند مداخله فرآیند طراحی شهری منطق فازی مرکز شهر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۷ تعداد دانلود : ۸۳
مراکز شهری که به نوعی نماد فرهنگی شهرهای بزرگ و کوچک به شمار می آیند از مهم ترین قلمروهای همگانی در فضاهای شهری هستند. بی توجهی به مراکز شهری در جریان رشد شتابان شهرنشینی، این مراکز را با مشکلات متعددی رو به رو کرده که باعث کاهش کیفیت محیط زندگی در آنها شده است. در پژوهش حاضر با بررسی و ارزیابی دو تئوری فرایند طراحی شهری و منطق فازی به ارائه مدل مناسب برای مداخله در مراکز شهری پرداخته شده است. مدلی که مهمترین اصل آن فرایند محور بودن و امکان رفت و برگشت در طول مسیر طرح و اجرای آن است. مراحل انجام این پژوهش به منظور رسیدن به مدل مناسب با ویژگی های کالبدی و اجتماعی مراکز شهری شامل چند مرحله اصلی میباشد در مرحله اول با کمک مطالعات نظری و تجارب مداخلات در مراکز شهری، اصول کلی برای مداخله در مراکز شهری تاریخی - اجتماعی تعریف گردیده است، پس از آن در مرحله دوم تئوری های مهم مداخله با دیدگاه فرایندی بررسی و با یکدیگر مقایسه شدند، مرحله سوم اختصاص دارد به تعریف یک مدل منطبق با اصول مداخله که برگرفته از مطالعات نظری و تئوری های فرایند محور مداخله است، پس از آن در پایان مدل موردنظر تدوین گردیده است. نتایج این پژوهش گویای این امر خواهد بود که با کمک طراحی شهری فرایندگرا می توان کیفیت مداخله در فضاهای شهری و درنتیجه رضایتمندی بهره برداران را افزایش داد و نتایج منفی اقدام مداخله را تعدیل نمود.
۱۵.

بررسی راهکارهای توسعه منطقه ای استان خراسان رضوی با رویکرد رقابت-پذیری منطقه ای(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: توسعه منطقه ای رقابت پذیری منطقه ای متاسوات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۹ تعداد دانلود : ۱۵۴
هدف تحقیق حاضر بررسی راهکارهای توسعه منطقه ای استان خراسان رضوی با رویکرد رقابت پذیری منطقه ای می-باشد. پژوهش حاضر از لحاظ هدف، کاربردی و از لحاظ ماهیت موضوع توصیفی- تحلیلی است. در این فرایند متناسب با اطلاعات موردنیاز پژوهش از روش کتابخانه ای و برای گردآوری داده های مورد نیاز از روش میدانی (پرسشنامه) و سالنامه آماری سال 1395 استان خراسان رضوی و همچنین مطالعات آمایش استان خراسان رضوی استفاده شده است. جامعه آماری برای تکمیل پرسشنامه کارشناسان و متخصصان توسعه منطقه ای هستند و از روش نمونه گیری هدفمند استفاده شده است. محدوده مورد مطالعه مناطق 7 گانه استان خراسان رضوی (طبق منطقه بندی مطالعات آمایش) است. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات و ارائه راهبردهای توسعه منطقه ای استان خراسان رضوی از مدل Meta - SWOT بهره گرفته شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که در سطح منطقه ای، منطقه مشهد به دلیل قرارگیری شهرستان مشهد در این منطقه و با توجه به مرکزیت اداری و سیاسی و تمرکز فعالیت ها و نهادها که خود زمینه ساز انواع فرصت های شغلی و ... هستند به عنوان یک قطب که بی نیاز از رقابت با سایر مناطق است عمل کرده و به تبع آن به عنوان منبع انباشت ثروت و قدرت درآمده است.
۱۶.

ارزیابی و تحلیل آسیب پذیری نقاط حساس شهری بر اساس اصول پدافند غیرعامل (مطالعه موردی: بندر دیّر)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: آسیب پذیری شهری نقاط حساس پدافند غیرعامل بندر دیّر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۸ تعداد دانلود : ۱۷۸
بر اساس موقعیت استراتژیک کشور ایران در منطقه خاورمیانه و تهدیدات موجود، پرداختن به مقوله آسیب پذیری کشور به ویژه شهرها که مکان های تجمع انبوه سرمایه های مختلف هستند ضروری است. امروزه در جنگ ها تأکید بیشتری بر آسیب وارد نمودن به زیرساخت ها و نقاط مهم شهری دارند تا از هزینه های بالای جنگ های فرسایشی پرهیز شود. از طرفی شهر های ساحلی به دلیل قرار گیری در نوار ساحلی و نبود موانع طبیعی در مجاورت آنها و نیز دارا بودن نقاط حساس شهری و زیر ساخت های متعدد که اکثر آن ها نقش کارکردی منطقه ای و ملی را دارا هستند، آسیب پذیری بالایی در برابر جنگ ها و مخاطرات طبیعی گوناگون نظیر زلزله، سیل، طوفان و غیره را دارند. پژوهش حاضر به روش توصیفی- تحلیلی و باهدف ارزیابی و تحلیل آسیب پذیری نقاط حساس شهری بندر دیّر بر اساس اصول پدافند غیرعامل است. ابتدا فهرستی از نقاط حساس شهری و معیارهاو زیرمعیارهای مؤثر بر آسیب پذیری، بر اساس منابع و استفاده از نظرات کارشناسان مربوطه و خبره پیرامون موضوع استخراج و سپس از طریق پرسش نامه های تکمیل شده و و روش تحلیل سلسله مراتبی سطح آسیب پذیری نقاط مشخص گردید. پس از تهیه و ترسیم نقشه های آسیب پذیری در آرک جی.آی.اس، با استفاده از روش برنامه ریزی سوات راهبرد نهایی و استراتژی های لازم به منظور کاهش آسیب پذیری محدوده ی مورد مطالعه مشخص گردید. بر اساس نتایج نقاط حساس شهری بندر دیر دارای آسیب پذیری متفاوت و بالایی دارند و از میان آن ها، اسکله ی صیادی بیشترین آسیب پذیری و شهرداری بندرکمترین آسیب پذیری را دارد. راهبرد مناسب برای کاهش آسیب پذیری نقاط نیز، تهاجمی است.
۱۷.

ارزیابی توسعه گردشگری شهرستان بندرانزلی با استفاده از مدل دلفی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: گردشگری ساحلی گردشگری پایدار ارزیابی زیست محیطی روش دلفی شهرستان بندرانزلی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۱ تعداد دانلود : ۱۱۰
هدف از پژوهش حاضر ارزیابی اثرات زیست محیطی گردشگری پایدار ساحلی در شهر بندر انزلی می باشد. امروزه، فعالیت گردشگری یکی از منابع عمده ی درآمد شهرستان بندر انزلی به شمار می رود که در دهه های آینده مسلماً بیش از پیش به رشد خود ادامه خواهد داد. در این تحقیق با توجه به موضوع و مباحث نظری آن از روش پیمایش که یکی از مهمترین روش های شبه تجربی است و نیز کاربرد زیادی در تحقیقات اجتماعی و انسانی دارد استفاده شده و سپس از ابزار و تکنیک های آماری جهت طبقه بندی، نمونه گیری، کدگذاری و تجزیه و تحلیل استفاده شده و در نهایت با استفاده از مدل دلفی جهت ارائه استراتژی کارامد و برنامه ریزی اصولی و مناسب استفاده شده است. این تحقیق بر اساس اهداف خاص خود از نوع کاربردی می باشد زیرا در پی ارزیابی و شناخت توسعه گردشگری شهرستان بندرانزلی و ارائه استراتژی کارامد برای آن است و نتایج حاصل از آن بنابه نظر گردشگران و براوردهای آنها میزان آسیب رسانی رشد گردشگری به محیط زیست با رقم 37.3 درصد در حد زیادی قرار داشته است. در نهایت سنجش تغییرات شهر از میان گردشگرانی که برای چندمین بار به این منطقه مسافرت می نمودند نشان داد که 44.4 درصد از گردشگران تغییرات شهر را نسبت به دفعات گذشته بهتر دانسته اند. در ارتباط با وضعیت تسهیلات و امکانات گردشگری در نقاط شهرستان، 54.4 در صد از کارشناسان این تسهیلات را در سطح متوسطی دانسته اند.
۱۸.

سنجش میزان رضایتمندی شهروندان از عملکرد سازمان های خدمات رسان در شهر کوهدشت(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: شهروندان رضایتمندی خدمات رسان شهری سازمان های خدمات رسان شهری شهر کوهدشت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۶ تعداد دانلود : ۱۳۸
امروزه با عنایت به پیچیدگی و تنوع نیازهای شهروندان و ملزومات نظام شهرنشینی، سازمان ها و نهاد های متعددی عهده دار عرضه خدمات مورد نیاز شهروندان می باشند. بدیهی است کمیت و کیفیت ارائه این خدمات نقش بسزایی در ارتقاء کیفیت زندگی شهروندان و افزایش میزان رضایتمندی آنها دارد. هدف این تحقیق سنجش میزان رضایتمندی شهروندان از سازمان های خدمات رسان شهری (عمومی، خصوصی و دولتی) در شهر کوهدشت می باشد. روش پژوهش در مقاله حاضر توصیفی – تحلیلی و از نظر هدف کاربردی است. بخشی از این تحقیق که مربوط به ادبیات موضوع است به روش توصیفی و بخش دیگر آن که مربوط به فعالیت های میدانی تحقیق است، به روش تحلیلی- پیمایشی انجام شده است. جامعه آماری این پژوهش ساکنان شهر کوهدشت می باشند. برای برآرود حجم نمونه از فرمول کوکران استفاده شده که حجم نمونه 383 نفر به دست آمده است. روش نمونه گیری استفاده شده در این تحقیق تصادفی ساده است. ابزار اصلی تحقیق پرسشنامه ای بود که روایی آن توسط پانل متخصصان و پایایی آن از طریق آلفای کرونباخ (83/0=α) تأیید شده است. برای تحلیل داده ها از نرم افزار آماریSPSS استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که میزان رضایتمندی شهروندان از سازمان های خدمات رسان شهری در شهر کوهدشت پایین می باشد. همچنین رضایت شهروندان از سازمان های خدمات شهری در بین گروه های مختلف (جنس، سن، تحصیلات، مدت اقامت و اشتغال) تفاوت وجود دارد.
۱۹.

امکان سنجی گردشگری سلامت در کلان شهر تبریز(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: گردشکری گردشگری سلامت تبریز زیرساخت های گردشگری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۴ تعداد دانلود : ۱۴۰
گردشگری سلامت یکی از انواع گردشگری است که ارزآوری و اشتغال زایی مطلوبی برای کشور میزبان دارد و می تواند به عنوان صنعت پیش ران، صنایع زیردستی را نیز توسعه دهد. مقاله در راستای امکان سنجی گردشگری سلامت تبریز بوده است. سوال اصلی مقاله این است که گردشگری سلامت در کلانشهر تبریز دارای چه نقاط قوت و ضعف و نیز فرصت ها و تهدیداتی است؟ این مقاله با استفاده از روش سوآت انجام شده است و برای مشخص کردن سنجه ها و وزن آن ها از روش پیمایش و طراحی پرسشنامه استفاده شده است. جامعه آماری این پژوهش 20 نفر از کارشناسان حوزه گردشگری بوده است. برای بررسی نقاط قوت و ضعف و فرصت ها و تهدیدات گردشگری سلامت در کلان شهر تبریز بر اساس امتیاز در محیط اکسل وارد شده و پس از بررسی نتایج جداول، استراتژی لازم تعیین و به صورت گراف رسم شده است. یافته ها نشان می دهد که تبریز، زیرساخت های لازم را برای گردشگری سلامت، دارا می باشد. یافته دیگر بیانگر این است که استراتژی تدافعی می تواند در توسعه گردشگری سلامت مؤثر واقع شود.
۲۰.

نقش مؤلفه های توسعه پایدار در مکان یابی شهرهای جدید در راستای مدیریت جمعیتی کلانشهر ارومیه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: شهر جدید ارومیه GIS AHP روش مک هارگ

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۷ تعداد دانلود : ۱۱۵
هدف اصلی این مقاله عبارت است از مکانیابی شهرهای جدید جهت سرریز جمعیتی کلانشهرها با رویکرد توسعه پایدار با تاکید بر کلانشهر ارومیه است. سوال اصلی مقاله این است که آیا با مکان یابی مناسب شهرهای جدید می توان سرریز جمعیتی کلان شهرها (کلان شهر ارومیه) به شکل مطلوب ساماندهی نمود؟ روش تحقیق این پژوهش، توصیفی – تحلیلی و نوع آن کاربردی است. ابزاری که برای مدل سازی چنین تحلیلی به کار گرفته می شود، ابزار GIS است، در سال های اخیر روشن شده است که روش های بهره گیری از GIS در کنار کاربرد مؤثر داده های رقومی جدید، قادر به بخشیدن حیات تازه ای در نظریه های مدل سازی توسعه شهری در خط مشی های برنامه ریزی به شمار می آید. مبنای کار این پژوهش تهیه لایه های اطلاعاتی بر مبنای عوامل و معیار های مؤثر در مکان یابی و تلفیق و همپوشانی آن ها در محیط نرم افزاری ARC GIS و استفاده از مدل تحلیل سلسله مراتبی (AHP) جهت وزن دهی به معیارها و لایه های اطلاعاتی است. در فرآیند کار از نرم افزار EXPERT CHOISE جهت محاسبه اوزان AHP استفاده شده است. یافته های مقاله نشان می دهد که یکی از مؤلفه های جذب جمعیت به سوی شهرهای جدید، میزان بالای کیفیت خدمات ش هری، ره ایی از مش کلات ش هری کلان شهرها و ایج اد محیط ی ساماندهی شده اس ت ک ه کیفی ت زن دگی در آن به مراتب ب الاتر از ش هر م ادر اس ت. بر اساس نتایج سه گزینه به عنوان گزینه های پیشنهادی جهت احداث شهر جدید مطرح شد که گزینه پیشنهادی اول به عنوان گزینه نهایی انتخاب شد.
۲۱.

مبانی گردشگری در حقوق بین الملل (مطالعه موردی: حق برخورداری از محیط زیست سالم)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: حقوق بین الملل گردشگری محیط زیست حقوق گردشگری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۷ تعداد دانلود : ۲۴۱
گردشگری فعالیت جهانی است که در عین برخورداری از چارچوب های خاص در هر کشور دارای بستری جهانی است و در این رابطه چارچوب های عام و جهان شمولی برای تداوم فعالیت های توریستی و حمایت از حقوق گردشگران وجود دارد و هدف این مقاله بررسی مبانی حقوق گردشگری با تاکید بر حق برخورداری از محیط زیست سالم است. سوال اصلی مقاله این است که در متون حقوق بین الملل گردشگری و مبانی آن از جمله حق برخورداری از محیط زیست سالم چگونه نگریسته شده است؟ روش این مقاله توصیفی تحلیلی است. روش جمع آوری داده ها کتابخانه ای و استفاده از مقالات علمی و پژوهشی است. یافته های مقاله نشان می دهد که حقوق بین الملل یکی از مهم ترین دلایل رشد چشمگیر صنعت گردشگری در سال های اخیر بوده است. وجود برخی معاهدات و موافقتنامه های بین المللی در حوزه های حفاظت از مراکز و اماکن طبیعی، فرهنگی و تاریخی به منظور بهره برداری های آموزشی و اجتماعی را می توان یکی از روش های تأثیرگذاری حقوق بین المللی در این عرصه دانست. معاهدات و موافقتنامه های مذکور را می توان این گونه نام برد:کنوانسیون یونسکو در مورد حفاظت از میراث فرهنگی و طبیعی جهان (کنوانسیون حفاظت از میراث جهانی ۱۹۷۲)، کنوانسیون لاهه در مورد حفاظت از دارایی های فرهنگی در زمان مخاصمات مسلحانه (۱۹۵۴)، پروتکل دوم لاهه (۱۹۹۹)، پروتکل الحاقی به کنوانسیون های چهارگانه ژنو (۱۹۴۹) در مورد حفاظت از قربانیان مخاصمات مسلحانه (۱۹۷۷).
۲۲.

قابلیت ها و تنگناهای صیادی و پرورش آبزیان در آمایش مناطق محروم ساحلی (مطالعه موردی: پسابندر، چابهار، سیستان و بلوچستان)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: آمایش سرزمین ماهیگیری پسابندر امکانات شیلات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۳ تعداد دانلود : ۱۳۵
پسابندر به واسطه تنوع گونه های مختلف آبزیان می تواند به منطقه ای برای صادرات و محلی برای ارز آوری کشور تبدیل گردد. توسعه این فعالیت منجر به ایجاد مشاغل متنوعی می شود که می تواند فقدان بازار کار داخلی برای جذب نیروی کار فعال را تا حدودی جبران نماید. علاوه بر بحث توسعه شیلات و امر صیادی و اشتغال می توان این ناحیه را به یک قطب ماهیگیری ورزشی و تفریحی تبدیل نمود، خصوصاً در ایامی از سال که هوا در سایر نقاط کشور سرد است و عملاً امکان انجام این نوع فعالیت وجود ندارد که از همین طریق می توان اقدام به جذب گردشگران ساحلی نمود. هدف این پژوهش بررسی قابلیت ها و تنگناهای منطقه پسابندر برای امر صیادی و پرورش آبزیان در منطقه و کشور است. سوال اصلی مقاله حاضر این است که آیا منطقه پسابندر امکانات بالقوه ای برای صید ماهی و پرورش آبزیان دارد؟ روش جمع آوری داده ها به صورت توصیفی - تحلیلی و میدانی می باشد که با استفاده از مدل SWOT مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و سپس با شناسایی نقاط ضعف و تهدید، تبدیل آن ها به نقاط قوت و فرصت، به انتخاب راهبردها در راستای آمایش منطقه پسابندر می پردازد. در این پژوهش پس از بررسی توان بالقوه امکانات ماهیگیری منطقه پسابندر به بررسی تأثیر توسعه این عوامل در آمایش منطقه و به تبع آن رفع محرومیت اقتصادی مردم منطقه می پردازیم. نتایج به دست آمده نشان می دهد که نقاط قوت و فرصت های صیادی پسابندر بسیار زیاد است و می تواند نقش مؤثری در آمایش این منطقه ایفا نماید.
۲۳.

ارزیابی اصول نوشهر گرایی در جهت احیاء بافت های قدیمی حریم رودخانه ها(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: رودخانه های شهری نوشهرگرایی بافت قدیمی شهر رشت روش SAWو GIS

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۹ تعداد دانلود : ۱۷۷
افزایش ناگهانی شهرنشینی و وجود بافت های قدیمی و فرسوده و ناکارآمد در هسته مرکزی شهرها موجب شد تا برنامه ریزان به فکر ارائه راه حل و برنامه هایی مناسب برای بهسازی این بافت ها باشند. هدف پژوهش حاضر ارزیابی اصول نوشهرگرایی به منظور بکارگیری این مولفه ها در احیاء بافت های قدیمی و هویت بخشی به محلات متشنج اطراف رودخانه های شهری می-باشد. همچین این پژوهش در جهت پاسخگویی به این سوالات بوده است، که کدام یک از گویه های ارزیابی شده اصول نوشهرگرایی، در جهت احیاء بافت های فرسوده شهری منطقه 4 شهر رشت از وضعیت مناسبی برخوردار بوده اند و آیا برنامه ریزی ها و طرح های انجام شده جهت بهسازی و هویت بخشی به محلات از کیفیت مناسبی برخوردار بوده است؟ پژوهش حاضر از نظر هدف، پژوهش کاربردی و از نظر ماهیت و روش کار توصیفی-پیمایشی و استنباطی است. جامعه آماری پژوهش تمامی شهروندان منطقه 4 شهر رشت هستند و روش نمونه گیری به صورت تصادفی از شهروندان منطقه به تعداد 384 نفر می باشد. در زمینه ارزشیابی اصول نوشهرگرایی در جهت احیاء بافت قدیمی حریم رودخانه ها در شهر رشت از نتایج حاصل از پرسش نامه و به کمک روش saw، در محیط GIS استفاده شده است. روایی پرسشنامه از سوی کارشناسان تأیید شده و میزان پایایی پرسشنامه از طریق آلفای کرونباخ اندازه گیری شده است. نتایج نشان می دهد که ارزیابی محلات منطقه 4 رشت با استفاده از اصول رویکرد نوشهرگرایی راه حل بهینه ای است
۲۴.

بررسی نقش تهدیدات درونی و بیرونی منطقه شمال غرب بر تدوین راهبردهای دفاعی با ماهیت جغرافیایی- سیاسی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: امنیت راهبرد دفاعی جغرافیایی سیاسی شمال غرب ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۷ تعداد دانلود : ۱۵۸
منطقه شمال غرب ایران یکی از محیط های ژئوپلیتیکی حساس کشور است که از گذشته با مسائل امنیتی، جنگ و رقابت بین کشورهای منطقه مواجهه بوده است. سؤال اصلی مقاله این است که تهدیدات درونی و بیرونی منطقه شمال غرب چه نقش و جایگاهی در تدوین راهبردهای دفاعی ایران دارند ؟ روش این مقاله توصیفی - پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش صاحب نظران، خبرگان دانشگاهی و دست اندرکاران طراحی راهبردهای دفاعی - استراتژیک، می باشند که در مجموع 500 نفر می باشند که با استفاده از روش نمونه گیری کوکران تعداد اعضای نمونه 217 نفر تعیین شده است. برای سنجش روایی پرسشنامه از نظر کارشناسان، اساتید و متخصصان این حوزه استفاده شد و برای تعین پایایی از آزمون آلفای کرونباخ استفاده شد که نتیجه آن 0.88 بود و تائید شد. یافته های مقاله نشان می دهد که عدم توسعه مناطق مرزی منطقه شمال غرب(4.65) به عنوان مهم ترین تهدید داخلی در نظر گرفته شده است. بعد از آن مشکل زیست محیطی دریاچه ارومیه(4.62)، وجود پهنه جغرافیای که دنباله راهبردهای امنیتی و دفاعی کشورهای همسایه(4.59)، تحرکات برخی گروه های معاند در این مناطق(4.56)، بهره برداری جریان های سیاسی از توسعه نیافتگی بخشی از مناطق شمال غرب(4.49)، داشتن حس تعلق کردها نسبت به کردهای ترکیه و عراق(4.48)، وجود منازعات قومی، مذهبی و طایفه ای فاکتور(4.47) و اقلیت گرایی قومی در این منطقه(4.43)، حس ناسیونالیستی در بین کردها و آذری ها(4.41)، وجود جمعیت های ناهمگون با جمعیت اصلی کشور(3.51) قرار گرفته اند.
۲۵.

تبیین مدل فرایند سیاست گذاری در پیشگیری از رتینوپاتی دیابتی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: رتینوپاتی دیابتی نظام سلامت نظریه داده بنیاد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۸ تعداد دانلود : ۱۵۵
اثرات کم بینایی و نابینایی در جوامع روبه توسعه وحتی توسعه یافته ، کاهش بار قابل پیشگیری و قابل اجتناب ابتلا و ناتوانی ناشی از آن انجام تحقیقات گسترده را ضروری ساخته است . مطالعه حاضر نیز ب ا ه دف تبیین مدل سیاست گذاری در در ح وزه پیشگیری از رتینوپاتی دیابتی انج ام شده است. در این راستا نمونه اى متشکل از 32 نفر از خبرگان و صاحبنظران ارشد بخش نظام سلامت در انتخابی هدفمند انتخاب و مورد مص احبه نیمه ساختاریافته وقرارگرفته،. داده ها بر اس اس نظریه داده بنیاد دسته بندی شده اند. یافته های این مقاله را در چارچوب مدل پارادایمی شامل: شرایط علی (آموزش همگانی، هدایت صحیح بیمار) ، پدیده محوری (سیاستگذاری پیشگیرانه)، راهبردها (کاهش میزان ابتلا به چاقی و جلوگیری از افزایش وزن و دیابت ،کاهش درصد لیزرهای چشمی ، کاهش میزان تزریقات داخل چشمی ، افزایش داوطلبانه افراد برای پیگیری های پیشگیرانه) ، زمینه ها (نقش رسانه، نقش بخش غیر دولتی، ضمانت اجرائی قوانین)، شرایط مداخله گر (شرایط اقتصادی، وفرهنگی، منافع ذی نفعان، ، نگرش درمان محور دولت )و پیامدها (توسعه پایدار مبتنی بر انسان سالم، نظام سلامت توسعه گرا و همه جانبه نگر ،نظام سلامت به روز و مبتنی بر دانش، نظام سلامت هدفمند،) تحلیل کرده است. هر برنامه ای در زمینه پیشگیری از رتینوپاتی دوسری ملاک ارزیابی دارد . ملاک کارایی و ملاک اثربخشی . پژوهش حاضر نشان می دهد که در شاخه اثربخشی و نتیجه گیری بد عمل کرده ایم . به نظر من در تدوین و اجرا باید جایگاه ها مشخص شوند
۲۶.

ارائه الگوی ارزیابی تاب آوری در مدیریت جامع کلانشهر تاب آور(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تکنیک تحلیل سلسله مراتبی فازی FAHP تکنیک های سیستم پشتیبان تصمیم گیری MCDSS روش کارت امتیاز متوازن الگوی ارزیابی مدیریت جامع کلانشهر تاب آور

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۳ تعداد دانلود : ۱۵۵
هدف این مطالعه ارائه الگوی ارزیابی تاب آوری در کلانشهر تهران بوده است. مؤلفه های مؤثر در وضعیت تاب آوری شهری، معیارها، زیر معیارها و شاخص های هر یک از آنها از طریق روش خرد جمعی خبرگان استخراج و اهمیت و ارجحیت مؤلفه ها و زیر مؤلفه های شناسایی شده از طریق تحلیل کمی آنها در تاب آوری، مبتنی بر تکنیک تحلیل سلسله مراتبی فازی شناسایی و به منظور مدل سازی ارزیابی وضعیت مدیریت کلانشهر تاب آور از روش مدلسازی تجربی در تلفیق با اصول و مفاهیم روش کارت امتیاز متوازن به عنوان روش های مناسب برای تعیین وضعیت تاب آوری استفاده گردید. نتایج میزان حساسیت مدل به هر یک از مولفه ها، معیار ها، زیرمعیار ها و شاخص ها بر اساس اوزان اکتسابی مشخص گردید. در پایان جهت اعتبار سنجی مدل، الگوی ارائه شده در منطقه 22 شهر تهران به مورد سنجش گذاشته شد که بر اساس امتیازات مکتسبه با درنظر گرفتن سر جمع امتیاز های ارزیابی سه مؤلفه مورد بحث معادل 1000، و مجموع امتیاز ارزیابی وضعیت فعلی تاب آوری منطقه 22 شهر تهران بر اساس مؤلفه های سه گانه در سطح حد پایین وضعیت مناسب و به عبارت بهتر در مرز بین نسبتا" مناسب و مناسب قرار دارد که جهت بهبود آن راهکار های اجرایی پیشنهاد و ارائه گردید.
۲۷.

نقش ژئوپلیتیک جریانات فکری خاص خاورمیانه در امنیت منطقه ای(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: امنیت احزاب سیاسی خاورمیانه ژئوپلیتیک جهان اسلام

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۷ تعداد دانلود : ۱۳۰
سابقه ی گروهای سیاسی و احزاب سیاسی در جهان اسلام، به خصوص در منطقه ی خاورمیانه، ریشه در اندیشه های اسلامی و تعلقات این اندیشه ها در چند صدسال اخیر دارد به طوری که پس از دوره ی عثمانی شاهد تبدیل این اندیشه ها و دگرگونی شان در قال ب اح زاب و گروه ه ای سیاسی هستیم. مهم ترین بخش تحولات خاورمیانه در جهان اسلام رخ می دهد، جهان اسلام در عمل مناطقی از ش مال افریق ا ت ا خاورمیان ه و آسیای مرکزی را شامل می شود که کشورهای اسلامی هستند، کشورهای اسلامی موجود در منطقه در قبل از قرارداد سایکس-پیکو و پایان جن گ جه انی اول در 1918 ت ا قرارداد لوزان در 1921، عملاً بخشی جدانایی پذیر از امپراتوری عثمانی بودند. ولیکن ب ا ورود اندیش ه های ناسیونالیس تی و مف اهیم جدی د ازجمله دولت-ملت، کشور، حزب و... به جهان اسلام روندی جدید در تکامل فکری مسلمانان شکل گرفت. روشنفکران اسلامی و گروه های فکری ناسیونالیستی موجود در خاورمیانه بااینکه شکل گیری شان از ه ر دو نظ ر عقی دتی و سازمان دهی وابسته به غرب بود ولیکن باعث شد برای اولین بار جهان غرب متوجه شود که جهان اسلام چیزی فرات ر از امپراتوری عثم انی است. در ادامه شکل گیری اخوان المسلمین در مصر و گروه های اسلامی در ترکیه، عربستان و ایران نشان داد که جهان اسلام در حال دگرگونی است. ازاین روی در این مقاله سعی شده با تبیین از تکامل ساختاری و کارکردی جریانات فکری و سیاسی آسیب شناسی در قالب یک مدل مفهومی صورت پذیرفته و در ادامه تصویری از عملکرد ژئوپلیتیک این احزاب و جریانات فکری در آینده امنی ت منطق ه ای ارائ ه شود.
۲۸.

مطالعه تطبیقی در بازارهای سنتی با تأکید بر مؤلفه های اجتماعی-اقتصادی (نمونه موردی: بازارهای سنندج و سلیمانیه)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: بازار هویت حس مکان سلیمانیه سنندج

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۰ تعداد دانلود : ۱۳۱
وجود بازار در شهرها بیانگر ارزش، رشد و موفقیت است و رابطه آن با جمعیت و بافت شهری و عکس العمل آن در مقابل مشکلات اجتماعی قابل توجه است. بازار همیشه با زندگی روزمره مردم ارتباط مستقیم دارد و محور جاذبه اجتماعی و اقتصادی به صورت ضمانت اقتصادی محسوب می شود. به هر حال نقش و جایگاه بازار در شهر و جامعه اسلامی کاملا تعریف شده و به عنوان هویتی شناخته شده در جهان مطرح است. از این رو، اهمیت این پژوهش، ناشی از واجد ارزش بودن بافت بازارهای سنندج و سلیمانیه از لحاظ شهرسازی، معمد به ازای یک واحد تغییر در حس تعلق، میزان حس مکان به میزان 0.593 واحد تغییر خواهد یافت. بیشترین میانگین مربوط به مؤلفه روابط اجتماعی در بازار سنندج است که میانگین برای این مؤلفه برابر با 3.53 و همچنین کمترین مقدار میانگین مربوط به مؤلفه حس تعلق برابر با 1.2 است. همچنین در آزمونT برای مؤلفه های اجتماعی اقتصادی نش ان می دهد که اختلاف میانگین شاخصها در حد پایین و بالا منفی بوده که نشان م ی ده د مق دار می انگین بدست آمده از مقدار آزمون کوچکتر می باشد.(0.05>P ).
۲۹.

تحلیل و بررسی نقش مؤلفه های ژئوپلیتیک در سیاست خارجی کشورهای منطقه خلیج فارس(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ژئوپلیتیک سیاست خارجی منطقه خلیج فارس جغرافیا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۰ تعداد دانلود : ۲۰۳
تأثیر عوامل جغرافیایی و اقلیمی بر رفتارهای سیاسی، گرایشی است قدیمی که ریشه در تاریخ بشر دارد. نظریه پردازان ژئوپلیتیک استدلال می کنند که عوامل جغرافیایی، به ویژه موقعیت جغرافیایی هر کشور نقش تعیین کننده ای در قدرت ملی و جهت گیری سیاست خارجی آن دارد. آن ها رفتار سیاست خارجی کشورها را تابعی از شرایط و وضعیت جغرافیایی آنان می دانند و تصمیم گیری سیاست گذاران ملی را در چهارچوب الزامات ژئوپلیتیک تحلیل می کنند. هدف اصلی این رساله عبارت است از تحلیل و بررسی نقش مولفه های ژئوپلیتیک در سیاست خارجی کشورها در راستای مدیریت بحران های منطقه ای ایران در خلیج فارس. سوال اصلی مقاله عبارت است از این که مولفه های ژئوپلیتیک در سیاست خارجی کشورها منظقه خلیج فارس چه نقشی دارند؟ روش این پژوهش توصیفی تحلیلی است. یافته های مقاله نشان می دهد که مولفه های جغرافیای سیاسی اصلی ترین عناصر موجد بحران های منطقه خلیج فارس هستند. سیاست خارجی موفق در مدیریت بحران های منطقه خلیج فارس نیازمند استفاده از دانش جغرافیای سیاسی است.
۳۰.

بررسی زیرساخت های موثر در مکان یابی حوزه مناسب بوم گردشگری شهر لواسان کوچک(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: زیرساخت مکانیابی بوم گردشگری لواسان کوچک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۵ تعداد دانلود : ۱۴۸
لواسان کوچک یکی از شهر های استان تهران به جهت داشتن توانهای بالقوه بوم گردشگری، می تواند به عنوان یکی از جنبه های ارتقاء کیفیت توسعه محدوده ی این شهرستان ،مورد مطالعه و بررسی قرار گیرد. به همین دلیل در این مقاله سعی شده است تا با استفاده از منابع و مطالعات کتابخانه ای، مشاهدات میدانی ، به شناخت پتانسیل ها و محدودیت های گردشگری نواحی طبیعی و نهایتا بررسی زیرساختهای موثر در مکانیابی مناطق مناسب بوم گردشگری شهر لواسان کوچک پرداخته شود. برای این منظور محدوده مورد مطالعه با روش توصیفی- تحلیلی و کاربردی، وضع موجود محدوده شهری، مورد مطالعه و بررسی قرار گرفت. ﮔﺴﺘﺮش علاقه مندی گردشگری و اﺳﺘﻔﺎده از وﺳﺎیﻞ ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ، ﺳ ﺒﺐ اﻓ ﺰایﺶ ﭼﺸ ﻤﮕیﺮ ﺑﺎزدی ﺪ از ﻣﻨ ﺎﻃﻖ ﻃﺒیﻌی ﺷﺪه اﺳﺖ . منطقه لواسانات بخصوص لواسان کوچک یکی از ﻣﻨﺎﻃﻖ زیﺒﺎ و دیﺪﻧی ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﻣﺤﺴﻮب می ﺷﻮد کﻪعلی رﻏﻢ ﺑﺎزدیﺪ ﮔﺴﺘﺮده ﮔﺮدﺷ ﮕﺮان، ﻓﺎﻗﺪ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﺗﺴﻬیﻼت ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﻮرد ﻧیﺎز ﮔﺮدﺷﮕﺮان اﺳﺖ . ازاین رو ﻧﻘﺸﻪ ها از ﻃﺮیﻖ ﺗﻠﻔیﻖ ﻻیﻪ های اﻃﻼﻋﺎﺗی ، در محیط GIS ﺑﻬﺘﺮیﻦ حوزه های دارای استعداد بوم گردشگری را نهایی می کنند. بعد از جمع آوری داده ها و اطلاعات با روش تحلیل SWOT به بررسی نقاط قوت، ضعف، فرصت ها و تهدیدها از دیدگاه مردم محلی و گردشگران پرداخته شده و توصیفی از وضعیت عوامل بوم گردشگری شهر به دست آمد.در ﻧﻬﺎی ﺖ، راﻫﺒﺮدﻫ ﺎیی ﺑ ﺮای بررسی زیرساختهای موثر در مکانیابی مناطق مناسب بوم گردشگری ،رﺷﺪ و ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺻﻨﻌﺖ ﮔﺮدﺷﮕﺮی و به طبع آن،بوم گردشگری در منطقه ارایه می شود .
۳۱.

ارزیابی میزان تاب آوری کالبدی در نواحی شهری با بهره گیری از روش الکتره (نمونه موردی: منطقه 5، شهر تهران)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تاب آوری کالبدی نواحی شهری منطقه 5 شهرداری تهران روش الکتره

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۸ تعداد دانلود : ۱۳۷
طی دهه های اخیر، خسارات جبران ناپذیر و تلفات ناشی از افزایش قابل توجه وقوع بلایای طبیعی در سراسر جهان سبب شده رویکرد تاب آوری در مواجهه با سوانح و حوادث غیرمترقبه مورد توجه قرار گیرد. شهر تهران به عنوان یکی از شهرهای بزرگ کشور در پهنه خطر لرزه ای بالا و بسیار بالا قرار دارد. و رشد بی رویه و بدون برنامه آن در سالهای اخیر، سبب بر هم خوردن نظم فضایی شهر شده است که این عوامل میزان آسیب پذیری شهر تهران را در برابر خطر زلزله افزایش می دهد. منطقه 5 واقع در شمال غرب شهر تهران به دلیل عبور گسل اصلی شمال تهران از لبه ی شمالی منطقه، در محدوده ی خطر با شدت تخریب نسبتاً بالا قرار دارد. بر این اساس این پژوهش بر آن است تا میزان تاب آوری کالبدی نواحی منطقه 5 شهر تهران را در مواجهه با زلزله ارزیابی نماید. پژوهش حاضر جزء تحقیقات کاربردی است و روش آن توصیفی- تحلیلی می باشد. در این راستا با توجه به مطالعات مبانی نظری، شاخص های موثر بر افزایش میزان تاب آوری کالبدی استخراج گردید. سپس به منظور ارزیابی و تحلیل از روش های فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و الکتره استفاده شد. در پایان نیز با توجه به نتایج حاصله، پیشنهاداتی جهت دستیابی به هدف پژوهش ارائه شده است.
۳۲.

تحلیل فرصت ها و چالش های ژئوپلیتیک ایران بر گردشگری مذهبی (مطالعه موردی: شهر مشهد)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ژئوپلیتیک شیعه گردشگری مذهبی ایران مشهد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۳ تعداد دانلود : ۱۸۰
گردشگری مذهبی نمادی از هویت دینی جوامع است که باعث گسترش تعاملات فرهنگی و دینی میان جوامع میزبان و گردشگران در سطوح ملی، منطقه ای و جهانی می شود. موقعیت ژئوپلیتیکی مناطق شیعی، یکی از عوامل مهم تعیین ارزش امنیتی این مناطق در سطوح ملی و فراملی است. این مناطق از گذشته تاکنون، کانون بحران ها و منشأ چالش ها و فرصت های فراوان بوده اند. خراسان و شهر مشهد به عنوان مکانی که بارگاه مقدس امام رضا(ع) در آنجا قرار دارد، از مهم ترین مناطق شیعه نشین در دنیا محسوب می شود. این منطقه، علاوه بر برخورداری از اهمیت مضاعف ژئوپلیتیکی، از لحاظ گردشگری هم اهمیت داشته و می تواند نقش بسزایی در توسعه گردشگری کشور و ایجاد فرصت های نوین به خود اختصاص دهد. خراسان، در طول تاریخ پرفراز و نشیب شیعه، آبستن چالش ها و فرصت های بسیاری در گستره ایران بوده است. اما امروزه آنچه اهمیت فوق العاده ای یافته، جایگاه خراسان و به ویژه شهر مشهد در توسعه گردشگری مذهبی به عنوان یک منطقه ژئوپلیتیک شیعه نشین در خاورمیانه است. با توجه به قرارگیری ایران در محل اتصال سه قاره کهن و موقعیت مرکزی مشهد در ژئوپلیتیک شیعه و مدل مرکز- پیرامون، می توان به احیاء مجدد جاده های تاریخی- باستانی ابریشم و ادویه که اروپا را از طریق ایران به آسیای مرکزی، شبه قاره و چین متصل می کند، اقدام کرد که سبب توسعه گردشگری و به ویژه گردشگری مذهبی در ایران می شود. روش تحقیق مقاله حاضر توصیفی- تحلیلی است که داده های آن با استفاده از منابع کتابخانه ای گردآوری شده است.
۳۳.

بررسی منحنی کوزنتس توریستی در منطقه آزاد اروند(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: گردشگری منطقه آزاد اروند داده های ترکیبی منحنی کوزنتس

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۳ تعداد دانلود : ۱۲۰
تاثیر توریسم خارجی همواره با حساسیتهای متعددی روبرو بوده است. در سالهای اخیر گردشگران عراق در منطقه آزاد اروند که در بر گیرنده دو شهر آبادان و خرمشهر است ، حضور گسترده داشته و از این روی این مقاله قصد دارد بر آثار این حضور بر نابرابری درآمدی در منطقه براساس تئوری کوزنتس بپردازد. تجزیه و تحلیل بر اساس روش داده های ترکیبی و آزمونهای مربوطه صورت گرفته است . نتایج نشان دهنده آن است افزایش گردشگران اگرچه ممکن است در سطوح پایین گردشگر موجب افزایش نابرابری میگردد اما با افزایش بیشتر این اثر کاهش یافته و از سطحی به بعد افزایش گردشگران می تواند به توسعه اثر گذازی بیشتر منجر گشته و سبب افزایش ظرفیتهای اقتصادی منطقه آزاد اروند گردد. بطوریکه تمام سطوح اضناف و بنگاههای اقتصادی منطقه از حضور گردشگران منتفع و بهره مند شوند و بدینسان می توان اظهار نمود که نتایج مقاله تئوری منحنی کوزنتس توریستی را در منطقه آزاد اروند تایید مینماید.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۳۳