بررسی تجلی وحدت در مسجد امام اصفهان براساس آراء ابن عربی(مقاله علمی وزارت علوم)
معماری یکی از هنرهای بسیار مهم بشری است که تأثیری شگفتی همواره بر انسان ها داشته است و همانند هر هنری چه بسا بتوان گفت، مهم ترین و محوری ترین موضوع آن "هارمونی" است. گرچه هارمونی در موارد بسیار گوناگونی تعریف می شود، اما جوهره ی هارمونی در واقع همان "وحدت" است. یعنی اجزای متکثر در کلّیتی وحدت و تمامیت می یابند. که لازمه ادراک فضای معماری است. همچنین در فلسفه اسلامی ادراک این جهان استهلاک کثرت در وحدت است. طبق وحدت وجودی ابن عربی، وجودی واحد در پس تکثر این جهان مستتر است، در واقع تکثر و تعددی که در عالم نمایان است، ناشی از ظهور وجود حقیقی واحد است که نمایانگر وحدت کلی می باشد. هدف از پژوهش حاضر دستیابی به ماهیت این وحدت و چگونگی وقوع آن هست. سوالاتی که در این تحقیق مطرح هست؛ بررسی ماهیت این وحدت و قابلیت تطبیق پذیری آن در آراء ابن عربی و معماری و اینکه چه زمینه های مادی در فضای معماری برای رسیدن به وحدت فراهم شده است؟ پژوهش حاضر از نوع کیفی تحلیلی- توصیفی بوده و راهبرد پژوهش مطالعه ی موردی (مسجد امام اصفهان) با رویکرد تفسیری می باشد. این تحقیق با تحلیل تجربه ی وحدت در کثرت در مسجد امام اصفهان، ارتباط این موضوع را در آراء ابن عربی و معماری مورد بررسی قرار می دهد. از نتایج اصلی پژوهش، نقش خیال در معرفت وحدت بر مبنای وحدت وجودی ابن عربی و سیر از کثرت به وحدت در فضای معماری اسلامی می باشد. همچنین همان طور که در وحدت وجود، یافتن وجود و وجودیافتن یکی است و این یافتن، از طریق کشف و شهود است. در معماری مسجد امام اصفهان، با ایجاد فضای معنوی با استفاده از عناصر زوجین (زوجیت خیال)، بستری برای کشف و شهود وحدت توسط ناظر فراهم شده است.