۱.
کلید واژه ها:
گردشگری گردشگری مذهبی تجربه گردشگر کیفیت تجربه گردشگر تجربه مذهبی
یک مقصد گردشگری برای رسیدن به مزیت رقابتی باید تضمین کند که تمامی جذابیت ها و تجربه های گردشگری ای که تاکنون ارائه کرده، از مقاصد دیگری که گردشگر مد نظر دارد، متفاوت می باشد. بنابراین، کیفیت تجربه گردشگر یکی از کلیدی ترین مزیت های رقابتی برای جذب گردشگر به یک مقصد گردشگری می باشد. در این میان در زمینه کیفیت تجربه مذهبی گردشگر تاکنون تحقیقات جامعی صورت نگرفته است. با توجه به موقعیت مذهبی شهر مقدس قم تاکنون فعالیت هایی در زمینه تجربه مذهبی گردشگر در این شهر صورت نگرفته است تا بتوان از مزیت مذهبی بودن شهر قم جهت ارتقا گردشگری این شهر استفاده کرد و تجربه مذهبی متناسبی برای گردشگران آن فراهم کرد. لذا پژوهش حاضر بدنبال شناسایی و مفهوم پردازی کیفیت تجربه مذهبی گردشگر می باشد. این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر روش گردآوری اطلاعات توصیفی و از نوع پیمایشی می باشد. جامعه آماری پژوهش کلیه گردشگران خارجی شهر قم بوده اند که در فروردین و اردیبهشت ماه 1396 به قم سفر کرده اند. برای تعیین حجم نمونه آماری از الگوی کومر و لی استفاده و تعداد نمونه 500 نفر تعیین شد. جهت انتخاب اعضای نمونه آماری از روش نمونه گیری ترکیبی استفاده شد و جمع آوری داده ها با استفاده از دو روش کتابخانه ای برای مرور ادبیات پژوهش و روش میدانی (توزیع و جمع آوری پرسشنامه) انجام گرفت. روایی پرسشنامه توسط خبرگان سنجیده شد و پایایی آن به وسیله آلفای کرونباخ مورد تأیید قرار گرفت. تحلیل داده ها با روش تحلیل عاملی اکتشافی از طریق نرم افزار SPSS صورت گرفت. نتایج و یافته های پژوهش نشان داد که کیفیت تجربه مذهبی گردشگر شامل پنج بعد دانش افزایی دینی، روانشناختی، زیارتی، اخلاقی – عبادی و تعاملات فرهنگی – اجتماعی است. بررسی این ابعاد در جامعه پژوهش نشان داد که همه ابعاد بجز بعد تعاملات فرهنگی – اجتماعی در وضعیت مناسبی قرار دارند.
۲.
کلید واژه ها:
تحلیل فضایی زیست پذیری محلات شهری منطقه 10 تهران
زیست پذیری که مفهوم تحت بررسی این پژوهش است، اساسا از اواخر قرن بیستم مورد توجه قرار گرفته است، زیرا فضاهای شهری دچار مسائلی چون کیفیت پایین محیط، آلودگی صوتی و هوا و... شده بودند. درایران رشد شتابان جمعیت و بالتبع جمعیت شهرنشین، و لزوم پاسخگویی به نیازهای آنان از جمله خدمات شهری ضرورت توجه به بخش ها و محلات شهری را دو چندان می کند ، کلان شهر تهران، متشکل از 22 منطقه کلان شهری با ازدیاد جمعیت و اثرات مخرب آن مواجه شده است بعضی محلات شکوفا و پر رونق و برخی محلات روبه زوال و نابودی، درنتیجه زیست پذیری و کیفیت زندگی هم از یک محله به محله دیگر متفاوت است. تحقیق حاضر با هدف شناخت و تحلیل فضایی وضعیت موجود زیست پذیری شهری در محلات منطقه 10شهر تهران بر اساس ابعاد زیست پذیری انجام شده است. روش تحقیق توصیفی تحلیلی است، اطلاعات و داده های پژوهش با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته و تنظیم پرسشنامه با استفاده ازطیف پنج گزینه ای لیکرت صورت پذیرفت. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران384نفر مشخص شد، اعتبار پرسشنامه با استفاده از نظرات متخصصان تایید شد، برای سنجش میزان پایایی از روش آلفای کرونباخ استفاده و آلفای کرونباخ با نتیجه8/0 مورد تایید قرار گرفت. تجزیه و تحلیل داده ها به وسیله نرم افزارSPSS و آزمون های آماری تی تست، آنووا و توکی و ترسیم نقشه ها و تحلیل فضایی با استفاده از نرم افزار Arc GIS انجام شده است. نتایج تحقیق نشان دهنده نامطلوب بودن وضعیت زیست پذیری و ابعاد آن در سطح منطقه، و تفاوت میان محلات به لحاظ زیست پذیری در منطقه 10 و محلات آن می باشد.
۳.
کلید واژه ها:
تحولات قومی جنگ تحمیلی اقوام هویت امنیت
ناهمگونی قومی، دینی و اقتصادی، ویژگی ساختی عموم کشورهای جهان سوم، بخصوص خاورمیانه می باشد. جنگ قومیت ها و استفاده از خرده فرهنگ ها در جهان سوم بویژه خاورمیانه فصل مهمی از تاریخ درگیری ها این ملت ها را نشان می دهد. واقعیت موجود با فرایند نوین غلبه گفتمان خودگردانی و با استقلال جویی همه اقوام به جای استیلا جویی یک قوم، عملاً به مسئله ای هویتی و امنیتی تبدیل گردیده و در بسیاری از موارد تمامیت اراضی واحدهای مختلف سیاسی را تهدید می نماید. کشور ما نیز که متشکل از اقوام مختلف است سبب تحولات قومی در ایران قبل از جنگ تحمیلی و بعد از جنگ تحمیلی شده است. سؤال اصلی مقاله حاضر این است که تحولات قومی در مرزهای ایران قبل و بعد از جنگ تحمیلی دارای چه ابعادی بوده است؟ در واقع نتایج این پژوهش نشان می دهد که یکی از مقاطعی که همراه با تحولات قومی در ایران بوده است مقطع جنگ تحمیلی است. در حالی که با پیروزی انقلاب اسلامی در بعضی مناطق غرب و شمال غرب و نیز شرق کشور شاهد تحرکات قومی و هویت خواهی، خودمختاری و نیز استقلال خواهی قومی هستیم اما از مقطع جنگ تحمیلی به بعد درجه همبستگی و انسجام قومی افزایش می یابد و به نوعی شاهد کم رنگ شدن این مسئله هستیم. با توجه به این مقدمه در این مقاله تلاش خواهد شد با استفاده از منابع کتابخانه ای و نیز مقالات علمی و پژوهشی و نیز مقالت علمی و پژوهشی به تبیین و تحلیل تحولات قومی در مرزهای ایران قبل و بعد از جنگ تحمیلی پرداخته شود.
۴.
کلید واژه ها:
مناطق نمونه گردشگری سرمایه گذاری تحلیل سلسله مراتبی شهرستان سوادکوه
توسعه مناطق نمونه گردشگری یکی از مهم ترین مباحث مطرح شده در صنعت گردشگری است. بنابراین یکی از شروط لازم برای برنامه ریزی و توسعه گردشگری، شناسایی جایگاه مناطق از نظر بهره مندی از توانمندی های گردشگری و اولویت بندی آن ها بر اساس معیارهای مختلف سرمایه گذاری و توسعه آن ها است. هدف تحقیق حاضر اولویت بندی سرمایه گذاری در مناطق نمونه گردشگری شهرستان سوادکوه است. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و گردآوری اطلاعات میدانی بوده است. در این پژوهش از تکنیک دلفی برای شناسایی شاخص ها و از تکنیک AHP جهت اولویت بندی سرمایه گذاری در مناطق نمونه گردشگری شهرستان سوادکوه استفاده شده است. نتایج حاصل از تحقیق نشان داد که شاخص قرار داشتن در محور گردشگری و همجواری با دیگر جاذبه های گردشگری با وزن نسبی 25/0 بیش ترین وزن و شاخص وضعیت دسترسی (0302/0) کمترین وزن را در بین شاخص های مورد نظر در این پژوهش به خود اختصاص داده است، همچنین بر اساس امتیاز نهایی گزینه ها، منطقه نمونه گردشگری جوارم دارای بیش ترین امتیاز (166/0) و منطقه نمونه گردشگری گردنه سر (026/0) دارای کمترین امتیاز جهت سرمایه گذاری می باشد.
۵.
کلید واژه ها:
عناصراقلیمی آلودگی هوا شهرمشهد شبکه عصبی مصنوعی
شهر مشهدازجمله شهرهای آلوده ایران می باشدکه عوامل متعددی درآلودگی آن نقش دارندازجمله عناصراقلیمی که دراین مقاله موردبررسی قرارگرفته است. به این منظور دادههای مربوط به آلودگی هوا (منوکسید کربن، دی اکسید نیتروژن، دی اکسید گوگرد، ازن و ذرات معلق (PM10) به صورت روزانه وازسال 1384 تاسال 1390 ازاداره کل محیط زیست خراسان رضوی تهیه گردیدو برای بررسی تاثیرعناصراقلیمی برآلودگی ازداده های هواشناسی شامل حداقل وحداکثردما، حداقل وحداکثررطوبت، جهت وسرعت بادازایستگاه سینوپتیک مشهداستفاده گردید. دراین پژوهش از شبکه های عصبی با ساختارهای مختلف همانند پرسپترون استفاده شد وسعی گردید تا بهترین و کاراترین شبکه با تعیین مقدار خطای آن انتخاب و مورد استفاده قرارگیرد. در نهایت جهت انتخاب مدل مناسب و بهینه از شاخص های R2 و RMSE استفاده گردید. نتایج برآوردها نشان داد روش رگرسیون هیچ برآورد درستی از روزهای آلوده ندارد اما روش شبکه عصبی در 25 درصد موارد برآورد درست تری از روزهای آلوده دارد.
۶.
کلید واژه ها:
توسعه صنعت گردشگری بافت تاریخی خرم آباد محله باباطاهر
گردشگری به عنوان بزرگترین و پیچیده ترین صنعت دنیا محسوب می گردد . تنوع ابعاد و پیچیدگی های صنعت گردشگری متناسب با مناطق جغرافیایی، زمینه های ویژه ای جهت برنامه ریزی و مدیریت گردشگری می طلبد. گردشگری از طریق ایجاد شغل و کسب درآمد می تواند مناطقی را که استعداد گردشگری را دارد به عنوان یکی از عناصر کلیدی توسعه مطر ح نماید . در میان شهرهای مختلف کشور، شهر خرم آباد به سبب قدمت تاریخی، شمار فراوان جاذبه ها و نیز تنوع در آن ها از شهر های بارز کشور به شمار می آید . محله باباطاهر به سبب داشتن آثار تاریخی متعددی ازجمله مجاورت با قلعه فلک الافلاک، بازار میرزا سید رضا، مقبره باباطاهر، چند خانه تاریخی، حمام باشی، میدان گپ، حمام گپ و ... قابلیت های زیادی را برای تبدیل به قطب مهمی از گردشگری را دارد. لذا هدف اصلی این تحقیق، تحلیل و ارزیابی قابلیت های توسعه صنعت گردشگری بافت تاریخی خرم آباد (محله باباطاهر) می باشد . روش تحقیق در پژوهش حاضر، توصیفی – تحلیلی و از نوع تحقیقات پژوهشی- کاربردی می باشد. نتایج به دست آمده در مدل تحلیل سلسله مراتبی AHP نشان می دهد که جاذبه های تاریخی- فرهنگی با ضریب (656/0)، زیرساخت ها با ضریب (185/0) و تسهیلات و خدمات با ضریب (156/0) به ترتیب اهمیت بالاترین نمره را به خود اختصاص داده اند. نتایج حاصل از ارزیابی ماتریس SWOT نشان می دهد که بزرگ ترین عدد به دست آمده مربوط به os که نقاط فرصت و قوت پروژه می باشد که باید "استراتژی تهاجمی " اتخاذ شود ، در این استژاتژی os{ حداکثر- حداکثر} می باشد که باید با بهره گیری از نقاط قوت از فرصت های موجود نهایت استفاده را کرد .
۷.
کلید واژه ها:
سیستان و بلوچستان من- کندال سنس استیمیتور گرد وغبار
به منظور تحلیل تغییرات روند وقوع پدیده گرد وغبار داده های ماهانه و سالانه فراوانی روزهای توام باگرد و غبار ایستگاه های سینوپتیک استان سیستان و بلوچستان طی دوره آماری 2010-1956 از سازمان هواشناسی کشور دریافت ومورد استفاده قرار گرفت. با توجه به طبیعت گسسته داده ها و عدم توزیع بهنجار سری زمانی جهت تحلیل روند داده ها استفاده از آزمون های ناپارامتریک مناسب تر است. دراین پژوهش جهت مطالعه بهنجاری سری زمانی داده ها، از آزمون لایلی فورس، جهت تحلیل رونداز آزمون های من - کندال و سنس استیمیتور و توزیع جغرافیایی نوع روند روزهای همراه با گرد غبار از نرم افزار GIS استفاده شده است. نتایج حاصل ازآزمون های مذکورنشان داد (به استثنای خاش و سراوان) که فاقد روند است، سایرایستگاه های مورد مطالعه دارای روند افزایشی معنی دار می باشند. همچنین فراوانی طوفان های گرد و غبار در دوره گرم سال و در قسمت های شمالی و جنوبی استان بیشتر است. در مقیاس فصلی میزان فراوانی طوفان ها در فصل بهار بیشتر از سایر فصول بوده و در شرق استان بیش از غرب آن است.
۸.
کلید واژه ها:
تبریز پایداری شهری توسعه پایدار تحلیل رگرسیونی ردپای بوم شناختی
مفهوم توسعه پایدار شهری به توسعه اقتصادی، اجتماعی شهری ضمن تداوم حفاظت از منابع زمینی برای نسل کنونی و آینده به مجدد ساختن بهره برداری از منابع طبیعی در حد ظرفیت سیستم های طبیعی وهماهنگی طرح های توسعه دلالت دارد. هدف در این پژوهش بررسی تأثیر عوامل اجتماعی- اقتصادی و جمعیتی بر اجزاء رد پای بوم شناختی و ارائه پیشنهادات برای بهبود وضعیت اقتصادی و اجتماعی است که همین موضوع باعث قرار گرفتن مبحث توسعه پایدار در سرلوحه سیستم مدیریتی شهر تبریز می شود. جامعه آماری این مطالعه 250 نفر از ساکنان شهر تبریز هستند. برای تکمیل پرسشنامه از روش جمع آوری تصادفی استفاده شده است. در نهایت با استفاده از تحلیل آماری در محیط SPSS و تحلیل رگرسیونی چند متغیره به تحلیل داده های آماری طی دو مرحله برآمده از پرسشنامه پرداخته شده است در جدول های 1 تا 8 نشان داد که پارامترهای متغیر اجتماعی - اقتصادی و جمعیتی در شهر تبریز تأثیر معنی داری بر اجزا چهارگانه EF یعنی غذا، حمل و نقل، مسکن و کالا دارند. مفهوم این تأثیر آن است که با افزایش پارامترهای متغیر اجتماعی – اقتصادی و جمعیتی (سن، جنس، تأهل، سواد و درآمد) شاخص EF افراد نیز افزایش می یابد، که این مهم با تحلیل های جمعی متغیرهای وابسته در جدول های 9 و 10 تحکیم یافته است. نتایج حاصل نشان می دهد که پارامترهای متغیر مستقل، حدود 84% بر اجزاء EF در شهر تبریز تأثیر دارند.
۹.
کلید واژه ها:
برنامه ریزی اکولوژیک AHP SWOT خیابان آزادی
خیابان های واقع در کلان شهرها به منظور تسهیل عبور و مرور وسایل نقلیه طراحی شده اند. با افزایش تعداد وسایل نقلیه و ظرفیت محدود عبور و مرور سطح کیفی خیابان ها به شدت رو به کاهش است. ارتباط خیابان ها با محیط زیست و اجتماع فراموش شده است و شرایط نامطلوب و ناپایدار برای زندگی در خیابان و بافت اطراف بوجود آورده است. خیابان با برقراری مناسب تبادلات و ارتباطات کلیدی، فضایی و اجتماعی شهر، می تواند در حیات و سرزندگی فضاهای شهری بیشترین نقش را داشته باشد. خیابان های اکولوژیک، با در نظر گرفتن نیازهای اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی جامعه مورد نظر، سعی بر ایجاد زمینه ی حضور کلیه افراد دارد. وجود معیارهای خیابان های اکولوژیک، خیابان های همه شمول و خیابان هایی با کیفیت بصری و حسی و توسعه پایدار در شهر نیازمند طراحی خیابان اکولوژیک شهری است. هدف از ارائه این مقاله در نظر گرفتن معیارهای مؤثر در برنامه ریزی خیابان اکولوژیک است که با مطالعات میدانی و اسناد کتابخانه ای و اینترنتی به دست آمده اند قوت ها، ضعف ها، فرصت ها و تهدیدهای خیابان آزادی را استخراج کرده و در نرم افزار Expert Choice آن ها را رتبه بندی نموده و در نهایت با استفاده از ماتریس SWOT آن ها را تحلیل نموده و راهبرد تدافعی در برنامه ریزی خیابان آزادی بدست آمد. بنابراین استراتژی های تعیین شده موقعیت بحرانی خیابان آزادی را از نظر اصول اکولوژیکی نشان می دهند که باید در برنامه ریزی های شهری مورد توجه قرار گیرند.
۱۰.
کلید واژه ها:
صنعت ورزش توریسم ورزشی مزیت رقابتی منابع رقابتی بازار رقابتی
هدف اصلی این پژوهش طراحی چارچوب مفهومی توسعه مزیت رقابتی در صنعت توریسم ورزشی شمال کشور بود. روش تحقیق از نوع تحقیقات کیفی با رویکرد تحلیل ساختاری- تفسیری می باشد. جامعه آماری شامل صاحبنظران و منابع اطلاعاتی مربوط به توریسم ورزشی در شمال کشور بود. نمونه آماری به تعداد قابل کفایت برمبنای اشباع نظری به روش هدفمند و دردسترس انتخاب و نظرخواهی گردید (21 نفر و 63 سند). ابزار پژوهش شامل مطالعه کتابخانه ای و مصاحبه های اکتشافی است. روایی پژوهش در مرحله انتخاب نمونه براساس اعتبار افراد و اسناد مورد مراجعه و در مرحله چارچوب بندی براساس توافق بین کدگذاران و مصححان مطلوب ارزیابی شد. از سه مرحله کدگذاری برای دسته بندی مولفه های شناسایی شده استفاده گردید. مدل پژوهش نیز براساس روابط شناسایی شده ترسیم گردید. تمامی مولفه های شناسایی و در چهار منظر اصلی شامل منابع، قابلیت ها، استراتژی ها و مزیت های رقابتی چارچوب بندی شده اند. براساس مدل می توان گفت، منابع رقابتی از طریق استراتژی های مناسب و ارتقای قابلیت ها و کارکردهای آن منجر به مزیت رقابتی پایدار می شوند.
۱۱.
کلید واژه ها:
توسعه وعمران روستائی عوامل حمایتی عوامل فنی عوامل زیر ساختی کشاورزان استان سمنان
این تحقیق با هدف بررسی عوامل مؤثر برتوسعه وعمران روستائی استان سمنان از منظر کشاورزان وراهبردهای کشاورزی آن انجام شد. تحقیق حاضر از لحاظ هدف کاربردی استکه با روش علی- ارتباطی انجام شد. جامعه آماری تحقیق شامل کشاورزان استان سمنان بود که تعداد 47 نمونه انتخاب شد. روش نمونه گیری این تحقیق به شیوه طبقه ای چندمرحله ای بود. ابزار تحقیق پرسشنامه محقق ساخته بود که روائی آن از طریق متخصصان وپایائی آن با ضریب آلفای کرونباخ 88/0 بدست آمد. متغیروابسته تحقیق، توسعه وعمران روستائی بود که از 14 گویه شکل گرفت و متغیرهای مستقل تحقیق نیز 13 متغیر مؤثر در متغروابسته تحقیق بود. تحلیل تحقیق به شیوه رگرسیون موردآزمون قرار گرفت. نتایج نشان داد متغیرهای توجه به کشاورزان و حرفه آنها و ایجاد انگیزه شغلی در آنان، افزایش قیمت محصولات تولیدی وارائه حمایت های مالی بانک کشاورزی به ترتیب بیشترین نقش را در توسعه و عمران روستائی از دید کشاورزان برعهده داشتند.
۱۲.
کلید واژه ها:
مکان های عرفانی / اسلامی گردشگری پسامدرن تمدن کاریزی برنامه ریزی استراتژیک منطقه قومس
خوانش گردشگری در پیرامون متن های فضایی و بازخوانی شکل گیری پساگردشگری انبوه در همتنیدگی با شیوه غالب تولید پسافوردیسم، نشان از گردشگرانی دارد که در واقع زائرنی هستند که در اکنونیت جاودان، فراتر از جنبه های آپولونی، حیثیت دیونیزسوسی را در تجربه اصیل گردشگری فضاهای ماقبل مدرن جستجو می کنند. عرفان اسلامی به عنوان یک تجربه اصیل در ابعاد مکانی و برخواسته از کنش های درون متنی ازجمله پدیده های مدنظر گردشگران در عصر حاضر است. در این راستا این سؤال پیش می آید که قابلیت های گردشگری عرفان در ایران کدامند؟ و مناطقی مانند قومس چه جایگاهی در جذب اینگونه گردشگری دارند؟ در این مقاله در چارچوب برنامه ریزی استراتژیک در گام اول قابلیت های موجود در منطقه قومس در رابطه با مکان های عرفانی / اسلامی بررسی شده و در گام دوم در رابطه با قوت ها، ضعف ها، فرصت ها و تهدیدهای موجود تجزیه و تحلیل مدل MS-SWOT استراتژی اقدام در رابطه با جذب گردشگری خارجی مشخص می گردد. نتایج به دست آمده آر برنامه ریزی استراتزیک نشان دهنده استراتژی رقابتی در رابطه با قابلیت جذب گردشگران بوده که نشان دهنده استفاده از فرصت ها در جهت رفع ضعف های موجود در منطقه قومس بوده و از این رو پیشنهاداتی در رابطه با استفاده از قابلیت های عرفان اسلامی در جذب گردشگران به منطقه قومس ارائه شده است.
۱۳.
کلید واژه ها:
توسعه پایدار نواحی روستایی مؤلفه های زیست محیطی حوزه آبخیز رامه استان سمنان
امروزه در برنامه های توسعه کشور، یکی از ارکان اساسی تأکید و توجه به مؤلفه های زیست محیطی در برنامه های توسعه است. همچنین از نظرنگرش سیستمی در برنامه های توسعه پایدارروستایی، همه مؤلفه ها بایستی در ارتباط با همدیگر مورد توجه قرار گیرند ولی یکی از مهم ترین مؤلفه ها، شاخص زیست محیطی در برنامه های توسعه می باشد. با عنایت به اینکه عدم توجه به مؤلفه های زیست محیطی در برنامه های توسعه، بسیاری از پروژه ها با شکست مواجه شده و چالش های زیادی درمولفه های زیست محیطی ایجادشده است هدف از پژوهش حاضر ارزیابی نقش مؤلفه های زیست محیطی درتوسعه پایدارنواحی روستایی، حوزه آبخیز رامه در استان سمنان می باشد. بدین منظور پرسشنامه ای تدوین وبا استفاده ازفرمول کوکران، حجم نمونه نمونه به تعداد 100 پرسشنامه ازسرپرستان خانوار و علاوه برآن بمنظور نظرسنجی ازمسئولین ذیربط به تعداد 20 پرسشنامه تکمیل گردید. برای طبقه بندی وتجزیه وتحلیل داده ها واطلاعات ازنرم افزار SPSS، و جهت بررسی رابطه بین متغیرهاواولویت بندی آنها از مدل AHP استفاده شده است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که بین مؤلفه های زیست محیطی و توسعه پایدار نواحی روستایی ناحیه مورد مطالعه رابطه معناداری وجود داشته که توجه ویژه مسوولان در این بخش را می طلبد، همچنین مشخص شد که در بین قابلیت های ارزیابی منتخب دار، قابلیت کشت گیاهان دارویی بیشترین اهمیت را در این منطقه دارا می باشد. در پایان نیز پیشنهاداتی جهت برنامه ریزی بهتر و برای توسعه پایدار روستاهایی که در منطقه حوضه آبخیز رامه قرار دارند، آورده شده است.
۱۴.
کلید واژه ها:
ساخت زراعی شیوه کشت مرفولوژی زراعی مجموعه مساکن روستایی غرب دریاچه ارومیه
ساختار زراعی مرکب از سه عنصر اصلی یعنی شیوه کشت، مرفولوژی زراعی و مجموعه مساکن روستایی بوده؛ و مالکیت مکمل این عناصر است و با درک آنها معنا پیدا می کند. با این فرض، اجزای فوق عناصر تشکیل دهنده یک چشم انداز روستایی خواهند بود که در اثر نیروها و عوامل مختلف متحول و دگرگون خواهند شد، به شکلی که تحول هر جزء دگرگونی اجزای دیگر را به دنبال خواهد داشت. پژوهش حاضر با هدف بازسازی مفهومی تحولات ساخت زراعی و عوامل تأثیرگذار بر آن در پنج روستای منتخب که در نواحی روستایی غرب دریاچه ارومیه قرار دارند (بخش مرکزی شهرستان ارومیه)، با رویکرد کیفی نظریه زمینه ای انجام شده است. نمونه ها به صورت هدفمند و با نمونه گیری نظری انتخاب شدند که شامل روستاییانی بودند که در دو دهه گذشته کشاورز بوده اند. انتخاب نمونه ها تا رسیدن به اشباع نظری از ساکنان روستاهای مورد مطالعه ادامه داشت و در کل، 55 نفر در این مطالعه شرکت کرده و مورد مطالعه قرار گرفته اند. داده های گردآوری شده در قالب 42 مفهوم، شش مقوله عمده و یک مقوله هسته ای کدگذاری شدند. نتایج نشان داد درک پیامدهای تغییرات بخش کشاورزی به مثابه تحول در ساخت زراعی روستا و افزایش روی آوردن به مشاغل خدماتی، متأثر از یک سری شرایط بوده و در نتیجه تعاملات متعدد حاصل شده است. بر این اساس، در منطقه مورد مطالعه، به دلیل حاکمیت یک سری شرایط مانند عوامل محیطی (تغییرات اقلیمی)، عوامل اجتماعی و ساخت نهادهای سیاسی (سیاست های دولت) اقتصاد روستایی و الگوی کشت موجود در مناطق مورد مطالعه را با دو حالت مثبت و منفی تحول و تغییر مواجه کرده است.
۱۵.
کلید واژه ها:
اقتصاد سیاسی خلیج فارس دولت رانتیر رانت ژئوپولیتیک انرژی
صاحب نظران حوزه اقتصاد سیاسی به استناد روندهای جاری در اقتصاد سیاسی بین الملل قرن 21 را قرن ژئواکونومیک نامیده اند زیرا بر این باورند یکی از مهم ترین چالش های مهم جهانی در این قرن رقابت بر سر منابع انرژی با تأکید بر نف ت و گ از است. کش ورهای ح وزه خلیج فارس منجمله ایران اعظم درآمدهای خود را از فروش نفت خام بدست می آورند و اقتصاد تک محصولی آنها نفتی نیست بلکه وابسته به نفت است و این درآمدها از طریق دولت از مجرای بودجه به اقتصاد این کشورها تزریق شده که کاهش قیمت نفت شدیداً بر اقتصاد آنان تأثیر گذار می باشد. در این تحقیق با استفاده از روش توصیفی و تحلیلی، آمارها و نمودارها و همچنین روش دلفی تاثیرات پدیده رانت و دولت رانتیر با مطرح شدن نفت به عنوان عامل ایجاد دولت های رانتیر مورد بررسی قرار گرفت و در پی آن نظریات دولت و اقتصاد رانتی برای تبیین و توجیه فقدان توسعه یافتگی سیاسی و اقتصادی در کشورهای متکی به درآمد حاصل از رانت مورد استفاده قرار گرفت. اتکا به درآمدهای بادآورده حاصل از رانت نفتی بر ساخت دولت، روابط دولت و جامعه و در نهایت بر اقتصاد کشور، پیامدهای منفی داشته و موجب تشدید روحیه رانت جویی و مصرف گرایی در جامعه می شود و از طرفی دولت را تبدیل به توزیع کننده رانت خواهد نمود. کشور ما طبق نظریه جفری کمپ علاوه بر در اختیار داشتن دومین منابع انرژی فسیلی (نفت و گاز) جهان در مرکز هارتلند استراتژیک جهان واقع می باشد اما با داشتن اقتصاد رانتیر بعلت تحریم ها و تأثیرات آن در ابعاد داخلی و خارجی واز طرفی با درنظر گرفتن ویژگی های صنعت نفت که مستلزم سرمایه گذاری کلان می باشد نتوانسته آنچنان که باید در جذب سرمایه گذاری داخلی و خارجی، دستیابی به دستاوردهای فنی و تکنولوژی روز به منظور استفاده بهینه جهت استخراج انرژی و ... عملکرد قابل قبولی داشته باشد این تحقیق ضمن معرفی ابعاد و پیامدهای دولت رانتی با ارائه راهکارهایی برون رفت این موضوع را نشان دهد.
۱۶.
کلید واژه ها:
سرمایه اجتماعی مشارکت اجتماعی توانمندسازی زنان روستایی توسعه روستایی شهرستان مشگین شهر
توانمندسازی فرآیندی است که طی آن زنان روستایی از نیازها و خواسته های خود آگاه می شوند و جرات دستیابی به هدف را در خود تقویت می کنند. بسیاری از پژوهشگران بر این عقیده هستند توانمندسازی زنان نمی تواند تنها محدود به عوامل اقتصادی، محیطی، زیر بنایی، فیزیکی و اطلاعاتی، آموزشی و ترویجی باشد بلکه عامل دیگری به نام سرمایه اجتماعی هم بر این فرآیند مؤثر است. هدف این مقاله بررسی نقش سرمایه اجتماعی بر توانمندسازی زنان روستایی شهرستان مشگین شهر می باشد. تحقیق حاضر از نوع کاربردی و روش تحقیق آن، از نوع تحقیقات تحلیلی-تبیینی است. که در آن با استفاده از نمونه گیری تصادفی از طریق فرمول کوکران، 196 نفر از زنان روستایی ساکن در مناطق روستایی شهرستان مشگین شهر انتخاب شدند. ابزار تحقیق پرسش نامه است. هم چنین در تحقیق حاضر جهت تعیین روایی پرسش نامه تهیه شده، از نظرات تنی چند از کارشناسان و استاتید برنامه ریزی روستایی، علوم ترویج و آموزش کشاورزی و توسعه روستایی استفاده شده است. و پایایی آن با بهره گیری از فرمول کرونباخ-آلفا (80/0<α) ونرم افزار SPSS محاسبه گردید. نتایج عمده این مطالعات نشان داد به جز مولفه های تعاون اجتماعی و تضاد اجتماعی بین تمامی مولفه های سرمایه اجتماعی با توانمندسازی زنان روستایی شهرستان مشگین شهر رابطه مستقیم و معناداری وجود دارد. علاوه بر این، نتایج حاصل از تحلیل رگرسیون چند متغیره در مورد توانمندسازی زنان روستایی نشان داد که متغیرهای مستقل مشارکت اجتماعی، میزان آگاهی، اعتماد به نهادها، میزان اطلاعات با خارج از اجتماع، اعتماد بین شخصی، اعتماد به غریبه ها، روابط رسمی و میزان تعامل با اعضای اجتماع قادرند 93/0 درصد از تغییرات در متغیر وابسته یعنی توانمندسازی زنان روستایی را تبیین کنند.
۱۷.
کلید واژه ها:
فرهنگ شهروندی امنیت اجتماعی زنان محله های عرفی. شهر ملایر
امروزه، فرهنگ شهروندی به عنوان مؤلفه ی کلیدی توسعه اجتماعی و فرهنگی مورد توجه اندیشمندان و صاحبنظران قرار گرفته است از سویی احساس امنیت از جمله مقولات مهم در هر جامعه ای به شمار می رود و مقدمه لازم برای حیات هر نظام سیاسی و اجتماعی است. احساس امنیت به احساس روانی شهروندان از امنیت مرتبط بوده و از این رو موضوعات و مسائل بسیاری را پیرامون خویش در رابطه با تأمین یا عدم تأمین آن به همراه دارد. از جمله آسیب پذیرترین اقشار هر جامعه در رابطه با موضوع امنیت، زنان هستند. هدف تحقیق بررسی رابطه بین سطح فرهنگ شهروندی و میزان امنیت اجتماعی زنان در شهر ملایر و بررسی میزان سطح فرهنگ شهروندی و امنیت اجتماعی زنان در محله های شهر ملایر و رتبه بندی محله های شهر می باشد. روش تحقیق حاضر توصیفی – تحلیلی و کاربردی است. برای سنجش فرهنگ شهروندی و امنیت اجتماعی زنان نمونه ای مشتمل بر 383 نفر ساکنین زن شهر ملایر از جامعه آماری 79579 نفری با استفاده از فرمول کوکران به نسبت جمعیت زنان محله های شهر ملایر و به روش تصادفی ساده انتخاب گردید و اطلاعات لازم توسط پرسشنامه های فرهنگ شهروندی و امنیت اجتماعی زنان که میزان پایایی آن ها به ترتیب 843/0 و 927/0 بود، نتایج گویای آن است که به نظر می رسد بین سطح فرهنگ شهروندی و میزان امنیت اجتماعی زنان در شهر ملایر رابطه معناداری وجود دارد و بین سطح فرهنگ شهروندی و میزان امنیت اجتماعی زنان در محله های شهر ملایر تفاوت وجود دارد.
۱۸.
کلید واژه ها:
توسعه پایدار شاخص اقتصادی شاخص اجتماعی شهرهای میلیونی ایران
شهرنشینی در ایران بسیار رشد داشته به نحوی که شهرهای ایران از نظر وسعت و نیز جمعیت قابل قیاس با گذشته نیستند به طوری که در سال 1395 ایران دارای 10 شهر با جمعیت میلیونی است. با این وجود بحران های اقتصادی و اجتماعی شهری و نیز مقابله ناکارآمد با این بحران ها نشان می دهد که شهرهای میلیونی ایران با توسعه پایدار شهری فاصله بسیار دارند. هدف این مقاله تحلیل سطح برخورداری شهرهای میلیونی ایران از توسعه پایدار با تأکید بر شاخص های اقتصادی و اجتماعی است. سؤال اصلی مقاله این است که برخورداری شهرهای میلیونی ایران از شاخص های اقتصادی و اجتماعی توسعه پایدار در چه سطحی قرار دارد؟ علاوه بر این سؤال اصلی سؤالات فرعی دیگری نیز در این مقاله مطرح می شود از جمله اینکه توسعه پایدار چیست و دارای چه تاریخچه و ابعادی است؟ نتایج این مقاله نشان می دهد که برنامه ریزی منطقه ای با هدف توسعه و کاهش نابرابری از موضوع های مهم در کشورهای در حال توسعه محسوب می شود. لازمه این برنامه ریزی های منطقه ای شناسایی جایگاه مناطق نسبت به یکدیگر از لحاظ توسعه است. مفهوم توسعه نیز علاوه بر رشد در همه جهات، توزیع متعادل را نیز در بر می گیرد. توزیع متعادل امکانات و خدمات، گامی در جهت از بین بردن تفاوت های ناحیه ای و پراکندگی متناسب جمعیت در سطح منطقه است. این تحقیق از نوع تحقیقات کاربردی-توسعه ای است و با استفاده از رویکرد ترکیبی (کمی و کیفی) و نیز روش توصیفی-تحلیلی اقدام به شناسایی شاخص ها و نیز وضعیت کنونی شهرهای میلیونی ایران از نظر شاخص های توسعه پایدار می نماید. داده ها و اطلاعات مورد نیاز این تحقیق از طریق سالنامه های آماری کشوری و استانی و مرکز آمار کشور در سال 1395 تهیه شده است. برای تحلیل اطلاعات نیز از تکنیک های تحلیل عاملی و نرم افزارهای SPSS و اکسل استفاده شده است.
۱۹.
کلید واژه ها:
مکانیابی شهرک های صنعتی دلفی فرایند تحلیل سلسله مراتبی منطق فازی ترکیب خطی وزنی
شناسایی ظرفیت های توسعه صنعتی در هر کشوری جزء الویت های انکارناپذیر می باشد. بدیهی است استفاده از روشهای کمی و کاهش دخالت کارشناسی در فرایند تصمیم گیری و ارزیابی می تواند نتایج بهتری ارائه کند. لذا در این تحقیق به منظور ارزیابی جزیره قشم برای توسعه شهرکهای صنعتی از روش ارزیابی چند معیاره (MCDM) مبتنی بر منطق فازی و فرایند تحلیل سلسه مراتبی (AHP) استفاده شده است. در این پژوهش معیارهای مؤثر بر تعیین مکان مناسب جهت احداث شهرکهای صنعتی شامل پارامترهای اکولوژیکی و اقتصادی اجتماعی می باشند که به روش دلفی شناسایی شدند. جهت انجام تحقیق ابتدا لایه های رقومی و داده های مورد نیاز از پایگاه های اطلاعاتی و برداشت های میدانی در منطقه مورد مطالعه تهیه شدند و معیارها و شاخص ها به روش فازی کمی و نرمال گردید. همچنین وزن عوامل با فرایند تحلیل سلسله مراتبی تعیین گردید. سپس با استفاده از روش ترکیب خطی وزنی کلیه لایه های اطلاعاتی در سیستم اطلاعات جغرافیایی تلفیق شده و نقشه نهایی مکانیابی شهرک های صنعتی تهیه گردید. نتایج نشان داد پارامترهای اقتصادی و اجتماعی با وزن 6/0 بیشترین تأثیر را در مکانیابی شهرک های صنعتی منطقه دارد و شاخص کاربری اراضی با وزن 24/0 (از بین معیارهای اقتصادی اجتماعی) و شاخص گسل با وزن 13/0 (از بین معیارهای اکولوژیکی) از مهم ترین شاخصها در مکانیابی شهرک های صنعتی در منطقه می باشند.
۲۰.
کلید واژه ها:
پارک ها و بوستان ها مدیریت بحران های شهری تهران پدافند غیر عامل
وقوع بحران های طبیعی و انسانی در همه شهرها امری محتمل است و بنابراین بایستی با مطالعه علمی پتانسیل های موجود را در راستای مدیریت بحران ها آمایش کرد. پارک ها و بوستان های شهری در مدیریت بحران های شهری نقشی استراتژیک و غیر عامل ایفاء می کنند: زیرا در مدیریت بحران های شهری اصل در دسترس بودن امکانات زیستی از یک سو و از سوی دیگر محصور نبودن و نیز حساست برانگیز نبودن اصولی اساسی به شمار می روند و این همه در پارک ها و بوستان های شهری در دسترس است. تاریخ گذشته و معاصر تهران نشان می دهد که این شهر نیز پیوسته نیازمند برنامه ریزی برای مدیریت بحران های شهری است. هدف این مقاله تحلیل و تبیین نقش پارک ها و بوستان ها در مدیریت بحران های شهری تهران در راستای اصول پدافند غیر عامل است. سؤال اصلی مقاله این است که با توجه به اصول پدافند غیر عامل پارک ها و بوستان ها چه نقشی در مدیریت بحران های شهری تهران ایفاء می کنند؟ فرضیه ای را که برای پاسخ گویی به این سؤال در صدد آزمون آن هستیم این است که با توجه به تراکم افقی و عمودی شهر تهران و ترافیک و فرسودگی بافت شهری و معابر نامناسب و ساخت و سازهای غیر استاندارد سازه های شهری، پارک ها و بوستان های شهری می توانند به عنوان پایگاه مدیریت و مأمن شهروندان و قربانیان مورد استفاده قرار گیرند. نتایج مقاله نیز نشان می دهد که پارک ها و بوستان های تهران در صورت وجود برنامه ریزی و تجهیز مناسب می توانند مکانی مناسب برای مدیریت بحران ها و نیز مأمنی برای شهروندان آسیب دیده تلقی شوند؛ بنابراین در این مقاله تلاش خواهد شد با استفاده از منابع کتابخانه ای و نیز سایر منابع علمی موجود به تحلیل و تبیین نقش پارک ها و بوستان ها در مدیریت بحران های شهری تهران در راستای اصول پدافند غیر عامل پرداخته شود.
